سمر اميدي
آنها كه روزهايي را ميان مرگ و زندگي گذرانده اند بايد بايستند و وقايع شهر را مرور كنند و آرام بر روزهاي سخت تنهايي بگريند. چه بر آنها و شهرشان گذشته است، كسي نمي داند. براي ما تنها چند فريم عكس و فيلم مانده است و چند نفر كه چيزهايي از آن روزها به ياد دارند؛ چند نفري كه نتوانستند در شهر مانده ها را فراموش كنند... *
حالا ديگر ربع قرن از شروع جنگ تحميلي ايران و عراق گذشته است؛ جنگي كه هشت سال طول كشيد، اما آثار آن تا همين حالا مانده است، بي آنكه بدانيم يا به تصوير درآمده باشد تمام زواياي اين تاثير.
بيشتر شعار است ادعاهايي كه مي گويد بياييد فيلم بسازيد و ما حمايت مي كنيم. مي گويند هشت سال دفاع مقدس مي خواهيم زنده بماند، اما هميشه از آنجايي كه ميان حرف و عمل فاصله زياد است، بخشي از اين ادعا محقق مي شود و ديگر هيچ .
احمد مرادپور اينها را سرتدوين هفتمين و آخرين قسمت مجموعه تلويزيوني رقص پرواز مي گويد؛ مجموعه اي كه قرار بود امروز، همزمان با شروع هفته دفاع مقدس از شبكه اول سيما پخش شود: بخش پاياني نياز به تجهيزات ويژه مثل هواپيما دارد كه دستمان كوتاه است. اين امكانات نظامي دست ارتش است و ما نياز به همكاري ارتش داريم. گفته اند كه اگر ماموريتي نداشته باشند، 15مهر مي توانند امكانات را به ما بدهند اما... .
حتي اگر 15مهر هم تجهيزات به گروه مرادپور برسد، خيلي ديرتر از آن است كه سريال بتواند به موقع نمايش داده شود: با اين وضعيت نه من براي آينده ام مي توانم برنامه اي پيش بيني كنم و نه تلويزيون مي تواند براي پخش اين سريال تصميم بگيرد. همه چيز متزلزل است. ما هم انگار عادت كرد ه ايم در شرايط بي ثبات كار كنيم، نفس بكشيم و زندگي كنيم .
رقص پرواز
موضوع مجموعه تلويزيوني رقص پرواز بيش از آنكه به نظاميان جنگ بپردازد، درباره غيرنظاميان و مردم عادي است؛ آنهايي كه بيشترين خسارت ها را در طول مدت زماني خيلي بيشتر از هشت سال جنگ تحمل كرده اند.
مرادپور مي گويد: داستان رقص پرواز، داستان آدم هاي غيرنظامي و تحصيلكرده اي است از گروه سپيدجامگان؛ پزشكاني كه در آن سالها مثل تمام اقشار، در جنگ نقشي جدي و تاثيرگذار داشته اند و حالا فراموش شده اند. كسي پزشكان را در آن سالها نديد و هيچ كس اثر آنها را به خاطر نمي آورد. در حالي كه كار آنها كمتر از رويارويي مستقيم با دشمن نبود .
داستان مجموعه رقص پرواز در اهواز و در دو زمان به طور موازي جلو مي رود؛ يكي در زمان حال و ديگري در روزهاي شروع جنگ.
مرادپور مي گويد: اين مجموعه بر مبناي يك داستان واقعي ساخته شده، گرچه به لحاظ نام شخصيت ها و موقعيت هاي داستاني، برخي چيزها شكل متفاوتي به خود گرفته است؛ داستان جست وجو براي يافتن پزشكي است كه در اوضاع آشفته آن زمان بيمارستان هاي اهواز، خدمت مي كند. مليحه ( با بازي لاله اسكندري) در جست وجوي اين پزشك (حميد مولايي با بازي شهاب حسيني) به اين شهر مي رود. دكتري قديمي به نام ياوري(با بازي مهدي هاشمي) هم در اين مسير ناخواسته همراه مليحه مي شود . اين بخشي از خط داستاني رقص پرواز است؛ درباره باقي داستان مرادپور تاكيد مي كند كه نمي خواهد قصه لوبرود.
يك پروژه سنگين
رقص پرواز از مرداد 83 كه مراحل پيش توليد را گذراند، پروژه در دست ساخت احمد مرادپور، كارگردان خوشنام و كم كار شده است. او از نيمه مهر 83 كار فيلمبرداري را شروع كرد كه تا اواخر فروردين 84 طول كشيد. وقفه اي يك ماهه در ساخت، به دليل نبود امكانات و تجهيزات فيلمبرداري فصل پاياني سريال رخ داد و بعد مرادپور كار تدوين را شروع كرد تا زمينه براي فيلمبرداري فصل آخر فراهم شود. او مي گويد نمي تواند از فيلمبرداري صحنه آخر چشم بپوشد: هر داستان اقتضائاتي دارد كه بايد امكاناتش فراهم شود. ما هم نمي توانيم از يك حدي بيشتر خود را تعديل كنيم تا با توانايي ديگران جور درآيد. در اين وضعيتي كه هستيم، مسئولان رده بالا بايد تصميم بگيرند و اقدام كنند. ما هر كاري از دستمان برمي آمد، انجام داديم .
پيش از شروع كار، مرادپور براي ساخت چنين مجموعه اي ترديد داشت: اوايل اعلام كردم كه اين پروژه آنقدر سنگين هست كه نشود ساخت، اما دوستان گفتند شرايط فرق كرده و همه مي خواهند براي يادآوري روزهاي دفاع مقدس كاري انجام شود. من هم فكر كردم دچار بدبيني و سوء تفاهم شده ام؛ چشم هايم را شستم و جور ديگر نگاه كردم، اما به اينجا رسيديم كه كار متوقف مانده است و تمام پروژه به شكلي روي هواست. اين مجموعه بدون صحنه پاياني اش هيچي ندارد.
در واقع نمي توان از نقطه عطف داستان دست كشيد. اين است كه حالا به همان نتيجه قبل رسيده ام و دوستاني كه مي گفتند همه چيز فرق كرده، حالا سكوت كرده اند .
قرار بوده سريال رقص پرواز تدوينگر ديگري داشته باشد، اما هنگامي كه مونتور موردنظر مرادپور نمي تواند تدوين مجموعه را به عهده بگيرد، او خودش اين كار را انجام مي دهد
بالاتر از استاندارد
رقص پرواز برخلاف اكثر پروژه هاي تلويزيوني، به طريقه 35 ميلي متري فيلمبرداري شده است. مرادپور در توضيح اينكه چرا از سيستم ديجيتال استفاده نكرده، مي گويد: ميان فيلم و ويدئو تفاوت هاي جدي وجود دارد. شايد ويدئو بتواند از فاصله چندين هزار كيلومتري زمين، تصاوير خوبي از كهكشان به زمين بفرستد، اما به لحاظ كيفيت، خيلي خيلي عقب تر از فيلم است. اگر حساب سرانگشتي كنيم، آنقدر كه صرفه جويي مي شود به مبلغش نمي ارزد، چون كيفيت هم همراه هزينه ها بشدت افت مي كند. براي اين مجموعه هم مديران گروه فيلم و سريال تصميم گرفتند بالاتر از استاندارد كار كنند .
شايد همين موضوع باعث شده است، كارگردان وسواسي و كم كار سينماي دفاع مقدس، پروژه اي تلويزيوني قبول كند. او پيش از اين فيلمي 90 دقيقه اي براي شبكه پنج سيما ساخته است با نام بهشت آبي كه عنوان اوليه اش آخرين روز تابستان بود. اين فيلم كه فقط يك بار از تلويزيون پخش شده، درباره روز شروع جنگ است.
ياد ايام
مهم نيست چقدر از آن زمان فاصله گرفته ايم؛ مهم اين است كه دستاوردهاي آن سالها تا چه زماني با ما خواهد بود؛ معنويتي كه آن سالها با زندگي ما عجين شده بود، الان چقدر در كوله پشتي ما موجود است؟
قطعا اگر ميزان اين ذخيره كم باشد، دچار ضرر و زيان شده ايم .
مرادپور با اين جملات تاكيد مي كند كه جنگ، بخش مهمي از تاريخ و هويت ماست كه گاه ترجيح داده ايم فراموش شود.
براساس گفته هاي آقاي كارگردان، مشخص نيست چه زماني مي شود به ديدن رقص پرواز نشست؛ مجموعه اي كه گوشه هايي ناديده از جنگ هشت ساله را به تصوير كشيده است.
*كتاب اشغال؛ تصوير سيزدهم ، محمدرضا ابوالحسني، روايت فتح، 1382
كارگرداني گزيده كار
احمد مرادپور، گزيده كارترين كارگردان ايراني است. وسواس و دقت او در انتخاب سوژه ها، باعث شده كه هر چند سال يك بار، فيلمي از او روي پرده سينماها ببينيم و لقب مرد كم كار سينماي ايران را به او بدهيم، اما او در طول اين سالها، بيشتر به دانش سينمايي خود افزوده و به يك تكنيسين بدل شده است. او شايد مسلط ترين كارگردان سينماي دفاع مقدس باشد. جلوه هاي ويژه و كارگرداني نماهاي جنگي، در همين چند فيلم مرادپور نشان داد كه يك سر و گردن از بقيه بالاتر است. دكوپاژها و ميزانسن و تسلط او در استفاده از دوربين، از ويژگي هايي است كه مرادپور را متمايز مي كند. احمدمرادپور 45 ساله، در تهران متولد شده است. او فعاليت هنري اش را از سال 1359 از تلويزيون شروع كرد و فعاليت حرفه اي خود را در سينما از سال 1372 با ساخت فيلم سجاده آتش ؛ فيلمي كه در جشنواره فيلم فجر در چندين رشته نامزد دريافت سيمرغ بلورين شد و در نهايت جايزه بهترين فيلم اول كارگردان را از آن خود كرد. اين كارگردان كم كار، رنجر دومين فيلم خود را در سال 1378 ساخت. مرادپور بعد از بهشت آبي - فيلمي كه سال 1380 براي شبكه 5 سيما ساخت- حالا درگير ساخت مجموعه 7 قسمتي رقص پرواز است. مهدي هاشمي، لاله اسكندري، شهاب حسيني، اميرحسين صديق، اصغر تقي زاده، آفرين عبيسي، فخرالدين صديق شريف و ... در اين مجموعه بازي كرده اند، مدير فيلمبرداري آن، محمد تقي پاك سيماست و محمدرضا تخت كشيان هم تهيه كنندگي مجموعه را به عهده دارد. در هر حال او دوباره با رقص پرواز بازگشته است؛ بازگشتي كه به فال نيك مي گيريم و به انتظار مي مانيم.