نفيسه كوهنورد
عبدالله گل وزير خارجه تركيه براي سومين بار، اوايل هفته گذشته به تهران آمد. مثل هميشه خنده رو و خوش برخورد. از آمدنش به تهران خرسند و از فاجعه زلزله بم غمگين، سفر وي در دوراني صورت گرفت كه نوعي جريان همگرايي بين كشورهاي منطقه در حال شكل گيري است و سوريه و تركيه پس از سالها سردي روابط و ايران و مصر بعد از ۲۵ سال قطع رابطه وارد دوره جديدي شده اند. گل كه پيش از جنگ عراق هم طرح نزديكي و همبستگي كشورهاي همسايه عراق را مطرح كرده و بخوبي اين ديپلماسي را دنبال كرده است عقيده دارد تنها راه مستحكم كردن روابط همسايگان فراموش كردن مشكلات كهنه و قديمي است. با او براي سومين بار در سحرگاهي كه قرار بود تهران را ترك كند در سراي سفير تركيه به گفتگو نشستم.
* باسوريه وارد دوران جديدي شديد. پس از ۵۸ سال ديداري در سطح رياست جمهوري در تركيه صورت گرفت و بشار اسد به آنكارا آمد. تركيه از اين روابط جديد چه انتظاراتي دارد؟
- سوريه و تركيه كشورهاي همسايه هستند. گذشته شان مشترك و اشتراكات گوناگوني دارند. فرهنگ و دين مشترك دارند ۸۰۰ كيلومتر مرز مشترك دارند. عدم روابط خوب بين اين چنين كشورهايي غيرطبيعي است. درگذشته بعضي شرايط غير طبيعي وجود داشت آنها برطرف شد و پس از حل شدن اين شرايط غير طبيعي، اين كه چقدر به هم نزديك هستيم آشكار شد. براي اولين بار يك رئيس جمهوري سوريه به طور رسمي از تركيه ديدار كرد. اين ديدار هم از نظر آنها و هم از نظر ما مهم و مفيد بود. ديدارها و مذاكرات مختلفي صورت گرفت و از نظر سياسي، اقتصادي و امنيتي دوران روابط فوق العاده آغاز شد. اين براي منطقه خيلي خوب است مردم سوريه و تركيه هم از اين رابطه خيلي خرسند شدند.
* اين ديدار در زماني انجام شد كه سوريه بيش از قبل در معرض تهديدات اسرائيل و آمريكا قرار گرفته است نگاه تركيه به اين موضوع چيست؟
- ما بسياري از اين تهديدها عليه سوريه و حتي بمباران بخشي از اين كشور را توسط هواپيماهاي اسرائيلي به شدت محكوم كرده و بر اشتباه بودن اين گونه حركات تاكيد كرديم. اميدواريم اين سوء تفاهمها و خصومتها از طريق راههاي مسالمت آميز و صلح جويانه حل شده و اين گونه ناآرامي ها و تنشها از منطقه ما رخت بربندد.
* در برخي خبرها آمده بود كه شايد آنكارا ميان دمشق و تل آويو وساطت كند. يك چنين مسئله اي مورد بحث واقع شد؟
_ مي دانيد كه ميان اسرائيل و فلسطين مذاكرات صلح در جريان است. هراز گاهي اين مذاكرات راكد مانده و بعد مجددا آغاز مي شود اما يك قسمت از اين معضل نيز سوريه است و لبنان، به اعتقاد ما براي صلح پايدار و فراگير مسائل سوريه و لبنان. هم بايد حل شود اگر در اين باره مسئوليتي برعهده مان گذاشته شود به خاطر روابطمان با هر دو كشور سوريه و اسرائيل با خوشحالي آن وظيفه را ادا خواهيم كرد.
* سوريه چيزي در اين مورد خواست؟
- آنها خيلي مثبت به اين قضيه نگاه مي كنند و در سفر اسد به آنكارا هم اين مسائل مورد بحث قرار گرفت. به هر حال دمشق و آنكارا به حل معضل خوشبينانه مي نگرند. سوريه هم خواهان حل مشكل است در اين راه هر كاري از تركيه برآيد انجام مي دهيم.
* در مورد مشكلات قديمي شما با سوريه در مورد ختاي، اسكندرون و آب مذاكره و بحثي صورت گرفت؟
- نه اصلا مطرح نشد اينها همانطور كه گفتم مشكلات كهنه و گذشته است و نسبتا حل شده است. الان هم كسي به آنها به چشم معضل نمي نگرد.
* واكنش آمريكا به اين روابط چه بوده است؟
- آمريكا حرفي براي گفتن به تركيه ندارد. تركيه تصميم خودش را خود مي گيرد علاوه بر اين به نظر ما آمريكا هم بايد از برقراري صلح و آرامش در منطقه خوشحال باشد.
* يك روز پيش از سفر بشار اسد، اسرائيل به سرعت پروژه ماناوگات (رودخانه اي در جنوب شرقي تركيه) را مطرح كرد در حالي كه تل آويو تقريبا مدت ها اين موضوع را راكد نگه داشته بود. برخي تحليلگران هم اين حركت را به عنوان عكس العمل اسرائيل به روابط سوريه و تركيه تعبير كردند.
_ آب ماناوگات به درياي مديترانه مي ريزد و ما هم براي جلوگيري از هدررفتن آن كه يكي از بهترين آب شربهاي جهان است تلاش مي كنيم و دوست داريم اين آب را به هر كشوري كه احتياج داشته باشد بفروشيم براي عربها، يونانيها و اسرائيليها و هر جايي كه نياز داشته باشد مي فروشيم. ليبي خيلي خواهان بود، جزيره هاي يونان هم همينطور هر كدام كه خواستند ما به سرعت پاسخ داده و راه را برايشان هموار كرديم. اسرائيل هم به اين آب احتياج داشته و خواهان آن است. اسرائيل مي خواهد بخرد و ما هم با خرسندي مي فروشيم البته در قبال پولي كه دريافت مي كنيم. تاخيري كه در اين مورد صورت گرفت از طرف تركيه بود وزير انرژي ما بايد تل آويو مي رفت كه به تاخير افتاد.
* آيا در مقابل آن سلاح خريداري خواهيد كرد؟
- نه. پول مي گيريم. آنها با پول آب را از تركيه مي خرند.
* در كردستان عراق بحث بر سر تشكيل حكومت فدرال است موضع تركيه در اين باره چيست؟
- تركيه، كردها و عربها را برادر خود مي داند و دوست دارد اكنون سعادتمند باشند چون در گذشته روزهاي سختي را گذرانده اند. الان بايد پاسدار كشور خودشان باشند و بايد از هر گونه ساختاري كه باعث تقسيم شدن عراق شود اجتناب كنند چرا كه اگر چنين اتفاقي رخ دهد مشكلات ،تنشها و دردهاي آن كشور بيشتر خواهد شد و معضلات بزرگتر به منطقه و عراق باز خواهد گشت كه اين به نفع هيچ كس نيست. به خاطر همين مردم عراق بايد از خاك عراق و يكپارچگي اين كشور محافظت كنند. نفت، خاك و منابع طبيعي عراق متعلق به مردم عراق است و بهترين كار اين است كه در عراق حكومتي با حفظ تماميت سياسي گروههاي مختلف تشكيل شود كه علاوه بر متناسب بودن با ساختار قومي و مذهبي آنها حافظ تماميت ارضي اين كشور هم باشد. البته در اين مورد همه مردم عراق بايد تصميم گيرنده باشند نه يك گروه در اين باره نه تنها تركيه بلكه تمام كشورهاي خاورميانه به ويژه كشورهاي همسايه عراق چنين تفكري دارند.
* به نظر مي رسد آمريكا از تصميم كردها حمايت مي كند. و آن طور كه شنيده ايم سفير شما در واشنگتن در اين باره هشدارهاي صريحي نيز به كاخ سفيد داده است.
- ما درباره عراق با آمريكايي ها دائم در حال مذاكره و هماهنگي هستيم. ديدارهاي مختلف و نشستهايي كه با مقامات آمريكايي داشتيم، اسناد و مدارك امضاء شده اي داريم كه در همه آنها مقامات آمريكايي و خود بوش نيز به تماميت ارضي عراق تاكيد كرده اند. حفظ تماميت ارضي اين كشور به نفع آمريكا نيز هست. ما هم در اين باره حساسيت خود را بارها گوشزد كرده ايم.
* در اين مورد ديدارهايي كه بامقامات ايراني و سوري داشته ايد آيا محور سوريه ايران و تركيه در اين باره شكل خواهد گرفت؟
- ما مرتب در حال مذاكره و ديدار هستيم. نظر همه ما در يك راستاست. نه فقط سوريه، ايران و تركيه بلكه عربستان سعودي، اردن و كويت هم با ما هم عقيده هستند هيچ يك به تجزيه عراق مثبت نمي نگرد و براي همين البته هماهنگي و وحدت بين اين كشورها شكل گرفته و همكاري ها ادامه مي يابد.
* اسرائيل هم در شمال عراق يك سري حركات و برنامه هايي داشته و دارد كه تركيه نيز هر از گاهي در اين مورد ابراز نگراني كرده است.
- بله مسلما ما و هر كشور ديگري كه مدافع حفظ تماميت ارضي عراق هستند نسبت به چنين حركاتي و تحريك برخي گروهها در عراق عكس العمل نشان مي دهند. اما اسرائيل هم گفته است كه چنين برنامه هايي در شمال عراق نداشته و كاري نمي كند. اما با اين وجود ما از نزديك و دقيق شرايط آن جا را تعقيب مي كنيم.
* در برخي از روزنامه هاي ترك خبر سفر شما و آقاي رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه به تل آويو درج شد ولي بعد تكذيب شده و اعلام شد كه در حال حاضر چنين برنامه اي وجود ندارد. البته برخي خبرها حاكي از آن بود كه موضوع درخواست تركيه براي ديدار با عرفات مطرح شده و احتمالا اين موضوع باعث تنش در روابط تركيه و اسرائيل شده است.
- بله در حال حاضر برنامه اي براي سفر به تل آويو نداريم. اما روابطمان ادامه دارد و شايد در آينده چنين ديدارهايي رخ دهد. اما در هر حال آنكارا سياست خود را دنبال مي كند.
* گويا تركيه قصد دارد در تمام ديدارهايش با ايران موضوع تاسيسات هسته اي ايران را نيز مطرح كند.
- البته اين بار چنين موضوعي مطرح نشده اما تركيه از نزديك اين موضوع را دنبال كرده و اكنون نيز ايران تحت نظر آژانس بين المللي انرژي اتمي توانسته مشكل را حل كند.
* آيا آقاي اردوغان به تهران خواهند آمد؟
- بله حتما.
* قبل از سفر به آمريكا خواهند آمد يا بعد از آن؟ در ادامه چه موضوعاتي در ديدار اردوغان از كاخ سفيد مطرح خواهد شد؟
- اردوغان در پايان اين ماه قبل از سفر به ايران به آمريكا خواهد رفت، اين اولين ديدار رسمي نخست وزير تركيه از آمريكا خواهد بود. از اين نظر اهميت دارد. آمريكا متحد ماست و روابطمان خيلي عميق، گسترده و تاريخي است. انتظار مي رود در اين ديدار نيز اين روابط بازنگري شود. البته مطمئنا مسايل خاورميانه و عراق هم مورد بحث قرار خواهد گرفت.
* متاسفانه انفجارهايي در استامبول رخ داد و برخي كشورها از جمله انگليس خواهان قرار گرفتن تركيه در جبهه مبارزه با تروريسم به ويژه عليه برخي كشورهاي همسايه شد. پس از اين تركيه چه كاري براي مبارزه با تروريسم خواهد كرد آيا جايگاهي در اين جبهه براي خود تعريف خواهد كرد ؟
- تركيه عليه تروريسم بسيار مصمم ايستادگي كرده و مجادله مي كند. البته ترور تنها در تركيه رخ نداد. در رياض، نيويورك، كشورهاي اروپايي و همه جاي دنيا صورت گرفته است. اما آنچه ما را خوشحال مي كند. اين است كه تركيه توانست در مدت زمان كوتاهي عاملان اين ترورها را شناسايي و دستگير كند. اين كه تركيه در جبهه خاصي جاي گيرد مورد بحث نيست ما با تروريسم مبارزه مي كنيم. ما بارها نظرمان را در مورد همسايگانمان ابراز كرديم و به تروريست بودن آنها اعتقاد نداريم.
* پس از جنگ عراق اعضاي حزب منحل شده PKK و جانشين حزب كادك سلاحهاي خود را زمين گذاشته و در واقع خود را خلع سلاح كردند و اعلام داشتند كه از اين پس از طريق سياسي به مبارزه ادامه خواهند داد. اما تركيه به اين موضوع چندان خوشبين نيست چرا ؟
- تركيه در مبارزه با تروريستهاي PKK، ۳۰ هزار كشته داد و هنوز برخي از نيروهاي اين گروه مسلح بوده و در شمال عراق به سر مي برند. هراز گاهي درگيريهاي در مرزهاي ايران و تركيه نيز با اين گروهها رخ مي دهد. به خاطر همين همه مان بايد نسبت به چنين گروه تروريستي با طمانينه و دقت حركت كرد.
* شما قانون بازگشت به خانه را براي گروه كادك و PKK، تصويب كرديد شرايط كساني كه برمي گردند چه مي شود؟ آيا تاثيري در سرنوشت اوجلان دارد يا نه؟
- اين فرصتي است براي اعضاي اين گروه كه بتوانند سلاح برزمين گذاشته و به وطنشان بازگردند اگر قتلي مرتكب نشده باشند همانروز آزاد مي شوند و اگر هم جرم قتل داشته باشند متناسب با آن مجازات خواهند شد البته با تخفيف. اما اوجالان فرق مي كند. اوجالان محكوم شده و بايد محكوميتش را طي كند. چيزي در شرايط او تغيير نخواهد كرد.
* آيا به حضور نظامي در شمال عراق ادامه خواهيد داد با توجه به اين كه زمان حضور سربازان تركيه در اين منطقه پايان يافته بود و آمريكا معتقد است با خلع سلاح PKK، ديگر دليلي براي اين حضور وجود ندارد؟
- تا زماني كه گروههاي تروريستي در آنجا باشند نيروهاي ما هم در آنجا حضور خواهند داشت. در حال حاضر هم برنامه تازه اي نداريم و شرايط به همان منوال گذشته ادامه مي يابد.
* ميان ارمنستان و تركيه نيز دوران جديدي به نظر آغاز شده اين چه تاثيري در روابط ارمنستان و آذربايجان خواهد داشت؟
- ما قصد داريم با تمام همسايگانمان روابطمان را بهتر كنيم. ساختار منطقه را هر چه بيشتر صلح آميز، آرام و با ثبات كنيم . در اين راه نيز تحولات مهمي رخ داد. پيش از اين با بلغارستان مشكلاتي داشتيم ولي اكنون روابطمان خيلي خوب شده است با سوريه هم همينطور زماني نزديك بود با سوريه حتي بجنگيم اما الان دوستيم. با يونان هم همينطور. با ايران و گرجستان و ديگر كشورها هم در حال گسترش رابطه هستيم. با ارمنستان هم دوست داريم روابطمان را بهتر كرده و مرزهايمان را به طور كامل بگشاييم و به حل مشكلات اقتصادي آنها كمك كنيم. اما البته واقعيتي وجود دارد و آن هم اشغال ۲۰ درصد از خاك آذربايجان توسط ارمنستان است. آذربايجان هم كشور دوست و برادر ماست و حتي مردم ما هم در اين مورد حساسيت هايي دارند. اميدواريم اين معضل نيز با در نظر گرفتن تماميت ارضي آذربايجان از راه صلح آميز حل شود كه براي اين كار بايد گفتگوهايي صورت گرفته و همت شود. تركيه هم اين كار را مي كند.
* شما از آذربايجان به ايران آمديد، ديدارهاي آذربايجان چطور بود، انتخابات آنجا را قبول داريد؟
- آذربايجان كشور دوست و برادر ماست شما هم مي دانيد كه بين تركيه و آذربايجان روابط تاريخي و دوستي خاصي برقرار است. آنجا هم دوران جديدي پس از انتخاب الهام علي اف به رياست جمهوري آغاز شده كه اميدواريم هر چه بيشتر اين كشور را به سوي توسعه و رفاه پيش ببرد و يكي از باثبات ترين كشورهاي منطقه شود. در مورد انتخابات هم، بله البته ممكن است در سطح محلي دست كاريهاي شده باشد اما اكثريت مردم به الهام علي اف راي داده اند.
* در كميته حقوق بشر سازمان ملل و حقوق بشر اتحاديه اروپا اخيرا باز هم گزارش و قطعنامه هايي عليه تركيه صادر شد و اين كشور را به عدم رعايت حقوق بشر محكوم كردند به ويژه درباره كردها. عدالت و توسعه در اين باره چه خواهد كرد؟
قطعنامه ها و گزارش هايي كه خارج از تركيه صادر مي شود مهم هستند. اما به عنوان حزب عدالت و توسعه و دولت تركيه جداي آنها نيز اين مسائل را دنبال كرده و گزارش تهيه مي كنيم.الان من مسئول مسائل حقوق بشر در نخست وزيري هستم و وظيفه حل اين معضلات و رساندن جامعه از نظر رعايت حقوق بشر به سطح استاندارد برعهده من است. همانطور كه مي دانيد اصلاحات بسياري در طول يك سال از زمان به قدرت رسيدن عدالت و توسعه انجام داده ايم از جمله آموزش زبان محلي و پخش برنامه هاي تلويزيوني به اين زبانها آزادي عقيده و چاپ كتابها به زبان كردي و ... كه اين به خاطر حقي است كه متعلق به مردم مي دانيم در چارچوب برنامه هاي دموكراتيك شدن به اين فعاليتها بيشتر گسترش مي دهيم. البته معلوم است كه تشكيلات در مورد حقوق بشر در همه جاي دنيا صورت مي گيرد در اروپا آمريكا هم شكايتهايي در اين باره مي شود آن چه مهم است قوانين و حقوق بين المللي رابه جاي آورديم. البته در اجراي اين قوانين هر از گاهي مشكلاتي هم داريم اما در اين باره هم مداخله مي كنيم.
* آنكارا به مساله منع حجاب در فرانسه چطور مي نگرد؟
البته بايد گفت اين قانون در دانشگاه هاي فرانسه اجرا نمي شود و فقط در برخي مدارس و دبيرستانها وجود دارد. آنها در اين باره مي گويند كه چنين قانوني تنها در مدارس دولتي برقرار است نه در مراكز و مدارس خصوصي. در فرانسه مدارس كاتوليك و اسلامي وجود دارد كه اين ممنوعيت ها در آنها نيست. اما در هر حال من خودم مخالف ممنوعيت ها هستم. به اعتقاد من و البته حزبم حقوق فردي اشخاص مهم است.بايد به اعتقاد هر كسي احترام گذاشته شود.
* تركيه نيز به نوعي ديگر با اين معضل دست و پنجه نرم مي كند در اين باره چه خواهيد كرد؟
بله درست است متاسفانه در تركيه هم برخي مشكلات عمده در اين باره وجود دارد اما اين معضلات را در چارچوبي مسالمت آميز و دموكراتيك انشاءالله در فضايي آرام حل خواهيم كرد. در اين باره ديدگاه حزب ما كاملا واضح و آشكار است. تمام اينها را مطرح كرديم .ما مخالف ممنوعيت ها هستيم و به حقوق افراد اهميت ويژه قائليم. چنين ممنوعيت هايي در هيچ كجاي دنيا و در هيچ دانشگاهي و مدرسه اي وجود ندارد. ولي بايد در نظر داشت كه مسلما تمام مشكلات يك باره حل نمي شود، به خصوص وقتي مشكل به حال مزمن درآيد بايد با حساسيت و دقت بيشتري بررسي شود. ان شاءالله روزي مي رسد كه چنين ممنوعيت هايي در تركيه نيز برداشته مي شود چرا كه مردم از اين شرايط ناراضي اند.
* در راه اتحاديه اروپا شما اصلاحاتي انجام مي دهيد...
اين اصلاحات در راه اروپا صورت مي گيرد اما در واقع نه به خاطر اروپا بلكه به خاطر اين كه حق مردم تركيه است انجام مي گيرد. حتي اگر اتحاديه اروپا نباشد حكومت ما به اين اصلاحات ادامه مي دهد.
* نظاميان چطور به اين اصلاحات مي نگرند؟ اين اواخر برخي اعتراض ها باز هم از سوي نظاميان مطرح شده است.
نظاميان هم هموطن هاي ما هستند. ما هم آنها را حمايت كرده و به ايشان افتخار مي كنيم. هر قدر آنها مستحكم و قوي باشند براي امنيت تركيه بهتر خواهد بود. تركيه كشوري در راه پيوستن به اتحاديه اروپاست. بي شك اين كشور بايد ساختار دموكراتيك و سيستم سياسي اش در چارچوب استانداردهاي اتحاديه اروپا باشد در اين راستا درتركيه بحثها و كشمكش هاي مختلفي ممكن است رخ دهد اما بعضي اوقات در اين بحث ها غلو مي شوند. به ويژه در روزنامه ها بيشتر به آنها پرداخته مي شود. اما در هر حال در ديگر كشورهاي دمكراتيك اروپا شرايط هر چه باشد در تركيه نيز همانطور خواهد شد و حكومت در ادامه اين راه مصمم است.
* انتخابات قبرس شمالي انجام شد و اپوزيسيون تقريبا به پيروزي رسيد. اپوزيسيوني كه خواهان حل معضل اين جزيره با يونان و اتحاديه اروپاست. با اين وجود به نظر مي رسد آقاي دنكتاش هنوز بر مواضع قبلي خود استوار است و يونان هم همينطور. تركيه در اين باره چه برنامه اي دارد؟
در قبرس يك مشكل وجود دارد، هنوز صلح ماندگاري در آنجا برقرار نشده است. ما هم به عنوان حكومت تركيه به اين نتيجه رسيديم كه بايد گفتمان و مذاكرات براي صلح پايدار آغاز شود. اما آغاز مذاكره به معني آري گفتن به هر آنچه يوناني ها مي گويند نيست بلكه آغاز راهي مسالمت آميز و صلح جويانه است كه در اين راه بايد هر دو طرف چنين حركت كنند نه فقط تركيه.
انسانهاي مدني براي حل مشكلات به مذاكره و گفتگو مي نشينند ما به اين بله مي گوييم و اميدواريم يونان هم چنين كند. درباره قبرس بايد با در نظر گرفتن واقعيت ها، سعي كنيم راه حلي بيابيم. قصد ما برقراري صلحي پايدار است. دنكتاش هم به عنوان رهبري آن جمعيت در اين باره قدم برخواهد داشت.
* اگر قبرس در راه اتحاديه اروپا برايتان مشكل ساز شود چه خواهيد كرد؟
ما براي اتحاديه اروپا اين موضوع را حل نمي كنيم بلكه به خاطر مردمان در آن جزيره چنين كاري انجام مي دهيم. اگر راه حل عادلانه نباشد هر چه بخواهد شود مهم نيست حتي اتحاديه اروپا.
* كمي هم از داخل صحبت كنيم. تركيه به زودي براي انتخابات شهرداري ها حاضر مي شود. حزب شما چه برنامه هايي دارد؟
عدالت و توسعه پيروزي خوبي خواهدداشت و طرفدارانش را بيشتر خواهد كرد چرا كه در اين يكسال و نيمي كه از انتخابات مجلس گذشته حزب بسيار موفق عمل كرده و از پس حل بسياري از معضلات برآمده است. من نمي گويم همه جا گلستان شده و ديگر مشكلي نيست اما بسياري از مسائل در مقايسه با گذشته حل شده است براي همين حمايت مردم از ما هم روبه افزايش است. هر كسي كه انصاف داشته باشد اين موضوع را در تركيه قبول دارد. حتي كساني كه قبلا راي نداده اند به نظر اين بار با ديدن رفتارصميمانه و صادقانه ما با ما همراهي خواهند كرد.
* از زمان به قدرت رسيدن شما به عنوان حزب اسلام گرا در تركيه، همواره بحث بر سر اين بوده كه آيا شما محافظه كاريد، ليبرال و دموكرات هستيد و يا حتي درمورد برخي اصول خود تقيه پيش گرفته ايد شما حزب را چگونه تعريف مي كنيد؟
ظاهر و باطن حزب ما يكي است. در اين دنيا همه چيز شفاف است و هيچ كس نمي تواند طولاني مدت ذات خود را پنهان كند. حركات، فعاليتها و عملكرد ما آشكار است و چيزي براي پنهان كردن نداريم اما اگر هنوز هم كسي به ما شك دارد آنها هم به ديگر حزبها راي بدهند.
* آقاي اربكان و حزبش هم نسبت به شما مثبت نمي نگرند و همواره به عملكرد شما به عنوان كساني كه از دل حزب او بيرون آمده ايد اعتراض مي كنند...
(به خنده) چه كنيم... نظر ايشان اين گونه است. ما هم به خاطر اين كه او مرشد و رهبر قبلي ما بود به انتقادهاي ايشان فقط بايد احترام بگذاريم. اين هم قسمتي از دموكراسي است .يكي انتقاد مي كند و ديگري تأييد.
