ششم ، شماره 1476 سال بهمن 1376 ، 5فوريه 1998 ، پنجشنبه 16
|
|
اسلامي انقلاب به علمي رويكردهاي
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
(دوم بخش) انقلاب تئوري آسيبشناسي نقد
انقلاب چرايي‌پيدايش و چگونگي از خود تحليل در چپ سياسي گروههاي
اشاره (اقتصاد با دومرتبط هر) داخلي و خارجي عامل دو به اسلامي
.مي‌كنند
ذخائر غربي‌هامي‌خواستند معتقدند گروهي بالا ، انگيزه سه از جدا:ت
اندوخته غربي بانك‌هاي در كه) را نفت‌خيز عرب كشورهاي و ايران ارزي
.كنند خالي (بودند
فارس خليج وحوزه ايران كشور پولي ذخائر كه است آن گروه اين استدلال
آمده بوجود دهه 1970 اوايل در بهاي‌نفت ناگهاني افزايش بدنبال كه)
اگر.باشد مخاطره‌آميز غرب ، جهان پولي سيستم مي‌توانست‌براي (بود
از را مي‌گرفتندسپرده‌هايشان تصميم يكباره به آنها صاحبان مثلا
خلق با غرب لذا.مي‌شد فلج مالي‌غرب نظام عملا بكشند بيرون بانك
دو ارزي ذخاير عراق ، و ايران بين جنگ سپس و ايران اسلامي‌در انقلاب
خريد صرف را عربي ، كشورهاي ساير علاوه به و (عراق و ايران) كشور
.است برده بين از را احتمالي خطر آن نتيجه در و نموده مهمات و اسلحه
ايران ، نظامي درتوان را شاه سقوط براي غرب انگيزه ديگر ، گروه:ث
.مي‌دانستند
:بود نيوزويك‌نوشته مجله (مهر 1353 22) اكتبر 1974 تاريخ 14 در
به) اسلحه فروش‌بي‌حد كه هستند آن نگران واشنگتن صاحبنظران از برخي
شاه قدرت باشد داشته معكوس متحده‌نتيجه ايالات براي است ممكن (شاه
...افزايش‌است حال در
نيروي پنجمين تا مي‌رفت انقلاب از قبل در ايران ارتش گروه اين زعم به
رژيم براي بالقوه مي‌توانست نظامي نيروي چنين شود ، دنيا بزرگ نظامي
در نظامي كودتاي اثر بر بود ممكن زيرا.باشد خطرآفرين صهيونيستي
ايران در مصر ، در عبدالناصر ليبي ، در قذافي سرهنگ نظير افرادي ارتش ،
لذا.شود اسرائيل متوجه نظامي نيروي اين و برسند قدرت به نيز
كشور دو بين جنگ و ايران در انقلاب ايجاد با (اسرائيل) صهيونيست‌ها
خنثي عملي طور به را منطقه نظامي عمده نيروي دو (ايران و عراق)
(17).كردند
جريان شاه‌در دخالت قالب در را توطئه‌اي نگرش ديگر ، گروه:ج
.مي‌كنند تحليل (1355) نوامبر1976 در امريكا جمهوري رياست انتخابات
امريكا ، جمهوري انتخابات‌رياست جريان در شاه وقتي گروه ، اين زعم به
از و سرمايه‌گذاري كارتر مقابل در فورد براي تبليغ جهت زيادي مبالغ
پس) عكس‌العمل‌كارتر نمود ، دخالت امريكا ، سياست در طريق‌مستقيما اين
بشر ، حقوق سياست قالب در.بود انتظار مورد (انتخابات در پيروزي از
سياسي تغييرات و ايران شاه از را خود سياسي‌بيشتر آزادي انتظار كارتر
يك‌مشروعيت بر مبتني حال عين در انتظار اين.كرد ابراز آن متناسببا
زمان آن در شوروي كه‌كمونيسم چرا.بود نيز اروپا و امريكا در سياسي
اشغال و تهديد) گسترش حال در و خود اوج‌قدرت در برژنف رهبري به
ايران حكومت در استبداد احساس وجود با لذا و (افغانستان‌بود
دامن ايران‌در سقوط نگران اروپا و امريكا مردم شديد ونارضايتي
.بودند كمونيسم
.داد انجام كار دو كارتر خاطر ارضاي براي نيز شاه
آموزگار جمشيد كارآمدن روي و هويدا اميرعباس عزل:كابينه تغيير -1
ناراضيان با مقابله در زور بكارگيري از پرهيز -2
.همراه‌داشت به جامعه در را عمده تاثير دو اقدام اين
نارضايتي وگسترش اشاعه موانع سياسي ، كنترل كردن كم پي در:الف
ابراز جرئت ترس ، روي از تاكنون كه كساني و شد برداشته آشكار ،
.يافتند بروز و ظهور مجال محتاط متوسط خصوصاقشر نداشتند نارضايتي
ارتش بكارگيري‌نيروي از شورش‌ها ، مياني مراحل در و آغاز در:ب
.بخشيد راشتاب انقلاب جريان نتيجه در كه شد خودداري
معني به نظريه‌مبادله بر عقلاني گزينش نظريه قالب در اقدام دو اين
نظريه‌هاي براساس كه انقلاببود هزينه كاهش در موانع برداشتن
(18).مي‌كرد كمك اشاعه‌انقلاب به انقلاب ، جامعه‌شناسي
خوبي به ومشاورانش امريكا وقت رئيس‌جمهور كه گرفت نتيجه بايد پس
شاه اگر كه بودند واقف خوبي به آنها مي‌خواهند ، چه شاه از مي‌دانستند ،
شورش‌ها اوليه مراحل در را ارتش جلوي و كند شل كمي را كنترل عنان
حقوق بنابراين.شد خواهد تبديل انقلاب به و يافته گسترش شورش بگيرد ،
فضاي يك شاه ، تا باشد بوده بهانه‌اي فقط بايد سياسي آزادي و بشر
(19).كند ايجاد گذشته به نسبت سياسي باز تقريبا
به معاصر و دوران‌گذشته در ايران اجتماعي سياسي تاريخ به رجوع با
.پي‌مي‌بريم نگرش‌ها اين شكل‌گيري چگونگي
افغان‌ها مغولان ، تاتار ، تركان چون متعددي قبايل هجوم دليل به ايراني
سياسي تاريخ در انگلستان و روسيه پنهان و آشكار دخالت و نفوذ...و
شدن ملي نهضت در امريكا و رضاشاه سقوط و ظهور تا مشروطه از معاصر
مشكوك نگران ، مشوش ، متوهم ، ذهنيتي سالهاي 421339 ، بحران نفت ، صنعت
خود سوي به را ايران ملت ذهن‌جمعي ناگوار ، حوادث.يافت بي‌اعتماد و
حكومت‌هاي.داد سوق اجتماعي و سياسي خودبيگانگي از و تاريخي فريبي
خيانت‌هاي و كاستي‌ها و ضعف‌ها بر گذاشتن سرپوش براي نيز ، استبدادي
(20):كلام زيبا تعبير به دادند نسبت بيگانگان به را مشكلات تمام خود ،
توسطحكومت‌ها ، سياسي رخدادهاي درج و نشر از جلوگيري و سانسور
بالاخره و ايران در خارجي قدرت‌هاي سياسي نفوذ و دخالت تاريخي سابقه
كمك بين‌المللي ، تاريخي -اجتماعي تحقيقات در كاو كندو روحيه فقدان
سياسي فرهنگ لذا و.كرد (اجتماعي باور و) فرهنگ اين به‌شكل‌گيري زيادي
ابعاد تمامي در توطئه‌اي ذهنيت از متاثر فزاينده‌اي بطور جامعه ،
.گرديد
آراء نقد به وسپس كرد مبارزه اجتماعي باور اين با ابتدا است ضروري
اين كردن پاك كه پيداستپرداخت نظريه اين طرفداران استدلالهاي و
و زمان نيازمند دشوار ، بسيار است كاري جمعي حافظه در مشكوك ذهنيت
معاصر و گذشته دوره در را ايران سياسي تاريخ كه بين ، واقع محققان
.كنند معتبر مدارك اسنادو استنادبه با تحليلي و نقادانه بررسي مورد
ارزشي و ايدئولوژيك سياسي ، سوگيري‌هاي همراه تحليلي‌به تاريخي‌گري فقر ،
را وواقعيات است شده ايران مردم فرهنگي و تاريخي بيگانگي باعث...و
.است داده قرار ابهام از پرده‌اي در
اسلامي انقلاب درباره توطئه‌اي نگرش
.نيست معتبر مدارك و اسناد بر متكي:الف
ايران در امريكا سفارت از شده كشف مدارك و اسناد بررسي با ازجمله
كه مي‌كرد ادعا (مرداد 1357) اوت ماه در سيا ارزيابي:مي‌خوانيم
در سيا سازمان و ندارد قرار انقلابي ماقبل يا انقلابي وضع در ايران
كرد ، انتظار اعلام (مهر 1357 6) سپتامبر 1978 مورخ 28 ارزيابي‌اطلاعاتي
داشته دست در را زمام‌قدرت فعال به‌طور ديگر سال ده تا شاه كه مي‌رود
(21)باشد
.است اساس و بي‌پايه آنها اوليه پيش‌فرض‌هاي:ب
به به‌زودي كه‌ايران بود نشده توهم اين دچار غرب در هيچ‌كس مثال به‌طور
غربي واقع‌بين تحليل‌گران از بسياري بعكس خواهدرسيدبلكه ژاپن پاي
و بلندپروازانه غالبا شاه (اقتصادي) پروژه‌هاي كه بودند معتقد
.است بوده غيرواقع‌بينانه و غيرمعقول
بود ، كشورها اقتصادي توسعه عدم مبني‌بر كاملا غرب سياست اگر همچنين
مالزي ، هنگ‌كنگ ، سنگاپور ، تايوان ، كره‌جنوبي ، ژاپن ، به‌جز اين‌صورت ، در
نيز برداشته‌اند گام توسعه جهت در كه كشورها ديگر و اسپانيا تركيه ،
.مي‌شدند غرب ، توطئه و دسيسه گرفتار مي‌بايد
(نظري پشتوانه با) علمي رويكردهاي -2
انقلاب به علي رويكردهاي -12
و قالبمدلها در اسلامي انقلاب به‌تبيين قادر تحليل‌ها ، از دسته اين
و اقتصادسياسي سياسي ، جامعه‌شناسي جامعه‌شناسي‌انقلاب ، نظريه‌هاي
شناخت براي انقلاب ، كلاسيك كلان مدلهاي كه مدعي‌اند و نيستند سياسي علوم
و بررسي براي علمي روش ادعاي با و نيستند كافي ايران ، انقلاب ومعرفي
تاريخي پديده‌هاي تبيين‌نظري جديد روش‌شناسي به تشبث با انقلاب ، مطالعه
در (مذهبي) فرهنگي اقتصادي ، نظير كلي منظر چند در اجتماعي ، كوشيده‌اند
خود تحليل در و برآيند آن چگونگي تبيين و اسلامي انقلاب چرايي كشف پي
دو بين معلولي و علت رابطه ايجاد با و نموده استناد خاص عامل يك به
ضمن ديدگاه هر و (22).مي‌دهند تقليل را عناصر ساير اهميت و پديده
مي‌كند ، مطرح اصلي عامل به‌عنوان را خود موردنظر و خاص عامل كه اين
.مي‌گيرد ناديده تبعي و بيروني رابه‌عنوان عوامل ساير تاثير
بسيار بار خاص رخدادهاي و علل و معلولي و علت روابط از گفتن سخن اما
ساختن برپا بايدبگوئيم باشيم دقيق خيلي اگربخواهيم.است خطيري
امكان‌ناپذير طبيعي ، درعلوم به‌همان‌گونه دقيقا ومعلولي علت روابط
براي لازم شرايط تحقق چراكه.است ناممكن نيز اجتماعي درعلوم است ،
نامحتمل بسيار آن ، كه‌تحقق است دشوار آن‌قدر عليت استقراررابطه
B علت A گزاره براي‌اثبات است موظف پژوهشگر شرايط طبق‌اين.است
اين و داد خواهد رخ نيزلزوما B دهد رخ A هرجا كه دهد است‌نشان
يك برقراري براي علمي نخواهدشد ، ضابطه تامين هيچ‌گاه كه شرطي‌است
شرايط متضمن كه مسئله‌اي به بايد لزوما كه است دقيق چنان علي رابطه
مكالمات ميان فاصله درواقع شويم ، نزديك احتياط نهايت با است علي
.است زياد بسيار علمي تحليل و [تعليلي]
بين علي رابطه براي‌استقرار است معتقد انقلاب ، جامعه‌شناسي محقق ناگل
.شود شرطبرآورده چهار بايد رويداد يا شي‌ء دو
هميشه رابطه جهت ديگر به‌عبارت باشد ثابت و لايتغير بايد رابطه -1
.باشد ثابت
حادث Aاز پس بلافاصله Bيعني باشد ، نزديك بسيار رويدادها فاصله -2
.شود
به‌لحاظ بايد Aكه بدين‌معنا باشند زماني ترتيب داراي علي روابط -3
Bعلت نمي‌تواند Aديگر يابد وقوع Bاگر.بدهد رخ Bاز قبل زماني
.باشد
Bديگر است Bعلت Aيعني‌اگر باشد نامتقارن علي روابط -4
است ، نموده ارائه كه‌ناگل طبق‌فرمولي.باشد A علت همزمان نمي‌تواند
وقايع كافي نيز و لازم شرط گذشته (وقايع) يا واقعه كه داد نشان بايد
قبل بايد عوامل از معيني مجموعه كه است معني بدان اين مي‌باشند بعدي
وقوع براي ديگري عامل هيچ و شوند واقع (است معلول كه) رويدادي از
رويداد وقوع از قبل ديگري عامل هيچ درواقع يا.نباشد لازم معلول
از قبل بلاواسطه A باشد داده رخ B اگر ترتيب بدين نيفتد اتفاق مزبور
.است داده رخ آن
است معتقد ناگل.است دشوار بسيار آن كفايت و لزوم اين اثبات اما
شرايط بتوانند كه دارند قرار موقعيتي در اجتماعي‌به‌ندرت پژوهشگران
همه نه اگر و كنند بيان را خويش تحقيق مورد حوادث وقوع براي كافي
شده ارائه تبيين‌هاي عموم مانند آنها ، اغلب دست‌كم تاريخي ، تبيين‌هاي
در طبيعي علوم توضيحات از بسياري مثل درواقع و بشر رفتار مورد در
وقايـع اين براي (لازم يا) ضروري شرايط از برخي فقط عيني ، وقايع مورد
(23).خاطـرنشان‌مي‌سازند را
بحث:مي‌نويسد علت توضيح در اجتماعي علوم در درتبيين ليتل دانيل
داده توضيح نيز علي فرآيند چگونگي كه است كامل وقتي تحولات در عليت
اعتقاد اجتماعي ، علوم در علي استدلالهاي ركين ركن دليل به‌همين شود ،
است اين معادل دانستن ، Eعلت راC يعني است علي سازوكارهاي وجود به
پيوندE وقوع به را C وقوع كه دارد وجود سازوكارهاي‌علي بگوييم كه
با به‌علاوه مي‌شود شناخته معادل استقرايي نظم با عليت اينجا در.مي‌دهد
متغير ، دو ميان استقرايي نظم كشف به‌علاوه ، .است مساوي كافي و لازم شرط
در همواره آن ربط البته و.آن‌دو ميان علي رابطه بروجود است قرينه‌اي
را C علي سازوكار اين چنانكه و مي‌شود ظاهر علي سازوكارهاي با جامعه
احتمال آفريننده يا وقوع ممد گفت مي‌توان صورت آن در.دهد پيوند E به
بودن كافي و لازم شرط نظريه از بيان اين‌عام‌ترين است آن وقوع
(24).علت‌است
اقتصادي ديدگاه -122
جامعه‌شناسي با اجتماعي دگرگوني بر اقتصاد نظري‌تاثير پيشينه
تعارض انقلابهامحصول ماركس به‌زعم.شد كارل‌ماركس‌آغاز انتقادي
منافع (تحت‌سلطه و محروم طبقه يا) پرولتاريا كه آنجا از طبقاتي‌اند
جوامع در انقلابها دارد ، (حاكم طبقه يا) بورژوازي منافع با متعارضي
پرولتاريا طبقه كه بود باور اين بر ماركس وانگهيگريزناپذيرند مدرن
لازم توان واجد طبقه‌اي همچنين بلكه تحت‌سلطه ، طبقه نه‌تنها (ياكارگر)
.است جمعي منافع محور بر جامعه بسيج براي
شده ، ايجاد كارگران انقلاب كه‌به‌وسيله اجتماعي دگرگوني بدين‌سان
.است اشتراكي نظام سرانجام جامعه‌گرايانه‌و نظام به‌سوي گذاري
ماركس نظر بنابه نيست كارگر طبقه خود منافع حصول براي دگرگوني آن
نظام يك است بشري انكشاف‌جوامع منزل بالاترين كه اشتراكي نظام
به به‌هركس و توانايي‌اش اندازه به براصل‌ازهركس قائم مساوات‌طلبانه
وظيفه آن ازطريق مي‌تواند كارگر طبقه كه است راهي تنها نيازش اندازه
براساس بهره‌كشي صور جميع الغاء از پشتيباني كند ، اجرا را انقلاب
بسيج پرولتاريا خطمشي راستاي در را ديگر گروههاي كه است مسلكي
(25).مي‌كند
اسلامي انقلاب در اقتصاد نظريه
اسلامي انقلاب بروز اصلي عامل را اقتصادي مشكلات و معضلات كه نظريه اين
:داشت رواج گروه دو بين در مي‌داند ،
.ايراني و غربي نويسندگان -1
.ايران در (مائوئيست ماركسيست ، ) چپ سياسي گروههاي -2
در آن شدن برابر چهار و نفت قيمت رفتن بالا بر اول ، گروه نظريه اساس
نفت درامد ناگهاني افزايش اين‌نويسندگان به‌نظر دارد ، قرار سال 1352
درنظر بدون شتابزده ، اقتصادي توسعه برنامه‌هاي رشته يك اجراي باعث
از يك‌جانبه ، توسعه برنامه‌هاي.شد شاه توسط توسعه ، ابعاد ساير گرفتن
تنگناهاي تورم ، .نمود ظاهر را خود منفي آثار به‌تدريج دهه 1350 اواسط
كالا ، كمبود اجرايي ، دستگاههاي سرسام‌آور ريخت‌وپاش‌هاي اقتصادي ،
يك اجراي به رامجبور رژيم...و فساد اساسي ، خدمات ارائه در نارسايي
دامن را نارضايتي خود به‌نوبه برنامه اين اجراي.كرد ضدتورمي برنامه
و گرديد منجر سياسي بحران به اقتصادي موفقيت عدم درنتيجه و زد
.آورد پديد را اجتماعي عميق ناآرامي‌هاي خود به‌دنبال
.دارند تاكيد اقتصاد برروي نوسازي علت از جدا وتيكي‌لدي نجاش
درنتيجه كه را شهرها به روستائيان مهاجرت تحليل‌گران ، از عده‌اي
،(صنعتي اقتصاد به كشاورزي اقتصاد تغيير) شتابزده توسعه برنامه
مي‌دانند ، اجتماعي نارضايتي‌هاي و شورش‌ها بروز علت بود ، آمده به‌وجود
اولا مهاجرين‌روستايي كه است آن نويسندگان از گروه اين استدلال
ثانيا شهرنشينان‌مي‌ديدند ، از پايين‌تر را همواره‌خود درامد ازنظر
درنتيجه و جاكني‌محلي روستا و شهر بين سطح‌زندگي اختلاف به‌لحاظ
دچار را مهاجر روستايي خود گذشته زندگي محيط از اجتماعي و فرهنگي
با توام و اقتصادي مشكلات.بود كرده فرهنگي و اجتماعي خودبيگانگي از
سالهاي در آماده‌انفجار توده يك به را آنان فرهنگي ، و اجتماعي آن
(26).كرد تبديل 5756 ،
تبيين اقتصادي عوامل به توجه رابا ايران انقلاب كه آثاري از يكي
.است ازرابرت‌لوني (27)ايران انقلاب اقتصادي ريشه‌هاي كتاب مي‌كند ،
كه مي‌رسد نتيجه اين به ايران در توسعه استراتژي بررسي با لوني
(سياسي -اجتماعي) نهادي اصلاحات فقدان به باتوجه استراتژي اين اجراي
نارضايتي ميزان نتوانست ، حكومت و باشد همراه موفقيت با نمي‌توانست
برنامه‌هاي پايه بر كه را كوتاه‌مدت اجتماعي تحرك بي‌عدالتي‌ها ، از ناشي
در.دهد تشخيص بود ، آمده به‌وجود توسعه استراتژي‌هاي مبتني‌بر اقتصادي
و برنامه‌ها و توسعه اهداف ميان رابطه به اقتصادي ، توسعه برنامه‌هاي
و برنامه ادغام با تنها كه جاري سياست‌گذاري‌هاي از ناشي مشكلات
مشكل تورم نمي‌شد ، توجه آيد ، به‌وجود مي‌توانست ، ثبات و توسعه سياست‌هاي
مشكلات تشديد هنگام به اما مي‌شد ، شناخته قابل‌درمان و كوتاه‌مدت
به دولت.بود ضداثبات طبعا ، كه شد استفاده درماني ، شوك از اقتصادي
كوتاه‌مدت مديريت رهيافت يكپارچه و منسجم توسعه و رشد برنامه يك جاي
اقتصادي تحولات ميان روابط زمان اين در.كرد اتخاذ بحران به نسبت را
به درامدها نابرابر توزيع و شد آشكار حكومت از مردم حمايت كاهش و
.زد دامن عمومي نارضايتي ظهور
ايران شرايط بررسي با (28)سياسي‌ايران كتاباقتصاد در كاتوزيان
انقلاباسلامي از تبييني جمهوري‌اسلامي ، استقرار تا نوزدهم قرن از
در مي‌داند نفتي استبداد سالهاي را سالهاي 571340 وي مي‌كند ، ارائه
شبه‌تجدد به مي‌شد ، تغذيه نفت درامد با كه تجدد از عناصري دوران اين
كهن فرهنگ...و ارزش‌ها ، نهادها سنت‌ها ، غيرنقادانه نفي.داد شكل
سطحي شور و تعصب و -فرهنگي بيگانگي خود از) آنها ، تحقير و ايراني
همراه به شهري روبه‌رشد متوسط طبقه بين در بيگانه ازفرهنگ تقليد براي
و وي بهزعمكرد راپايه‌ريزي ايران انقلاب عميق ريشه‌هاي نفتي ، استبداد
به را ضدتجدد و ضداستبدادي انقلابي جنبه انقلابي جنبش دليل همين به
.گرفت خود
كاملا ايران در جامعه ساختار و دولت ساخت كه است آن بر كاتوزيان
گفت ، سخن نمي‌توان ايران در مطلقه دولت وجود از.بود غرب از متفاوت
قانون ، به‌هيچ و بود استبدادي و خودكامه ايران در دولت گفت بايد بلكه
سابقه وجود عدم علت به نيز ايران ، جامعه نبود ، پاي‌بند..و سنت عرف ،
شد ، تشديد نفتي ، درامدهاي با كه اقتصاد بر دولت مطلق سلطه و فئودالي
زيرا داشت استقلال نيز ازجامعه دولت.بود اجتماعي طبقات فاقد جامعه‌اي
(29).بود متكي نفت درامد به فقط
و است موردتاكيد بيشتر اقتصادي ساختار اهميت و نقش رويكرد ، اين در
جاي تبيين مدل در و مي‌شود گرفته روانشناختي‌مفروض و فرهنگي عوامل
به توجه بدون ايران ، انقلاب پديده با اقتصادي صرفا برخورد.نمي‌گيرد
مشهود رهيافت اين در رهبري ، و (مذهب) ايدئولوژي نقش اجتماعي ساختار
حكومت ساخت نيجريه و عربستان مانند كشورها از بسياري در چنانچه.است
يا و نشد انقلاب به منجر اما داشت وجود نفتي استبداد و استبدادي
سركوب بر تكيه با ايران اقتصادي مشابه شرايط در دولت‌ها ، از بسياري
از مشروعيت‌بخش‌مانع ايدئولوژي يا جامعه در خاصي گروههاي با ائتلاف يا
.شدند انقلاب به ناآرامي‌ها تبديل
در موجود آمار و اطلاعات و كارشناسان‌اقتصادي تحقيقات طبق به‌علاوه
كه بود ، نشده بدتر ايران اقتصادي وضع نه‌تنها شاه ، رژيم آخر سالهاي
.بود رفته بالاتر و بهتر
در ماركس انديشه‌هاي از اسلامي‌متاثر انقلاب تحليل در چپ گروههاي
و اصلي عامل به‌عنوان ازاقتصاد آنان.داشتند قرار انقلاب تبيين
.مي‌برند نام انقلاب پيروزي در اجتنابناپذير
انقلاب پيدايش چرايي و چگونگي از خود تحليل در چپ سياسي گروههاي
اشاره (اقتصاد با مرتبط هردو) داخلي و خارجي عامل دو به اسلامي
.مي‌كنند
فدايي چريك‌هاي -1
خرابكردن درصدد شهرداري كه شد زماني‌شروع انقلاب گروه ، اين نظر به
.برآمد سال 1356 ، در [تهران در] مجوز بدون و محدوده از خارج خانه‌هاي
اردوگاه عمومي اين‌گروه ، بحران درنظر خارجي عامل اصلي محور
در وابسته سرمايه‌داري سيستم در بازتابآن آن به‌تبع و امپرياليستي
انقلاب شروع مقارن گروه ، اين ديگر ، به‌اعتقاد به‌عبارت.مي‌باشد ايران
وابستگي به‌لحاظ و بود شده بحران دچار سرمايه‌داري نظام ايران ، در
اثر ايران اقتصادي اوضاع در نيز بحران اين غرب ، به ايران اقتصادي
وخامت آن به‌تبع و اقتصادي مشكلات افزايش باعث درنتيجه و گذاشت منفي
اين نقد در.گرديد رژيم از آنان نارضايتي و مردم اقتصادي اوضاع
نه‌تنها شاه رژيم از مردم نارضايتي ريشه اساسا ، گفت بايد نظريه
ملي) گذشته دهه چندين در طولاني تاريخ داراي بلكه سال 1356 ، منحصربه
.است (..و خرداد 1342 نفت 13321330 ، 15 صنعت شدن
براثر] تهران در مردم بين‌نارضايتي خاصي ارتباط نوع هيچ همچنين
نمي‌توان كشور شهرهاي ساير و[محدوده از خارج خانه‌هاي شدن خراب
آنان به‌زعم غرب سيستم‌سرمايه‌داري اين بر علاوه.برقرارنمود
دستخوش بلكه.است نبوده اقتصادي بحران دچار امپرياليستي ، اردوگاه
به محدود امري چنين صورت ، اين در كه است بوده توليد اضافه و ركود
رقابت اساسا و آن بعداز و قبل سالهاي در و.است نبوده نيز سال 1356
.است داشته وجود همواره سرمايه‌داري اقتصاد مهم اصل به‌عنوان
(منافقين) مجاهدين -2
محروميت و فقر تشديد را عمده علت انقلاب ، بروز علل درخصوص گروه اين
زمان در (خارجي علت) بشر حقوق سياست و (داخلي علت) سال 1356 در
.مي‌دانند كارتر ، جمهوري رياست
شده طرح‌ريزي نقش و توطئه يك معلول بشر ، حقوق سياست گروه اين نظر به
شكست نتيجه در كه مي‌كنند تحليل و بود (امريكا) امپرياليسم ازجانب
كه درصورتي.داد راتغيير استراتژي‌اش امپرياليسم ويتنام ، در امريكا
رژيم‌هاي تقويت و حمايت ازطريق مي‌كرد سعي اين ، امريكا از تاقبل
باعث ويتنام تجربه اما كند تامين درجهان را خود منافع ديكتاتوري
از گسترده حمايت نتيجه.شد ديكتاتوري رژيم‌هاي از امريكا حمايت كاهش
در انقلاب درنهايت و انقلابي جنبش‌هاي و گروهها ظهور ديكتاتورها ،
به‌خاطر امريكا ولذا بود شده ويتنام ازجمله ازكشورها بسياري
حقوق استراتژي درقالب تحت‌سلطه كشورهاي در خطرانقلاب با مقابله
را مردمشان با اين‌رژيم‌ها برخورد شيوه در درتجديدنظر سعي بشر ،
راه سر بر اساسي اشكال.شد منجر انقلاب به خود نيز كه‌اين.داشت
در بلكه توطئه ، يك معلول نه بشر حقوق سياست كه ، است اين فوق ، تحليل
.است ارزيابي قابل امريكا جامعه اجتماعي سياسي موجود واقعيات قالب
نكند حمايت ديكتاتورها از مي‌خواست (ويتنام تجربه براساس) امريكا اگر
با سياست اين كه است چگونه باشد ، بشر حقوق سياست اعمال به‌دنبال و
از دوباره و مي‌شود گذاشته كنار (ريگان رونالد) بعدي رئيس‌جمهور آمدن
.حمايت‌مي‌شود گسترده ابعاد در ديكتاتوري رژيم‌هاي
ايران در انقلاب بروز علل از گروه اين تحليل محور و توده‌اساس حزب
.آن قبال در زحمتكشان واكنش و اقتصادي وضع شدن خراب:از است عبارت
سطح در كارگري اعتصابات و اعتراض صورت به واكنش‌ها گروه ، اين نظر به
رژيم اقتصادي وضع شدن بدتر با و مي‌شود ظاهر سال 1356 اوايل از جامعه
تظاهرات شدن توام و زحمتكش و محروم طبقات گرفتن قرار تنگنا در و
و كرده پيدا زيادتري وسعت و عمق نهضت ، مبارز ، دانشجويان پردامنه
گروههاي ديگر مانند همچنين.مي‌آورد در پاي از را شاه رژيم سرانجام
در خارجي عامل عنوان به را جهاني سرمايه‌داري توده ، بحران حزب چپ
.مي‌داند سهيم ايران اسلامي انقلاب
عدم خصوص در شوروي ، دولت قاطع موضع‌گيري حزب ، اين فوق ، موارد از جدا
موثر انقلاب پيروزي در را امريكا دولت به ايران امور در دخالت اجازه
.مي‌داند
.است وارد ديدگاه‌نيز اين به است ، وارد اقتصادي نظريه بر كه ايراداتي
در شوروي دولت:گفت بايد درانقلاب خارجي عامل نقش مورد در علاوه ، به
اتخاذ محافظه‌كارانه‌اي بسيار سياسي موضع (571356)انقلاب دوران طي
كه‌آشكارا ، نمود اقدام ايران انقلاب از جانبداري به زماني وعملا نمود
سال دهها طي علاوه به.بود حتمي وي سقوط و يافته پايان شاه رژيم عمر
در تنها را دخالت اين شوروي حكومت امورايران ، در امريكا دولت دخالت
.نكرد تحمل رژيم عمر اواخر
سوسياليست كارگران حزب
دهقانان كمونيستي‌توسط انقلاب ايجاد) مائوئيستي گرايشات با گروه اين
شهري جوامع به آن شيوع و روستايي جوامع در انقلاب ظهور و (كارگران نه
ركود گروه اين نظر به.مي‌دانند سرمايه‌داري وبحران اقتصادي مسايل و
عميق‌تر ايران‌را اقتصادي بحران آن ، نتايج و سرمايه‌داري بين‌المللي
از وارداتي كالاهاي‌سرمايه‌داري قيمت.رسيد درصد سي به تورم كرده ،
.بود نفت بهاي افزايش از بيشتر به‌مراتب (غرب) امپرياليستي مراكز
بود ، دروغ انداخته راه به زنان ساختن آزاد مورد در كه‌سلطنت هياهويي
و گرفت تعلق زنان قانوني‌به امتيازات برخي چه اگر.نبود بيش شرم‌آوري
اما شد ، ترميم مي‌كرد ، قانوني زن‌را ستم كه وحشيانه قوانين از برخي
.نكرد تغييري سيستم اين
كليه رژيم اين.سركوبشدند رژيم توسط وحشيانه بطور ستم تحت ملت‌هاي
مقايسه در آنها از و بود گذاشته پا زير را آنها زباني و فرهنگي حقوق
.بود ساخته دوم درجه اتباع زبان ، فارسي ايرانيان با
با ملي ستم ستمديده‌هستند ، ملت‌هاي از دهقانان عمده بخش كه آنجا از
تهيدست توده‌هاي و كارگران موقعيت‌پائين‌تر و فقير دهقانان استثمار
بودند كرده مهاجرت شهرها به و بودند شده كنده خود زمين از كه شهري
واسطه به ايران كه را نظريه اين حقايق ، اين كليه.است شده تركيب
نفي بود ، امپرياليسم فرا يك به شدن تبديل حال در نفت ، درآمد
سلطه چارچوب در كه را اقتصادي تضادهاي نفت ، درآمد برعكس.مي‌نمايد
هفته‌نامه‌سوسياليستي منبع ، ).كرد بيشتر بود مانده باقي امپرياليستي
.(خرداد 58 شماره 135 -ايران سوسياليست كارگران حزب ارگان -كارگر
بر وتاثيرش (امريكا) امپرياليسم جبهه در بحران درباره گروه اين
:مي‌نويسد چنين اسلامي انقلاب
ماليات به‌افزايش رژيم آن ، تاثير و جهاني اقتصاد ركود نتيجه در
به كه نمود اقدام گمركي اتخاذسياست‌هاي و بهره نرخ بردن بالا تجار ،
را اقتصادي قدرت كه بود (شاه) خانواده پنجاه و امپرياليست‌ها سود
.كرده‌بودند قبضه
بوده اقتصادي دچاربحران واقعا جهاني كه‌امپرياليسم كنيم فرض اگر
اقتصاد و نموده اقدام بحران از امپرياليسم نجات به شاه حكومت و
امپرياليسم جهاني اقتصاد نجات به قادر درون در بحران علي‌رغم ايران
نرخ بردن بالا بازاري‌ها ، بر ماليات گرفتن كه معلوم‌نيست باشد ، بوده
امپرياليسم نجات باعث چگونه كشور ، گمركي عوارض افزايش يا بهره‌و
باعث سياست‌ها ، اين كه درصورتي است ، گرديده آن اقتصادي ركود از جهاني
تقليل افزايش ، جاي به را سرمايه‌داران ودرآمد است واردات كاهش
(30).مي‌داده‌است
