ششم ، شماره 14710 سال ژانويه 1998 ، بهمن 1376 ، 31 شنبه 11
|
|
پاداش و فردي ويژگيهاي شغل ،
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(آخر بخش) اداري تحول و كاري وجدان تعهد ،
كيفي لحاظ از و فرد ، سطح‌نيازهاي با متناسب بايد كمي لحاظ از پاداش
و انصاف رعايت و تبعيض اعمال عدم سازماني ، سطح‌ارزش نشان‌دهنده
.باشد عدالت
مشبكي اصغر دكتر
شغل نوع و ماهيت (5
نقش او كاري وجدان و ميزان‌تعهد در مي‌دهد انجام فرد كه شغلي ماهيت
بودن ، معني‌دار غني تنوع ، لحاظ از شغل ماهيت.ايفامي‌كند را بسزايي
اين در كه مدل‌هايي از يكي.است بررسي قابل...و مسئوليت ميزان بودن ،
و شغلي‌هاكمن ويژگيهاي مدل است ، برخوردار زيادي اهميت از زمينه
ساختار از هدف دو ، اين سوي از شده ارايه الگوي برطبق.است الدهام
انجام به آنها برانگيختن و افراد در دروني انگيزش ايجاد شغل ، دهي
وابستگي كاهش و كار به علاقه و عشق و دروني عوامل براساس شغلي وظايف
وجدان و تعهد واقع در كه دروني انگيزش.است خارجي عوامل به آنها
معني‌دار ;رواني حالت سه طريق از مدل اين در مي‌دهد ، شكل را فرد كاري
رخ واقعي نتايج از آگاهي و شغل ، پيامدهاي مسئوليت پذيرش شغل ، بودن
نظير شغلي ويژگيهاي مي‌انجامد ، روانشناختي حالات به آنچه اما.مي‌دهد
نظير پيامدهايي كه است استقلال و وظايف ، اهميت و هويت مهارت‌ها ، تنوع
كار اثربخشي و پيشرفت و رشد شغلي ، رضايتمندي دروني ، انگيزش افزايش
شمار به فرد تعهد اصلي مقوله‌هاي از كه پيامدها اين.دارد پي در را
.مي‌كند دوچندان خويش كار به را فرد پايبندي ميزان مي‌رود ،
مهم شناختي روان ازحالات يكي شد ، اشاره اين از پيش كه همانطور
مكانيكي ديدگاه براساساست شغل بودن معني‌دار كار ، ماهيت به مربوط
به.است وابسته كار جزيي‌تر تقسيم به كارآيي و بهره‌وري ميزان تيلور ،
انجام بهتر را آن فرد باشد سرراست‌تر و جزيي‌تر كار چه هر كه معنا اين
و خستگي باعث كار حد از بيش تقسيم دريافتند ، محققين بعدها.مي‌دهد
در شغلي بيزاري و بيگانگي خود از ايجاد نهايت در و كار ، جذابيت كاهش
.مي‌كنند تبديل نابالغ و منفعل فردي به اورا و مي‌شود فرد
غني متعدد شيوه‌هاي حالت ، از اين بروز از جلوگيري منظور به امروزه
فرد در شغلي هويت و معني‌داري ايجاد جهت در شغلي گسترش و سازي
به كه است براين اعتقاد مذكور روش‌هاي كارگيري به در.مي‌شود استفاده
فرد ، براي آن كردن معني‌دارتر و كار گستردگي و غنا افزايش موازات
او خوديابي و اجتماعي نيازهاي ارضاي نيز و او ، خلاقيت و ابتكار ميزان
از يكي عنوان به فرد ، اراده تقويت به خود امر اين و مي‌يابد افزايش
.مي‌انجامد تعهد ويژگيهاي
تفويض است ، موثر فرد افزايش‌تعهد در كه ديگري رواني حالات جمله از
به احترام جلوه عالي‌ترين كه امر اين.است ومسئوليت‌پذيري اختيار
رفتار مشاهده قابليت و اراده به‌تقويت اينكه بر علاوه است ، افراد
پذيرش عبارتي ، به.مي‌دهد افزايش نيز را فرد عمل شهرت كمك‌مي‌كند ،
اجتماعي بافت و زمينه با را او شغل و عمل ، فرد يك انجام مسئوليت
او از ديگران شدن‌توقعات مشخص موجب و مي‌دهد پيوند شغل وسازماني
.مي‌شود
رفع و انحرافات تصحيح فردفرصت به آنكه علت به نيز نتايج از آگاهي
.است موثر او تعهد ميزان بردن بالا در مي‌دهد ، را شغل در ابهام
(منفعل تعهد مقابل در) فعال تعهد با را فرد مذكور ، ابعاد به توجه
متغيرهاي به توجه البته.مي‌سازد دروني وي در را تعهد كرده ، روبرو
و تاثير شرط عبارتي ، به.است مهم بسيار نيز مدل اين كننده تعديل
و دانش‌ها چون كننده‌اي تعديل متغيرهاي وجود تعهد ، و شغلي ماهيت تاثر
.است ديگر رضايتمندي‌هاي و رشد ، به نياز شدت مهارت‌ها ،
بعضي كه كرد ادعا مشابه‌مي‌توان مدل‌هاي و مدل اين براساس بنابراين ،
نهايت‌باعث در كه ويژگي هر.دارد رابطه تعهد شغلي‌با ويژگيهاي از
كار از بيشتر لذت آن تبع به و بيشتر تعهد شود ، فرد مسئوليت افزايش
مثال براي.(است صادق نيز قضيه اين عكس البته) داشت خواهد پي در را
تعهد و مسئوليت با نفسه في كه مشاغلي انجام درباره افراد ديدگاه
فرد سوي رااز بيشتري نظر اعمال و تصميم‌گيري و است بيشتري‌همراه
.ويژگي‌هاست اين فاقد كه مشاغلي‌است از مثبت‌تر بسيار مي‌طلبد ،
نحوه شغل ، ماهيت و ويژگيها با ارتباط در مهم نكات از ديگر يكي
به را بهانه‌اي اغلب سخت و دقيق سرپرستياست شغل بر نظارت و سرپرستي
به براحتي را آن نامناسب وقوع‌شرايط صورت در كه مي‌دهد زيردستان دست
زماني تحقيقات‌ديگر ، برخي براساس ديگر سوي از.سرپرست‌بيندازند گردن
خود شغل و كار به مي‌كنند ، كار وخشن سختگير سرپرست يك با افراد كه
فرد يك تحت‌سرپرستي افراد ، كه زماني همچنين.مي‌دهند بيشتري‌نشان علاقه
فرد آن داشتن دوست به را خود وكار تلاش مي‌گيرند ، قرار محبوب
در مسايل اين توجه‌به لذا.شغل به تمايل و علاقه به نه نسبت‌مي‌دهند
.است اهميت بسيارحائز مديران كار ارزيابي
تاثير نيز ديگر مشاغل با فرد شغل رابطه ميزان از شغل به تعهد
و دارند قرار بيشتري انزواي در مشاغلي‌كه درباره معمولا.مي‌پذيرد
و ندارد مساعدي‌وجود شغلي نگرشي هستند ، سازمان‌ها ساير ازمشاغل مستقل
با بيشتري ارتباط كه مشاغلي اماپاييناست بسيار نيز تعهد ميزان
و سوي‌همكاران از انتظار ايجاد خاطر به دارند ، خود مشاغل‌مشابه
احساس و فرد جوابگويي ميزان موجبافزايش ديگر ، سازمان‌هاي در همتايان
.مي‌شوند او تعهد مسئوليت‌و
كار سودمندي هرچه.مي‌انجامد تعهد افزايش به نيز شغل (ملموس) سودمندي
در خوب يك‌مثال.است بيشتر فرد مسئوليت احساس باشد ، ملموس‌تر و بيشتر
ملموس سودمندي ويژگي از برخورداري كه‌به‌علت است پزشكان كار اين‌باره
.دارد پي در بيشتري‌را تعهد كار ، آثار فوري مشاهده وقابليت
فردي ويژگيهاي (6
سطح سه در مشابه‌ديگر ، مسايل از بسياري همانند تعهد مساله بررسي
ناشي آنجا از فردي ويژگيهاي اهميت.مي‌شود ومديريت‌بررسي فرد ، شغل
فرد تعهد در كاهنده يا افزاينده نقش ويژگيها اين از بسياري كه مي‌شود
:عبارتنداز ويژگيها اين اهم.دارند
اين.(تاهل وضعيت و جنس ، سن ، مانند).:دموگرافي ويژگيهاي -.
را محدوديت‌هايي و فرصت‌ها خود مربوطه شغل در هرفرد براي اغلب ويژگيها
شرايط به باتوجه زنان و مردان براي جنسيت مثال ، براي.مي‌كنند ايجاد
.مي‌آورد فراهم را آزادي‌هايي يا محدوديت‌ها اجتماعي ، و فرهنگي حاكم
ويژگيهاي (1990) نيسترم و (1992) كوهن توسط شده انجام تحقيقات طبق
تاثير پايين وسطح غيرحرفه‌اي كاركنان و كارگران بر دموگرافيك
از (جنسيت و سني نظيرسطح) ويژگيها اين زيرا محدودكننده‌اي‌دارد ،
كه به‌مشاغلي را آنها نتيجه در و مي‌كاهد جابجايي براي آنها قابليت
.مي‌سازد متعهدتر دارند
ازويژگي‌هاي بيشتر كه غيرمتخصص وكاركنان افراد برخلاف.:تخصص -.
اندك به‌علت‌قابليت سازمان به آنها تاثيرپذيرفته ، پايبندي فردي
ندارند سازمان به آنچناني تعهد متخصص ، كاركنان است ، جابجايي در آنها
اين لذااست حرفه‌اي تعهد بيشتر مي‌شود ، مشاهده آنها ميان در آنچه و
نظير دروني پاداش‌هاي از كه غيرمتخصص كاركنان برخلاف كاركنان از دسته
پاداش‌هاي به مي‌برند ، لذت پيشرفت به نياز و وابستگي و تعلق احساس
.دارند سازمان با مبادله‌اي رابطه نوع يك و دلخوش‌اند بيرون
اين تعهد شد ، متوجه دانشمندان از نمونه‌اي بررسي در (1971) شلدن
بلكه كرده‌اند ، است‌كه سرمايه‌گذاري‌هايي به‌علت سازمان‌نه به افراد
با آنها (Social Involvement) اجتماعي مشاركت‌هاي و روابط به‌خاطر
فقط است ممكن دانشگاه يك در علمي هيات عضو يك مثال براي.است ديگران
درغيراين‌صورت بماند ، سازمان در خود صميمي همكاران و دوستان به‌خاطر
.اهميتي‌ندارد او براي آن نيازهاي و دانشگاه وضعيت
از گولدتر گونه‌شناسي مساله ، اين توجيه براي مناسب تبيين‌هاي از يكي
(Cosmopolitan)مديران‌جهاني دسته دو به را مديران وياست مديران
مديراني جهاني بودمديران معتقد و كرد تقسيم (Local)محلي و
به نسبت بالايي تعهد از سازمان ، به اندك وفاداري عين در كه هستند
بر مديران اين اصلي تكيه و تاكيد لذا.برخوردارند خويش تخصص و حرفه
نه است تخصصي و حرفه‌اي معلومات آنها عمل معيار و ملاك بوده ، خود تخصص
مديران مديران ، از دسته اين مقابل در.سازماني آيين‌نامه‌هاي و مقررات
بيشتر و ندارند تعهدي خود تخصص و حرفه به نسبت كه مي‌گيرند قرار محلي
آنها ، عمل معيار و پايبندند آن مقررات و قوانين و سازمان به
مردان آنها به رو اين از و است سازماني مقررات و سياست‌ها و خطمشي‌ها ،
متعهد صورتي در محلي مديران بنابراين ، .مي‌شود گفته سازماني
حالي در باشند ، داشته سازمان با مناسبي مبادله‌اي رابطه كه خواهندبود
آنها تعهد و نمي‌پذيرند تاثير سازماني متغيرهاي از جهاني مديران كه
.آنهاست تخصص و حرفه تحت‌تاثير
مهم سرمايه‌گذاري‌هاي ازجمله شغلي سابقه.:شغلي سابقه و تجربه -.
باشد ، بيشتر فرد سابقه هرچه.مي‌رود به‌شمار سازمان در فرد
خدمت ترك هزينه ودرنتيجه خواهدبود بيشتر او سرمايه‌گذاري ميزان
و وفادار خود سازمان و شغل به نسبت مزبور فرد اين‌رو ، از.بالاتر
بيشتر فرد شغلي سابقه هرچه ديگر ، بهعبارتخواهدماند باقي متعهد
و تخصص همچنين خواهدشد ، كمتر او شغلي تحرك و جابجايي قدرت باشد ،
اين ، بر علاوه.خواهديافت اختصاص خود سازمان به بيشتر نيز وي مهارت
شغلي كردن پيدا احتمال بودن پايين و سازماني تعلق و گروهي علايق
.مي‌سازد متعهدتر و حساس‌تر سازمان‌خود و شغل به را فرد مناسبتر ،
انگيزش و پاداش سيستم (7
از پاداش.دارد رابطه‌متقابل سازمان در افراد پاداش ميزان با تعهد
كيفي‌نشان‌دهنده لحاظ از و فرد ، نيازهاي سطح با بايدمتناسب كمي لحاظ
.باشد عدالت و انصاف رعايت و اعمال‌تبعيض عدم سازماني ، ارزش سطح
rewards) پاداش‌هاي‌بيروني ;مي‌گيرند جاي مقوله دو در كلي پاداش‌هابه‌طور
دروني پاداش‌هاي و مي‌شود محيطناشي و سازمان از كه (Extrinsic
زماني پاداش.شايستگي‌است احساس و كار از ناشي كه (Intrinsicrewards)
رادرنظر پاداش نوع دو هر كه باشد داشته تاثير افزايش‌تعهد در مي‌تواند
.باشد داشته
.آنهاست به دستيابي سهولت ميزان پاداش ، با ارتباط در مهم ازنكات يكي
زحمت بدون و راحت پاداش ، دستيابي‌به چنانچه (1996) گراسكي به‌نظر
اين فرددچار زيرا خواهديافت ، فردكاهش تعهد زياد به‌احتمال باشد ،
وي به او مهارت‌هاي و ويژگيها به‌خاطر مزبور پاداش كه خواهدشد تصور
گراسكي به‌نظر ديگر ، ازسويندارد چنداني نقش سازمان و مي‌شود پرداخت
او تعهد كند ، دريافت پاداشي زياد آشكار موانع وجود با فرد اگر
چنين دريافت كه خواهدشد امر اين متوجه زيرا خواهديافت ، افزايش
توجه به‌هرحال ، .است بوده آن لايق او تنها و نبوده كسي هر كار پاداشي
و دارد مهمي نقش غيرمتخصص و متخصص گروه دو در بويژه پاداش ، به
حد تا خود بعد مرحله در شود ، آنها تعهد افزايش موجب بتواند چنانچه
.خواهدداشت به‌همراه را پاداش افزايش معيني
آنهاتوجه به بايد كه هستند ازجمله‌عواملي نيز انگيزشي نظام‌هاي
كار براي ايجادارزش با كه باشند بايدبه‌گونه‌اي نظام‌ها اين.شود
و كنند ايجاد آن براي متفاوت‌را پاداش‌هاي انتظاردريافت فرد ،
.آورند فراهم فرد براي را عملكرد با مناسب تنبيه و تشويق
نتيجه
اداري تحول بهينه اجراي اداري ، محافل در عمده مباحث از يكي امروزه
عوامل از بلكه گيرد ، صورت خلا در نمي‌تواند تحول اين مسلما.است
تعهداشاره به مي‌توان آنها مهم‌ترين جمله از كه تاثيرمي‌پذيرد متعددي
تحول ابعاد با متقابل رابطه داراي كه عاملي به‌عنوان تعهد.كرد
خدمات ، ارائه روش اصلاح تمركززدايي ، يا مديريت ، تمركزگرايي سبك ازلحاظ
درباره كمتر كه است عاملي سازمان‌است ، ابعاد ساير و انگيزشي نظام‌هاي
سازماني‌را و شغلي وجدان و تعهد آنكه حال است ، بررسي‌شده و بحث آن
اداري ، ساختارهاي بهينه‌شدن كه كرد ذكر توسعه عوامل از يكي مي‌توان
شدن بهينه و موقعيت ، از صحيح زمان ، برداشت و انرژي اتلاف كاهش
تعهد ، افزايش درصورت همچنين.دارد پي در را ارتباطات و جريان‌اطلاعات
بهتري كيفيت جامعه متعدد ساختارهاي سازمان‌هاو اجزاي ميان تعاملات
متعاقب واطلاعاتي ارتباطي سياسي ، اقتصادي ، دگرگوني‌هاي وانجام مي‌يابد
.صورت‌مي‌پذيرد كاراتري نحو به اداري تحول
