ششم ، شماره 1494 سال ، 1مارس 1998 ، اسفند 1376 يكشنبه 10
|
|
درايران اجتماعي تغييرات و دين كارآمدي
معاصر
.است همشهري روزنامه به متعلق و محفوظ حقوق تمام
تاون جرج دانشگاه استاد اسپوزيتو الجان دكتر با گفت‌وگو
نخعي آصف فروزان:گفت‌وگو
علوي سعيد:گفت‌وگو مترجم
ميان تفاهم مركز وبنيانگذار مدير اسپوزيتو ، الجان دكتر:اشاره
امور و دين‌شناسي استاد همچنين و تاون جورج دانشگاه در مسيحيت و اسلام
انجمن رياست مسئوليت وي.است اسلامي مطالعات استاد و بين‌المللي
را اسلامي جوامع مطالعه براي امريكايي شوراي و شمالي امريكاي مطالعات
شركت‌ها ، امريكا ، خارجه وزارت به مشاور بعنوان و است عهده‌دار
اسلام ، دين در وي تخصص.مي‌دهد مشاوره جهاني سازمان‌هاي و دانشگاه‌ها
شرقي جنوب تا آفريقا شمال از اسلامي جنبش‌هاي تاثير و سياسي اسلام
در كه اسلام جهان امروزي دايره‌المعارف سردبير وي اين علاوه‌بر آسياست ،
.است بوده شده ، منتشر آكسفورد دانشگاه انتشارات توسط جلد ، 4
:است زير به‌شرح آن اهم كه رسانده به‌چاپ را متعددي آثار اسپوزيتو
و اسلام -مستقيم صراط ;اسلام -واقعيت؟ يا افسانه ;اسلامي تهديد
جنسيت ، آن ، جهاني تاثير و ايران انقلاب -سياست و اسلام -دموكراسي
اسلام -خاسته به‌پا اسلام صداهاي -معاصر اسلام حيات تجديد -اسلام و فرهنگ
و اسلام -جامعه و سياست دين ، ;آسيا در اسلام -اسلام ديدگاه‌هاي -گذار در
دكتر كه متعددي كتب به توجه بااسلام خانواده قانون در زنان -توسعه
ازجمله درآورده ، تحرير به‌رشته اسلامي جوامع و اسلام درباره اسپوزيتو
طي لذابود اسلامي انقلاب در مدني جامعه همايش در شركت‌كننده افراد
ايران ، در دين كارامدسازي روند چون موضوعاتي ايشان ، با گفت‌وگويي
و ايران در مدني جامعه بحث ايران ، اجتماعي تحولات در موثر عوامل
مطرح را..و غرب در مدني جامعه بحث با آن اختلافات و اشتراكات
:نظرتان‌مي‌گذرد از كه كرده‌ايم
مقالات سرويس
مي‌بينيد ، چگونه ايران در را ديني بازسازي و احياء روند:همشهري
به آن درپاسخ دين ساختن كارامد با مطابق روند اين آيا شما به‌نظر
بازسازي اين در گروه‌هايي چه اگرهست ، خير؟ يا است روز مسايل
مي‌كنند؟ ايفا را نقش‌فعالتري
جريان اميدواركننده‌ترين به‌عنوان من كه را چيزي:اسپوزيتو دكتر
گروه‌هاي ايران‌ميان امروز جامعه در تمايلي اجتماعي‌مي‌بينم ،
و ميان‌روحانيون ، در برخي دولت ، در آنان از برخي كه است روشنفكران
وجدل بحث درگير گروه‌ها اين همه.قم‌مي‌باشند فكري مكتبهاي در برخي
يا اسلام از پيشرفته آنرايك‌تفسير من كه هستند چيزي درباره
.مي‌نامم ياواقعيت‌گرا راواقع‌گرا آنان من.مي‌خوانم اجتهادپيشرفته
مي‌كنند درك خود جامعه مسائل به باتوجه زيرا هستند آنهاواقعيت‌گرا
فكرهاي و موسسات بايد اجتماع‌گسترده‌تر يك با موثر كردن صحبت براي كه
به متصل هم و دهد رابازتاب مردم آرزوهاي هم تا دهند توسعه جديدي‌را
افراد از آنان‌راواقعيت‌گراتر من كه اينست.باشد ايران وفرهنگ مذهب
غيرمذهبي‌هاي(SecularLeftists) غيرمذهبي نيروهايي‌مانندچپ و
افراطي ومحافظه‌كاران (Liberal Secularists) ليبرال
مي‌توانيم كه گروه‌واقع‌گرايان در.مي‌دانم(Extreme Conservatives)
به.بخوانيم (Realists Islamic) اسلامي راواقع‌گرايان آنان
يك اخير سال در 20 اسلامي‌ايران جمهوري توسعه به نگاهي با ;عبارت‌ديگر
در كه چيزي.به‌چشم‌مي‌خورد گوناگون افكار از انواعي تغييربا فرايند
توافق هم با حالي‌كه‌افراد در كه است اين مي‌رسد سالم‌به‌نظرم فرايند اين
آزاد به‌بحث‌هاي پرداختن براي فزاينده‌اي اقبال به‌نظرمي‌رسد اما ندارند ،
بازتاب انقلاباسلامي در مدني جامعه اجلاس در اين‌موضوع.است آمده به‌وجود
و كرده آزادي احساس اجلاس ، مساعد فضاي به باتوجه افراد.داشت آشكاري
ادامه درنهايت و مخالفت ابراز توانايي.مخالفت‌مي‌كردند يكديگر با
.مي‌كند خلق سالم‌را فرايند من نظر به كه است همديگر با گفت‌وگو و صحبت
به‌راحتي يكديگر مخالف فكري جريانهاي مي‌شودكه آشكار وقتي مسايل
مورد را ديگر طرف و بگويند خود ، سخن مطالب اثبات در بتوانند
يكديگر نابودي براي مواجهه به فكري مواجهه اگر اما.دهند انتقادقرار
.است گرديده خارج خود سالم روند از گفت‌وگو كه است آن‌وقت شود ، تبديل
در اختلافات و تفاوتها.واقعي‌مي‌بينم پويايي من حاضر ، حال در ولي
و نخبگان ;هاضمه‌جامعه.است طرح قابل سطحي هر در داخل‌كشور
تمام باآرامش را اختلاف‌ها طرح اجازه كه است قوي آنقدر نيز مسئولين
.مي‌دهند
جامعه ساخت كه مي‌رسد به‌نظر خرداد 76 انتخابات 2 به توجه با:همشهري
قابل چگونه ساختاري نظر از تحول ايناست شده اساسي تحول دچار ايران
مي‌باشد؟ چه آن موانع است‌و توضيح
پاكستان ، در ضياءالحق حكومت دردوران پيش ، سالهاي:اسپوزيتو دكتر
من با آنها سپس داشتيم ، گفت‌وگويي ما.داشتم ملاقاتي ضياء ژنرال با من
و نمودند من از سختي سوالهاي آنان و.داشتند تلويزيون در مصاحبه‌اي
شما.نيستيد مودب شما نه نه ، نه ، گفتند من به دادم جواب كه هنگامي
به كه دارم به‌خاطر منبدهيد پاسخ اينها از مهم‌تر و بهتر خيلي بايد
:هستيد ، نزديك رييس‌جمهور به شما:گفتم مي‌كرد مصاحبه من با كه شخصي
مي‌دهد؟ نشان واكنشي چه او مي‌داريد ابراز را خود عقايد شما وقتي
خواهد رفتار سرد خيلي من به نسبت ضياء(رييس‌جمهور) درواقع:گفت وي
اين‌طور بگذاريد.نكردم مشاهده ايران در من را رفتار نوع اين اما كرد
و روحانيون داخل گروه‌هاي در كه تغييراتي و كنوني وضع كه بگويم
تا كه هستند صداهايي آمده ، به‌وجود ديوان‌سالاري درون در و روشنفكران
البته كه مي‌شوند قلمداد اقليت به‌عنوان جمهوري رياست انتخابات از قبل
كه من‌مي‌بينم.شده‌اند گسترده‌تري و مهم‌تر فزاينده‌اي‌صداهاي به‌طور امروز
مردم از گذشته انتخابات در را خود (mandate) قيمومت حكم صداها اين
برايتان‌پيش سوال اين مي‌نگريد ، نتايج‌انتخابات به شما وقتي.گرفتند
گسترده آراء است ، روشن دادند؟ راي انتخابات در چه‌كساني كه مي‌آيد
من.شود تشديد تغييرات فرايند مي‌كندكه درخواست مختلف ، طبقات از مردم
محصول مي‌بينم امروز كه چيزي‌را يعني.مي‌بينم تداوم نوعي آراء دراين
.است ايشان نوع‌عملكرد و رفسنجاني آقاي جمهوري رياست سالهاي‌آخر تداوم
بخشي آنرا نمي‌دانم‌بلكه جديدي كاملا چيز را تحول‌انتخابات من بنابراين
.مي‌دانم(تغيير) فرايند از
اين بگويم بايد كرديد فعلي روند به كه اشاره‌اي به توجه با:همشهري
شده ، منتهي اسلامي انقلاب در مدني جامعه طرح به نهايت در كه روند
اين معتقدند مسلمان واقع‌گرايان.مي‌باشد نيز تاريخي سابقه يك داراي
سو ، اين به اسدآبادي سيدجمال‌الدين از يعني اخير ، يكصدسال در روند
مباحث شده سعي روند اين در.مي‌گيرد به‌خود ويژه‌اي برجستگي
جامعه چارچوب در كه..و قانون‌گرايي علم ، و دين آشتي قانون‌گرايي ،
در بنابراين شوند ، تعريف بومي مسايل با مطابق هستند ، بحث قابل مدني
مدني جامعه بحث فعلي درشرايط اينكه به توجه با است بهتر اين‌گفت‌وگو
را اول درجه نقش درآن ديني گران احياء كه گذشته‌اش ازتاريخ ايران
در مدني تحقق‌جامعه بين افتراق و اشتراك وجوه ارتزاق‌مي‌كند ، داشته‌اند
.دهيم قرار بررسي رامورد ايران مدني‌در جامعه تحقق و غرب
در چه وتخصصي سوال‌ويژه يك كه‌با بگويم بايد من:اسپوزيتو دكتر
تشابهات درباره.مواجه‌شده‌ام آن از خارج در چه و امريكا داخل
و انقلاب در مردم نقش‌روزافزون سياسي ، مشاركت ارزش:مي‌توانم‌بگويم
بايد اينكه فهم و درك ;پارلماني حكومتي نظام ايجاد سياسي فرايند در
.مي‌باشد دست اين از باشد حاكم قدرتها تعادل موفقيت براي حكومت يك در
شوراي ازجمله ، نظام بالاي رده مسئولين ميان مثلا كه مي‌بينم من لذا
تعادل مفهوم.است آمده به‌وجود قوا تعادل مجلس و نظام مصلحت تشخيص
جامعه شدن بهتر براي دولت وجود مفهوم همچنين.است شده آشكار قدرتها
رييس‌جمهور ، خاتمي آقاي نطق در فزاينده به‌طور اجتماعي عدالت موضوع و
مورد اسلامي انقلاب و مدني جامعه اجلاس و اسلامي ارشاد و فرهنگ وزير
آزادي ، معناي درباره صحبت فوق موارد بر علاوه.است گرفته قرار ملاحظه
مدني جامعه مباحث در به‌الاشتراك ما كه است مواردي از نيز بشر حقوق
.است ايران مدني جامعه مباحث و غربي
ابتدا مي‌پردازم1ـ تفاوتها به اكنون گفتم ، تشابهات به راجع تاكنون
يكديگر با فهم و درك نظر از داريم ، لفظي اشتراك كه مفاهيمي درباره
در حكومت سازماندهي ميان واضحي و روشن تفاوتهاي داريم 2ـ اختلاف
.ندارد وجود درغرب كه فقيه مانندولايت.دارد وجود غرب و ايران
مفهوم رييس‌جمهوراست20ـ نزد غرب در فقيه براي‌ولايت وتو حق مفهوم
معني اين‌بدان اما.است سياست از دين مفهوم‌جدايي غرب در ديگر
درامريكا مثلا غرب در بلكه است كامل ارتباطجدايي اين در كه نيست
البته.دارد وجود دولت و مذهب نزديك‌تري‌بين رابطه آلمان به نسبت
ارتباط به‌عنوان ايران در به‌آنچه نسبت آشكاري تفاوتهاي ارتباط درنوع
مردم از گروه‌هايي مي‌كنم من‌فكر.مي‌باشد مطرح است نظر مورد وسياست دين
آنها با غرب در ما هستندكه مفهومهايي با رفتن كلنجار ايران‌درحال در
كلنجار آنها با نيز حاضر درحال به‌نحوي يا و نرم‌كرده‌ايم پنجه و دست
البته.است دست اين از جامعه در زنان وضعيت و نقش مثال براي.مي‌رويم
و دولت مدرن مفهوم غرب ، با كردن نرم دست‌وپنجه مهم ، موضوع‌هاي از يكي
بودن تبعه يا شهروند سوال به هويت تعيين اين در است ، آن هويت تعيين
تاكيد دوباره اما شد داده مناسب پاسخ شهروندي نظر از اقليت‌ها نقش و
اين.است رفته كلنجار آنها با غرب كه هستند موضوعاتي اينها مي‌كنم
گاهي كنند ، عمل همان‌گونه بايد هم شرقي كشورهاي كه نيست معني بدان
تصور افراد بعضي مي‌كنم ، صحبت اسلام جهان درباره كه هنگامي اوقات
نهايي محصول (دولت) غربي مدل كه نكته اين بر مي‌خواهم من كه مي‌كنند
براي واحدي مدل هيچ نيز غرب در حتي كه درصورتي ورزم ، اصرار است
(حكومت مدل) يك دموكراسي ، مدل ديگر ، به‌عبارت.ندارد وجود (حكومت)
متفاوت گذاشته‌اند به‌جاي پشت‌سر در يك هر كه تاريخي زيرا.نيست واحد
.است
در بگويم مي‌خواهم من نبود ، ابتداموافق از مدرنيته با نيز پاپ حتي
(خود به‌گفته) را مدرنيسم پاپ ، بيستم ، قرن آغاز در كاتوليك مذهب
ديگر چيزهاي خيلي و دموكراسي ازجمله مدرن فكرهاي او يعني.كرد محكوم
را آنها رم كاتوليك كليساي بعد سال چندين كه درحالي كرد ، محكوم را
قبول را آنها خود جديد تفاسير در و نمود ، تفسير دوباره و كرد بررسي
و دارد وجود ايران و اسلام جهان در فرايند همين مي‌كنم فكر من.كردند
.مي‌كنند نرم دست‌وپنجه جديد فكرهاي با مردم
دارد ادامه
