عليرضا كيواني نژاد
از وقتي اتوبوس هاي كولردار در اين خط به راه افتادند مردم براي سوار شدن رغبت بيشتري به خرج مي دهند. حتي اين تمايل در بليت دادن هم بيشتر شده.
عكس ها: هادي مختاريان 
اول به اين طرف و آن طرف نگاه مي كنيد تا مثلا دريچه كولر را پيدا كنيد. ولي خبري از دريچه نيست. در ظل گرماي تابستان، فضاي داخل اتوبوس خنك است. اتوبوس هايي كه تا ديروز به سوناي خشك بي شباهت نبودند، امروز تا حدي از گرماي تابستان مي كاهند. مسافرها با آرامش بيشتري نشسته و خيلي راحت بليت مي دهند! اين ارايه بليت آن هم با كمال ميل حتي براي خود راننده هم جالب است.
در حالي كه با يك دست ليوان چاي را گرفته و با دست ديگر فرمان را، مي گويد: «از وقتي اتوبوس هاي كولردار در اين خط به راه افتادند مردم براي سوار شدن رغبت بيشتري به خرج مي دهند. حتي اين تمايل در بليت دادن هم بيشتر شده. ديگر كسي مارا دودره نمي كند! اما يكي نيست به درد ما گوش كند. اين درست كه مسافر الان راحت شده ولي من راننده تا كي بايد با مشكلات خودم بسازم و دم برنيارم كه چه؟ كه فردا از كار بيكار نشوم. انصافا اگر مي خواهيد كاري كرده باشيد مفيد، اين حرف ها را بنويسيد!»
از مشكلاتي مي گويد كه شنيدنش براي بار اول شنونده را به خنده مي اندازد. اما بعد از كمي فكر كردن متوجه مي شويد كه پربيراه هم نگفته است. از مساله اي كوچك مي گويد البته در ظاهر: «دوست عزيز! وقتي راننده هاي شركت واحد احتياج به اجابت مزاج داشته باشند، كجا بايد بروند؟ اصلا تا به حال به اين فكر كرديد؟ اگر بين راه يكي از راننده ها حالش بد شود و به پزشك نياز داشته باشد، چه كسي بالاي سرش حاضر مي شود؟ فقط وقتي شيشه بشكند، ما بايد جوابگو باشيم. جديدا هم بايد مواظب كولرها باشيم. اين رسم كجاي دنياست؟!»
اتوبوس  حالا به پيچ شميران رسيده و هراز چندگاهي درجه كولر را كم و زياد مي كند. يكي از خانم ها از آن عقب عقب ها مي  گويد:« آقاي راننده نترس. كولر را زياد كن. چرا فقط به فكرمردها هستي.اين بادخنك را ازما خانم ها دريغ نكن!» راننده آرام مي  گويد:« گوش ات را بياور جلو» بعداضافه مي  كند: «خدا وكيلي اگر جاي ما باشي، دوست داري همين جا از ماشين پياده شوي و عطاي اين كار را به لقايش ببخشي. حقوقي كه ما در ازاي ساعت كاريمان مي  گيريم اصلاكفاف زندگي را نمي  دهد. اين خانم هم نمي  داند كه من اگر مواظب مثلا كولر نباشم و خراب شود، زندگيم مي  رود.» به اين راننده مي  گوييم كه چطور شد شما را براي هدايت اين اتوبوس نسبتا راحت انتخاب كردند و او در پاسخ مي  گويد:«در اين خط ۱۵ اتوبوس كولردار كار مي  كنند كه زيرنظر شركت واحدند و كرايه آنها تنها يك بليت ۲۰ توماني است. ولي آن يكي كه در خط تجريش -بازار كار مي  كند زير نظر بخش خصوصي است. اما نمي  دانم ما بر چه اساسي انتخاب شديم. شايدسابقه كار و شايد هم حسن رفتار.»
سيدجمال علي الحسيني مدير روابط عمومي شركت واحد در اين باره مي گويد: «راننده هاي شركت واحد از همان روز اول درباره رفع اين مشكل توجيه مي شوند. مي دانند بايد چه كار كنند. مثلا در پايانه آزادي سرويس بهداشتي براي راننده ها و ساير مردم درنظر گرفته شده ولي تعدادي از خطوط شركت واحد فاقد چنين امكاناتي هستند وكاري هم فعلا از دست كسي بر نمي  آيد. امانگران نباشيد آنها -راننده ها- كاملا توجيهند!»
ازدحام مسافر اما به قدري زياد است كه با فشار آوردن به شيشه پشت صندلي راننده، شيشه قهوه اي رنگ در هم مي شكند و مي ريزد كف اتوبوس. همه ساكتند و ناراحت. در اين بين راننده است كه مثل مرغ پركنده، اين در وآن در مي زند تا كاغذي جور كند و روي آن بنويسد كه مسافرها بر اثر فشار بي رويه به شيشه، باعث شكستن آن شدند. تازه اگر زير اين متن را همه امضا كنند راننده نگون بخت باز هم بايد هزينه اين شيشه گرانقيمت را بپردازد، البته با اندكي تخفيف.
مشكلات راننده هاي اتوبوس شركت واحد تنها به مسايلي اين چنيني ختم نمي شود. آنها هر روز با معضلات تازه اي روبه رو مي شوند و در اين بين مسايل اعصاب خردكن عادي مثل سر و كله زدن با مسافرها، عدم ارايه بليت، داد و فرياد شنيدن به خاطر دير رسيدن به ايستگاه و ... هم هر روز بعد جديدتري پيدا مي كند.
راننده اتوبوس مسير ميدان امام حسين(ع) - ميدان انقلاب، وقتي همه مسافرها سوار شدند، با صداي بلند مي گويد: «جان مادرتان مواظب كولر باشيد.»
علي الحسيني درباره سختگيري هاي شركت واحد در مورد حفظ ونگهداري اموال اين شركت مي  گويد:«همان شيشه و شكستن آن كه بحثش را مطرح كرديد، ببينيد. اصلا به اين سختي ها هم كه مي  گوييد نيست. ولي بايد قوانيني حاكم باشد تا راننده ها هم بدانند به اين سادگي ها هم نمي  شود به اموال عمومي آسيب رساند. ما در پاره اي از موارد ديديم كه آسان گذشتن از چنين مواردي بعضا دردسرهاي بزرگتري راهم به همراه دارد.» و اما در مورد ساعت استراحت اين راننده ها؛ علي الحسيني دراين باره مي  گويد: « اگر الان حرفي بزنم ، شايداشتباه كرده باشم ولي تمام خطوط شركت واحد براي خودشان يك ساعت استراحت خاص دارند. مي  توانند ناهار بخورند ونماز بخوانند. اما باز هم تاكيد مي  كنم كه ما قصد داريم در آينده اي نه چندان دور به مسايل ومشكلات راننده هاي شركت واحد كه از قشر زحمتكش و بي  ادعاي جامعه هستند رسيدگي كنيم. مشكلاتي كه مي  دانيم و به آن واقفيم كه مي  توانند تاثيري منفي روي كارآيي راننده ها داشته باشند».
صحبت با يكي دو راننده ديگر هم چيزي بيشتر از اينها عايدمان نكرد. همه از ساعت زياد كار و دستمزد كم گلايه مند هستند. يكي از همين راننده ها مي  گويد:« حتي در كار ما هم سختي و راحتي وجود دارد. مثلا اگر شما با رئيس خط مشكل پيدا كنيد و اين مساله شخصي باشد، بلافاصله تبعيد مي  شويد به كار كردن روي اتوبوس هاي ديزلي قديمي. همانهايي كه با سر و صداي زياد دنده عوض مي  كنند. اين هم بخشي از كار ماست كه مشكلات شخصي بعضا اينگونه دردسرساز مي  شوند.»
شايد به قول مدير روابط عمومي شركت واحد درآينده اي نه چندان دور ديگر شاهد بروز اين مشكلات نباشيم. هرچند كه به نظرمي رسد با تمهيداتي نظير داشتن لباس متحدالشكل براي تمام راننده ها، شركت واحدهم رو به وضعيتي منظم تر مي  رود.

اگرچه رانندگان از جريمه دل خوشي ندارند ، اما مسوولا ن مي گويند اين جريمه ها مشكل گشاست.
سهيلا بيگلرخاني 
وقتي قرار است طرح ترافيك بگيري و براي داشتن اين برچسب قبل از هرچيز يك تكه برچسب ديگر نياز باشد و اين تكه برچسب دوم هم فقط در صورتي صادر شود كه مسوولان از سلامت خودرو تو مطمئن شوند، آن وقت سر زدن به مراكز معاينه فني ضرورت مي يابد. شايد به همين دليل شهريور ماه يكي از پرمراجعه ترين ماه هاي مراكز معاينه فني خودرو است، اما تنها شهريور ماه خودروها جلو در مراكز معاينه فني خودرو صف نمي كشند.
مهندس احمدي مديرعامل ستاد مركزي معاينه فني خودروهاي تهران آذر و خردادماه سال ۸۲ را نيز از ماه هاي پرمراجعه اين مراكز مي داند. بيشترين مراجعات با حجم ۱۹ درصد كل مراجعات سالانه سال ۱۳۸۲ در آذرماه همزمان با افزايش جريمه ها بوده است. اما اول زمستان وقتي مردم اثري از پشتوانه اجرايي افزايش جريمه ها نديدند، اين مراجعات به ۶ درصد كاهش يافت. گزارش ستاد مركزي معاينه فني خودروهاي تهران در سال ۸۲ حاكي از اين است كه در خردادماه نيز به دليل رايگان بودن معاينه فني خودرو، اين مراكز روزهاي شلوغي را پشت سر گذاشتند. سال گذشته بهمن ماه خلوت ترين ماه مراكز معاينه فني خودروها بود.
محور چهارم 
اين آمار و ارقام را داشته باشيد تا برويم اول ماجرا. هواي آلوده تهران در سال هاي خشك آنقدر به مردم و مسوولان فشار آورد كه برنامه جامع كاهش آلودگي هواي تهران به عنوان يك راهكار به تصويب هيات وزيران رسيد. يكي از محورهاي اساسي اين برنامه معاينه فني مكانيزه خودروها بود. به گفته دكتر شفيع پور مشاور رئيس سازمان حفاظت محيط زيست، برنامه جامع به دنبال ۳ مطالعه كلي و بين المللي طي سال هاي ۷۶-۱۳۷۲ تدوين شد. در اين برنامه ميزان اثربخشي هر يك از روش ها در بهبود كيفيت هوا به تفكيك هر يك از آلاينده ها و همچنين نهاد و سازمان اجراي هر بند مشخص شد.
دكتر شفيع پور مي گويد: «محور چهارم برنامه جامع كاهش آلودگي هوا، بحث معاينه فني است. براساس ماده ۵ قانون نحوه جلوگيري از آلودگي هوا، وسايل نقليه موتوري سالانه بايد مورد آزمايش هاي خاص زيست محيطي قرار گيرند و علاوه بر كيفيت ايمني و كيفيت ظاهري، كيفيت زيست محيطي وسيله نقليه نيز مورد بررسي قرار گيرد. همين قانون اساسي راه اندازي مراكز مكانيزه معاينه فني خودرو است.»
بر همين اساس، سال ۷۹ نخستين مركز مكانيزه معاينه فني خودرو راه اندازي شد. سيستم مكانيزه اين مراكز امكان دستكاري و در نتيجه پاسخ هاي كاذب را به حداقل رسانده است. اكنون ۶ مركز مكانيزه معاينه فني خودرو با ۲۶ خط مكانيزه در تهران فعاليت دارد.
هنوز بسياري از رانندگان كابوس صف هاي طولاني مراكز معاينه فني خودرو را از ياد نبرد ه اند، به خصوص آن زمان كه تعداد اين مراكز به بيش از يكي دو مركز نمي رسيد و براي گرفتن برچسب بايد ساعت ها انتظار مي كشيدي. خاطره بعضي از رانندگان از اين مراكز بسياري ديگر را از رفتن به آنجا منصرف كرده است. «حتي اگر تلق يكي از چراغ هاي ماشين شكسته باشد بايد يك چراغ نو بخري و روي آن بيندازي، تا قبول كنند.» اين را يكي از رانندگان مي گويد. از سويي خودرو هاي ساخته شده پس از سال ۱۳۸۰ نيازي به گرفتن برگه معاينه فني خودرو ندارند. در نتيجه بسياري از رانندگان از مصايب گرفتن برگه معاينه فني بي اطلاع هستند. آمار مي گويد، ظرفيت مراكز معاينه فني پر نشده، با اين حال هنوز هم برخي از رانندگان از شلوغي اين مراكز گله مند هستند. براي اين رانندگان هم كه سرتاسر روز را به مسافركشي مشغولند و شب وقت كافي براي دنبال كردن مسايل فني خودرو خود دارند، مي توان توصيه هاي ويژ ه اي كرد.
شب هاي سوت و كور
شما چه ساعتي را براي رفتن به مراكز معاينه فني خودرو انتخاب مي كنيد؟ اگر مي      خواهيد صبح تا ظهر به مراكز معاينه فني خودرو برويد، بهتر است تجديدنظر كنيد. چرا كه جدول منتشر شده از سوي ستاد مركزي معاينه فني خودرو هاي تهران نشان مي دهد كه شيفت سوم با ۷ درصد مراجعه و ۵۹ درصد ظرفيت خالي، خلوت ترين شيفت كاري مراكز مكانيزه معاينه فني خودرو است. براساس اين گزارش، مراجعه در شيفت اول در سال ۱۳۸۲، ۴۵ درصد، شيفت دوم ۱۱ درصد و شيفت سوم ۷درصد بوده است. به عبارتي بيشتر مردم ترجيح مي دهند، ساعت ۸ صبح تا ۶ بعدازظهر به مركز معاينه فني خودرو بروند و ساعت ۶ بعدازظهر تا ۱۰ شب و ۱۰ شب تا ۸ صبح ساعات استراحت اين مراكز، محسوب مي   شود. نداشتن مشتري باعث شده بيشتر مراكز شيفت هاي دوم و سوم خود را تعطيل كنند. رفتن به مراكز معاينه فني خودرو آخر كار نيست. بايد دستگاه ها رضايت دهند كه ميزان آلودگي گاز هاي خروجي از اگزوز بيشتر از حد استاندارد نيست.اين دستگاه هاي مكانيزه بسياري از خودرو ها را براي دفعات مجدد به مركز معاينه فني و بخش تنظيم خودرو كشانده اند. به گفته مهندس احمدي، ۶۳ درصد از خودرو ها بيش از يكبار به مركز معاينه فني مراجعه كرد ه اند و ۸۷ درصد از اين خودروها موتور هاي خود را در همين مراكز تنظيم كرد ه اند. نهايت آنكه ۹۳ درصد از كل خودرو هاي مراجعه كرده در سال ۸۲ موفق به گرفتن برگه معاينه فني شد ه اند.
وقتي جريمه به كار مي آيد
قطعا سياست تشويق بدون تنبيه براي اجراي يك طرح هرگز موفقيت آميز نخواهد بود. راهنمايي و رانندگي تهران بزرگ همزمان با افتتاح مراكز معاينه فني خودرو موظف شد از تردد خودرو هاي دودزا و فاقد برگه معاينه فني جلوگيري كند. سال ۱۳۸۱ در مجموع ۴۷۸ هزار و ۱۹۰ خودرو فاقد برگ معاينه فني در تهران جريمه شدند كه اين رقم در سال ۸۲ به ۴۳۲ هزار و ۴۵۶ مورد رسيد؛ به عبارتي ۱۵ درصد كاهش يافت. همچنين در سال ۱۳۸۱ ، ۳ هزار و ۸۸۷ دستگاه خودرو دودزا جريمه شدند. اين در حالي است كه تعداد اين خودرو ها در سال ۱۳۸۲ به يكهزار و ۹۶۱ دستگاه خودرو رسيد. يعني كاهشي معادل ۵۱ درصد. به گفته سرهنگ اميرافلاطون نظمي، مديركل فني مهندسي ترافيك راهور، تعداد خودرو هاي جريمه شده به دليل نداشتن برگه معاينه فني خودرو در ۳ماهه نخست سال ۱۳۸۳ نسبت به مدت مشابه سال هاي ۸۱ و ۸۲ افزايش داشته و اين نسبت در مورد خودرو هاي دودزا كاسته شده است.
اين شاخصه نشانگر آن است كه جريمه هاي تخلفات راهنمايي و رانندگي توانسته رانندگان و مالكان خودرو ها را به مراكز معاينه فني خودرو بكشاند. شايد همين سخت گيري ها، آمار مراجعات مراكز معاينه فني خودرو را در سال ۱۳۸۲ به رقم ۳۷۰هزار و ۲۶ دستگاه خودرو رساند. با اين حال هنوز درصد بالايي از ظرفيت مراكز معاينه فني خودرو خالي است وهنوز رانندگان مي توانند با آسودگي خاطر به مراكز مكانيزه بروند، به خصوص اگر ساعات پاياني شب را برگزينند.

اين بنزهاي الگانس كه در اورژانس تهران به كار گرفته شدند را كه حتما ديديد. آخر تجهيزات هستند، ولي با اين همه رئيس اورژانس كشور - دكتر شهرام علمداري - مي گويد كه اورژانس ايران در فقر آمبولانس به سر مي برد. وي در اين باره مي گويد: «براي پوشش شهرها و ۳۰ كيلومتر اطراف آن حداقل به ۲ هزار آمبولانس ديگر نياز داريم. همچنين ۸۲۰ پايگاه اورژانس پيش بيمارستاني بايد تا پايان امسال در سراسر كشور احداث شود. هم اكنون يك هزار و ۱۰۰ آمبولانس در اورژانس پيش بيمارستاني كشور وجود دارد كه اين تعداد براي جمعيت ۷۰ميليوني كافي نيست. ۵۰ درصد آمبولانس هاي كشور بيش از ۵۰۰ هزار كيلومتر كاركرده و فرسوده هستند به طوري كه امكان دارد وسط راه خاموش شوند! در تهران هم ۴۵ پايگاه با ۵۰ آمبولانس وجود دارد كه حداقل به ۲۰۰ آمبولانس سالم ديگر نياز است.

فقط مي گويند كه به مشكلات فرهنگيان رسيدگي نمي شود. اين خبر را كه بخوانيد متوجه مي شويد واقعا فرهنگيان كشور هيچ مشكلي نداشتند، غير از ثبت نام آزمون كارداني كه آن هم حل شد! ثبت نام و شركت در آزمون ورودي دوره هاي كارداني ويژه فرهنگيان رسمي شاغل در وزارت آموزش و پرورش سال ۱۳۸۳ از روز شنبه شروع شده و تا سه شنبه مورخ ۱۳ مرداد ادامه دارد. داوطلبان براي ثبت نام در اين آزمون بايد در مهلت تعيين شده مبلغ ۳۳ هزار ريال را بابت شركت در آزمون كارداني ويژه فرهنگيان سال ۸۳ به شماره حساب ۷۴۸ خزانه نزد بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران در يكي از شعب بانك ملي واريز كنند.» فرهنگيان عزيز توجه داشته باشند كه پس از ارسال مدارك به منطقه آموزش و پرورش محل كار، مشكلات مالي، مسكن و ...آنها هم حل مي شود.

از اين به بعد اگر قرار شد برويد دنبال خريد يك دستگاه آپارتمان در يك مجتمع مثلا ۱۵طبقه نوساز، حتما يادتان باشد كه سراغي از تونل هاي امداد و نجات اضطراري هم بگيريد، چون به گفته مهندس ضيايي، رئيس سازمان آتش نشاني تهران، طرح تجهيز تمام طبقات ساختمان هاي بلند تهران در حال بررسي است و به زودي در ساختمان ها اجرا مي شود. وي در اين باره مي گويد: « در دنيا براي اطفاي حريق يا امدادرساني در ساختمان هاي بلند به دنبال ساخت نردبان هاي بلند يا استفاده از هلي كوپتر نيستند و در كل بزرگترين نردبان ها فقط تا ۱۷ يا ۱۸ طبقه كشش دارند. در حال حاضر نردبان هايي كه در آتش نشاني تهران مورد استفاده قرار مي گيرند، ۵۲ متري هستند كه قادرند تا ۱۶ طبقه را پوشش دهند. ولي استفاده از نردبان هاي بلندتر در عمليات ها به دليل نوسانات ناشي از ارتفاع بالا، مشكلات فني وغيره كار درستي نيست، بنابراين بايد تونل هاي نجات در ساختمان ها تعبيه شوند.

كمي هم به شهرداري فرصت بدهيد تا حداقل بتواند بودجه مورد نيازش راتامين كند، آن وقت براي خريد املاك معارض شايد با مشكل كمتري مواجه شويد. مهندس مهدي چمران رئيس شوراي شهر تهران با اشاره به عدم تامين اين بودجه از سوي شهرداري مي گويد: «شهرداري براي اينكه بتواند تمام املاك و اقع در طرح هاي توسعه شهري را خريداري و آزاد كند به يك اعتبار ۱۰هزار ميليارد توماني نياز دارد. در ضمن خريداري املاك معارض بر اساس اولويت هاي شهري از سوي شهرداري تهران صورت مي گيرد. اما اين املاك را نمي توان در سال جاري آزاد كرد. امسال كار آزادسازي املاكي كه در چهار پروژه در دست اجراي شهرداري قرار دارند را پيش بيني كرديم كه صورت بگيرد. اين چهار پروژه عبارتند از : بزرگراه شهيد همت، يادگار امام، امام علي و همچنين بزگراه رسالت. املاك واقع در اين طرح ها بايد خريدراي و آزاد شوند.

از قديم و نديم مي گفتند مرده آزارش به كسي نمي رسد، اما در قم برعكس شده، چرا كه دفن پياپي اموات در گورستان هاي قم سفره هاي آب هاي زير زميني را  آلوده مي كند.
از آنجايي كه خاك اين گورستان ها توانايي تجزيه اجساد را ندارند آب هاي زيرزميني آلوده مي شوند. به گفته مدير كل دفتر اجتماعي استانداري قم به دليل اطلاع رساني ناكافي از سوي رسانه ها و فرهنگسازي نشدن مطلوب، هنوز شاهد افزايش دفن اموات در شهر قم هستيم.
وجود ۲۵ گورستان عمومي، خصوصي و دولتي در قم، مشكلات بهداشتي ترافيكي و ناهنجاري هاي صوتي در قم را افزايش داده كه با گذشت زمان هيچ ارگان مسوول و يا نهادي توانايي مقابله با اين مشكلات رانخواهد داشت. به گفته اين مقام مسوول براي انتقال گورستان ها به خارج شهر، راهكارهاي مطلوبي و در كار گروه اجتماعي ارايه و براي بررسي بيشتر به گروه برنامه ريزي و توسعه ارجاع شده است.

اگر شما هم از آن دسته از افراد باشيد كه اعتياد شديدي به رفتن به شمال آن هم در آخر هفته داشته باشيد، از ترافيك اين چند روزه جاده شمال خيلي تعجب نكرديد، اما اگر از آن دسته از افراد بوديد كه بعد از مدت ها تصميم گرفتيد سري به شمال كشور بزنيد و از رطوبت و باران استفاده كنيد از اينكه مشاهده كرديد جاده گيلان با اتوبان همت از لحاظ بار ترافيكي فرق زيادي ندارد دهنتان باز مانده است، ولي اين بار استثنائا جاده گيلان از هميشه شلوغ تر بود و پس از اتمام تعطيلات دو روزه۵۰۰،هزار خودرو از جاده گيلان به سمت تهران بازگشتند، چرا كه اين هفته به دليل مسدود بودن جاده چالوس تمام بار ترافيكي مشتاقان شمال به جاده گيلان سوار شده بود.
البته همه اين حجم ماشين از سمت شمال به تهران سرازير نشده، بلكه يكصدهزار دستگاه به سمت قم و حدود يكصد هزاردستگاه از سمت مشهد به تهران بازگشتند.