الوند پايداري و بلندا به شهري..
 
ايران در شهرنشيني ماندگار جلوه‌هاي از يكي همدان ، از ديدار
است نبوده سنگين برفهاي آن از خبري همدان در ديگر اخير سالهاي در
هستند شهر اين اقليم تغيير نگران شهروندان و
است بسيارضروري همدان شهر اجتماعي بافت حفظ براي جمعيت كنترل
:اشاره
سال‌ها ، اين درهمه اما شده ، سپري درازي راه تاهمدان ازهگمتانه
آمده شمار به ايران در شهرنشيني جلوه‌هاي ماندگارترين از يكي همدان
.است
و جغرافيايي فرهنگي ، موقعيت هويت اصيل ، معماري خاطر به همدان شهر
به و ايران ، شهرهاي ميان در پيرامون‌آن ، طبيعي چشم‌اندازهاي نيز
آنچه.است داشته توجه خور در و ممتاز موقعيتي غربكشور شهرهاي ويژه
از كهن ، شهر اين احوالات در است كوتاه گذاري و گشت مي‌خوانيد پي در
.تهران دانشگاه جغرافياي گروه استادان از يكي نگاه
مهدوي مسعود دكتر
تهران دانشگاه استاد
تقاطع جغرافيايي موقعيت در كشور ، غرب در همدان استان مركز همدان شهر
.است واقع شرقي درجه نصف‌النهار 48 و شمالي درجه مدار 34 حدود
بدين كرد ، الوندتوجيه ارتفاعات با مي‌توان را همدان نسبي موقعيت
يافته استقرار الوند مرتفع شرقي‌كوه‌هاي جبهه‌هاي در شهر اين كه صورت
هميشه كوههاي را تاريخي شهر اين جنوب و غربي جنوب و غرب كه نحوي به
.است دربرگرفته را شهر نگيني همانند و كرده محاصره الوند جاويد
شهر به پيوسته ، تقارن يك در كوهستان نسيم و زلال آبهاي باصفا ، دره‌هاي
.مي‌بخشند خاص طراوتي و زيبائي همدان
و غرب ازفضاي درجه حدود 180 چشم‌اندازي آن سرسبز دره‌هاي و الوند
كه مي‌بخشد ، ديگري جلوه به‌شهر خود اين كه مي‌پوشاند را شهر جنوب
توجيه را همدان فصل چهار زرد و سفيد ، سبز رنگ سه با پيوسته
.مي‌نمايد
بر 1500 افزون باارتفاعي كه است ايران مرتفع شهرهاي جمله از همدان
.است بلندتر ايران فلات ازمتوسط متر هزار يك حدود متر ،
موقعيت و شكل ازبرف ، پوشيده و سرسبز نواحي با مجاورت ارتفاع ، عامل
غربي كوهستانهاي هواي جريان‌هاي كاناليزه‌شدن موجب شهر استقرار
اين مجموعه.مي‌دهد قرار تاثير تحت را سال از روز حدود 200 كه گرديده
ايران هواي و آب خوش و ييلاقي شهرهاي از يكي همدان تا شده موجب عوامل
.مي‌رود شمار به همدان جذابيت‌هاي ديگر از شهرت حسن اين كه شود محسوب
شايد كه است ، توجه قابل شهر اين در سال طول در حرارت درجه تغييرات
درجه حدود 70 به گاهي تغييرات اينباشد فرد به منحصر ايران در
درجه حدود 35 تا مطلق حداقل زيرا مي‌رسد ، سال طول در سانتي‌گراد
از گرديده ثبت كه صفر بالاي درجه حدود 35 تا مطلق حداكثر و زيرصفر
حدود 11 همدان حرارت درجه حداقل‌هاي متوسط.است شهر اين ويژگي‌هاي
.است گرديده محاسبه درجه حدود 22 حداكثرها ميانگين و زيرصفر درجه
از ازبسياري اگرچه ميليمتر حدود 320 باراني ميانگين با همدان
سال طول در آن مناسب رژيم ولي است باران‌تر كم كشور غربي شهرهاي
تبخير نسبي بودن پايين ديگر طرف از و مي‌نمايد ، را آن كمي جبران
.مي‌كند جبران حدودي تا را باران كمي مسئله
از ديگر كه نگران‌هستند همداني همشهريان از برخي كه است ذكر به لازم
و مي‌بخشيد خاص روحيه همدان به كه آنچناني سرماهاي و قديم برفهاي
كه است واقعيت يك اين نيست ، خبر مي‌داد را پرمحصول و پربار سالي نويد
گشته زمين سطح دماي افزايش جمله از دگرگوني‌هايي خوش دست زيست محيط
ديگر طرف از ولي است ، خاكي كره اين ساكن انسان آن اصلي مسبب كه است
يك در ما اينكه احتمال و مي‌كند عمل دوره‌اي اصولا اقليمي تغييرات
است ، بسيار داريم قرار گرم و خشك دوره يك در احتمالا يا و گرم دوره
مثل شرايطي در همدان شهر آينده ، سالهاي مجددا اينكه احتمال باز و
دوره‌هاي گفت بايد بيشتر اطلاع براي.نيست منتفي گيرد قرار گذشته
بررسي با كه باشد ، مدت طولاني است ممكن گاهي و كوتاه‌مدت گاهي تناوب
آمارهاي همدان در ولي است تفسير و تعيين قابل اقليمي آمارهاي
.كرد اظهارنظر نمي‌توان لذا نيست بيشتر دهه سه دو از هواشناسي
همدان سيماي
شرقي درجبهه‌هاي همدان شد اشاره قبلا كه همچنان توپوگرافي نظر از
درهم آنچنان الوند و همدان.يافته‌است استقرار الوند كوههاي سلسله
ذهنها در را الوند همدان و را همدان الوند كه‌پيوسته آميخته‌اند
شيركوه ، تفتان ، دماوند ، كركس ، مورد در ويژگي اين اگرچه مي‌كند تداعي
كوهها آن صلابت به و زيبا شهري يادآور هريك كه غيره و سبلان و سهند
رفيع قله اين.است تاريخ بلنداي به همدان با الوند قرابت ولي هستند ،
همدان شهر يار و حامي نظاره‌گر ، قرنها طي متر حدود 3580 ارتفاعي با
.است بوده شيرين و تلخ روزهاي در
نام‌دشت به معموري و وسيع دشت همدان ، شرقي زيباي دامنه‌هاي در
ارتفاعاتي يك‌آمفي‌تئاتر صورت به ظاهرا كه دارد ، قرار بهار -همدان
به عميق چندان نه دره‌اي وسيله به شرقي شمال از كه نموده احاطه آنرا
.مي‌گردد متصل قهاوند نام به ديگري حاصلخيز دشت
به مي‌زنندولي دور پرآب چندان نه رودخانه چند را همدان زيباي شهر
اين دارد ، غلبه منطقه بر توپوگرافي نظر از كه تندي شيب علت
جز شهر زيبايي به و دهند نشان را خود چهره نتوانسته‌اند رودخانه‌ها
اكباتان سد كه آبشينه رودخانه مگر بيافزايند ، چيزي هستيم ، شاهد آنچه
شده ساخته آن برروي متري ارتفاع 1113 در همدان شرق كيلومتري در 7
مساحت.است گرفته قرار بهره‌برداري مورد سال 1340 در سد ايناست
متر ميليون آبگيري 8 مفيد حجم با و هكتار حدود 65 سد اين درياچه
در ولي.نمايد تامين را شهر ساكنان آبي نياز بود قادر گذشته در مكعب
تامين را شهر آبي نياز از نيمي حدود شهر توسعه علت به حاضر حال
با كه مي‌دهد را امكان اين سد ، درياچه زيباي چشم‌انداز.مي‌كند
تجهيز توريستي مقاصد براي آنرا بتوان زياد چندان نه سرمايه‌گذاري
.كرد
همدان شهر تاريخي گذشته
زبان به يا قديم ، اكباتان و فعلي همدان كه است آمده تاريخي كتب در
از يكي توسط (جمع معني به) هگمتانه يا هتانه هنگ باستاني مادي
در همدان شهر به آشوري‌ها منابع در.مي‌گيرد سروسامان ماد قوم بزرگان
حداقل 3200 داشت اظهار مي‌توان كه شده اشاره ميلاد از قبل قرن دوازده
با مي‌شود ساخته شهري همدان در مادها زمان در.مي‌گذرد آن قدمت از سال
هر كه مي‌گردد بنا ديوار هفت شهر گرداگر بر كه بلند باروهاي و برج
قرار هفتم ديوار داخل در پادشاه قصر و بوده مشرف ديگري بر ديوار
طلائي هفتم ديوار و داشته متفاوت رنگي ديوارها از هريك.است داشته
زهره ، عطارد ، قمر ، هفتگانه ، سيارات علامت بابل در رنگها.است بوده
آگاهي بر دليلي خود اين كه است ، بوده خورشيد و زحل مشتري ، مريخ
مقدمه اين با.مي‌باشد شمسي منظومه احتمالا و نجوم از زمان آن مردمان
در همدان.است بوده ايران پايتخت قديمي‌ترين همدان كه مي‌شود معلوم
فلات سرراه بر و بوده تصميم‌گيريها محل و سلاطين مقر دور گذشته‌هاي
.است قرارداشته باستان يونان و بين‌النهرين تمدنهاي و ايران
تخريب و تسخير از پس مقدوني اسكندر مسيح ، ميلاد از قبل تاريخ 330 در
را خود خزانه تاريخي ، روايات از نقل به و مي‌رود همدان به پرسپوليس
.مي‌گذارد جاي به همدان شهر در بود طلا تن هزار معادل 8 كه
منقرض‌مي‌گردد ، هخامنشي كوروش بدست ماد پادشاه آخرين آنكه از بعد
توسعه عهد در.مي‌گيرد قرار ساساني شاهان توجه مورد مجدداهمدان
اسلام دين كه است ايران نواحي جمله از همدان اسلامي ، بزرگ امپراطوري
شكل همدان در ديلميان حكومت هجري سوم قرن حدود در.مي‌پذيرد را
به سينا ابوعلي بزرگ فيلسوف و دانشمند كه است زمان اين در و مي‌گيرد
.مي‌رسد وزارت سمت
وهمچنين مي‌بيند فراوان آسيب نيز همدان ايران ، به مغولها حمله در
.نمي‌ماند مصون آسيب از شهر اين تيموريان حمله در
.خاص‌مي‌يابد اعتباري و مي‌گيرد قرار توجه مورد همدان صفويه زمان در
عليرغم همدان شهر هجري ، سال 1138 در مرج و هرج بروز و صفويه از بعد
در بغداد والي تصرف به عثماني قواي مقابل در مردمش مردانه پايداري
تسلط از همدان افشار نادرشاه رشادتهاي با سالهاي 1143 در ولي مي‌آيد
.مي‌شود خارج بيگانگان
همدان شهر تاريخي ابنيه و آثار
وپربها زياد بسيار همدان شهر ازتاريخ مانده بجاي ابنيه و آثار
احتمالاتعدادي و ديدني و زيبا اين‌آثار از برخي و هستند
با ولي نكند راجلب بازديدكنندگان از بعضي است‌نظر ممكن علي‌الظاهر
از يكي مثل.مي‌خورد گره مملكت و شهر اين تاريخ و فرهنگ از دنيايي
در ماد پادشاهان كاخهاي اعتباري به كه است هگمتانه تپه‌هاي آثار ، اين
مبهم نكات از بسياري اينكه امكان حفاري صورت در كه گرديده بنا آن
.نيست بعيد شود روشن عهد اين در ايران تاريخي
مصلي‌است ، تپه ندارد آراسته كه‌چهره‌اي شهر تاريخي آثار ديگر از
طبقات با ازكوهي بازمانده احتمالا و طبيعي‌است تپه اين چه اگر
است پارت‌ها به كه‌متعلق ويران قلعه‌اي آن بالاي ولي‌در مي‌باشد شني
هخامنشيان دوره بازمانده كه ،(علي‌آباد) پيا تپه همچنين دارد ، وجود
.است
الملك شرف شيخ‌الرئيس ، حجت‌الحق شهرآرامگاه ديدني و زيبا آثار از
ايران خطيبمشهور و دانشمند سينافيلسوف ، عبدالله‌بن حسين‌بن ابوعلي
تاريخ بيتي دو يك در شاعر كه مي‌باشد آن 428 تاريخ‌وفات و متولد 370
.مي‌كند بيان چنين را فيلسوف مرگ و دانش‌پژوهي دوران تولد ،
سينا ابوعلي الحق حجت
وجود به عدم از آمد شجع در
هوشنگ‌سيحون استاد از طرحي با بوعلي‌سينا باشكوه و مجلل آرامگاه
گنبد ساختمان سبك از استفاده با آن گنبد كه قديمي آرامگاه محل در
ولي ترك ده قابوس گنبد در كه تفاوت اين با گرديده بنا مي‌باشد قابوس
.است شده ساخته ترك سينا 12 بوعلي آرامگاه گنبد در
شده بنا مطلوب بسيار فضايي در خاراي‌الوند سنگ از باشكوه بناي اين
به ايران بناهاي محكمترين و استوارترين از كه گفت مي‌توان جرات به كه
.مي‌رود شمار
آرامگاه‌باباطاهر مي‌توان تاريخي‌همدان ، ابنيه و آثار ديگر از
مي‌باشد سيحون استادهوشنگ از نيز بنا اين كه‌طرح برد نام را عريان
داخلي نماي در.است ترك هشت داراي آرامگاه باروي برج‌و كه
سنگهاي‌مرمري روي در باباطاهر منتسببه بيتيهاي دو آرامگاه ،
گنبد همدان ، مي‌توان باارزش آثار ديگر همچنين‌از.است حك‌گرديده
كتيبه‌هاي بالاخره و سنگي شير قربان ، برج بقعه‌مردخاي ، علويان ،
كتبي مواريث از يكي نبشته‌ها سنگ يا كتيبه‌ها اين برد نام را گنجنامه
از گوشه‌اي حكايتگر مي‌تواند تنهايي به كه است (هخامنشيان) باستان عهد
.باشد خود مردمان‌زمان اجتماعي مسايل و دين هنر ، زبان ، تاريخ ،
عباس‌آباد صفاي با دره درانتهاي خارا سنگي بر كتيبه‌هاي‌گنجنامه
سه‌زبان به متر xابعاد 5/15/2 كتيبه‌به دو در آبشار نزديكي در
نگاشته درسطوري است ميخي خط به سه كه‌هر بابلي و عيلامي پارسي ،
متعلق ديگري و به‌داريوش متعلق يكي نبشته سنگ اين‌دو از است ، شده
ديدني‌غار و جالب بسيار ديگرفضاهاي از.است پادشاه به‌خشايار
آن‌به قدمت كه باشد ژئومولوژيكي اثر يك مي‌تواند كه است عليصدر
قرار كيلومتري‌همدان در 60 چه اگر اين‌غار.برسد سال هزار چندين
در آن ومهمان‌پذيري آماده‌سازي و توسعه واقع‌پيدايش ، در و دارد
پديده اين به مختصر جهت‌اشاره‌اي همين به و مي‌باشد باهمدان ارتباط
تركيبات‌آهكي از كه ناحيه‌اي غاردر اين.مي‌نمائيم طبيعي شگرف
آنها لابلاي در كه آبهايي در آهكها شدن حل علت به قرنها طي مي‌باشد
دهليزهايي با زمين زير در شگرف بس فضايي و آمده وجود به داشته جريان
از آورده بر سر سقف از كه قنديلهايي و بديع مانند آمفي‌تئاتر و متعدد
جهان در خود گونه در طبيعي آثار ازمعدود كه مي‌خورد چشم به آب
.مي‌باشد
خارج و داخل در متعدد كليساهاي امامزاده‌هاو مساجد ، همدان در
.مي‌نمائيم خودداري آنها ذكر از كلام اطاله علت به كه دارد ، وجود شهر
همدان شهر انساني مسايل
معادل 770000 جمعيتي مربع كيلومتر حدود 7700 وسعتي با همدان شهرستان
مربع ، كيلومتر در نفر حدود 100 تراكمي با كه داده جاي خود در را نفر
.است كشور نسبي تراكم برابر سه معادل
بالا كه است ، زيرا آن جمعيت جواني شهرستان‌همدان جمعيتي خصوصيات از
درصد حدود 48 را همدان سال زير 14 جمعيت باروري ، ميزان و درجه بودن
و حال در شهر جمعيتي مشكلات از يكي خود اين كه مي‌دهد تشكيل جمعيت كل
براساس اصولي و منطقي تدابيري مي‌بايست الزاما كه است ، آينده
به روستائيان مهاجرت ديگر طرف از.شود انديشيده دقيق برنامه‌ريزيهاي
عمومي رشد افزايش موجب جمعيت ، فرآيند عامل دو اين است ، همدان شهر
جمعيت شدن برابر دو زمان كه است شهر بالاي جمعيتي رشد اين و شده شهر
.گرفت خواهد پيشي توسعه بررشد شرايطي چنين در كه مي‌نمايد تعجيل را
نواحي در خصوص به شود اعمال بيشتري كنترل جمعيت بر است لازم بنابراين
از روستايي محيطهاي در اشتغال ايجاد با ديگر طرف از و روستايي
غير در آيد ، عمل به جلوگيري همدان شهر به روستائيان بي‌رويه مهاجرت
تحمل را خود بر شده بار جمعيت دور چندان نه آينده‌اي در شهر صورت اين
رسيد خواهد جمعيتي بحران حد به همدان شهر زيباي محيط و كرد نخواهد
برنامه‌هاي و اهداف براساس زمينه اين در كه اقداماتي با اميدواريم كه
و زيبا شهر در مشكل اين است اجرا دست در ايران اسلامي جمهوري توسعه
.نشود ظاهر هيچگاه همدان تاريخي
|
