گفت وگو با دكتر سيدعلي اكبر صفوي در باره سازوكار اولين دانشگاه اينترنتي ايران
ورود به دانشگاه از پنجره هاي وب
اشاره:دانشگاه اينترنتي يا مجازي كه امروزه تقريباً در همه دانشگاه هاي مطرح و با سابقه دنيا جاي خود را باز كرده مي رود تا اولين تجربه را از يكي از معتبرترين دانشگاه هاي كشور آغاز كند.
سطح كيفي آموزش در اولين دانشگاه اينترنتي ايران، ساز و كار علمي و اداري اين دانشگاه، ميزان كارآمدي فارغ التحصيلان اين دانشگاه و ... پرسش هايي هستند كه با دكتر سيدعلي اكبر صفوي مشاور رئيس دانشگاه شيراز و مسئول راه اندازي آموزش هاي مجازي اين دانشگاه در ميان مي گذاريم.
|
|
* دانشگاه مجازي چه نوع دانشگاهي است؟
- منظور از دانشگاه مجازي، آموزش الكترونيكي و يادگيري الكترونيكيe- learning ، دانشگاهي است كه در آن خدمات آموزشي براي يادگيري داوطلب از طريق شبكه كامپيوتري و در محيط چند رسانه اي ارائه مي شود. ارتباط بين دانشجو و استاد و اينگونه دسترسي ها عمدتاً بر روي شبكه كامپيوتري صورت گيرد و اين ماهيت آموزش مجازي است، روش هاي مختلفي در اين زمينه وجود دارد، وقتي براي توضيح يك درس ساده از يك Powerpointدر محيط كامپيوتري استفاده مي شود يك كار الكترونيكي انجام شده است، اما اينها مقدمات هستند. وقتي از آموزش الكترونيكي يا دانشگاه مجازي صحبت مي كنيم، منظور اين است كه دانشجو بتواند به تقريباً همه اجزاي يك آموزش جامع يا آموزش دانشگاهي از طريق شبكه كامپيوتري دسترسي داشته باشد و كارهاي خود را در آن محيط انجام دهد. متأسفانه تبليغات بسيار اشتباهي در كشور در اين زمينه انجام مي شود.از سوي برخي دانشگاه ها و يا مؤسسات آموزشي اعلام شده كه دانشگاه مجازي و غيره راه اندازي كرده اند در حالي كه اين كار را انجام نداده اند.
* ساز وكار اين دانشگاه را تشريح كنيد؟
- اين كار اساساً به چند بعد تقسيم مي شود. در يك بعد به يك نرم افزار نيازمنديم. نرم افزاري كه دانشجو بتواند وارد محيط آن شود انتخاب واحد كند، استادها و دروس مختلف را ببيند و ثبت نام كند. يعني تمام كارهاي خدمات آموزشي دانشگاه را بتواند از طريق آن محيط نرم افزاري انجام دهد.
در بعد ديگر نياز به سخت افزار هست. مثل سرور و يا مجموعه سرورهايي كه بتوان نرم افزار مربوطه را روي آن نصب كرد و امكان اين كه تعداد زيادي كاربر كه در عين حال تقاضاهاي مختلف و متنوعي دارند، همزمان به آن وصل شوند و بتوانند در محيط سخت افزاري كار كنند. اينها مجموعه نرم افزاري و سخت افزاري اصلي است. در بعد ديگر نياز به شبكه كامپيوتري است كه قادر باشد ارتباط بين مجموعه نرم افزاري و سخت افزاري (سرورها) را با نقاط مختلف برقرار كند. حتماً يك شبكه كامپيوتري مناسب و پرسرعت لازم است كه بتواند اين ارتباط را برقرار كند. همه اينها ابزارهاي اوليه اي هستند كه براي راه اندازي دانشگاه مجازي مورد نياز است.
* محتواي آموزشي در اين دانشگاه چطور طراحي شده؟ و براي تهيه آن چه مسائلي مد نظر بوده است؟
- براي تهيه محتوايي آموزشي بايد استانداردهاي آموزشي را رعايت كرد و به طور منطقي و علمي محتواي آموزشي را در محيط نرم افزاري قرار داد. محتواي آموزشي اشكال گوناگوني دارد و در ساده ترين حالت عين متن كتاب و جزوه استاد را دقيقاً تايپ كرده و در صفحاتي قرار مي دهند تا وقتي دانشجو درسي را انتخاب كرد، وارد آن صفحات شود و متن را بخواند. حالت كامل تر اين است كه از عواملي كه صفحه را جذاب ترمي كند ، استفاده شود.
در حالت ديگر همراه متن ساده نوشته شده، صوت هم باشد. در اين سيستم در كامل ترين حالت از محيط چند رسانه اي بيشتر استفاده مي شود. مثلاً فرض كنيد يك منحني و يا شكل هايي كه در آن محيط قرار است تشريح گردد از ابتدا مثل عكس داخل كتاب نباشد بلكه همزمان كه دانشجو به آن درس مي رسد، شكل نيز همراه توضيح ترسيم شود. عين اين كه استاد در كلاس درس و پاي تخته آن شكل يا منحني را مي كشد و حتي زيباتر از آن و آنجا كه لازم باشد شكل به طور سه بعدي رسم مي شود. به دانشجو نيز اجازه داده مي شود تا در صورت تمايل برخي از پارامترهاي اين منحني يا شكل را تغيير دهد و اثرات آن را همان لحظه ببيند.
* پرهزينه ترين بخش در راه اندازي آموزش مجازي كدام است؟
- توليد محتواي آموزشي يكي از پرهزينه ترين بخش هاي سرمايه گذاري براي راه اندازي آموزش مجازي است. به نحوي كه اگر بخواهيم عدد و رقم در اين زمينه بدهيم چنانچه براي خريد نرم افزار و سخت افزار اين مجموعه مثلاً ۱۵۰ ميليون تومان سرمايه گذاري لازم باشد براي توليد محتواي درسي فقط يك رشته بيش از ۳۰۰-۲۰۰ ميليون تومان سرمايه نياز است، تجسم كنيد وقتي رشته هاي زيادي راه اندازي شود به چه سرمايه كلاني نياز است.
* مزيت محيط هاي ديجيتالي چيست؟
يكي از مزيت ها و زيبايي هاي اين محيط نسبت به درس معمول استاد اين است كه خيلي از اوقات ممكن است جزوه استاد براي مدت طولاني ثابت بماند، اما در محيط ديجيتالي چون محتوي در اينترنت قرار مي گيرد و همه آن را مي بينند، استاد حساس تر مي شود كه دائماً آن را به روز كند و در آن تغييرات ايجاد كند. البته اساس درس تغييري ندارد بلكه ۱۰ تا ۱۵ درصد مطالب تغيير مي كند و به صورت مستمر به روز مي شود. توضيح اين كه در آموزش مجازي وظيفه دادن خط اينترنت و... با سرويس دهنده نيست. در اين نوع آموزش فرض اين است كه سايت با امكانات مناسبي تهيه شود و داوطلبان با در اختيار داشتن خط تلفن يا خط اينترنت و از طريق سايت هاي اينترنتي كه خودشان تهيه مي كنند از اين سرويس ها استفاده مي كنند.
در دانشگاه حضوري درس توسط استاد يك بار گفته مي شود و بعد دانشجو خودش بايد دنبال مطلب برود. اما در آموزش مجازي وقتي درس در محيط اينترنت طرح مي شود دانشجو مي تواند هر چند بار كه بخواهد مطلب را براي خودش تكرار كند. نحوه انتقال مطلب با استفاده از ابزار چند رسانه اي از كيفيت بسيار بالايي برخوردار است. براي افراد شاغل و كساني كه نمي توانند در دانشگاه هاي حضوري تحصيل كنند، دانشگاه مجازي يك فرصت بسيار مناسب است. دانشجو در هر نقطه كشور كه به خط اينترنت دسترسي داشته باشد، مي تواند از آموزش عالي بهره ببرد بدون اينكه نياز به كوچ كردن و حضور فيزيكي باشد.
* با توجه به اين كه نخستين تجربه شما بود، چگونه عمل كرديد؟
- در مرحله اول ما سعي كرديم از تسهيلات بيشتري استفاده كنيم. براي شبكه اينترنت و اينترانتي كه اين مجموعه ها را به هم وصل كند از شبكه دانشگاه شيراز كه يكي از شبكه هاي وسيع اين شهر با استفاده از كابل نوري است و شبكه سازمان صدا و سيما كه استانهاي بزرگ را به هم وصل مي كند، استفاده كرديم و اين امكان فراهم شد كه دانشجو بدون اين كه بخواهد مستقيماً از كانال هاي اينترنتي ويژه وارد شود مي تواند با اتصال به اين شبكه با سرعت بالاتر و هزينه كمتر از خدمات مربوطه بهره ببرد. در مرحله دوم سرورهاي ارائه دهنده خدمات را در نقاط مختلف قرار مي دهيم تا اتصال به آنها به سهولت امكان پذير باشد. مثلاً در حال حاضر اين سرورها در تهران و شيراز مستقر هستند و افرادي كه در تهران هستند نياز به استفاده از خط اينترنت و تحمل هزينه زياد براي بهره گيري از آموزش مجازي ندارند و به راحتي مي توانند با اتصال به سرور محلي از اين امكانات بهره گيرند. امكان افزايش سرورها در نقاط مختلف وجود دارد و بسته به تعداد متقاضي است. به اين ترتيب هزينه هاي اينترنتي فوق العاده كاهش و سرعت دسترسي به اطلاعات افزايش مي يابد و اين ابتكار عمل موجب موفقيت طرح بوده است. قوانين مربوط به آموزش مجازي هم تدوين شده كه پس از تأييد وزارت علوم به مرحله اجرا درمي آيد.
* به قوانين و نظامنامه دانشگاه مجازي اشاره كرديد كمي در اين باره توضيح دهيد؟
- يكي از ظرافت هايي كه بايد مورد توجه قرار بگيرد قوانين تحصيل از طريق اينترنت است. آيا قوانين مثل حالت حضوري است؟ تعداد واحدهاي تحصيلي همان است كه در حالت حضوري مي گيرند يا نه؟ و... كه طبيعتاً اين طوري نيست و استانداردهاي جهاني هم اين را مي گويد.
مجبور شديم نظامنامه آموزشي را خودمان تدوين و به وزارت علوم پيشنهاد دهيم كه مورد استقبال قرار گرفت. مسايل مربوط به انتخاب واحد، حذف و اضافه و ضوابط مختلفي كه در آموزش حضوري معمول وجود دارد با يك مقداري انعطاف پذيري و با استفاده از تجارب جهاني، در اين نظامنامه گنجانده شده است.
* سطح كيفي آموزش چگونه است؟
- براي دانشجويان آزمون هايي در نظر گرفته شده و دانشجويان از طريق ايميل مي توانند با استاد در ارتباط باشند.
در ساعت خاصي و به صورت چت روم كلاس مجازي تشكيل مي شود.
استاد دريك نقطه نشسته و دانشجويان از نقاط مختلف فيزيكي، همه با هم از طريق كامپيوتر وارد اين كلاس درس مجازي مي شوند و روي تابلويي كه در اختيار دارند، استاد توضيح مي دهد، مي نويسد و دانشجويان مي بينند و بر عكس. در واقع يك كلاس مجازي هم به صورت زنده تشكيل مي شود. سطح آموزش از كيفيت مناسب و بالايي برخوردار است.
نكته ديگر اين كه تجربه جهاني نشان داده كه فرهنگ صد درصد مجازي هنوز جا نيفتاده است لذا ما كلاس هاي رفع اشكال حضوري با انعطاف پذيري پيشتر و البته به صورت كاملاً اختياري در نظر گرفته ايم. در عين حال دانشجو مي تواند از طريق شبكه با دانشگاه در ارتباط باشد.
در آموزش مجازي استاد ابتدا اصول و كليات درس را يكبار مي نويسد و سپس از سوي استاد ناظر مورد بررسي قرار مي گيرد و بعد روي شبكه مربوطه قرار مي گيرد. در اين حالت استاد دقت و حساسيت بيشتري به خرج مي دهد وسعي مي كند به بهترين نحو ممكن عمل مي كند. در صورتي كه در شيوه حضوري اين چنين نيست.
* درباره ظرفيت و نحوه پذيرش دانشجو بگوييد؟
- پذيرش دانشجو در اين دانشگاه خارج از سيستم كنكور است. متقاضي دو درس را مي گيرد و در صورت موفقيت و پاس كردن آن درس ها رسماً دانشجو مي شود.
اساس پذيرش دانشجو، سيستم دوره هاي فراگير است مانند آنچه در دانشگاه پيام نور در سالهاي گذشته تجربه شده است. يعني داوطلبان با شرط حداقل معدلي كه تعيين شده مي آيند. مثلاً در نخستين دوره دانشگاه مجازي كه دوره كارشناسي ناپيوسته بود، بايستي معدل دوره كارداني داوطلب ۱۴ مي شد و دو درس مي گرفت كه در صورت قبولي كسب حداقل نمره ۱۴ در اين دو درس عملاً به عنوان دانشجو پذيرفته مي شد. در واقع داوطلب با قبولي در دروس نشان مي دهد كه توانايي علمي براي طي دوره را دارد. البته چون استقبال شد، از طريق سازمان سنجش و كنكور سراسري ۳۰ نفر پذيرش خواهيم داشت. براي كساني كه از طريق كنكور سراسري وارد شوند ديگر شرط معدل و قبولي در دو درس ملاك نخواهد بود.
در حال حاضر ظرفيت براي پذيرش دانشجو محدود است و حدود يكصد تا يكصد و پنجاه نفر در مرحله اول پذيرش داريم. اما هر سال سه نوبت پذيرش خواهيم داشت و براساس تعداد داوطلبان به راحتي مي توانيم ظرفيت پذيرش دانشجو را گسترش دهيم.
* در چه رشته و دوره اي دانشجو پذيرفته ايد و يا خواهيد پذيرفت؟
- دوره كارشناسي ناپيوسته كنترل ابزار دقيق نخستين دوره اي بود كه دانشجو پذيرفتيم (از مقطع كارداني به كارشناسي).
تا دو ماه آينده و در صورت تصويب نهايي رشته ها در چند رشته ديگر از سطوح ديپلم به ليسانس و كارشناسي ارشد دانشجو خواهيم پذيرفت.
* شهريه شما چطور است؟
- با توجه به سرمايه گذاري هاي انجام شده كه دولت علي رغم اعتبارات زياد طرح تكفا، نقش و سهمي در اين زمينه نداشته، براي دوره فوق ديپلم به ليسانس و براي مدت دو سال و نيم حدود ۳/۳ ميليون تومان، براي دوره فوق ليسانس حدود ۴ ميليون تومان، براي ليسانس كه طبيعتاً با توجه به رشته تحصيلي متفاوت خواهد بود، پيش بيني حدود ۵ تا ۶ ميليون است كه به تدريج و در طول ترم هاي تحصيلي دريافت مي شود. طراحي ما سه ترم تحصيلي در سال است كه دانشجو مي تواند در اين سه ترم واحد بگيرد و هزينه هاي آن را نيز پرداخت كند.
* فكر نمي كنيد اين ارقام قدري زياد باشد؟
- در حال حاضر هزينه ها نسبت به برخي دانشگاههاي غيرانتفاعي بالاتر است اما كيفيت آموزشي بالاتر و انعطاف پذيري آن بيشتر است. در اين مورد به نكته اي اشاره مي كنم. وقتي دانشجويان به دوبي مي روند و آمريكا آنجا شعبه آموزش عالي داير مي كند و بعدها با ترفندي از استادان ايراني استفاده مي كند، مي بينيد كه اكثر (حدود ۸۰ درصد) دانشجويانش ايراني هستند و در سال ۱۰ هزار دلار شهريه مي دهند. البته اينها غير از هزينه هاي زندگي و مسائل فرهنگي و مسأله دوري از خانواده و غيره است. پس رقم ۳ يا ۴ هزار دلار براي كل دوره زياد نيست. در حال حاضر، دانشگاه هاي خودمان كه در مناطق آزاد تجاري شعبه داير كرده اند براي هر ترم تحصيلي ۳۵۰۰ يورو شهريه مي گيرند!
* درباره مدرك تحصيلي و اعتبار آن توضيح دهيد.
- مجوز وزارت علوم را به عنوان اولين دانشگاه مجازي كشور دريافت كرديم و مدرك تحصيلي اين دانشگاه كاملاً مورد تأييد وزارت علوم است.
مثل ساير مدارك تحصيلي دانشگاه شيراز اعتبار دارد و دانشگاه شيراز آن را صادر مي كند و تفاوتي با دوره هاي حضوري معمول ندارد.
* آزمون هاي پايان ترم چگونه برگزار مي شود؟
- در آموزش مجازي ارزيابي و امتحان براي اطمينان بيشتر در حال حاضر به صورت حضوري انجام مي شود. يعني امتحانات پايان هر ترم در محل هايي كه اعلام مي گردد با حضور همه دانشجويان برگزار مي شود. زيرا هنوز اطمينان كافي به امتحان دادن از طريق مجازي به وجود نيامده است.
|