گروه سياسي: سالن كنفرانس كوچك و زيباي مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام صبح روز گذشته پيش از حضور صد ميهمان داخلي و خارجي «كنفرانس بين المللي فناوري هسته اي و توسعه پايدار» شاهد حضور بيش از ۷۰ خبرنگار و عكاس بود كه آمده بودند تا خبر جديدي از پرونده هسته اي ايران كسب كنند. هر چند آنچه شنيدند بيشتر تشريح فعاليتهاي سابق ايران بود تا خبر جديد در مورد مذاكرات هسته اي ايران و اروپا.
همايش دو روزه بين المللي فناوري هسته اي و توسعه پايدار به گفته رئيس آن دكتر محمود واعظي با هدف رفع بخشي از ابهامات باقيمانده پرونده هسته اي ايران، انتقال حساسيتهاي ايران، تبادل نظر با صاحب نظران براي دستيابي به يك مفهوم مشترك و نيز به عنوان گامي نو در جهت اعتمادسازي جمهوري اسلامي ايران با حضور ۵۰ متخصص مسائل اتمي از ۱۵ كشور جهان در دو بخش فني و سياسي روز گذشته آغاز شد.
محمود واعظي كه معاونت سياست خارجي و روابط بين الملل مركز تحقيقات استراتژيك را نيز بر عهده دارد با اشاره به اينكه اين كنفرانس در شرايط فعلي مكمل ديپلماسي هسته اي جمهوري اسلامي است، خاطرنشان كرد: ديپلماسي ايران در خصوص پرونده هسته اي سه پايه دارد: صراحت در موقع، شفافيت در عمل و همكاري بين المللي.
ميهمانان ويژه كنفرانس علاوه بر وزير علوم الجزاير، معاون دولتي دوماي روسيه، رؤساي سازمانهاي انرژي اتمي مالزي و الجزاير و سفيران و روساي نمايندگي هاي خارجي در ايران بودند.
گزارش روحاني از برنامه هسته اي ايران
سخنراني افتتاحيه كنفرانس مربوط به دكتر حسن روحاني بود. او علاوه بر سمت دبيري شوراي عالي امنيت ملي مسئول مستقيم پرونده هسته اي كشورمان نيز هست و به گفته خودش از امتيازات نامي در اين خصوص برخوردار است.روحاني در سخنراني خود مساله انرژي هسته اي در ايران را داراي جنبه هاي اقتصاد ملي، غرور ملي، توسعه پايدار و حتي امنيت ملي دانست و تعقيب اين موضوع را به دلايل بين المللي شدن و گفتمان گرابودن جامعه براي مردم ايران بسيار پراهميت خواند.
زمينه هاي موضوع
روحاني در تشريح زمينه هاي مباحث هسته اي ابتدا به نقش ادراكات در روابط بين الملل اشاره كرد و گفت: هميشه در سياست بين الملل تصورات و ادراكات نقش اساسي داشته اند هر چند برخي از آنها ناصحيح باشد اما وقتي اين تصورات شكل مي گيرد تغيير آنها مشكل و گاهي غيرممكن خواهد بود. پس از پيروزي انقلاب اسلامي تصوراتي كه از ايران شكل گرفت ايران را كشوري خطرناك، سلطه طلب و هنجارشكن معرفي كرد. امروز هم بسياري از حساسيتها از همين تصورات سرچشمه مي گيرد.وي به برخي از مقررات منفي شكل گرفته در مورد ايران اشاره كرد و افزود: مسائل هسته اي ايران به گونه اي در دنيا مطرح مي شود كه گويي هدف ما توليد سلاح هسته اي است و يا آن را ساخته ايم و درصدد استفاده از آن عليه ديگران هستيم.روحاني به تصورات مردم ايران نسبت به غرب هم توجه كرد ،تصويري كه سابقه ۲۵ ساله فشارهاي سياسي، اقتصادي و تحريمهاي غرب در مورد ايران شكل گرفته است. وي اظهار داشت: مردم ايران تصويري از غرب دارند كه هدف آن مقابله دائمي با پيشرفت و توسعه ايران اسلامي است و همين باعث شده است كه سياست ملي ما براساس استقلال، خوداتكايي و خودكفايي به ويژه در زمينه انرژي هسته اي تدوين شود.دبير شوراي عالي امنيت ملي با اشاره به ساخت ۳۰ ساله نيروگاه بوشهر به دليل تحريمها تصريح كرد: وقتي مردم ما مي بينند مهمترين بخش انرژي هسته اي يعني توليد سوخت هسته اي به دست جوانان ايراني به ثمر نشسته است به عنوان غرور ملي به آن مي نگرند و حساب خاصي روي آن باز مي كنند و همواره مسئولين را مورد سئوال قرار مي دهند كه وقتي هيچ كشوري و آژانس به شما كمكي نكرده است چه دليلي دارد براي نگراني و دغدغه هاي آنها وقت صرف شود.
مسئول پرونده هسته اي زمينه سوم مباحث فعلي را رفتار ايالات متحده دانست و خاطرنشان كرد امروز براي همه روشن شده است كه آمريكا براي اثبات تك قطبي بودن جهان و ادامه يكجانبه گرايي به دنبال ماجراجويي بين المللي است.
برنامه هاي يك سال و نيم گذشته
دبير شوراي عالي امنيت ملي با تشريح دو ديدگاه اساسي كه از ابتدا در زمينه پرونده هسته اي در آژانس بين المللي انرژي اتمي وجود داشت گفت: نظر اول حل و فصل مساله در چهارچوب نهادهاي بين المللي و آژانس بود كه اكثر كشورهاي جهان به آن توجه داشتند و نظر دوم تبديل موضوع به يك تنش و بحران بين المللي را دنبال مي كرد كه از سوي آمريكا دنبال مي شد و اين كشور را همواره در انزواي كامل قرار داده بود.وي منافع گزينش راه حل اول از سوي اكثر كشورها را چنين برشمرد: ايجاد اعتماد عمومي نسبت به صلح آميز بودن برنامه هسته اي ايران از طريق گزارشهاي آژانس، جبران قصورهاي ايران در پرونده هسته اي، تقويت مقررات و نهادهاي بين المللي به ويژه آژانس انرژي اتمي، حفظ و تقويت ثبات در منطقه حساس خاورميانه و تضمين صلح آميز بودن فناوري هسته اي ايران با پذيرش داوطلبانه پروتكل الحاقي.دكتر روحاني در خصوص پروتكل الحاقي و آثار امضاي آن گفت: بي ترديد بهترين دليل براي صلح آميز ماندن برنامه هسته اي ايران اجراي دقيق پروتكل الحاقي است. اين پروتكل آخرين دستاورد فني انديشمندان براي حفظ امنيت نظام بين الملل است و از نظر كارشناسان امكان ندارد كشور پروتكل را اجرا كند و راهي براي انحراف وجود داشته باشد. لذا پذيرش، امضا و اجراي پروتكل براي اعتماد دنيا نسبت به آينده برنامه هسته اي ايران است.
پيگيري اهداف در ۱۸ ماه گذشته
روحاني سه هدف عمده ايران در يك سال و نيم گذشته را حفظ دستاوردهاي فني، جلوگيري از ايجاد بحران و احترام به مقررات و نهادهاي بين المللي خواند و در تشريح زمينه نخست گفت: در يك سال و نيم گذشته ايران تمام حلقه هاي مورد نيازش براي توليد سوخت هسته اي را تثبيت كرد و علاوه بر حلقه غني سازي حلقه تبديل كيك زرد به UF6 و حلقه استخراج سنگ معدن و تبديل آن به سنگ اورانيوم و سپس كيك زرد را تكميل كرد و همانگونه كه در پاراگراف ۱۰۸ اساسنامه MNA تصريح مي كند امروز جمهوري اسلامي ايران داراي فناوري غني سازي و سوخت هسته اي است.
وي با اشاره به خواست كشورمان براي اجراي دقيق NPT افزود: امروز آمريكا و نيز نغمه هايي از سوي اروپا شنيده مي شود كه ايران بايد چرخه سوخت را كنار بگذارد. معناي اين حرف اين است كه علاوه بر تبعيض بين دارندگان سلاح و ندارها در NPT آمريكا به دنبال تبعيض دومي است كه دنيا بين دارندگان فناوري صلح آميز و آنهايي كه حق ندارند فناوري صلح آميز هسته اي داشته باشند ايجاد شود كه اين نه مورد قبول ايران كه مورد قبول كشورهاي در حال توسعه و حتي ژاپن نمي باشد. آنچه آنها مي خواهند عدم اجراي مقررات بين المللي است آنها مي گويند بند ششم NPT را براي هميشه و بند چهارم را كم كم فراموش كنيد و بند دو را محكم اجرا كنيد پس در NPT چه چيزي باقي مي ماند؟
وضعيت فعلي پرونده ايران
دبير شوراي عالي امنيت ملي با اشاره به مذاكرات ايران و سه كشور اروپايي گفت: همه قبول داريم كه روند مذاكرات به خوبي پيش نمي رود. در سفرم به آلمان و فرانسه با مقامات اين كشورها توافق داشتيم كار گروه هسته اي سرعت لازم را ندارد. در اين مذاكرات ايران فرمولي براي تضمين عيني به اروپا ارائه داد و آنها خواستند كه براي بررسي به آنها فرصت داده شود.روحاني به جزئيات فرمول ارائه شده اشاره نكرد و فقط گفت: اين فرمول منطقي باعث تحكيم مقررات عدم اشاعه و ارتقاي جايگاه آژانس مي شود البته علاوه بر اين فرمول ايران فرمولهاي ديگري را در دست دارد و اميدواريم در آينده نزديك به تفاهم برسر يكي از اين فرمولها برسيم چون وقت براي ما تنگ است.
افق آينده برنامه هسته اي
مسئول پرونده هسته اي ايران تاكيد كرد: ايران به تمام مقررات عدم اشاعه سلاح پايبند خواهد بود زيرا خود قرباني سلاحهاي كشتار جمعي بوده است و از لحاظ مذهبي هم رهبر معظم انقلاب بر حرمت اين سلاحها فتوا داده اند كه مبناي آن براي ما از مقررات بين المللي هم مستحكم تر است.روحاني پيش بيني كرد كه اگر فشار آمريكا نباشد ما و اروپا به زودي به توافق مي رسيم چون احساس مي كنيم اروپا نمي خواهد ملت ما را از حقوق خود محروم كند، آنها مي دانند كه اگر بر فرض محال بتوانند اين كار را انجام دهند جايگاه بين المللي خود را از دست مي دهند و هيچ كشوري ديگر آنها را واسطه اي امين نخواهد شناخت.وي يادآور شد: اگر روزي آمريكا بتواند پرونده ايران را به شوراي امنيت ارجاع دهد ايران تمام اقدامات داوطلبانه اعتمادساز خود را بلافاصله قطع خواهد كرد و حتي ممكن است مجلس تصميمات ديگري اتخاذ كند امنيت منطقه با معضل روبرو مي شود و آ مريكا بيشتر از همه ضرر خواهد كرد چون نفرات و امكانات زيادي در منطقه دارد وناخواسته همسايه ما شده است . وي در پايان خاطرنشان كرد: موفقيت مذاكره به نفع جهان و منطقه خواهد بود، ما در مذاكرات اين پتانسيل را حس مي كنيم كه مي توانيم راههايي براي صلح و ثبات منطقه و خاورميانه دنبال كنيم، ما راه صلح آميز و ديپلماسي فعال و سازنده خودمان را ادامه خواهيم داد.
تاكيد آقازاده بر فناوري بومي هسته اي
پس از سخنراني افتتاحيه روحاني نوبت به سخنراني هاي ديگر جلسه صبح ديروز رسيد كه غلامرضا آقازاده رييس سازمان انرژي اتمي ايران شروع آن را برعهده داشت كه با عنوان «ضرورت هاي فناوري هسته اي و افق آينده آن در جمهوري اسلامي ايران» به سخنراني بپردازد. او با تشريح نقش فناوري هسته اي در رفاه جامعه هرگونه خود محدودسازي را رد كرد و گفت: فناوري ارزشمند هسته اي در كشاورزي، صنعت و ارتقاء علوم نقش اساسي يافته است و ايران براي دستيابي به يك توسعه عميق و پايدار استراتژي ايجاد و توسعه برنامه صلح آميز هسته اي را در دستور كار خود قرارداده است و استقلال و عدم وابستگي در فناوري هاي نوين از اصول برجسته توسعه بلندمدت ايران است.
۱۵۰۰ روس به ايران آمدند
در پايان جلسه افتتاحيه سرگئي بابورين معاون دوماي دولتي روسيه سخنراني كرد. بابورين گفت: فعاليت هاي هسته اي ايران كاملا شفاف است و روسيه موافق بسته شدن اين پرونده است.وي با اشاره به بازديد هيات روسي از نيروگاه بوشهر گفت: كارهاي مربوط به نصب دستگاه ها به اتمام رسيده و كارهاي مونتاژ تجهيزات و سيستم هاي تامين كننده ادامه دارد. بابورين از فرستاده شدن بيش از ۱۵۰۰ نفر نيروي روس براي مونتاژ تجهيزات به بوشهر خبر داد و گفت: پوتين به تمام تعهدات خود در مقابل ايران عمل خواهد كرد.
پاسخ روحاني به سئوالات خبرنگاران
با پايان يافتن جلسه افتتاحيه همايش فناوري هسته اي و توسعه پايدار ميهمانان خارجي به بازديد نمايشگاه دستاوردهاي انرژي هسته اي كشورمان رفتند و روحاني به ميان خبرنگاران آمد تا به سئوالات آنان پاسخ دهد.
روحاني درخصوص اجلاس اخير شوراي حكام گفت: در اين اجلاس پرونده ايران در دستور كار قرار نداشت و از حالت اضطراري و فوق العاده خارج شده بود و البرادعي گزارش كوتاه شفاهي راجع به پيشرفت بازرسي ها از ايران ارايه داد.وي با اشاره به قرائت گزارش فني از پيرگلداشميت در جلسه شوراي حكام گفت: قرائت اين گزارش در جلسه شورا خلاف عرف بود .البته حتي اين گزارش هم نشان داد كه ايران به همكاري ادامه مي دهد و مسايل درحال حل و فصل است.وي ادامه همكاري ايران با آژانس را خاطرنشان كرد و گفت: آنچه لازم بوده است ما انجام داده ايم و اين كشور ثالث است كه بايد با آژانس همكاري كند. روحاني مثل هميشه از ذكر نام اين كشور خودداري كرد.
ادامه مذاكرات ايران و اروپا
چندين خبرنگار از احتمال ادامه و قطع مذاكرات ايران و اروپا پس از ماه مارس از روحاني پرسيدند ، او هم پاسخ داد: ادامه مذاكرات منوط به پيشرفت مذاكرات است.ما از روند كار در كميته هسته اي ناراضي هستيم اين روندي نيست كه ما را به نتيجه برساند.وي با اشاره به نشست كميته راهبري در اواخر اسفندماه از جلسه سه كارگروه سياسي، هسته اي و اقتصادي مذاكرات در اواخر هفته جاري خبر داد و تصريح كرد: اگر شاهد پيشرفت ملموس نباشيم مذاكرات را ادامه نخواهيم داد. وي برخورد غرب با پرونده هاي شبيه ايران را آسانتر خواند و گفت: در همين دوسال ديديد كه پرونده كشورهاي ديگر در شوراي حكام مطرح شد و سريع پايان يافت و اين نشان مي دهد كه غربي ها اساساً با استاندارد دوگانه با اين مسايل برخورد مي كنند. آنها مي دانند فعاليت ما صلح آميز است فقط به بهانه اينكه در آينده دور ممكن است اين مسير عوض شود ايران را تحت فشار قرار مي دهند.
وي درخصوص احتمال ورود آمريكا به مذاكرات هم گفت: ما هنوز اعتقادي به حسن نيت آمريكا نداريم. سفير آمريكا در شوراي حكام هنوز همان حرف هاي دو سال پيش را تكرار مي كند. پيشنهادهايي هم كه درمورد تشويق هاي آمريكا مطرح مي شود بسيار كوچك و جزيي است.وي ادامه داد: مساله فروش ايرباس و ورود به WTO آنقدر مهم نيست كه تبليغات بزرگ مي شود. ما مخالفت آمريكا با ورود ايران به WTO را كاملا سياسي مي دانيم.عضويت در WTO حق مسلم ماست، اينكه آمريكا دست از تخلف خود براي ورود ايران به سازمان تجارت بردارد هيچ امتيازي نيست.روحاني افزود: تهيه هواپيما براي ما خيلي مشكل نيست اروپايي ها در كميته اقتصادي امكان فروش ايرباس به ايران را مطرح كردند كه ما گفته ايم اين جزء درخواست هاي ما نيست.وي تاكيد كرد: ما در مقابل هيچ ليستي دست از غني سازي برنخواهيم داشت. توقف غني سازي مخالف بيانيه تهران و توافق پاريس است.
روحاني درخصوص نتايج سفر اخيرش به اروپا گفت: ما در اين سفر در زمينه تضمين هاي عيني بحث كرديم. ما در مذاكره با فرانسوي ها جلوتر بوديم و در مذاكره با آلمان ها عقب تر ولي هردو وعده دادند كه موضوع را در سطح سه كشور مورد بررسي قرار مي دهند.وي ادامه داد: ما حداقل ۴ فرمول ديگر در دست داريم كه هنوز مطرح نكرده ايم.اگر اروپا فرمول هاي ما را نپذيرد آنها را منتشر مي كنيم تا در داخل مردم بفهمند ما انعطاف لازم را داشته ايم و صادقانه عمل كرده ايم تا در حفظ استقلال خود مستحكم شوند و افكار عمومي جهان هم خواهند فهميد كه اروپا يك حرف منطقي را نپذيرفته است و ناقض تعهدات بوده است.دبير شوراي عالي امنيت ملي گفت: اروپايي ها به ما گفتند اگر مسايل را با ما حل كنند آن وقت با آنسوي آتلانتيك (آمريكا) چه كنند؟وي تاكيد كرد البته براي آمريكا خيلي سخت است يك مساله بين المللي با غيبت آنها و تنها با اروپا حل شود. آنها با زبان بي زباني به اروپا مي گويند هنوز به قد و قواره شما اين كارها نيامده است. اگر ما با اروپا به توافق برسيم هم جايگاه اروپا در نظام بين الملل تقويت مي شود و هم اينكه در سايه اين توافق روابط گسترده تر و استراتژيكي بين ايران و اروپا برقرار مي شود كه خوشايند آمريكا نيست.وي درخصوص امكان ارجاع پرونده ايران به شوراي امنيت هم گفت: از لحاظ مقررات راهي براي ارجاع به شورا وجود ندارد و اين كار يك كار سياسي و غيرحقوقي و به معناي تضعيف آژانس خواهد بود.روحاني تاكيد كرد: اگر پرونده ما به شورا برود اجراي پروتكل را متوقف مي كنيم و غني سازي را هم آغاز مي كنيم. منطقه ما به اندازه كافي حساس است كه به يك بحران ديگر دچار نشود.اين هم براي اروپا و هم براي آمريكا ضرر است و براي مسايل انرژي و اقتصاد آنها مشكل ايجاد مي كند. درواقع اين يك خودكشي سياسي از سوي اروپاست. آنها نبايد با آتش بازي كنند.روحاني درمورد طرح موضوع توقف غني سازي از سوي اروپا گفت: ما فكر نمي كنيم آنها به دنبال توقف باشند بلكه دنبال تعليق بلندمدت تر هستند. به صراحت مي گويم اروپا اگر دنبال توقف غني سازي است از همين لحظه مذاكرات قطع است.
رد ادعاهاي رسانه اي
روحاني در پاسخ به سؤالي توليد پولوتونيوم نظامي در تأسيسات آب سنگين اراك را رد كرد و گفت راكتور آب سنگين اراك كه در حال تكميل است زير نظر آژانس فعاليت مي كند.
وي ساخت تونل در كنار تأسيسات هسته اي اصفهان را تأييد كرد و گفت: ساخت تونل فعاليت هسته اي نيست كه ما به آژانس اطلاع بدهيم ولي ما اين موضوع را به آژانس اطلاع داده ايم. اعتراض نماينده آژانس هم اين بود كه چرا چند روز دير اين موضوع را اطلاع داده ايد.
وي استفاده هاي نظامي اين تونل را رد كرد و افزود: جايي كه ما تونل مي سازيم در محل گذر بازرسان آژانس است. ما فعلاً به عنوان انبار از آن استفاده مي كنيم. مأمورين آژانس هم از اين تونل بازديد كرده اند. روحاني در پاسخ به سؤال همشهري در خصوص اعتراض نمايندگان ايران به آژانس نسبت به انتشار اخبار طبقه بندي بازرسي هاي ايران گفت: يكي از اشكالات آژانس اين است كه اخبار آن نشت مي كند. در حاليكه بايد موارد طبقه بندي را رعايت كند. ما قبلاً هم در اين مورد اعتراض داشته ايم. اخيراً هم روزي كه در حال مذاكره با نمايندگان آژانس بوديم همان شب خبر آن از رسانه ها منتشر شد گويا كه با يك شبكه تلويزيوني رسمي صحبت كرده ايم. اينبار هم ما به آژانس اعتراض كرديم.
وي خاطرنشان كرد: درز اطلاعات اعتبار آژانس و پروتكل را مي كاهد. مسئول پرونده هسته اي در مورد درخواست مجدد آژانس براي بازديد از پارچين هم گفت: ما براي شفافيت به بازرسان اجازه داديم منطقه مورد نظرشان را بازرسي كنند. آمدند و نمونه برداري كردند و در حاليكه هنوز نتيجه بازرسي قبلي معين نشده است درخواست بازديد از منطقه اي ديگر را داده اند و اين از نظر ما قابل قبول نيست.
گزارش :ابوالفضل عمويي
درحاشيه كنفرانس فناوري هسته اي و توسعه پايدار
* روحاني در مورد ارتباط پرونده هسته اي ايران با كانديداتوري در انتخابات رياست جمهوري گفت: اگر بخواهم كانديدا مي شوم. اين ربطي به پرونده ندارد. وي تاكيد كرد هنوز تصميمي در اين مورد نگرفته است.
* روحاني در صحبت هاي روز گذشته خود كمتر از انگلستان نام برد. در اين مورد به خبرنگاران گفت: در هر مقطعي اين سه كشور تفاوت هايي دارند.
* خبرنگاري از دبير شوراي عالي امنيت ملي در خصوص اظهارات قوم گرايانه سخنگوي دولت پرسيد او هم پاسخ داد: كه اين حرف ها بد است. كسي حق ندارد از مساله قوميت ها در انتخابات سوءاستفاده كند و شوراي عالي امنيت اجازه بازي با اين مسايل را نمي دهد.
* سازمان انرژي اتمي در محل كنفرانس نمايشگاهي از دستاوردهاي خود برپا كرده بود كه درخور توجه بود.ميهمانان خارجي روز دوشنبه از صنايع هسته اي ايران در اصفهان نيز بازديد خواهند كرد.
* نمايش فيلمي از دستاوردهاي هسته اي ايران نيز توجه حضار را جلب كرد. در اين فيلم گزارش كاملي از تأسيسات آب سنگين اراك كه رسانه هاي خارجي روز گذشته آن را كشف ماهواره هاي اطلاعاتي آمريكا خوانده اند ارائه شد.
* ناهماهنگي عوامل اجرايي مركز تحقيقات استراتژيك مشكلات عديده اي را براي نمايندگان رسانه ها ايجاد كرد.
* روز پاياني كنفرانس فناوري هسته اي و توسعه پايدار امروز خواهد بود كه در آن دكتر خرازي وزير امور خارجه و حجت الاسلام والمسلمين هاشمي رفسنجاني سخنراني خواهند كرد.