معصومه صفايي 
ملاقات...
عكاس ما هر چقدر سرك مي كشد نمي تواند ماريتا را ببيند. مهندس متشرعي مي گويد «يك لحظه...» و به سراغ يكي از كارگرانش مي رود. «ايشان را ببر داخل.» توصيه ها به عكاس حول يك محور مي چرخد: «فقط زياد معطلش نكنيد. زياد به او نزديك نشويد چون دچار استرس مي شود.» بنابراين ما نمي توانيم وارد قفس كه در واقع يك محيط زندگي بسيار عريض و طويل براي ماريتا است شويم و با ماريتا ملاقات كنيم. ملاقات عكاس و ماريتا چيزي حدود ۱۰ دقيقه طول مي كشد، البته از راه دور، تا اين يوز فوق العاده زيبا احساس نگراني نكند. مهندس براي ما توضيح مي دهد: «يوزها تنها سرشان به خانواده گربه سانان مي خورد، بدنشان شبيه سگ هاست.»
يوزپلنگ آسيايي كه امروز به آن يوزپلنگ ايراني مي گويند يكي از مهمترين گونه هاي در معرض خطر جهان است كه تاكنون تلاش هاي بسياري در جهت احياي نسل آن در ايران از سوي مجامع بين المللي و داخلي صورت گرفته است.
تنها نمونه در معرض نمايش اين گونه ارزشمند سالهاست كه در پارك پرديسان نگهداري مي شود ولي كمتر كسي آن را مي شناسد. و ما در يك صبح سرد به ديدارش رفتيم.
صبح روز نهم شهريور سال ۱۳۷۳ ماده يوزپلنگي به همراه سه توله پنج تا شش ماهه اش براي رفع تشنگي به تپه ماهورهاي جنوب غربي شهرستان بافق پناه مي آورند. به تازگي در بين روستائيان منطقه شايع شده كه حيواني وحشي نيمه شب به داخل روستا آمده و نوزادان را مي ربايد. اين ماده يوزپلنگ نيز كه به غلط در باور مردم همچون ديگر اعضاي خانواده اش، ببر، پلنگ،  شير و... جانوري خطرناك و مهاجم به حساب مي آيد، براي حفظ جان نوزادان بايد كشته شود.
محلي ها با سنگ و چوب به طرف يوزپلنگ ها هجوم مي برند.
ماده يوز درمانده چاره اي نمي يابد و از ترس جان مي گريزد.زماني كه ماموران اداره كل حفاظت محيط زيست يزد كه توسط نيروي انتظامي از ماجرا باخبر شده اند، به محل مي رسند، دو توله يوزپلنگ در زير ضربات سنگ و چوب به شدت آسيب ديده اند و تلاش ماموران براي نجات جان آنها بي فايده است. توله يوزها جان مي سپارند.
فرداي آن روز تماسي با اداره كل حفاظت محيط زيست گرفته مي شود. توله يوزي ديگر كه بازمانده خانواده ۴ نفره است در خرابه هاي اطراف همان محل رويت شده است. ماموران سازمان بدون تعلل خود را به محل رسانده و توله يوز مصدوم را از محلي ها تحويل مي گيرند. اين توله يوز دو روز بعد يعني در تاريخ دوازدهم شهريورماه همان سال با پنجه هايي زخمي به پارك پرديسان تهران منتقل مي شود. با تلاش ماموران و دامپزشكان پارك، بعد از سه هفته سلامت خود را بازمي يابد و پس از آن پارك پرديسان محل زندگي توله يوزپلنگ آسيايي مي شود.
در ابتدا مسوولان قفسي شش متري به منظور نگهداري اين يوز كه آنرا «ماريتا» مي خوانند درنظر مي گيرند اما ديري نمي پايد كه علاقه مندان و متخصصان از سراسر دنيا براي ملاقات تنها نمونه يوزپلنگ آسيايي در اسارت و قابل مشاهده تقاضاي سفر به ايران را مي كنند، سپس شرايط بهتري براي آن درنظر گرفته شده و به قفسي در حدود دو هزار و پانصد متر منتقل مي شود. به لحاظ حساسيت هاي زيستي اين گونه، «ماريتا» ضمن مراقبت هاي جدي و ويژه تحت يك رژيم غذايي ثابت متشكل از گوشت الاغ و خرگوش زنده تغذيه مي شود. اين يوزپلنگ هنوز هم در همين قفس زندگي مي كند كه البته ازنظر شرايط اكولوژيكي هيچگونه تطابقي با شرايط طبيعي زيست يوزپلنگ آسيايي ندارد. ولي طبق گفته مسوولان محوطه اي بزرگتر در همين پارك با شرايطي بهتر و نزديك به زيستگاه كويري يوز احداث گرديده كه به زودي ماريتا به قفس جديد انتقال پيدا خواهد كرد.
«متشرعي» كارشناس حيات وحش پارك پرديسان كه ۹ سال است مسووليت اجرايي باغ وحش را برعهده دارد در توضيح انتقال ماريتا به قفس جديد مي گويد: «براي انتقال آن به قفس جديد شرايط خاصي لازم است كه به محض حصول آن شرايط، اين كار صورت خواهد پذيرفت و با احتساب تمام نكات قطعاً تا فروردين ۸۳ماريتادر قفس جديد مستقر خواهد شد.»
يوزپلنگ آسيايي كه روزي در پراكندگي وسيع در آسيا از شبه جزيره عربستان، افغانستان، پاكستان، هندوستان و احتمالاً تا تركمنستان وجود داشت، امروز تنها زيستگاهش به بيابان هاي ايران آن هم در جمعيتي بسيار محدود شايد كمتر از پنجاه قلاده محدود شده است و از اين رو امروز يوز آسيايي را در جهان «يوز ايران» مي خوانند.
ماريتابهار امسال ده ساله مي شود و طي اين سالها تنها همدمش نگهباني است كه مسووليت مستقيم نگهداري و تغذيه اش را برعهده دارد. ماريتا فقط به صداي «قربان» جواب مي دهد و تنها ورود او را به قفس بدون تحمل فشار عصبي و استرس مي پذيرد.
«ماريتا» با تمام اين اوصاف خيلي تنهاست. به اندام و چشمهايش كه نگاه مي كنيد تنهايي را مي بينيد.
پيشنهادات زيادي از سوي كارشناسان داخلي و خارجي درمورد آوردن جفت براي اين يوزپلنگ ارائه شده اما موانعي همچون عدم توليد مثل يوزپلنگ در اسارت و در دسترس نبودن يوز آسيايي انجام اين قبيل طرح ها را غيرممكن ساخته است. آزادسازي ماريتادر طبيعت نيز دور از امكان به نظر مي رسد چراكه بالغ بر ۹ سال زندگي در قفس آن هم از سن پنج شش ماهگي بسياري از خصلت ها و رفتارهاي موردنياز براي زندگي در وحش را از او گرفته است، به طوري كه مسوول نگهدارنده او مي گويد: «ماريتا مثل يك گربه دست آموز بي آزار است.»
مهندس «مزيد» مدير باغ وحش مجموعه پرديسان در اين باره مي گويد:  «بحث ها و بررسي هاي كارشناسي دقيق و مفصلي بر روي اين موضوع انجام گرفته حتي مقدمات كار نيز فراهم شد اما با انجام مطالعات ميداني شرايط لازم براي انتقال ماريتا به زيستگاه اصلي اش احراز نشد و در نتيجه طرح به اجرا درنيامد.»
با اين تفاسير بهترين و موثرترين كار بهينه كردن شرايط زيست ماريتادر اسارت به منظور استفاده علمي تحقيقاتي از تنها نمونه در دسترس يوزپلنگ ايراني است. اگر شرايط آن طور كه بايد مهيا شود ماريتا حداقل ۹ سال ديگر در كنار ما خواهد بود و اين فرصتي استثنايي است. متشرعي مي گويد: «من بسيار به ماريتا دل بسته ام.»
غذاي مورد علاقه 
ماريتا روزي يك وعده غذا مي خورد، صبح ها. غذاي او گوشت الاغ است. مهندس متشرعي مي گويد: «يوزها حيوانات فوق العاده حساسي هستند. هر غذايي را نمي شود گذاشت جلويشان. همين الان اگر بروم و گوشت گوساله كيلويي ۶هزار تومان بخرم و بندازم جلوي ماريتا، لب نمي زند. فقط گوشت الاغ و خرگوش زنده.»
ماريتا گاهي اوقات مريض مي شود وآنگاه است كه مسوولان نگهدارنده او مراقبت ها را دو چندان مي كنند اين يوز دوست داشتني و بي آزار، گل سرسبد باغ وحش پرديسان است. ماريتا شايد اين را مي داند و مغرورانه راه مي رود. عكاس ما مي گويد, «ولي حيوان غمگيني بود.»
ناي بندان طبس؛
مهمترين كانون زيست يوزپلنگ آسيايي 
يوز ايراني كه نمونه اي نادر از يوز آسيايي است، متاسفانه بر لبه تيز انقراض قرار گرفته و مسوولان و تشكل هاي غيردولتي را برآن داشته تا راه هاي كاربردي و سريع را به كار گيرند. انجمن يوزپلنگ ايراني طي سرشماري كه از اين گونه، انجام داده، بزرگ ترين كلوني يوزپلنگ آسيايي را با تعداد تقريبي ۱۵ قلاده در پناهگاه حيات وحش ناي بندان طبس معرفي كرد.
منطقه ناي بندان واقع در ۱۸۰ كيلومتري جنوب طبس با ۵/۱ ميليون هكتار، بزرگترين زيستگاه اين گربه سان است كه علاوه بر وجود بيشترين جمعيت در منطقه، باز هم طي ۱۵ سال اخير ۵ قلاده يوز به دست عوامل انساني در اين زيستگاه كشته شده  اند.
انجمن غيردولتي يوز ايراني، ۵۷ نوجوان روستايي منطقه ناي بندان را پس از آموزش جذب كرده است.

با ارائه نظريه توريسم انبوه در سال ۱۹۷۰ توسط محققان در بخش جهانگردي شالوده اين صنعت نيازمند نيروها و توانايي هاي جديد و متفاوت با روش هاي قبلي شد. چنانچه روند رو به رشد صنعت جهانگردي را بررسي كنيم خواهيم يافت كه توريسم انبوه، باعث دگرگوني و رونق روز به روز اين صنعت در ابعاد گوناگون شده است. ما سعي خواهيم كرد از اين پس طي مقالات مختلفي به ابعاد گوناگون اين صنعت و مشاغل ايجاد شده در آن و تاثير آن بر اقتصاد كشورها بپردازيم.
راهنمايان تور، از جمله اركان توريسم انبوه هستند كه برخلاف بي توجهي به اين قشر، اهميت آن در جذب جهانگرد، بازاريابي و تبليغات، بر متخصصان اين امر پوشيده نيست. راهنما در حقيقت سفير يك كشور در معرفي يك ملت با آداب و رسوم خاص خود و در مجموع تاريخ آن ملت است. با اين توضيح اهميت آموزش و تربيت راهنما بيش از پيش مشخص مي شود، كاري كه كشورهاي موفق در حوزه توريسم به آن توجه داشته  و نتيجه آن را ديده اند. در دهه اخير سازمان ايرانگردي و جهانگردي اقدام به آموزش راهنمايان ايرانگردي وجهانگردي توسط بخش خصوصي كرده است و تا به حال ۲۳۰۰ راهنماي تور از اين موسسات فارغ التحصيل شده اند. اما سوال اينجاست كه چند درصد از اين قشر به طور جدي به اين حرفه مي پردازند؟ آيا امنيت شغلي براي اين قشر وجود دارد؟ جواب اين سوال نياز به تحليل و بررسي فعاليت سازمان متولي و موسسات مذكور دارد. در اين راستا اخيرا جامعه اي به نام جامعه راهنمايان شهر تهران تشكيل شده است كه هدف آن نظام بخشيدن به فعاليت راهنمايان در اداره تورهاست. حاج هادي رئيس جامعه راهنمايان تهران با اشاره به اين مطلب كه: «ما شروع كننده اين راه هستيم» گفت: مهم ترين كار در اين حوزه اين است كه هويت و مشروعيت راهنما اثبات شود و ما درصدد هستيم كه با روش هاي اجرايي و تحقيقي از نظر علمي و فني نقاط ضعف و قوت اين قشر را يافته و به آن بپردازيم. هيچ راهنمايي مجبور به عضو شدن در اين جامعه نيست.
حاج هادي در ادامه، ضمن دعوت از همگي راهنمايان شهر تهران و پيوستن به اين جامعه، به برنامه هايي كه طي جلسات مختلف طرح شد اشاره كرد و گفت: استاندارد كردن راهنماها و بيمه آنان از جمله اقداماتي است كه در اين جامعه در دست اجراست، اما توجه راهنمايان به اين جامعه در جهت رسيدن به اهداف مشخص شده بسيار ضروري است.

نويسنده: ارنست تامپسون ستون
برگردان:حميد ذاكري 
و يك روز روشن در ميانه زمستان هوا چنان لذت بخش و پرقرمز چنان سرشار از سلامت و نيرو بود كه به سوي كنده رفت،  بر روي آن ايستاد و با سينه پيش داده پا بر كنده كوبيد و آواي طبل در جنگل پيچيد.
آيا آواي طبل بود يا اثر كفش هاي زمستاني شان بر برف، همان جايي كه حضور آنان را براي كادي تفنگچي آشكار ساخت؟
هشيار و جست وجوگر شكار، با سگ و تفنگ، به قصد فروانداختن كبك ها بارها از دره بالا آمد. آنها او را از قديم مي شناختند و او حالا مي آمد تا آنها را خوب بشناسد.
آوازه آن خروس كبك سرخ پر بزرگ با آن تاج و دم شكوهمند مي رفت تا در سراسر دره بپيچد. در ايام ماه شكار، بسياري كوشيدند به زندگي باشكوه او خاتمه دهند، همچنان كه امثال اين آدم ها در گذشته هاي دور مي كوشيدند با سوزاندن ايفي ژن، شهر شگفت جهان، براي خود شهرت كسب كنند! كسب شهرت از راه از ميان بردن زيبايي!؟ اما پرقرمز دانش جنگل را ژرف مي دانست. مي دانست كجا پنهان شود، چه وقت بي صدا به پرواز درآيد وچه وقت بنه برود(۱) تا دشمن بگذرد، سپس برخيزد و با رعد بال ها، خود را به انبوه درختان برساند و در پناه تنه هاي قطور آنان خوب از تيررس دور شود.
اما كادي و تفنگش هرگز از تعقيب خروس كبك پرقرمز باز نايستادند ؛ بارها و بارها از راه دور و نزديك به او شليك شد،  اما هر بار درختي، پشته اي يا پناهگاهي امن پيدا كرد و از آسيب گلوله در امان ماند و بدين سان پرقرمز زنده ماند و باليد و طبل كوفت و طبل كوفت. چون ماه برف فرا رسيد به همراه دم خاكستري به كسل فرانك آمد، جايي كه غذا و درختان بلند و پرشاخ و برگ كهن فراوان بود. به ويژه، در شيب شرقي،  در ميان شوكران هاي خزنده،  كاج باشكوهي بود. بلند و راست بود و اولين شاخه هايش از نوك ديگر درختان شروع مي شد. شاخ و برگ بالاي آن در تابستان پناهگاه و پاتوق زاغچه آبي و عروسش بود. اينجا، دور از تيررس هر تفنگ ساچمه زني، در روزهاي گرم بهار، زاغي پيش جفتش مي خواند و مي رقصيد، بال و پر درخشان و آبي اش را مي گشود و شيرين ترين موسيقي سرزمين پريان را چه چه مي زد، چنان شيرين و نرم كه جز آنكه براي او خوانده مي شود به گوش كمتر كسي مي رسد و در كتاب هاچيزي درباره آن نوشته نشده است.
اين كاج بزرگ براي پرقرمز كه اكنون با تنها فرزند بازمانده اش در نزديكي آن زندگي مي كرد، جاذبه خاصي داشت، اما قاعده آن، نه شاخ و برگ فراز آن. اطراف آن پر بود از شوكران هاي رونده كوتاه و در ميان آنها تاك هاي كبك و زمستان سبزها مي روييد و بلوط هاي سياه شيرين در زير برف نيز به وفور يافت مي شد. اينجا بهترين زمين تغذيه به شمار مي رفت و چون شكارچي سيري ناپذير فرا مي رسيد، مي توانستند از ميان شوكران ها به كاج بلند بدوند و از آنجا با پروازي سريع و بلند، طوري كه همواره تنه بزرگ و قطور كاج بين آنان و تفنگ حايل باشد،  دور شوند و خود را به جاي امن برسانند. بارها و بارها درخت كاج جان آنها را در فصل كشتار قانوني (فصل شكار) نجات داده بود و اينجا بود كه كادي، آشنا به عادات تغذيه آنها، دام تازه اي نهاد.
او زير ساحل كمين كرد و مراقب نشست و همدستش اطراف شوگرلوف رفت تا پرنده ها را پرواز دهد. با گام هاي سنگين درون بيشه، جايي كه پرقرمز و دم خاكستري مشغول دانه چيدن بودند به راه افتاد و پيش از آنكه شكارچي بيش از حد نزديك و خطرآفرين شود، پرقرمز، كوتاه اخطار داد: «ررر ررر» (خطر) و به سرعت به سوي كاج بزرگ دويد.
پاورقي: ۱) بنه رفتن: زير بوته اي چمباتمه زدن و ساكت و بي تكان ماندن.

ستاد جلوگيري و كاهش آلودگي رودخانه هاي آسمان آبي ايران ستاد جلوگيري و كاهش آلودگي رودخانه هاي مهم تشكيل شد.
به گزارش آسمان آبي ايران، اين ستاد كار خويش را پس از تصويب مصوبه هيأت وزيران با عنوان جلوگيري و كاهش آلودگي رودخانه هاي مهم استان در معاونت محيط انساني سازمان حفاظت محيط زيست آغازكرد. طبق اطلاعات ارايه شده از سوي ستاد مذكور در گام نخست از تمامي ادارات كل محيط زيست استان ها خواسته شده است تا نسبت به شناسايي و معرفي رودخانه هاي مهم استان خويش با توجه به معيارهاي تعيين شده سازمان حفاظت محيط زيست اقدام كنند و ضمن شناسايي منابع آلاينده اعم از صنعتي شهري و كشاورزي و ... برنامه جلوگيري و كاهش آلودگي براي هر رودخانه را با همكاري سازمان هاي دخيل ارايه دهند.
قابل ذكر است مهلت ارايه برنامه كاهش آلودگي رودخانه ها مرداد ۱۳۸۳ تعيين شده است.

نخستين راديوي ۲۴ ساعته جهاني فرهنگ و سياحت در سايت هاي اينترنتي آغاز بكار كرد. در دسامبر امسال، راديو مسافر با برنامه هاي مختص تعطيلات كريسمس از مكان هايي چون كشور فيجي، آلمان، شهر نيويورك و قله هاي اورست آغاز بكار كرد. اين راديو شامل بخش هاي متعدد و متنوعي مانند پخش موزيك، داستان هاي مرتبط با فرهنگ، محيط، علوم، غذا و نكات برجسته ديگري است كه از طريق بخش هاي خبري تهيه و ارائه مي شود. از زمان آغاز كار، اين ايستگاه راديويي موفق به جذب شنوندگان بسياري در سطح جهان شده است. از جهت كيفي، اين ايستگاه داراي ابزار بسيار قوي در پخش صدا و ارسال امواج به صورت استريو از طريق اينترنت و در صورت كسب مجوز از طريق ماهواره  است.

بزرگترين اتحاديه جهانگردي كشور آلاسكا درصدد است تا با اخذ ماليات از صنعت گردشگري خود، درآمد بيشتري از محل بازاريابي حاصل كند. اين حركت كه از سوي اتحاديه صنعت جهانگردي آلاسكا پس از سال ها تلاش براي دريافت سرمايه از دولت انجام گرفت، در نظر دارد با قرار دادن يك لايحه قانوني در برابر قوه مقننه كشور در زمستان سال جاري، ۲ درصد ماليات از بابت هتل ها، كرايه اتومبيل، سفرهاي هوايي، مجوز ماهيگيري و موارد ديگر در رابطه با گردشگري اختصاص دهد. بر طبق اظهارات مدير عامل اين اتحاديه، اتحاديه جهانگردي براي پخش آگهي در تلويزيون، مجلات و سايت هاي اينترنتي به پول بيشتري نياز دارد. كشور آلاسكا از نظر تخصيص هزينه در بازاريابي جهانگردي رتبه ۳۶ را در جهان دارا است.

كوچكترين پستاندار دنيا براي دومين بار در گيلان مشاهده شد.
اين جانور از راسته حشره خواران با نام علميSuncus etruscus (حشره خواركوتوله) است كه با دو گرم وزن و ۳۵ تا ۴۵ ميلي متر طول، كوچكترين پستاندار دنيا لقب گرفته است. اين حيوان شبيه موش است ولي با پوزه اي بلندتر.
اين  گونه نسبت به ديگر اعضاي خانواده اش گوشهاي بزرگ، دندانهاي كاملا سفيد، دم نسبتا بلند و ته كلفتي دارد و دونده اي بسيار سريع است. اين پستاندار، اولين بار، سال گذشته توسط احسان هادي پور در ارتفاعات اطراف روستاي بيجار لاهيجان شناسايي شد و براي دومين بار امسال در رشت در يك منزل مسكوني رويت و زنده گيري شد. اين پستاندار از لحاظ ساختار بدني بسيار خاص است و به دليل عدم تغذيه و ترس، بعد از زنده گيري هلاك شد.

جامعه حيات وحش(TWS) كه در سال ۱۹۳۷ تاسيس شده انجمني بين المللي، غيرانتفاعي و آموزشي است كه شگفتي هاي حيات وحش را از طرق علمي و آموزشي مورد بررسي قرار مي دهد. مطالعه رفتار متقابل تمامي موجودات زنده و محيط زيست آنها جزو گرايشات اصلي اين انجمن است كه با افزايش توانايي افراد متخصص به حفظ گوناگوني، بهره وري و استفاده مناسب و صحيح از منابع حيات وحش كمك مي كند و با صدور مجوز نشريات، كنفرانس ها و گروه هاي كاري موثر باعث پيشرفت و ترقي در زمينه هاي تخصصي مي شود.
شما مي توانيد با مراجعه به سايتwww.wildlife.org/cart/index.com مطالب اين جامعه را به تفصيل مطالعه كنيد.

از تاريخ سي ام آذرماه تا امروز نمايشگاه عكسي از آثار حسن رجبي نژاد در نگارخانه طراحان آزاد به معرض ديد عموم گذاشته شده است.
موضوع اين نمايشگاه «مال فروشان» از مجموعه انسان ايراني است.
علاقمندان به اقوام و طوايف ايراني مي توانند با بازديد از اين نمايشگاه، گوشه هايي از زندگي مردم مختلف ايران را ببينند.
نگارخانه طراحان آزاد در ميدان فاطمي، ميدان سلماس شماره ۴۱، قرار دارد.

مهاجرت يكي از پيامدهاي كمبودهاي اجتماعات است. يكي از اين مهاجرت ها كه اخيرا در آمريكا صورت گرفته و تا حدي تاثر برانگيز است، مهاجرت خرس ها به شهرهاست. محققان اخيرا متوجه شده اند، خرس هاي سياه براي سير كردن خود،  از زباله هاي شهروندان آمريكايي استفاده مي كنند.
اين خرس ها از آشغال هاي اطراف دكه ها، مغازه ها و پس مانده غذاي انسان ها به عنوان مكمل تغذيه مي كنند.
كمبود زيستگاه و تعرض انسان به قلمرو زندگي اين حيوان باعث اين مهاجرت شده و اين خرس هاي مهاجر، تقريبا نسبت به همنوعانشان در حيات وحش ۳۰ كيلوگرم اضافه وزن دارند.