به سادگي ديوار و درخت
12 عكس از طبيعت برخلاف عنوانش، حاصل عكاسي در فضايي بسته است؛ فضايي كه كاوه كوثري در آن سعي كرده زندگي را جست وجو كند
خسرو نقيبي
اصفهان است.
كارخانه اي كه ديگر نيست. سكوت.
ديواري كه فعلا هست
و درختي كه همچنان...
اين بخش دوم جملاتي است كه بر پشت كارت نمايشگاه 12 عكس از طبيعت كار كاوه كوثري نقش بسته است. مجموعه عكس هاي كوثري 12 قاب است كه بخش عمده آن از يك ديوار و يك درخت با حالت هايي متفاوت گرفته شده؛ نوعي بازي با رنگ و نور كه نتايج متفاوتي را حاصل كرده است. در اين بين البته سه قاب هم هست كه در ارتباط مستقيم با مجموعه نيست، اما مي توان مشخصه هاي كارهاي ديگر را در اين كار ها هم پيگيري كرد: همه عكس ها در اصفهان گرفته شده و به نوعي ادامه مجموعه عكس هاي قبلي ام است. سعي كرده ام در يك فضاي مشخص با نگاهي تازه به فضا نگاه كنم . اين اولين توضيحي است كه كوثري درباره كارش مي دهد و در ادامه مي گويد: نمي خواستم نگاه اجتماعي پشت اين مجموعه، بر ديد بصري نسبت به عكس ها، اثر بگذارد. براي همين تنها توضيح، همان نوشته است و نام نمايشگاه را هم به همين دليل
12 عكس از طبيعت گذاشتم .
رنگ ها
نخستين چيزي كه در كارهاي كوثري جلب نظر مي كند، از بين رفتن مرز ميان عكاسي و نقاشي در رنگ روغن يا آبرنگ است. به نوعي مي توان اين عكس ها را تركيب دو شكل متفاوت از كار تجسمي دانست، هر چند كه وجه عكاسي در كار كوثري همچنان چشمگيرتر است؛ كنتراست رنگي، بارزترين خصيصه كارهاي ارائه شده در نمايشگاه است. رنگ هايي كه اين حد از كنتراست ميانشان به طور مشخص حاصل كار كامپيوتر است: مشكلي ندارم اگر بگويند رنگ اين عكس ها در كامپيوتر تنظيم شده است، اما اين تنها وجهي نيست كه در اين عكس ها بايد ديده شود. بسياري از عكس ها حاصل نگاهي است كه به مسئله داشته ام . كوثري با اشاره به يكي از عكس هايش كه تنه باريك درختي در كنار ديوار است و نور خاصي هم دارد ادامه مي دهد: در يك شبانه روز، نوري كه در اين عكس مي بيني، تنها
5 دقيقه وجود دارد. اين مثال خوبي است براي حرفي كه مي زنم. براي پيدا كردن اين لحظات، تلاش زيادي كرده ام . اينكه كوثري نمايشگاهي از عكس هاي ديجيتالي اش برپا كرده خودش يك ريسك است. هنوز خيلي ها نگاتيو را براي كار هنري اصيل تر و بهتر مي دانند: كار ديجيتال اين امكان را در اختيار من قرار مي دهد كه آنچه را مي خواهم روي عكس ها اجرا كنم. مسئله مهمي كه در ديجيتال وجود دارد، مسئله چاپ و عدم تسلط بر چاپ كار به شكلي است كه دوست داري. با ورود چاپگرهاي تازه و امكاناتي كه در اختيار عكاس قرار مي دهد، اين مسئله هم تا حد زيادي حل شده و حالا مي شود روي چاپ عكس ها هم نظارت كرد؛ كاري كه در اين مجموعه روي اكثر عكس ها انجام شده است .نكته ديگر درباره ويژگي كارهايي كه در اين مجموعه ارائه شده چاپ آنها روي كاغذهاي متفاوت است؛ كاغذهايي كه هر يك بر اساس موضوع و بافت عكس براي چاپ انتخاب شده اند. با اين حال عكس هايي هم وجود دارد كه خود كوثري از تركيب چاپ و كاغذ آنها راضي نيست.
اگر قرار باشد منتقدانه با نمايشگاه كوثري رو به رو شويم، به يك نكته ديگر مي توان اشاره كرد؛ اينكه كوثري در انتخاب قاب و اندازه عكس هايش بيشتر از آنكه منطقي عمل كند، بر احساس خود تكيه كرده است، براي همين عكس هايي در مجموعه وجود دارند كه مشخصا قابليت عرضه در قطع بزرگتري را دارند تا جزئياتشان بيشتر به چشم بيايد، اما حالا در اندازه اي بسيار كوچك تر از آنچه كه بايد ارائه شده اند. اين اتفاق در مورد كارهاي بزرگتر هم وجود دارد. نمونه اش همان كاري ست كه كوثري به عنوان مثال نشان ما داده و مشخص است كه به آن دلبستگي دارد، اما حالا آنقدر اثر پرجزئياتي نيست كه نياز به چاپ در قطعي به اندازه يك ديوار نمايشگاه داشته باشد.
نگاه ها
اين اولين باري نيست كه كوثري مجموعه عكسي از اصفهان را به عنوان نگاهي كه به آن دلبستگي دارد، به نمايش مي گذارد. مانند زنده رود كه يك روز زنده بود عنوان مجموعه عكسي از كوثري است كه درباره زاينده رود روزهاي بي آبي بوده؛ بخشي از نوستالژي آنها كه اصفهان را دوست دارند.
كوثري 30 سال سن دارد و حالا ديگر 10 سالي مي شود كه به طور حرفه اي كار عكاسي مي كند. او مدت هاست كه كار عكاسي ژورناليستي هم انجام مي دهد و بخش عمده اين كار هم در ضميمه هاي مختلف روزنامه همشهري بوده است. مجموعه پيشين كوثري درست نقطه مقابل آن چيزي است كه او در كار تازه اش ارائه داده. عكس هاي مجموعه پيشين به شكل نگاتيو گرفته شده و همه عكس ها هم سياه و سفيد بوده اند؛ نقطه مقابل عكس هاي ديجيتال و پر از كنتراست رنگي مجموعه حاضر.
12 عكس از طبيعت ، اما فارغ از ارزش هاي بصري، يك نگاه اجتماعي پشت سرخود دارد كه نمي توان ناديده اش گرفت.
عكس هاي كوثري در نگاه اول، عكس هايي از طبيعت اصفهان هستند، ولي در نگاه دقيق تر، همه اين عكس ها از عكاسي در يك فضاي كوچك يك ديوار از يك ساختمان و يك درخت حاصل شده اند؛ يك ديوار از ساختماني كه روزگاري محل كارخانه نساجي اصفهان بوده و در سالهاي اخير، پس از درگيري هايي ميان نهادهاي مختلف تخريب شده تا به جايش يك مجتمع مسكوني احداث شود. عكس هاي كاوه كوثري روايت جاري زندگي از فضايي ست كه سالها رنگ زندگي به خود نديده، هر چند خودش چندان دوست ندارد كه عكس هايش با چنين نگاهي نگريسته شود. اينگونه نمايشگاهي كه تا آخرين روزها ديوار را بخوانيم درخت نام داشته، نامش به سادگي 12 عكس از طبيعت مي شود و با آرامشي كه حاصل نگاه كوثري به اين مقوله است. در بخش اول آنچه پشت كارت نمايشگاه عكس هاي كاوه كوثري آمده، نوشته شده:
اصفهان بود.
كارخانه نساجي. صداي سوت.
كارگرهايي كه مي آيند. ساعت ها مي مانند، پشت همين ديوار.
و مي روند. ساليان .
ديجيتال؛ يك شكل تازه
آنچه معمولا مرسوم است، ارائه عكس هايي در نمايشگاه هاي هنري ست كه به شكل نگاتيو گرفته مي شوند. از زمان روي كار آمدن دوربين هاي ديجيتال، اين شكل از عكاسي، بيشتر در عكاسي خبري و صنعتي مورد استفاده قرار گرفته و كمتر روي وجوه هنري آن تاكيد شده است. اهميت برپايي نمايشگاهي از جنس 12 عكس از طبيعت در اين است كه بر عكاسي ديجيتال با مزيت هاي اين شكل از عكاسي و كار با كامپيوتر روي عكس ها تاكيد مي كند و نشان مي دهد كه مي توان با استفاده از تكنولوژي روز هم دست به خلق كارهايي با ارزش هنري زد؛ چيزي كه در سالهاي اخير چندان به آن اعتنايي نشده است.
|