سهراب نيكخواه
سلام، يك بازي جديد. از يك تا پنج يك عدد را انتخاب كنيد و به شمار۲۰۰۰۱۱بفرستيد. جواب جالبي دريافت مي كنيد .
از چهارشنبه شب بسياري از تهراني ها اين پيام را روي دستگاه تلفن همراه خود دريافت كردند. بسياري به درستي نمي دانست اين پيام كوتاه(SMS) چيست. خيلي ها گمان كردند واقعاً يك بازي جديد است و از دستور پيروي كردند. اندكي هم كه عادت به انجام بازي هاي جديد ندارند، توجهي نكردند. همه چيز حدود دو روز ادامه پيدا كرد و حتي پاسخ هايي كه پس از ارسال SMS دريافت شد هم نتوانست مانع جدي اين بازي جديد باشد. عده اي به زودي دريافتند كه موضوع چيست؛ اما بي توجه به حاصل كار، دوستانشان را نيز براي شركت در بازي دعوت كردند. سرانجام وقتي همه فهميدند قضيه از چه قرار است كه ديگر خيلي دير شده بود. باسپاس، مبلغ اهدايي شما به سازمان بهزيستي ... تومان .
مهرورزي اجباري
ماجرا از اين قرار بود كه به مناسبت دهه مهرورزي سازمان بهزيستي و شبكه تهران تصميم گرفتند از طريق SMS كمك هاي اهدايي شهروندان را جمع آوري كنند. مجري سرشناس تلويزيون به همراه تعدادي از ورزشكاران و هنرمندان و مسئولان در برنامه اي زنده به همه شهروندان اعلام كردند هركس مايل است، از طريق SMS پيامي را به شماره 200011 ارسال كند كه در آن يكي از اعداد يك تا پنج درج شده است. بدين ترتيب از هزار تا 50هزار تومان به حساب بهزيستي واريز مي شود و مبلغ اهدايي از طريق فيش تلفن همراه پرداخت مي شود. موضوع بسيار ساده تر و جالب تر از آن بود كه كسي گمان كند مي توان توسط آن به بسياري از مردم شهر آسيب رساند، اما ذهن برخي كه از هر چيز مي تواند يك دردسر بزرگ بسازد، اين بار نيز به كار افتاد و مسأله را به جايي رساند كه بعضي اشخاص از كمكي كه مي توانستند به اختيار انجام دهند، پشيمان شدند.
از موضوع كمك خيريه، SMSهايي ساخته شد كه به دست بسياري از مردم شهر رسيد و آنها نيز ندانسته مبلغي را به حساب سازمان بهزيستي واريز كردند.
SMS بازي
ابتدا تلفن همراه آمده گران قيمت و محدود. هر كس موبايل داشت، يعني كلاس و پول و خيلي چيزهاي ديگري هم داشت. عده اي هرطوري شد يك خط خريدند و گوشي هاي بزرگشان را روي كمرشان نصب كردند. عده اي هم براي آنكه كم نياورند گوشي قلابي گرفتند و با آدم خيالي پشت خط ساعت ها صحبت كردند. بعدها سيستم پيشرفت كرد. خدمات بيشتر شد و مردم توانستند براي يكديگر پيام هاي كوتاه به صورت متن بفرستند. آن زمان ديگر موبايل داشتن با كلاسي نبود و هر كس حداقل يكي از آنها را داشت. حالا داشتن انواع و اقسام SMSها روي گوشي موبايل يك پز است.
SMS هاي غيراخلاقي براي مدت ها بازار را در دست گرفتند. جوك هايي كه نمي شود به صورت مستقيم براي كسي تعريف كرد را مي توان SMS كرد. جدا از آن انواع پيام هاي سركاري، كذب و... را هم مي توان فرستاد. مي توان پس از ساعت 12شب كه همه خواب هستند برايشان چندين و چند پيام بي معني را SMS كرد تا از خواب ناز بيدار شوند و هزار و يك راه آزار دادن ديگر.
اما قضيه به همين جا نيز ختم نشد. در دور نهم انتخابات رياست جمهوري بازار SMS هاي سياسي داغ شد. هر گوشي موبايل حداقل در روز چند پيام كوتاه دريافت مي كرد كه در آن به يكي از كانديداها انواع و اقسام تهمت ها وارد، يا به نفع يكي تبليغ و عليه ديگران بدگويي شده بود. اين پيام كوتاه ها البته هيچ ربطي به خود كانديداها يا ستاد تبليغاتي آنها نداشتند و تنها كار كساني بود كه پيش از آن نيز به ساختنSMS هاي غيراخلاقي و بي مزه مشغول بودند. انتخابات و حواشي آن فرصت مناسبي ايجاد كرده بود براي فرصت طلب ها. از تهديد مسئولان براي پيگيري اين جريان نيز نتيجه اي حاصل نشد و تنها پايان انتخابات به اين بازي بي مزه پايان داد.
براساس آماري كه شركت ارتباطات سيار ارائه داده است، ايراني ها به طور متوسط روزانه
5/ 3 الي 4 ميليونSMS براي يكديگر ارسال مي كنند كه اين روند در ساعت 23 و مناسبت هاي گوناگون مذهبي و سنتي افزايش مي يابد. ارسال هر پيام كوتاه
۲ /14 تومان هزينه دربردارد.
چندي پيش محققان شركت گارتنر اعلام كردند كه باتوجه به در دسترس بودن سرويس هاي جديد ارسال پيام تا پنج سال آينده 10 درصد از ترافيك SMS در اروپاي غربي از بين خواهد رفت.
ارسال 6ميليارد SMS در سال 2007 درآمد 25ميليارد يورويي اين صنعت را در پي خواهد داشت كه اين رقم نسبت به سال 2002 حدود 42 درصد رشد دارد.
در سال 2007، 25درصد از كاربران به طور مرتب پيام IM(پيغام اينترنتي) مي فرستند، در سال۲۰۰۲ هركاربر ماهيانه 50پيام و در سال 2007 هر كاربر 40پيام مي فرستد كه با اين حساب IM حدود 19 درصد از ترافيك و 10درصد از درآمد صنعت SMS را كاهش مي دهد.
فناوري جديد
در ايران سه شركت رهياب، مگفا و آتيه داده پرداز پروانه خدمات ارزش افزوده را در اختيار دارند. ارسال SMSهاي انبوه نيز يكي از اين خدمات ارزش افزوده است. بسياري از شهروندان در مناسبت هاي گوناگون SMSهاي تبريك و تسليت يا تبليغ دريافت مي كنند. همچنين مسابقه اي كه هر هفته از سوي برنامه 90 اعلام مي شوند، همگي توسط يكي از اين سه شركت انجام مي شوند. دريافت و ارسال SMS هاي انبوه در اين شركت ها توسط نرم افزارهاي خاصي انجام مي شود.
كمك به نيازمندان كشور از طريق واريز پول به حساب سازمان بهزيستي توسط موبايل نيز از سوي شركت آتيه داده پرداز انجام شده است. اين شركت جهت ارسال و دريافت پيام كوتاه از پروتكل SMPP استفاده مي كند. در اين شيوه، تمامي پيام ها از يك شماره كوتاه(Short Number) مانند 2000 ارسال خواهند شد و مخاطبان نيز قادرند پيام هاي خود را به اين شماره ارسال كنند. با استفاده از اين سيستم، بسته به وضعيت شبكه مخابراتي مي توان بين 30 الي۵۰ پيام در ثانيه دريافت كرد.
تا اينجاي قضيه هيچ مشكلي وجود نداد و مي توان بسياري از امور روزمره مانند پرداخت قبض آب و برق را نيز از طريق SMS انجام داد. مشكل زماني آغاز مي شود كه اين سيستم در كشوري مورد استفاده قرار مي گيرد كه در آن فرهنگ تجارت الكترونيكي رواج نيافته است.
شركت در مسابقه 90 يا دريافت پيام تبريك و تسليت هيچ زياني ندارند، اما هنگامي كه بحث پرداخت پول به ميان مي آيد بايد بيش از اين دقت كرد.
به عنوان مثال در مورد پرداخت هزينه آب و برق از طريق SMS، پس از شماره گيري، مشتركي كه بين فرد و بانك وجود دارد وارد مي شود تا وجهي به اشتباه پرداخت نشود.
در اين مورد نيز كمك به بهزيستي- بايد حتما يك پيام اخطار براي فرد ارسال مي شد تا او ندانسته پولي واريز نكند. اكنون تنها با يك بار ارسال يك عدد، مبلغي واريز مي شود در صورتي كه مي شد با ارسال يك پيام آيا مطمئن هستيد كه مي خواهيد... ريال واريز نماييد مشترك را از كاري كه انجام مي دهد مطلع كرد. در هر صورت اين كار به نوعي زيرمجموعه تجارت الكترونيكي محسوب مي شود و براي آن بايد امنيت و زيرساخت هاي لازم را فراهم كرد. در غير اين صورت سوء استفاده هاي زيادي از آن صورت مي گيرد.
مسأله حل شده است
اشتباه شهروندان در ارسال SMS در اين چند روز اخير باعث شد تا شركت آتيه داده پرداز و بهزيستي با نارضايتي مردم مواجه شوند؛ مردمي كه ناخواسته پولي به يك حساب واريز كرده بودند. در تماس با شركت آتيه داده پرداز هيچكدام از مسئولان اين شركت حاضر به گفت وگو با ما نشدند؛ اما سرانجام سازمان بهزيستي اعلام كرد به SMS هايي كه تاكنون دريافت شده اند، ترتيب اثر داده نمي شود و مردم مي توانند در صورت تمايل در اين عمل خداپسندانه شركت كنند.
بودجه محدود سازمان هايي نظير بهزيستي يا كميته امداد امام خميني(ره) كه وظيفه رسيدگي به نيازمندان را برعهده دارند، مسئولان را وادار به دريافت كمك هاي مردمي مي كند. اين كمك ها در جاي خود مي توانند منشأ كارهاي مثبت زيادي باشند؛ اما متأسفانه گروهي دانسته و ندانسته با اقداماتي نه چندان مثبت همه چيز را به بازي مي گيرند.

مهرداد مشايخي
هنوز از يادمان نرفته در آن دوره اي كه خيلي از مايحتاج مردم با دفترچه و كوپن و ايستادن در صف توزيع مي شد، عده اي زنبيل به دست حرفه اي بدون اينكه بدانند چه چيزي توزيع مي شود، در هر صفي كه مي ديدند، مي ايستادند.
تصوير تكراري آن روزها كه لبخند بسياري را بر لب داشت، بعدها در اشكال مختلف ظاهر شد: شركت كنندگان در مسابقات مختلف، حضور يافتن در انواع قرعه كشي از بانكي گرفته تا حراج سالانه جوراب، بخت آزمايي از حل جداول جايزه دار گرفته تا تحمل دردسر گرفتن شماره هاي صدا و سيما براي دادن پاسخ يك پرسش عجيب.
اشتهاي سيري ناپذير مال اندوزي اگر اصول اخلاقي و موازين شرعي را زيرپا نگذارد در هيچ جاي دنيا تقبيح نمي شود، بلكه به اعتقاد بسياري موجب تلاش بيشتر براي كسب موفقيت هاي كاري و در نتيجه پيشرفت جمعي است، اما هميشه اينطور نيست.
در ايران اشتهاي مال اندوزي هميشه منجر به تلاش براي پيشرفت در كار يا خلق ايده هاي جديد در تجارت و توليد نمي شود، بلكه گاه تلاش براي يافتن راه هاي درآمدزايي بي دردسر و زحمت را به دنبال دارد.
همين ويژگي باعث شده و مي شود تا در كنار دلايل ديگر، سرمايه هاي اندك شهروندان را به سمت خريد طلا و ارز و زمين هدايت كند نه ورود به چرخه هاي توليدي يا تجاري.
در واقع ميلي كه باعث شد تا عده اي جمعه گذشته با نيت برنده شدن در يك مسابقه (مسابقه اي كه هيچ اطلاعي از چند و چون، جايزه و حتي سؤال آن ندارند) اعدادي را با sms به شماره بهزيستي بفرستند و خود را در معرض از دست دادن پولشان ببينند، با شوق و نيت ثبت نام در شركت هاي هرمي نظير گلدكوئيست تفاوت چنداني ندارد.
تشويق بدست آوردن آسان پول كه تنها راه نزديك شدن به خوشبختي و لمس شكل مادي آن است با خريد كالا كه منتقل كننده حس مالكيت بر تازه ترين ها و بهترين هاست، تكميل مي شود. تصور همه اينها باعث مي شود تلاش عده اي براي ساختن و بنا كردن مجموعه هاي موفق و مولد از نگاه كساني كه حجم زياد و دريافت آسان آن را طلب مي كنند، تلاش بيهوده اي براي گذران عمر به نظر بيايد و از دست دادن بهترين سالهاي زندگي.
در اين بين هميشه نبود يك بزرگتر، حامي، مشوق و دستگير احساس مي  شود؛ نبود كسي كه ميان اين دو نوع مال اندوزي تفاوت قائل شده و حتي شكل سيستماتيك مطالبه پول بي زحمت را منزوي كند؛ نبود كسي كه ثابت كند بدون حركت، بركتي به دست نمي آيد.