سه شنبه ۱۴ مهر ۱۳۸۳ - سال دوازدهم - شماره - ۳۵۱۶
ايرانشهر
Front Page

آيا براي لاغر شدن راه بهتري به جز رژيم و ورزش هست؟
اين سلول هاي سمج لعنتي
تحقيقات نشان مي دهد سلول هاي چربي فقط واحدهاي ساده ذخيره چربي نيستند، بلكه از طريق سيستم شبكه خون رساني بدن با تمام اعضا ارتباط دارند
018027.jpg
ذخيره سازي انرژي توسط چربي ها، فرآيندي است كه طي هزاران سال در پستانداران تكامل يافته است. تا چندي قبل مساله چاقي مفرط با ديدگاهي بسيار ساده و انعطاف ناپذير بررسي مي شد. در اين روش برخورد با مشكل اضافه وزن، چاقي در معادله اي قرار مي گرفت كه طرف ديگر آن علاقه به پرخوري و احساس گناه از خوردن غذا قرار داشت. اما امروز نگاه به چاقي به كلي تغيير كرده است و زمينه هاي جديدي را براي پژوهش به روي دانشمندان گشوده شده است. تحقيقات نشان مي دهد سلول هاي چربي فقط واحدهاي ساده ذخيره چربي نيستند، بلكه از طريق سيستم شبكه خون رساني بدن با تمام اعضا ارتباط دارند. اين سلول ها دو نوع پيام به اندام ها مخابره مي كنند. پيام اول اين است : من حسابي سير شده ام! و پيام دوم هم : الان يك باقالي پلوي مشتي با ماهيچه عجيب مي چسبد! دكتر مايكل شوارتز ازدانشگاه واشنگتن مي گويد: ما دوست داريم فكر كنيم كه غذا خوردن عملي كاملا اختياري است اما ميزان غذا خوردن تا حدودي به اندازه چربي بدن بستگي دارد.
تاكنون پژوهش ها براي يافتن درمان قطعي چاقي مفرط راه به جايي نبرده است. از هر كارشناس تغذيه اي كه بپرسيد، بهترين راه كاهش وزن چيست پاسخ خواهد داد: كمتر بخور و بيشتر فعاليت كن
اما در حال حاضر نگرش به اين مساله براي فهم بهتر آن عمق زيادي پيدا كرده است. ديگر مي دانيم كه درمان اين بيماري به اين راحتي ها نيست چون چاقي مستقيما با بقاي حيات بيشتر مرتبط است. پژوهش ها روي اضافه وزن در ابعاد سلول هاي چربي آغاز شده است. اين سلول ها كره هايي بسيار كوچكند كه ميليون ها از آنها براي ذخيره چند كالري انرژي در نوك انگشتان لازم است. اين واحدها كارخانه هاي كوچكي هستند كه مرتبا مواد شيميايي به خود وارد مي كنند و محصولاتي از خود صادرمي كنند و ميزان فعاليت آنها با مقدار انرژي مورد نياز بدن ارتباط بسيار نزديكي دارد. دكتر رودلف لايبل از دانشگاه كلمبيا عقيده دارد كه تنها چند دستگاه حياتي تر از سيستم ذخيره سازي و مديريت انرژي در بدن وجود دارند كه عبارتند از مغز، معده، كبد، پانكراس و تيروئيد. مشكل دقيقا در همين نقطه است زيرا سيستم مديريت انرژي در بدن موجودات ميليون ها سال قبل از پيدايش غذاهاي چاق كننده حاضري به وجود آمده است. به نظر بروس اشپيگل من، از دانشكده پزشكي  هاروارد، اين همان علتي است كه افراد بسيارراحت تر از لاغر شدن اضافه وزن پيدا مي كنند.
تحقيقات نشان مي دهد سلول هاي چربي فقط واحدهاي ساده ذخيره چربي نيستند، بلكه از طريق سيستم شبكه خون رساني بدن با تمام اعضا ارتباط دارند
او مي گويد كه يافتن غذا انگيزه اي قوي براي زنده ماندن است و در ادامه اضافه مي كند تاكنون چند نفر فقط به خاطر چاقي مفرط مرده اند؟!
زماني كه ورودي كالري به بدن از ميزان مصرف آن تجاور كند، سلول هاي چربي دست به كار مي شوند و تا 6برابر افزايش حجم مي يابند و از 40 ميليارد در يك فرد بالغ معمولي به 100 ميليارد ازدياد مي يابند. كاهش وزن باعث مي شود كه فعاليت متابوليك و حجم سلول ها كاهش يابد اما افت چشمگيري در تعداد اين سلول هاي ناقلا ! به وجود نمي آورد.
در عين حال صنعت چربي سازي بدن نياز دارد تا توسط شبكه راه هاي خون رسان حمايت شود. اين مساله موجب افزايش ترافيك خودروهاي حمل خون افزايش فشار خون مي شود كه باعث ايجاد فشار زيادي بر سيستم قلب وعروق بدن مي شود. چاقي مفرط بر چفت و بست هاي بدن مفاصل هم تاثير مي گذارد و روماتيسم استخواني را به دنبال مي آورد. در ضمن تجمع سلول هاي چربي اطراف ناي در فعاليت تنفسي و زماني كه بدن به خواب فرو رفته است، ايجاد مزاحمت مي كند. در نهايت چربي، مغز را به بي تحرك ماندن ترغيب مي كند و به آن مي گويد:فعلا از جايت تكان نخور مگر مجبور شوي! پژوهش هاي اخير بسيار بر اين نكته تاكيد دارند كه بررسي چاقي از زاويه بيوشيميايي راه حل بيماري هاي مربوط همچون مرض قلب، ديابت و حتي برخي سرطان هاست. لپتين يكي از شش، هفت پيغام رسان شيميايي است. از جمله مواد ترومبوتيك و وازو كانستريكتورها منقبض كننده هاي عروق و نيز تركيبات هيجان زا و آرامش بخش است كه تاثيرات مهمي روي بدن مي گذارند. دكتر گوخان هوتميسليگيل از دانشكده بهداشت عمومي  هاروارد مي گويد: در بدن انسان، همانند دنياي بيرون، اگر منابع سوخت را كنترل كنيد روي بسياري چيزهاي ديگر هم احاطه پيدا خواهيد كرد.
بافت چربي همچون سپري دفاعي در برابر انرژي عمل مي كند. يعني اگر بيش از حد نياز، كالري به بدن برسد، ترشحات سلول هاي چربي، بدن را تحريك مي كنند تافعاليت خود را زياد كند و با انرژي اضافه كه مانند يك دشمن زنده تصور مي شود مبارزه كند. تحريك بدن براي فعاليت بيشتر توسط چربي در حال حاضر به عنوان ساز وكاري كليدي براي بيماري هاي قلبي مورد بررسي قرار گرفته است كه به نظر مي رسد بسيار مهمتر از تنگ شدن رگ هاي قلبي به وسيله رسوب هاي كلسترولي باشد. يكي ديگر از وظايف سلول هاي چربي، توليد استروژن است كه در برخي موارد منجر به سرطان مي شود. اما مهمتر از اين مساله ارتباط بين چاقي مفرط و ديابت نوع دوم براي بزرگسالان است كه موردپژوهش هاي گسترده اي قرار گرفته است. چربي مهمترين عامل براي بيماري هايي است كه به رگ هاي خوني آسيب مي زند و به مشكلات قلبي و عروقي مي انجامد. مردم به همان علتي ديابت مي گيرند كه چاق مي شوند يعني مصرف بيش از حد سوخت وساز ، البته شكر و نه چربي. اما اكنون تحقيقات نشان مي دهد كه اين بيماري تا حد زيادي به بيوشيمي چربي ها مربوط مي شود.
انسولين هرموني است كه وظيفه انتقال گلوكز از داخل جريان خون به درون سلول ها را بر عهده دارد. سلول هاي چربي ماده اي توليد مي كنند كه در برابر انسولين مقاومت ايجاد  كرده و عملا كارايي آن را كاهش مي دهد. كاهش كارايي انسولين منجر به ديابت مي شود. اين ماده مقاومت  زا وظيفه ديگري هم بر عهده دارد و آن افزايش روند تبديل اسيدهاي چرب كبد به گلوكز قند است. اگرچه اين ساز و كار براي زماني كه به طور موقت ميزان انرژي بدن به علت عدم تغذيه كاهش مي يابد مفيد است اما خطري بسيار جدي براي افراد مبتلا به مرض قند ايجاد مي كند. البته براي تعديل اثر اين ماده مقاومت زا، سلول هاي چربي آديپونستين توليد مي كنند. اين ماده كه موجب افزايش متابوليسم بدن مي شود، هم فعاليت انسولين را افزايش مي دهد و هم سطح قند خون را كاهش مي دهد. آديپونستين در ضمن در حفظ تعادل كلسترول پر ظرفيت HDLمفيد وكلسترول كم ظرفيت LDL مضر  تاثير دارد. مشكل در اينجاست كه هرچه شما چاقتر باشيد، سلول هاي چربي با مواد بيشتري پر مي شود و در نتيجه ماده مقاومت زاي بيشتري توليد مي شود، اما ميزان آديپونستين كاهش مي يابد.
پژوهش ها روي آنزيم مقاومت زا در برابر انسولين همچنان ادامه دارد. در بخشي از اين تحقيقات گروهي از داروهاي ديابت به نام TZD ها كه به روش كوشش و خطا كشف شده بود مورد بررسي قرار گرفته است. اين داروها به عنوان پذيرنده در سلول هاي چربي عمل مي كند و متابوليسم گلوكز بدن را تحت تاثير قرار مي دهد. فهم بيشتر چگونگي عمل اين دارو به اصلاح داروهاي مشابه كمك زيادي خواهد كرد. پديده ديگري كه در سال هاي اخير پزشكي چاقي را بسيار متحول كرد، درك اين موضوع بود كه رفتار سلول هاي چربي در نواحي مختلف بدن تفاوت دارد و موقعيت اين سلول ها نقش اساسي در تهديد سلامتي انسان دارد. در بدن هاي گلابي شكل كه چربي در ناحيه ران و نشيمنگاه تجمع يافته است بافت چربي نرمتر از بدن هاي سيبي شكل است كه چربي در اطراف اندام هاي درون حفره شكمي متمركز شده است. علت اين مساله آن است كه سلول هاي چربي بيروني از فعاليت متابوليك كمتري نسبت به بافت هاي دروني برخوردار است. دقيقا به همين دليل است كه آب كردن چربي هاي نشيمنگاه كاري بسيار مشكل است. دكتر مايكل جنسن از كالج پزشكي مايو روچستر در مينه سوتا مي گويد: چربي هاي شكمي بيشترين تاثير را بر ديابت، فشار خون بالا و تري گليسيريد زياد بيماري زا دارد. اين نوع چربي ماده محرك بيشتري توليد مي كند ولي در ميزان فعاليت بدني بسيار سريعتر از چربي هاي زير پوست مصرف مي شود. اما عمل جراحي ليپوساكشن مكيدن چربي از زير پوست تاثيري روي چربي هاي شكمي ندارد و تنها چربي هاي زيرپوستي را خارج مي كند. دكتر ساموئل كلين از دانشگاه واشنگتن در سن لويي دريافته است كه حتي خارج كردن 10 كيلوگرم از چربي زيرپوستي در سلامت عمومي بدن تاثير چنداني ندارد. زماني كه او پس از عمل ليپوساكشن نتايج آزمايش خون بيماران را بررسي كرد متوجه شد كه هيچ تغييري در سطح مواد مختلف ايجاد نشده است. او گفت: اگر شما مقدار مشابهي از چربي خود را توسط فعاليت بدني از بين ببريد سلول هاي چربي مقدار كمتري از مواد خطرناك توليد مي كند. دانشمندان هنوز اميد دارند تا راهي سريع براي لاغري پيدا كنند. بدون شك لپتين نقش مهمي را در حفظ وزن بدن برعهده دارد. انساني كه يك ميليون كالري در سال مصرف مي كند و در پايان سال تنها يكي، دو كيلوگرم تغيير وزن پيدا مي كند، صاحب بدني است كه 6/99 درصد انرژي دريافتي را مصرف مي كند و اين نشانه سلامت كامل آن است. افرادي كه بدنشان لپتين توليد نمي كند روي خوردن خود كنترلي ندارند. در يك آزمايش، موشي كه مقادير اضافي از لپتين دريافت كرده بود لاغر شد. ادواردو فيلني از دانشگاه براون در جزيره رود به اين نكته پي برد كه لپتين به جز كاهش اشتها موجب افزايش هورمون هايي مي شود كه به متابوليسم بدن سرعت مي بخشند در مقابل زماني كه سطح لپتين كاهش مي يابد سوخت و ساز انرژي در بدن نيز كاهش مي يابد. دكترها الفتريا، ماراتوس و فلاير از هاروارد در آزمايشي نشان دادند كه ميزان لپتين موشي كه تحت يك رژيم غذايي پركالري قرار داشت تا 10 برابر افزايش يافت. دكتر فلاير مي گويد: اگر مي توانيم اين كار را با يك موش لاغر انجام دهيم، پس چرا آن را روي موش هاي چاق امتحان نكنيم. او تركيبي يافته است كه بر فعاليت لپتين تاثير مي گذارد. به نظر مي رسد كه رژيم هاي پرچربي، ميزان 3 socs- را در خون بالا مي برند كه باعث ايجاد مقاومت در برابر لپتين مي شود. البته لپتين تنها يكي از سيستم هاي كنترل وزن بدن است درحاليكه مواد بسياري در چرخه هاي افزاينده و كاهنده وزن درگير هستند. يكي از اين مواد، هورمون گرلين است كه به مغز اعلام مي كند معده خالي است. پژوهشگران روي تعدادي از بيماران، موردي جديد را مطالعه كردند. آنها با استفاده از دستگاه تحريك الكتريكي پيام هاي نادرستي به سيستم گرلين مي دادند كه موجب مي شد اين سيستم فكر كند معده پر از غذاست. با اين روش ولع افراد چاق براي خوردن غذا از بين رفت. چربي ها در برابر اكثر درمان هاي شيميايي مقاومت نشان مي دهند و به همين خاطر است كه بسياري از اشخاص فربه ترجيح مي دهند با يك عمل جراحي قسمتي از معده خود را خارج كنند. دكتر فيلني مي گويد: مهمترين وظيفه ما اين نيست كه با اساس زيستي چاقي مبارزه كنيم بلكه بايد كمتر بخوريم و بيشتر فعاليت كنيم.
منبع: نيوزويك 

ستون ما
مبارزه با اپيكور
۱- سعي مي كنيد نديده اش بگيريد. اما هميشه جلوي چشمتان است. از صبح كه از خواب بلند مي شويد و براي شستن دست و صورت مسيري را طي مي كنيد و لحظه اي در آينه چشمتان به آن مي افتد تا شب كه خسته از سر كار آمده ايد و سوار آسانسور مي شويد تا به منزل برسيد. او همان جاست و به شما لبخند مي زند. او يا آن همان برآمدگي بزرگ بدن شما.
۲-واژه چاقي، واژه عجيبي است. ممكن است شما يك آدم خيلي مشهور و دانشمند و مودب و... باشيد، اما اگر در جايي حرف شما باشد اگر كسي نشناسدتان و از بقيه بپرسد اين آدم كه اينقدر درباره اش حرف مي زنيد كيست؟ بلافاصله ، به دليل برآمدگي شكم، آدرس شما را با عنوان چاقه به طرف مي دهند. بنابراين چاقي از لاغري بسيار مهمتر است چرا كه مردم اگر بخواهند مشخصات يك آدم لاغر را نقل كنند، لاغري بعد از چند مشخصه ديگر قرار مي گيرد.
۳ -حتما شنيده ايد كه در دنياي باستاني،  انسان هاي گوشتالو مورد احترام بيشتري بوده و خوش تيپ  تر و زيباتر از آدم هاي ديگر كلاس بندي مي شده اند. اما به مرور و با سرعت بسياركند، لاغري و اندام ميانه داشتن بهتر از چاقي قلمداد شده است تا همه چاق هاي امروز افسوس بخورند كه چرا هزارسال زودتر به دنيا نيامده اند.
۴ -چاقي به مرور از مد افتاد و اگرچه اهميتش را از دست نداد ، اما ديگر ارج و قربي نداشت. به همين دليل نزديك به 60-50 سال است هر كس گوشت اضافي و چربي دارد روزي چند بار از خدا مي  خواهد با راه هاي كم دردسر او را تبديل به يك آدم معمولي كند.... و حقيقت خيلي تلخ همين است. يك آدم چاق در شرايط عادي به يك آدم لاغر يا ميانه حسودي مي كند، گرچه پشت چاقي يك فلسفه بزرگ و يك فيلسوف بزرگ به ا سم اپيكور هست كه آدم ها را به خوش گذراني و خوردن تشويق مي كند.
۵-درباره دلايل حرف نمي زنيم كه كاملا روشن و واضح است. از سلامتي گرفته تا عذابي كه حداقل هر چند وقت يك بار در موقع خريد لباس بر انسان چاق نازل مي شود. لابد گاهي به چشمتان خورده صحنه اي را كه يك آدم سنگين وزن در حال شلوار پوشيدن، مرتب به ديوار اتاق پرو مي خورد و خجالت زده و آرام گوشه در را باز مي كند تا همراهش ببيند شلواري كه انتخاب كرده به تنش مي خورد يا نه. اين البته از كمترين عذاب هاي چاقي است....
۶-در حالي كه روز به روز به تعداد انسان هاي وزن دار ناراضي از چاقي اضافه مي شود و از آنجا كه هر پديده حتي موارد بسيار كم اهميت تر از چاقي معلول هاي خاص خود را دارد، امروز اقتصادي پرسود و پر گردش به نام ا قتصاد چاقي در جهان شكل گرفته است كه بسياري از  آدم هاي موقعيت شناس و البته در برخي موارد كلاش را به آسمان برده است. كافي است يك روز پاي تبليغات شبكه هاي ماهواره اي بنشينيد و ببينيد قرص هاي لاغري، كمربند، شلوار، ماشين، خودكار و غيره لاغري چه مي كنند.
۷ -چاقي مثل سيگار است. همه آنهايي كه از سيگار لذت مي برند، مثل آنهايي هستند كه از خوردن لذت مي برند. آدم هايي كه لاغر مي شوند هم مثل آدم هايي هستند كه سيگار را ترك مي كنند. جالب است آدم به آنجا برسد كه اگر خواستند آدرسش را بدهند بگويند همان چاقي كه حالا لاغر شده!
البته رسيدن به اين مرتبه كار بسيار دشواري است چرا كه ثابت شده چاق ها، چاق آفريده مي شوند و چاق مي ميرند. گيريم اين وسط چند استثنا هم وجود داشته باشد كه با رژيم و ورزش و جراحي خودشان را سر وزن برسانند اما بايد درباره 99 درصدشان بگوييد: همان چاقه كه لاغر شد و دوباره چاق گشت!

|  ايرانشهر  |   خبرسازان   |   دخل و خرج  |   در شهر  |   سفر و طبيعت  |   يك شهروند  |

|   صفحه اول   |   آرشيو   |   بازگشت   |