سام پورمهدي
اشاره :وقتي سخنان مدير انتشارات مازيار، را در مواجهه با نهادهايي كه موضوع كاري آنها به نوعي مرتبط با كتاب امداد معلولان بود ، شنيدم، بي اختيار ياد مفهوم «گروتسك» در تئاتر افتادم؛ نمايشهايي كه هم خنده آورند و هم تراژيك. تراژيك از آن جهت كه در كشوري با ۶/۲ ميليون نفر درصد معلولان بسيار بالا است و خنده آور از اينكه در ميان اين همه نهادهاي موجود، هيچكدام، توجهي به آموزش و بازآموزي معلولان وارتقاي دانش آنها درباره معلوليتشان، نشان نمي دهند. اين گله ها را بخوانيد تا متوجه شويد كه چه مي گوييم. از قرار ديروز (۱۲ آذر) روز معلولان بود و چاپ اين گزارش هم چندان بي تناسب با اين روز نيست. اگر چه اين گزارش در روزي چاپ مي شود كه كسي در ادارات ياد شده نيست. اما اميدواريم روابط عمومي هاي اين نهادها، كه بريده هاي جرايد را به سمع و نظر مسوولان مي رسانند، برشي هم از اين گزارش را در لابه لاي كارهاي خودشان قرار دهند و به سمع و نظر مسئولان مورد خطاب اين گزارش برسانند.
آغاز ماجرا
همه چيز از چند ماه قبل شروع شد، زماني كه كاظم زاده، مدير انتشارات مازيار، كتابي منتشر كرد به نام «امداد معلولين»، دراين كتاب كه از سوي يكي از چهره هاي با تجربه و دانشگاهي اين رشته در غرب تدوين و تاليف شده بود، حدود ۱۲۰۰ روش، باعكس و تفصيلات و به صورت كاربردي، به معلولان پيشنهاد شده بود كه از طريق آن مي توانستند بسياري از اموري را كه گمان مي كردند، خود نمي توانند انجام دهند، يك تنه و بدون اتكا به كمك ديگران انجام دهند. ناشر، انتشارات مازيار، كه براي فرم ترجمه كتاب نيز زحمات فراواني كشيده بود، به دنبال آن بود كه كتاب را به نوعي به دست اهل آن ، يعني معلولان برساند. براي اين منظور به سراغ نهادهاي مرتبط با معلولان رفت و از آنها خواست تا با خريد و هديه اين كتاب به معلولان كمكي،  هر چند اندك، هم به ناشر كنند كه كتابش را به فروش برساند ، و از آن مهمتر به معلولان كه برخي از آنها گمان مي كنند ،  كاري نمي توانند بكنند و سربار خانواده و ديگران هستند. اين كتاب با شيوه هاي كاربردي به معلولان مي آموخت،  و نيز خانواده هاي آنان،  كه چگونه مي توانند بسياري از امور را خود سروصورت دهند، و خودكفا و بي اتكا باشند. ضمن آنكه آموزش معلولان در واقع كاستن از بار دولت وخانواده هاست و در نهايت كم كردن هزينه ملي.
نخستين مواجهه
مواجهه نخست اين ناشر با مسئولان سازمان مدارس استثنايي بود، وي در خبري و به نقل از رييس سازمان يادشده شنيد كه حدود ۱۳۰۰ مدرسه استثنايي در كشور وجود دارد.
بر همين اساس پيش خود فرض كرد كه با توجه به اهميت كتاب، حتما اين سازمان تعدادي از كتابها را، حداقل براي تجهيز كتابخانه هاي اين مدارس، خواهد خريد.اما مراجعات مكررش ثمري نداد. البته ناشر نااميد نشد و براي پيشبرد هدفش، به سراغ وزارت بهداشت رفت و به آنها پيشنهاد داد كه اين كتاب مي تواند اثر مفيد و آموزنده اي براي بهورزهاي روستاها و شهرهاي دورافتاده باشد، اما پاسخ منفي بود.
سومين جاي مراجعه، بنياد جانبازان بود، كه عليرغم شنيدن سخنان و توضيحات ناشر و رويت كتاب، از تهيه يك نسخه آن براي مراكزش در تهران و شهرستان سرباز زد.
دانشگاه علوم بهزيستي هم كه مكاني علمي و تحقيقي است و حداقل يك نسخه از كتاب مي بايست در كتابخانه تخصصي اش وجود داشته باشد ، از خريد كتاب امتناع و ناشر آن را دست به سر كرد.
وجود ۲۰۰ قهرمان معلول در فدراسيون ورزشهاي معلولين، امكان ديگري بود تا اين ناشر با انگيزه به سراغ مسئولان مركز ياد شده برود، اما دريغ و افسوس كه آنها نيز پاسخ رد بر سينه وي زدند.
انجمن معلولين ايران هم وقعي به توصيه ها و توجيهات ناشر ننهاد و عطاي كتابش را به لقايش بخشيد.
مركز ديگر نهاد پيشگيري و درمان مدارس استثنايي كشور بود كه به مانند سلف خويش، قيد خريد كتاب را زد.
انجمن اوليا و مربيان نيز جز ابراز همدردي، و تحسين، كار ديگري صورت نداد.
پس از آن ناشر به سراغ وزارت امور خارجه رفت و به آنها پيشنهاد داد تا براي كودكان معلول افغانستان و تاجيكستان، چند كتاب از اين كار ابتياع كنند كه هم گسترش زبان فارسي است وهم ...
يونيسف ايران هم از جمله مراكز ديگري بود كه عليرغم ارسال چند باره كتاب، براي آنها، پاسخ خشك و خالي هم نداد.
القصه؛ اين ناشر سخت سرو سمج كه گمان مي كرد مي تواند كتابش را به ثمر و سرايي برساند ، به هيات امناي كتابخانه هاي عمومي كشور ، كه قاعدتا ۲۰۰ تا ۳۰۰ كتاب را براي تجهيز كتابخانه هاي عمومي سراسر كشور مي خرد، نيز نامه اي نوشت تا شايد بتواند دري به تخته بزند و اين اثر را حداقل به چند كتابخانه عمومي كشور تزريق كند. اما اين مسير نيز انجامي خوش نيافت.
در نهايت آنكه تنها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و سازمان بهزيستي چند كتاب از وي خريدند تا حداقل تماما نااميد و سر افكنده نشود.
دوندگيهاي اين ناشر محترم اگر چه ثمر آنچناني براي وي نداشت، اما اين خبر و بركت را براي شناختي نسبي و از زاويه اي هر چند كوچك ، از سازمانها مرتبط با معلولان كشور به دست داد، كه مسئوليت ۶/۲ميليون معلول سراسر كشور را بر عهده دارند.
برخي پاسخها
اين ناشر در اين مسير كه سيري در آفاق و انفس نهادهاي معلول كشور بود، برخي اظهار نظرات وپاسخها را در برابر تقاضاهاي خود شنيد كه خواندنش خالي از لطف نيست.
- معلولين بي سواد هستند و اين كتاب براي آنها مفيد نيست!
- هديه اين كتاب كار فرهنگي نيست.
- بودجه نداريم!
- به درد متخصصان ما نمي خورد.
- اگر پول داشتيم، كتابهاي خودمان را چاپ مي كرديم.
- اگر قرار است تعدادي كتاب امداد معلولين تهيه كنيم، ترجيح مي دهيم به جاي آن يك دستگاه كامپيوتر بگيريم.
- مگه پولت زيادي كرده كه براي معلولان كتاب چاپ مي كني و ...

اطلاع شناسي

نخستين شماره نشريه «اطلاع شناسي» به مدير مسئولي دكتر عباس حري، كه از جمله چهره هاي شناخته شده و پيشكسوت عرصه كتابداري است، از سوي دفتر پژوهش هاي فرهنگي به بازار كتاب عرضه شده است.
سردبيري اين نشريه را دكتر نرگس نشاط بر عهده دارد و در شماره نخست آن كه در قطعي متفاوت و جلدي شكيل و چشم نواز انتشار يافته مطالبي چون «مروري بر مفاهيم و نظريه ها در قلمرو اطلاع شناسي» «چالشهاي سازماندهي موضوعي منابع وب» فن آوري اطلاعات و جايگاه آن و... نقد و بررسي و معرفي كتابهاي مرتبط با اين حوزه آمده است. قيمت اين نشريه كه دوره انتشار آن مشخص نيست ۲۵۰۰ تومان است كه اگر چه براي كتابي با اين حجم و تعداد صفحات زياد نيست، اما براي يك نشريه قيمتي  گزاف است.
مطالعات جهانگردي

نخستين شماره نشريه «مطالعات جهانگردي» نيز به همت هيأت اعضاي علمي دانشكده حسابداري و مديريت علامه طباطبايي منتشر شده است. اين نشريه به مدير مسئولي دكتر ابوالفضل كزازي و سردبيري دكتر حميد ضرغام بروجني و در دو بخش فارسي و انگليسي انتشار يافته است. «تحليلي بر انواع جهانگردي»، «باستان شناسي كاربردي و اثرات آن»، «اصول منشور گردشگري فرهنگي» و... از جمله مقالات اين شماره هستند.




آينه ميراث ۲۱

مجموعه دست اندركاران نشر ميراث مكتوب آرام آرام به سمتي حركت مي كنند كه آثار و مكتوبات پخته تري را در دسترس علاقه مندان نسخ خطي يا «تراث» قرار دهند. برگزاري جلسات منظم با حضور اهل فن و نيز انتشار فصلنامه اي ويژه نقد و بررسي كتاب در حوزه متون، از جمله اين حركتهاي نواست. در شماره ۲۱ نشريه آينه ميراث مطالبي از ايرج افشار، عليرضا ذكاوتي قراگزلو، ابوالحسين متين، محمد باهر، رضا كوهكن و غلامرضا افراسيابي آمده است.
اين شماره در ۲۳۵ صفحه به قيمت ۱۰۰۰ تومان منتشر شده است.

علي الله سليمي
بازار نشر كتاب هاي ادبي در ايران، تابع هيچ گونه اصول تثبيت شده اي نيست. فراز و فرودهاي آن گاهي چنان نوساني پيدا مي كند كه هرگونه حدس و گمان در اين حوزه را نقش بر آب مي كند. آمار كمي آن هيچ گاه بر روي نقطه واحدي تمركز ندارد، همچنين از نظر كيفي نيز موارد مشابه كمتر ديده مي شود. با توجه به تقسيم بندي عنوان كلي ادبيات به بخش هاي مختلف، زير مجموعه هاي آن همواره نوسانات گوناگوني را تجربه مي كنند. بخشي از اين حوزه  كه در طي هفته هاي متوالي در رديف حوزه هاي مهجور قلمداد مي شد، در يك هفته از نظر كمي و كيفي به نقطه اوج مي رسد. اين اتفاق به صورت دايره وار در بخش هاي مختلف، حوزه ادبيات جريان مي يابد. در آمار اين هفته، برجستگي ويژه در بخش تجديد چاپ كتابهاي داستاني- ترجمه اي است كه در اين گزارش سعي شده نگاهي آماري تحليلي بر اين بخش و همچنين ساير بخش ها داشته باشيم. اين گزارش بر اساس آمارخانه كتاب ايران (گزارش نشر؛ فهرست كتابهاي منتشره كشور از ۲۴ آبان ماه تا ۲۸ آبان ماه ۱۳۸۲ ضميمه هفته نامه «كتاب هفته» شماره ۱۵۱ به تاريخ شنبه ۸ آذر ۱۳۸۲) نگاهي گذرا و آماري به كتابهاي منتشره در بخش ادبيات دارد.
در اين هفته در بازار نشر كتابهاي ادبي در ايران مجموعاً ۸۸ عنوان كتاب  پيرامون عنوان كلي ادبيات منتشر شده است كه بين زيرمجموعه هاي اين عنوان كلي، همچون شعر، داستان، نمايشنامه، تحقيق و پژوهش ادبي و... تقسيم بندي شده است. اين هفته بر خلاف هفته قبل كتابهاي داستاني از كتابهاي شعري پيشتاز هستند. از مجموع كل كتابهاي منتشره در حوزه ادبيات ۳۸ عنوان به بخش داستان اختصاص دارد كه در اين ميان آثار داستاني ترجمه اي بخش قابل توجهي را به خود اختصاص داده است. همچنين آثار برجسته و قابل توجه در اين بخش قرار دارد و اغلب آثار تجديد چاپي هستند.
اين هفته از بسياري از داستان نويسان شاخص جهان آثاري در بازار نشر كتابهاي ادبي ايران منتشر شده است. از نمونه هاي كلاسيك اين بخش مي توان به رمان ۲ جلدي «بينوايان» اثر «ويكتورماري هوگو» با ترجمه حسينقلي مستعان اشاره كرد كه چاپ شانزدهم آن اين هفته توسط مؤسسه انتشارات اميركبير راهي بازار كتاب شده است. البته هر جلد در ۲۰۰۰ نسخه. همين مؤسسه انتشاراتي در ادامه اين هفته رمان «خوشه هاي خشم» اثر «جان ارنست اشتاين بك» با ترجمه شاهرخ مسكوب، عبدالرحيم احمدي را براي بار يازدهم تجديد چاپ كرده است.
همچنين نشر مركز اين هفته جلد هشتم رمان «در جست وجوي زمان از دست رفته: زمان بازيافته» اثر: «مارسل پروست» با ترجمه مهدي سحابي را در ۱۷۰۰ نسخه به چاپ سوم رسانده است. «پائولو كوئيلو» داستان نويس معاصر برزيلي كه علاقه مندي خود به فرهنگ و به خصوص عرفان مشرق زمين را در اغلب آثارش بروز داده است اين هفته در صدر فهرست داستان نويسان غيرايراني قرار دارد كه آثارش به زبان فارسي تجديد چاپ شده است. نشر كاروان در تهران اين هفته سه كتاب از آثار اين نويسنده را تجديد چاپ كرده است:«پدران، فرزندان، نوه ها/ مترجم: آرش حجازي/ چاپ سوم/ ۵۵۵۰ نسخه»،«عطيه برتر/ آرش حجازي/ چاپ ششم/ ۵۵۵۰نسخه»،«قاموس فرزانگي/ آرش حجازي/ ۵۵۵۰ نسخه»، «گابريل گارسيا ماركز» ديگر داستان نويسي كه از سرزمين آمريكاي لاتين برخاسته است اين هفته با كتاب «جادوگري از شهر ماكوندو»(عطر گابايا) در بازار نشر كتابهاي ادبي ايران حضور دارد، اين كتاب را محمدرضا اينانلو ترجمه كرده است و چاپ اول آن با تيراژ ۵۵۰۰ نسخه توسط نشر روزگار صورت گرفته است.
از گروه نويسندگان چك «ميلان كوندرا» حضور دارد با چاپ پنجم رمان «جهالت» اين كتاب با ترجمه آرش حجازي در نشر كاروان انتشار يافته است. همچنين در اين هفته فاطمه تقي پور دو كتاب از «سوزان پوليس شوتز»(«دوست، ناب ترين كلام هستي»، «روياهايت را به باد مسپار») ترجمه و توسط انتشارات «ايدون»به چاپ رسانده است. هر دوي اين كتابها چاپ اول هستند و باتيراژهاي ۵۰۰۰ نسخه منتشر شده اند. نشر افق نيز دو اثر داستاني ترجمه اي را در اين هفته تجديد چاپ كرده است («تولدي ديگر/ ماري داريوسك؛ مترجم: عباس پژمان/ چاپ دوم/۲۰۰۰ نسخه»، «كشور آخرين ها/ پل اوستر؛ مترجم: خجسته كيهان/ چاپ دوم/۲۲۰۰ نسخه») «هرمان هسه» هم با كتاب «دلتنگي ها و پرسه ها» در اين حوزه حضور دارد. اين كتاب را مسيحا برزگر ترجمه و چاپ آن توسط نشر دارينوش در ۲۲۰۰ نسخه منتشر شده است. در ادامه اين فهرست دو كتاب ديگر نيز ديده مي شود: داستان هاي جن و پري/ كارل چاپك، يوسف چاپك؛ مترجم: رستا مصاحب/ تهران/ شركت انتشارات علمي- فرهنگي/ چاپ دوم/۳۰۰۰ نسخه»، «داستانهاي كوتاه از ام. استنلي بوبين/ مارك استنلي بوبين؛ مترجم: حامد جهان بين شالكوهي/ رشت/ حامد جهان بين شالكوهي/ چاپ اول/۵۰۰۰ نسخه.»
در بخش داستانهاي ايراني اين هفته تجديد چاپ چند كتاب داستاني قابل تأمل ديده مي شود: آدم و حوا/ محمدمحمد علي/ تهران/ كاروان، انديشه سازان/ چاپ دوم/ ۲۵۵۰ نسخه»، «پل معلق/ محمدرضا بايرامي/ تهران/ نشر افق/ چاپ چهارم/۲۲۰۰ نسخه»، «چهره نگاري دنيا/ فرشته ساري/ نشر افق/ چاپ سوم/۲۰۰۰ نسخه»، «هلال پنهان/ علي اصغر شيرزادي/ نشر افق/ چاپ دوم/۲۰۰۰ نسخه».
در بخش داستانهاي عامه پسند نيز اين هفته آثار قابل توجهي عرضه شده است. از جمله چاپ سي و سوم رمان «بامداد خمار» اثر «فتانه حاج سيدجوادي» كه انتشارات البرز در ۵۰۰۰ نسخه منتشر كرده است. در بخش شعر اين هفته آثار قابل توجهي ارائه نشده است. اغلب شاعران كلاسيك اين هفته غايب هستند. تنها مورد شاخص در اين بخش انتشار جلدهاي اول و دوم اشعار محمدحسين شهريار است كه توسط نشر نگاه در تهران صورت گرفته (هر جلد ۵۰۰۰ نسخه) همچنين انتشاراتي هاي ايران ياران و اقبال به طور مشترك «گلشن راز» محمود بن عبدالكريم شبستري را در ۲۰۰۰ نسخه به چاپ اول رسانده اند. ناشر فعال اين حوزه انتشارات كردستان در سنندج است كه پنج عنوان كتاب شعر محلي (كردي) را منتشر كرده است: ديواني مه وله وي/ عبدالرحمن مولوي/ چاپ دوم/ ۳۰۰۰۰ نسخه»، «گولچني ديواني بيساراني و حديدي/ گرد آورنده : سيروان فريادي/ چاپ اول/ ۳۰۰۰ نسخه»، «گولچني ديواني قانع/ محمد قانع/ چاپ اول/۳۰۰۰ نسخه»، «گولچني ديواني مه وله وي/ صاحب غريبي/ چاپ اول/ ۳۰۰۰ نسخه/ «گولچني ديواني هه ژار و هيمن/ خليل احمدي/ چاپ اول/ ۳۰۰۰ نسخه».
شاعر پركار اين هفته «محمد حسن سوري» است با انتشار سه كتاب شعر در انتشارات آرويج تهران كه هر كدام در تيراژ ۱۵۰۰ نسخه به چاپ رسيده اند: «پس از عمري سكوت»، «تولد در قفس»، «گلبانو در كوير»
«چهارده نور ازلي» هم عنوان اشعار نصرالله مرداني است كه نشر شاهد چاپ اول آن را با تيراژ۵۰۰۰ نسخه منتشر كرده است.
اين هفته در بخش نمايشنامه هيچ كتابي منتشر نشده و بقيه كتابهاي ادبي در حوزه هاي تحقيق و پژوهش هاي ادبي بوده و در مواردي با موضوعات ويژه كتابها گردآوري و تدوين شده است. در دو حوزه اصلي ادبيات (شعر و داستان) كتابهاي چاپ اول همچنان غايب است و تنها شكوفايي اين هفته در بخش داستانهاي ترجمه اي بوده كه آنها نيز غالباً تجديد چاپي بوده اند.

جلد دهم «تاريخ اجتماعي ايران» زنده ياد مرتضي راوندي زماني انتشار مي يابد كه وي ديگر در قيد حيات نيست. اين كتاب پيش از دريافت مجوز چاپ در داخل كشور، در اروپا منتشر شده بود و نسخه افست شده آن در شبكه هاي زيرزميني، خوشبختانه (براي اهل كتاب و خواهندگان جدي آن) ويا بدبختانه (براي ناشر و مولف كه هيچ سودي از اين قبيل نصيبشان نمي شود)، به فروش مي رسيد.
جلد دهم يا آخر اين مجموعه ۱۰ جلدي به «تاريخ فلسفه و سير تكاملي علوم و افكار در ايران» اختصاص دارد.
مرحوم راوندي تحقيق و نگارش اين مجموعه ۱۰ جلدي را از حدود ۴۰ سال قبل آغاز كرد و به تدريج جلدهاي مختلف آن را انتشار داد. در هر يك از مجلدات يكي از نمودها و مظاهر زندگي مردم اين سرزمين، مورد بررسي و پژوهش قرار گرفته و از اين نظر ، هر جلد آن به صورت مستقل قابل استفاده كامل خوانندگان است (همانند كاري كه حسن انوشه در مجموعه دانشنامه ادب فارسي صورت و ترجيح داد،  هر جلد را به موضوعي خاص در ادبيات فارسي اختصاص دهد تا به سرنوشت مجموعه كتابهاي چند جلدي ناتمام دچار نشود). كتاب راوندي در زمانه اي به بازار كتاب راه مي يابد كه چند اثر ديگر در اين زمينه ها و يا موضوعات مرتبط با آن به بازار عرضه شده است ، كه از جمله مهمترين آنها كتاب «ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام» (طرح نو) استاد غلامحسين ابراهيمي ديناني است كه جلد سوم آن نيز در هفته  جاري براي دومين بار به بازار آمده است. جلد دهم كتاب تاريخ اجتماعي ايران در ۵۵۰ صفحه قطع وزيري و به قيمت ۴ هزار تومان، از سوي انتشارات نگاه و با همان فرم آشنايي كه با سر جلد ابتدايي اين كتاب ( حدود ۳۰ سال قبل ، انتشارات اميركبير) به بازار عرضه شده بود،  در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.