ششم ، شماره 1462 سال ژانويه 1998 ، دي 1376 ، 18 يكشنبه 28
|
|
نوسازي روند در سياسي حركتهاي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(آخر بخش) ايران نوسازي و مشروطه مجلس
انتخاب براي شرطي حذف‌هرگونه و سوم مجلس انتخابات قانون در تحول با
نمايندگان مشاغل و تحصيلات طبقات ، لحاظ از جالبتوجهي تغييرات شدن ،
جهاني جنگ بروز ديگر جانب از گشت ، حاصل گذشته مجالس با مقايسه در
در و شود كاسته حدي تا انگليس و روس فشار از موقتا تا گرديد باعث
در بيشتري قدرت بار اولين براي دمكرات حزب احزاب ، ميان از نتيجه
تهران انتخابات تجديد و ايالات انتخابات از امر اين و يافت مجلس
دمكرات حزب دست به مجلس در احزاب هدايت تا گرديد سبب كه بوده مشهود
يافت افزايش نيز روحانيون و زمينداران تعداد مجلس اين در.بيفتد
.بود شده كمتر آزاد مشاغل صاحبان و بازرگانان تعداد كه درحالي
ديگر دوره‌هاي همه استثنايي‌از بطور سوم مجلس در روحانيون افزايش
(11).بود بيشتر
جناح اعتداليون ، دمكراتها ، .شدند ظاهر سياسي گروه چهار سوم مجلس در
مستقيم رابطه‌اي و بود مجلس در نوظهور گروهي علميه‌كه هيات و بيطرف
مجلس حيات طول در بار آخرين اين و داشت روحانيون توجه قابل تعداد با
مجلس از زيرا.شد مطرح نوسازي روند در ايدئولوژيك اختلافات كه بود
كه فراكسيونهايي ميان تضاد به حزبي و ايدئولوژيكي اختلافات چهارم
(12).يافت تغيير بود شده تشكيل شاخص افراد پيرامون
راديكال حزب مذهبيون‌بصورت حركت آخرين ملي شوراي مجلس سوم دوره در
كار اين ضرر متوجه بعدها مدرس نظري وبنابر يافت تحقق علميه هيات
مجازات سوم دوره در نوسازي روند پي‌گيري و دمكرات حزب اهداف (13).شد
.بود...و سربازگيري فرهنگي و زمينه‌هاي‌مالي در اصلاحات اجراي خائنين ،
نوسازي درفرايند تدريجي اصلاحات انجام گذشته چون نيز اهداف‌اعتداليون
شريعت ، حفظ فقرا ، از حمايت هيات‌علميه اهداف ميان اين در.بود كشور
كه‌منجر بيگانه قوانين با مخالفت و مملكت مقتضيات قوانين‌با هماهنگي
.بود جزاء قانون ولايحه عدليه قانون اصلاح بويژه مي‌شد ستيزي اسلام به
در عرف و شرع ميان طولاني نزاع بارديگر كه بود عدليه قانون برسر
محدود علمارا اختيار حيطه كه عدليه قانون خصوص در هيات‌علميه.گرفت
گام حقوقي مناسبات عرفي‌كردن جهت در كه آن مواد ماهيت و مي‌نمود
ديگر مخالفت‌هاي در علميه هيات اقدام.مخالفت‌كرد بشدت برمي‌داشت
از حمايت و مخارج از كاستن قدرت ، تمركز از جلوگيري از عمدتاناشي
بود بدعت آنها بنظر كه جنبه‌هايي يا غربگرايي با مخالفت همچنين فقرا
خواهان تجدد و علميه هيات ميان اصلي مبارزه ميان اين در.يافت تجلي
به توجه با دوره اين طي دمكراتها هرچند داشت ادامه بشدت دمكرات
خود تندروانه و سوسياليستي مواضع در خويش تاريخي تجربه‌هاي و سوابق
تجددخواه و نوگرا نيروهاي پرچمدار همچنان ليكن بودند نموده تعديل
(14).مي‌شدند محسوب
جهت مدوني تقريبابرنامه‌هاي كه بود ملي شوراي مجلس سوم دوره طي
و گرديد ارائه وقت دولتهاي توسط واقتصادي سياسي ساختار نوسازي
تصويب.رسيد ظهور منصه به مجلس در گروهها و احزاب مختلف نگرش‌هاي
رويكردهاي نشانگر سوم مجلس در مستوفي‌الممالك دولت پروگرام
تعديل ماليه ، اصلاح.مي‌انديشيد آن پيرامون مجلس كه بود تجددخواهانه
در نظر تجديد داخلي ، استقراض تكثيرعايدات ، لوايح تهيه بودجه ،
چند ژاندارمري ، تاسيس اساس حفظ نظميه ، تشكيل ترتيبسربازگيري ،
برنامه‌هاي رئوس وزارتخانه تشكيل‌اساس 5 و نسوان تربيت براي مدرسه
به عميقترنسبت نگرش ارتباط اين در.بود مستوفي اصلاحگرايانه‌دولت
مستوفي از پس كه مشيرالدوله پروگرام در مي‌توان را اصلاحات و نوسازي
اين از موادي با علميه هيات هرچند.كرد مشاهده را رسيد صدارت به
راي‌گيري هنگام ليكن كردند مخالفت آن عدليه بخش در خصوصا پروگرام
از ناشي خود كه دادند سفيد راي دولت برنامه به نمايندگان اغلب
(15).بود ايران قضايي و حقوقي نظام كردن عرفي در مجلس گرايشات
عبارت نوسازي جهت دولت‌مشيرالدوله داخلي سياست‌هاي هم ارتباط اين در
قانون لايحه مستقيم مالياتهاي مميزي تعديل‌بودجه ، :از بود
تجاري ، قانون‌افلاس لايحه تجاري ، محاكمات اصول و تجارت تشكيلات‌محاكم
ولايات ، در عدليه محاكم مركز ، تشكيلات عدليه محاكم در لازم اصلاحات
بازسازي‌ساختار جهت در سوم مجلس هرچند تجارت ، درترتيبات مطالعه
بعمل را اقداماتي روندنوسازي تسهيل بمنظور كشور اجتماعي اقتصادي ،
آن تضعيف باعث بيشتر بلكه كند ، تقويت دولت‌را نتوانست ليكن آورد
در و يافت چهارم‌امتداد دوره تا كه بحراني گشت ، كابينه‌ها سريع وتغيير
.انجاميد كودتا به نهايت
عبارت اقتصادي و اجتماعي نوسازي زمينه در سوم مجلس مصوبات مهمترين
بمنظور كه مستغلات قانون تصويب ماليه ، وزارت تشكيلات قانون تصويب:از
با اقدام اين كه -بود شده پيشنهاد دولت براي جديد درآمدهاي ايجاد
هماهنگي غيرمستقيم مالياتهاي اخذ بر دمكراتهامبني نوگرايانه تفكر
كشور مشكلات‌اقتصادي به توجه با كه نقره و طلا خروج منع قانون-.داشت
كه جوزا اختيارات 23 قانون نهايت‌لغو در و مي‌شد محسوب اساسي اقدامي
و منافع‌روس جهت در گمركي كامل قدرت عنوان به مورگان‌شوستر خروج از پس
(16).بود انگليس
چهارم 13391334 تا سوم دوره حدفاصل مجلس فترت:چهارم دوره مجلس.
اثرات مي‌گردد محسوب مجلس ساختار تحول در مقاطع مهمترين از يكي ق.هـ
موجبات‌ناامني خارجي تحريكات و مركزي قدرت تضعيف و جهاني‌اول جنگ
توسط ايران از نقاطي محلي‌در حكومت‌هاي اعلام و خان‌خاني رشد و داخلي
و هرج گوياي همه گيلان و آذربايجان و درخراسان مركز مخالف نيروهاي
عمومي يك‌انگيزه شكل‌گيري سوي به كشور شتابان حركت و داخلي درامور مرج
به نيز مرزها از خارج تحولات.قدرتمندبود مركزي قدرت استقرار جهت در
درسال روسيه اكتبر انقلاب پيروزي (17)مي‌بخشيد شتاببيشتري روند اين
روس ، نيروهاي از تخليه‌ايران و سوسياليستي حكومت يك استقرار و 1917م
.كرد ميدان يكه‌تاز نظامي و سياسي انجام‌فعاليت‌هاي در را انگليس دولت
و ارتش ساختار در نوسازي يك ايجاد بمنظور كه م قرارداد 1919
ديده تدارك شوروي روسيه تحركات‌احتمالي با مقابله براي تسلطانگليس
وعموم طلبان مشروطه آزاديخواه ، روشنفكران شديد بامخالفت بود ، شده
آن خارجي و داخلي عوامل فترت‌با دوره اين فعاليت‌هاي.گشت روبه‌رو مردم
طباطبائي سيدضياءالدين رهبري به ش.سوم‌حوت 1299هـ كودتاي زمينه‌ساز
انجام انگليس مستشاران‌نظامي هدايت با كه بود ميرپنج رضاخان ومساعدت
(18).پذيرفت
و سال 5) مدت فترت‌طولاني يك از پس ملي شوراي دوره‌مجلس چهارمين.
رسميت تاريخ و يافت گشايش احمدشاه ق‌توسط.هـ سال 1339 شوال در (ماه 7
و قانوني درموعد دوره اين انتخابات.بود ق.هـ سال 1339 آن 18ذيحجه
وزيري نخست دوره در تهران اينكه‌انتخابات با و گرفت صورت منظم بطور
برخي‌از نمايندگان انتخابات چون ليكن بود يافته وثوق‌الدوله‌خاتمه
و مورد لذا بود شده م‌انجام قرارداد 1919 مسئولان نفوذ تحت نيز مناطق
بر مبني بيانيه‌اي ش.هـ مرداد 1299 در 6 بدين‌جهت.نبودند ملت اعتماد
منتخب موردنمايندگان در عمومي آراي به مراجعه و تجديدانتخابات
جانب از بيانيه‌اي صدور با عمل اين گشت صادر وثوق‌الدله زمان
اوضاع.يافت فيصله قرارداد 1919م با مخالفت بر مبني مذكور نمايندگان
آذربايجان ، -منطقه‌اي شورشهاي و قيام‌ها با چهارم مجلس دوران درهم
ميان اين در كه بود عشايرهمراه و ايلات شرارتهاي و -خراسان گيلان ،
را عديده‌اي مشكلات مجلس در اكثريت و ازاقليت ناشي كابينه‌ها بحران
(19).ايجادنمود
و داخلي باموانع كه نوسازي روند در دوره اين اقدامات مهمترين
مبني اكثريت فراكسيون جانب از طرحي ارائه) بود همراه بسياري خارجي
سال آذر در 13 خارجي پستي دفاتر انحلال قرارداد 1919م برلغو
و اقتصادي ونوسازي اصلاحات ادامه راستاي در چهارم مجلس (ش.1301هـ
ماليه امور براي امريكايي استخدام‌مستشاران و دعوت به اقدام مالي
همچنين.گذشت مجلس تصويب از شهـ سال 1301 اسد درتاريخ 4 كه نمود
با املاك اسناد ثبت تصويبقانون خارج ، به دانشجو اعزام قانون تصويب
از مالكيت‌ها و گرفت صورت جديد شكل‌گيري‌مالكيت‌هاي روند مصوبه اين
كنترات‌مستشاران الغاي گرديدند ، بهره‌مند شده‌اي تعريف مزاياي‌حقوقي
وظيفه انجام بموجبقرارداد 1919م كه دارايي وزارت در انگليس مالي
.ش.هـ تاريخ 1300 در ملل جامعه در عضويت‌ايران تصويب.مي‌كردند
در كه سال1301 در ماده بر 131 مشتمل وزراء محاكمه قانوني تصويبلايحه
رضاخان خودسري‌هاي از جلوگيري بمنظور قوام‌السلطنه دوم كابينه دوره
(20).گرديد ارائه و تنظيم-جنگ وزير -سپه سردار
انجام فعاليت‌هاي عليرغم كه است آن گوياي دوره‌ها اين مجالس كارنامه
لازم زيرساخت وجود عدم دليل به سياسي و اقتصادي نوسازي جهت در شده
ايران در روندنوسازي و شد مواجه فراوان چالش‌هاي با اقدامات اين روند
.يافت جريان دگرگونه‌اي مسير در
قفلي محمدوحيد
ص 83 همان -يادداشت‌ها11
217-ص 8 نمايندگان.شجيعي -12
ص 108 سوم مجلس.اتحاديه -13
ص 109 همان -14
همانجا -15
ص48238 قواني و مصوبات مجموعه 16ـ
ص بي‌تا شمع نشر:تهرانايران در حكومت و دولت.رواساني شاپور -17
اميركبير:تهران.ايران ساله بيست تاريخ.مكي حسين -11618114
ص 9218/ج1
ص 4143/ج1 مختصراحزاب تاريخ.بهار:نيزنك ص 137 همان -19
ص 69259 قوانين و مصوبات مجموعه -20
