Hamshahri Newspaper

قايق كشف شده در سايت باستاني يني كاپي
عكس: سايت مرمره
آرش نهاوندي
هياهوي متصل كردن آسيا و اروپا از طريق تنگه بسفر، پس از كشف يك سايت باستاني، فروخوابيد.
براساس گزارش هاي خبري، قرار بود با ايجاد دو تونل كه به صورت زيرگذر از كف آب هاي تنگه بسفر مي گذرند، اين طرح عظيم كه پروژه قرن نام گرفته و 6/2 ميليارد دلار هزينه براي آن اختصاص يافته بود- به اجرا دربيايد.
برخلاف كانال مانش، قرار بود اين ارتباط بين قاره اي از طريق خطوط راه آهن برقرار شود.
البته اين پروژه نويني نيست. با تورق اوراق كتاب هاي تاريخي مي توان دريافت كه براي اولين بار اجراي چنين پروژه اي توسط سلطان عبدالحميد دوم در يكصد و پنجاه سال قبل مطرح شده بود. اما حال كه طرح عثماني در عصر حاضر مجال بروز يافته باز هم مانعي بزرگ به نام تاريخ اجراي آن را به تعويق انداخته است.
قضيه از اين قرار است كه باستان شناسان ترك اخيراً در استانبول و در محل اجراي پروژه مذكور موفق شده اند بندري كهن كه تاريخ احداث آن به قرن چهارم ميلادي بازمي گردد را كشف كنند. در نتيجه اين كشف عظيم تاريخي، پروژه اتصال آسيا به اروپا كه مرمره نام گرفته است تا زمان پايان حفاري هاي باستانشناسانه به حالت تعطيل درخواهد آمد. البته اين پروژه كه اكنون در سطح خشكي به حالت تعليق درآمده است، در سطح زيرين آب هاي تنگه بسفر با شتاب بيشتري ادامه دارد و مهندسان نيروي دريايي با تلاش هاي بسيار درصدد هستند تا تاخير پروژه در خشكي را جبران كنند.
يكي از مهندسان تلاش هاي انجام گرفته را اين چنين شرح مي دهد: ما به منظور تقويت لايه هاي خاك در حال تزريق بتن به كف دريا هستيم. به تبع آن نيز فرآيند لوله گذاري آسانتر و شرايط مطلوبي براي حفظ تونل ها در برابر زلزله فراهم خواهد آمد.
بخشي از مسير تونل مرمره دقيقا 5/6 كيلومتر- بايد از كمربند زلزله خيزي عبور كند كه در امتداد كمربند شبه جزيره آناتولي قرار دارد.
اين مهندس سازه هاي دريايي در حالي كه صداي كر كننده درل با صداي وي هم آوا شده با فرياد مي گويد: اين كار (حفر تونل زيردريايي) بهترين راه ممكن جهت برقراري ارتباط ميان دو كرانه تنگه بسفر است.
ديگر جايي براي احداث پل سوم در استانبول وجود ندارد؛ اين سخنان از سوي اين مهندس نيروي دريايي در حالي عنوان مي شود كه مقامات استانبول نيز هم صدا با وي ابراز اميدواري كرده اند كه احداث اين كانال زيرگذر بتواند در كاهش بار ترافيكي در كلانشهر استانبول نقش موثري ايفا كند. پيش بيني شده است كه با بهره برداري از اين طرح عظيم شهري بيش از يك ميليون مسافر از طريق اين خطوط آهن آبي جابه جا شوند.
پيش از اين گفته مي شد كه اين پروژه احتمالاً تا سال 2010 به بهره برداري خواهد رسيد، اما اكنون مديران پروژه چندان از زمان پايان كار ساخت تونل دريايي، مطمئن نيستند.
بندرگاه قديمي
عمده مشكلات از زمان انتخاب محله يني كاپي در بخش اروپايي شهر استانبول جهت ساخت ايستگاه راه آهن بروز پيدا كرد. اشتباه نكنيد، حاشيه نشين ها و خانه هاي آن ها توليد اشكال چنداني ننمود، مشكل از زمان تخليه سايت محل احداث ايستگاه راه آهن آغاز شد.
در اين مرحله و پس از آغاز خاكبرداري، يك محوطه باستاني از زير خاك هويدا شد، در نتيجه باستان شناسان به محوطه هجوم آوردند، كشفي خارق العاده صورت گرفته بود، كشف گنجينه اي كه همه از وجود آن بي اطلاع بودند.
تنها پس از مدتي حفاري، تيم باستان شناسي غبار تاريخ را از يكي از بنادر كهن شهر كنستاتينوپل زدود.
نام اين بندر آن گونه كه در متون تاريخي به آن اشاره شده الو تريوس بوده. الوتريوس در زمان اوج امپراتوري بيزانس يكي از شلوغ ترين و عمده ترين بنادر بيزانس محسوب مي شد.
متين گوكچاي كه رياست اين تيم باستان شناسي را عهده دار است، كشف اين محوطه باستاني را اين چنين توضيح داد: ما 43 متر پايين تر از سطح زمين موفق به كشف اين بندرگاه (باستاني) شديم، او در حالي كه به چوب هايي كه از استخري سبزرنگ سربرآورده بودند، اشاره مي كرد، گفت: سايت مهندسي مرمره يكي از جذاب ترين آثار باستاني كه من در طول عمر ديده ام را در خود پنهان كرده بود.
او افزود: ما تصور مي كنيم كه روي اين پايه هاي چوبي سكويي قرار داشته است.
گوكچاي سپس به كمي آن طرف تر اشاره مي كند؛ آن جا مكاني است كه بار اسب ها را (در زمان رونق بندرگاه) تخليه مي كردند.
از حالت چهره و سخنان گوكچاي مي شد فهميد كه تا چه حد اين كشف او را به وجد آورده است؛ ما همچنين با بررسي اشياء كشف شده در اين منطقه باستاني مي توانيم به نحوه زندگي روزانه مردم شهر در قرن چهارم پي ببريم.
آقاي گوكچاي ضمن بيان اين سخنان تونلي را به ما نشان مي دهد و مي گويد: من معتقدم از اين تونل براي فرار از مخمصه استفاده مي شده است.
او مي گويد: در اين محوطه ما صندل هاي چرمين، شمعداني ها و شانه هاي زيادي پيدا كرديم، من پيشتر نيز حفاري هاي زيادي را در استانبول انجام داده ام، اما تا به حال با چنين اشيايي روبه رو نشده بودم.
در كاوش هاي گوكچاي و تيم همراهش، نه تنها سنگ هاي بندرگاه كه لنگرها و طناب هايي كاملاً سالم حفظ شده از زير خاك بيرون آورده شدند. تعداد زيادي از مردان تيم گوكچاي هم چنان در حال زدودن گل هايي هستند كه طي سده هاي متمادي اشياي تاريخي مكشوفه در سايت يني كاپي را پوشانده بودند.
اما شايد اين ها در برابر اثري باستاني كه در زير يكي از چادرهاي حفاظتي پنهان شده هيچ محسوب شود؛ يك قايق بزرگ با بيش از هزار سال قدمت؛ قايقي به طول 10 متر كه كاملاً سالم و دست نخورده از گزند گذر زمان حفظ شده است. اين قايق به همراه هفت قايق ديگر در محوطه اي از زير خاك درآمدند كه تصور مي شود در گذشته آب دريا آن را پوشانده بود.
البته باستان شناسان انتظار دارند در ادامه حفاري هاي خود قايق هاي بيشتري را نيز از زير خاك درآورند. در حالي اين كشفيات براي تيم باستان شناسي استانبول رويايي بوده، مديريت پروژه مرمره را در خوابي كابوس وار فرو برده است.
هالوك اوزمن مدير پروژه مرمره ضمن ابراز نارضايتي خود از اين وضعيت مي گويد: واقعيت اين است كه (اين حفاري هاي باستان شناسانه) خواب خوش را از من ربوده اند.
اين مدير پروژه هاي عمراني كه به نظر مي رسد، نه درك چنداني از پروژه هاي باستان شناسان داشته و نه اهميتي براي تابيدن نور روشنايي بر بخش هاي تاريك تمدن كشورش قائل باشد، نسبت به ادامه حفاري ها اين چنين هشدار مي دهد: درست است كه حفاري ها تا كنون صرفاً مرحله احداث ايستگاه يني كاپي را به تعويق انداخته اند، اما ممكن است ادامه چنين روندي به خوابيدن كل پروژه منجر شود.
در مقابل باستان شناسان وظيفه شناس نيز حاضر به تعجيل در كار خود به دلايل صرفاً اقتصادي نيستند. پيشتر قرار بود كار آنها چهار ماه قبل به پايان برسد، اما اكنون آنها با رد هر گونه ضرب الاجل زماني به كار خويش ادامه مي دهند. گوكچاي با قاطعيت تمام مي گويد: تيم مهندسي پروژه مرمره حق توسعه فعاليت هاي خود از قبيل سيمان كاري و تونل سازي را تا زماني كه ما كارمان را به پايان برسانيم، ندارد. آنها بايد منتظر ما بمانند. گوكچاي با لحني كه مي توان بوي تهديد را از آن استشمام كرد، مي گويد: من به كارم تا زماني كه آخرين اثر ساخت دست انسان را از اين محوطه خارج نكنم ادامه خواهم داد و برايم پذيرش چيز ديگري غيرممكن است.
جنجال بر سر فعاليت هاي باستان شناسانه و پروژه مهندسي احداث كانال در حالي رخ نموده كه تيم هاي باستان شناسي ديگر در حال از زير خاك درآوردن حصار كنستانتين اول- امپراتور مشهور روم و باني اوليه استانبول- هستند، اين اولين باري است كه حصارهاي اوليه كنستانتينوپول از زير خاك بيرون آورده مي شوند. در چنين سايت تاريخي نمي توان براي مسائل ديگر نسبت به مسائل باستان شناسانه اولويت قائل شد.
منبع: BBC