پايداري هدفهاي چندينگي
(1)توسعه و زيست محيط به ديگر سوي از نگاهي
از درصد كشاورزان 33 حشره‌كش‌ها از استفاده از قبل *
امروز.مي‌دادند دست از آفات حمله خاطر به را محصولات
محيط و جان ، سلامت اضافه به محصول درصد همان 33 نيز
.مي‌دهند دست از سم انباشت اثر در را خود زيست
و دارد متفاوت تعابير و تعريف مختلف مقاطع در توسعه
.نمائيم اشاره واحد و قاطع تعريف يك به نمي‌توانيم
.است آميخته هم در زيست محيط با توسعه فعلي مقطع در
مي‌خواهند كه معتقدند ، جوامعي اقتصاددانان از بسياري
بروز از و نمايند حفظ پايدار صورت به را زيست محيط منابع
نسلهاي به همچنين و كنند جلوگيري زيست‌محيطي فاجعه‌اي
اندازه به "محيطي زيست مصارف" اختيار و امكان هم آينده
خود براي "پايداري كمي هدفهاي" بايد بدهند ، فعلي نسل
بازار ، مكانيزم نه را هدف‌ها اين.كنند تعيين و تصويب
سياستگزاري و برنامه‌ريزي در تصميم‌گيري فرآيندهاي بلكه
اين از نمونه‌هايي مي‌خوانيد كه گزارشي.كند مشخص بايد
.است برشمرده را چندينگي‌ها و اهداف
نشدني حل و بي‌بو و بي‌رنگ ماده‌اي ميلادي سال 1874 در
در بار اول.شد ساخته آلمان در "ت.د.د " نام به آب در
پيشگيري در آن تاثير تاييد با دوم جهاني جنگ در سال 1939
از جلوگيري در و شمالي آفريقاي و ايتاليا در تيفوس بروز
وارد بيماري ناقل آنوفل پشه ريشه‌كني و مالاريا پيشرفت
موءثر ماده عنوان به ماده اين سال 1940 از.شد مصرف بازار
و دام و انسان بيماري‌هاي ناقل جانوران با مبارزه در
گرفته بكار جنگل و كشاورزي محصولات آفات نابودي و كنترل
زمينهاي "ت.دد" با كه داشتند عقيده دانشمندان.شد
سير مي‌توان را دنيا گرسنه انسان‌هاي و پربارتر كشاورزي
شد معلوم بعدها افتاد ، اتفاق كه نبود چيزي اين وليكرد
زنده موجود هر براي بلكه حشرات ، براي تنها نه "تد.د" كه
آلوده را غذايي زنجيره "ت.د.د".است كننده مسموم ديگري
نابودي آستانه به را شكاري پرندگان ساير و عقابها كرده ،
انسان‌ها و پرندگان و حيوانات ماهي‌ها ، بدن در و كشانده
دنبال به حشره‌كش‌ها امروزه تاسف كمال با.شد انباشته
از قبل.نمي‌برند بالا را كشاورزي بهره‌دهي بي‌رويه مصرف
را محصولات از درصد كشاورزان 33 حشره‌كش‌ها از استفاده
همان 33 نيز امروزميدادند دست از آفات حمله خاطر به
اضافه به مي‌دهند دست از سم انباشت اثر در را محصول درصد
.را خود زيست محيط و جان و سلامت
!زيست محيط و توسعه تقابل
سوم جهان كشورهاي رهايي براي دوم جهاني جنگ از بعد سالها
ايجاد كاميابي عدم پي در دهه 1960 در گرسنگي و فقر از
زمينه فقير ، كشورهاي توسعه در تجاري و صنعتي مراكز
را آن كه شد فراهم جديد ايده‌هاي ساختن مطرح براي مساعدي
تنها كه سبز انقلاب شكل‌گيري از پس.ناميدند سبز انقلاب
بر مبتني كشاورزي توليدات افزايش را فقر از راه‌رهايي
پربازده شده اصلاح بذور و فني امكانات از استفاده
جهان كشورهاي استفاده و توجه مورد تز اين مي‌دانستند ،
عمومي نگراني دهه چند از بعد حاضر حال در.گرفت قرار سوم
بر متكي كشاورزي توسعه زيست‌محيطي عوارض به نسبت
محصولات عرضه و توليد شديد نوسانات سبز ، انقلاب تكنولوژي
و محققين از بسياري سوم جهان كشورهاي در به‌ويژه كشاورزي
.است واداشته چاره‌انديشي به را كشاورزي توسعه كارگزاران
صورت به سبز انقلاب راهكارهاي از ناشي زيست‌محيطي عوارض
و آب شدن شور و نيمه‌خشك و خشك مناطق در بيابان‌ها گسترش
فرسايش و سطحي آبهاي آلودگي زيرزميني ، آبخوانهاي نشست
به‌كارگيري نتيجه "عمدتا..غيره و زراعي خاكهاي
با همراه پرمحصول ارقام نامناسب و ناآگاهانه و شتابزده
گسترش و آفات دفع سموم و شيميايي كود آب ، بيشتر مصرف
عوارض اين بدنبالميباشد حاشيه‌اي زمينهاي در كشاورزي
مرحله به سوم جهان كشورهاي از برخي توليد اخير دهه در
.است شده نزديك بازدهي كاهش
سال تا توسعه حال در كشورهاي جمعيت پيش‌بيني‌ها ، طبق
درصد به 83 نزديك يعني نفر ميليارد به 5/8 ميلادي 2025
جمعيت ، افزايش روند با.برسد زمين كره جمعيت كل از
به‌طور منابع ساير و خاك و آب مانند كشاورزي نهاده‌هاي
مورد اقتصادي ملاحظات و تقاضا افزايش به نسبت مداوم
نتيجه در مي‌گيرند قرار بي‌رويه بهره‌برداري و استفاده
در وناپايداري نموده كمك شونده تجديد منابع تخريب به
.داشت خواهد همراه به را اكوسيستم
تداوم به نسبت اخير سال‌هاي در كشاورزي بالاي رشد رغم به
زيست‌محيطي عوارض.نيست چنداني اميد آينده در رشد اين
رشد بودن ناپايدار (خاك و آب تخريب و آلاينده‌ها افزايش)
در را زيادي چاره‌انديشي و نگراني كشاورزي و اقتصادي
.است داشته همراه به اقتصادي و اجتماعي و زيستي امور
حتي و سياسي بحران از عميقتر اكولوژي بحران مقطع اين در
نخست ، سال‌هاي همان در نماند ناگفته.است شده سرمايه‌داري
مخالفان است آورده ببار را فاجعه اين كه سبز انقلاب تز
بدبختي و فقر لحاظ به سوم جهان كشورهاي ولي داشت زيادي
مفاهيمي قالب در مي‌توان كه انقلاب فني دستاوردهاي به
برنج ، و گندم ويژه به محصولات برخي بازدهي و افزايش چون
يك در كشت چند امكان نتيجه در محصول كشت دوره شدن كوتاه
بدون درآمد افزايش بالاخره و آبياري بازدهي افزايش سال ،
و امراض مقابل در پربازده بذرهاي آسيبپذيري به توجه
كود مصرف ميزان افزايش آفات ، دفع سموم مصرف افزايش آفات ،
اين تهيه براي هنگفت وهزينه آب مصرف آن تبع به و
در و آبرساني مدرن شبكه‌هاي و تجهيزات همچنين و نهاده‌ها
.است داشته دنبال به را روند اين تداوم عدم آن پي
بخصوص مختلف كشورهاي پژوهشگران و انديشمندان امروزه
نگرانيها اصلي آورندگان بوجود خود كه صنعتي كشورهاي
خطر كاهش گوناگون راه‌هاي افتاده چاره‌انديشي به هستند
.مي‌كنند بررسي را
خانم توسط "خاموش بهار" نام به كتابي انتشار از بعد
و زيست محيط به توجه تدريج به سال 1962 در "كارسون راشل"
محافل توجه مورد كشاورزي پايدار توسعه و طبيعي تعادل
برانت ، كميسيون رم ، كلوپ مثل خاص كميسيون‌هاي علمي ،
محيط بررسي جهاني كميسيون متحد ، ملل زيست محيط برنامه
.گرفت قرار توسعه و زيست
سال در استكهلم كنفرانس زمينه اين اقدام‌هادر مهمترين
تحت بعدي كنفرانس و محيط و انسان با ارتباط در 1972
(برزيل)ريو در سال 1992 در كه بود وتوسعه محيط عنوان
.است معروف زمين سران اجلاس به و شد تشكيل
در كشور آن اساس بر تا است كار 21 دستور اجلاس اين حاصل
شده‌اي پيش‌بيني اقدامات بين‌المللي و منطقه‌اي ملي ، سطح
و اقليم و هوا و آب تغييرات زيستي ، تنوع زمينه در
را شونده تجديده منابع ساير و جنگل‌ها مديريت كويرزدايي ،
توسعه به قرن 21 در كشورها همه در كه دهند انجام نحوي به
است توسعه‌اي و رشد آن پايدار ، توسعه.يابد تغيير پايدار
نسل توانايي اينكه بدون را كنوني نسل نيازهاي بتواند كه
طرف بر اندازد خطر به خود نيازهاي تامين در را آينده
پايدار ، رشد براي اول شرط پايدار كشاورزي در.سازد
لطمه آوردن وارد بدون خاك و آب منابع بهره‌وري افزايش
نخواهد قادر بشر فردا ، به نگرش با منابع اين بر دائمي
نابودي قيمت به ماديات رشد به نامحدود طور به كه بود
.دهد ادامه زيست محيط
جاي شتابان رشد قولي به يا سبز انقلاب امروز ترتيب بدين
و آگاهي با ميبايستاست داده پايدار توسعه به را خود
آن حل كه معضلاتي به واقعي مشاركت و راسخ عزمي و نظر دقت
سبز انقلاب تراژدي تا گماريم همت است برآشفته را همگان
.نشود تكرار آينده نسل براي
كشها آفت مصرف مشكلات
سموم شد ذكر "قبلا كه دلائلي به دوم جهاني جنگ از بعد
سازنده كارخانه‌هاي و شركت‌ها براي.شدند مصرف چرخه وارد
داشت وجود آنها مصرف و توليد براي خوبي بهانه مواد ، اين
نجات انسان ميليون‌ها جان عمومي بهداشت زمينه در زيرا
فقر از رهايي براي كشاورزي بخش توسعه پي در و كرد پيدا
به كشاورزي اساسي محصولات توليد افزايش به نيل در
منجر آفتكشها اين مصرف كه نپائيد ديري ولي شد كارگرفته
پيدايش زيست ، محيط آلودگي مانند عديده‌اي مسائل بروز به
جديد ، آفات ظهور مفيد ، حشرات نابودي آفات ، در مقاومت
به و مصرف‌كنندگان براي متعددي خطرات و آفات طغيان
منابع رفتن دست از باعث چنين هم مواد ، اين كارگيرندگان
.مي‌شود انساني و محيطي زيست حياتي ، مالي ،
مورد شش در مي‌توان را سمي آفتكشهاي از ناشي مشكلات
:نمود خلاصه زير
:مقاومت پديده بروز -1
بروز از معتبر گزارش از 600 بيش ميلادي سال 1984 تا
رسيده ثبت به شيميائي سموم انواع به آفات مقاومت پديده
گونه كنه‌ها ، 150 و حشرات از گونه ميان 425 اين در.است
هرز علفهاي از مورد و 50 گياهان بيماري‌زاي عوامل از
(wisom1988).شده‌اند مقاوم شيميائي سموم به نسبت
:آفات طغيان -2
آفات جمعيت آفت‌كش ، سموم كاربرد از پس سال چند "معمولا
را طبيعي دشمنان كشها آفت زيرا مي‌رسد ، طغيان حالت به
آفات اين و كشته هستند ، حساس شيميائي سموم به بيشتر كه
.مي‌يابند افزايش محدوديتي و طبيعي مقابله هيچ بدون
( Debach1974)
:ثانوي آفات بروز -3
دشمنان نظر ، مورد آفات طبيعي دشمنان بر علاوه آفتكشها
آفات هجوم باعث عمل اين مي‌كشند نيز را حشرات ساير طبيعي
روي آفت هزارگونه تا 15 بين 5 جهان در.مي‌شود جديدي
تعداد اين برابر و 10 دارند فعاليت كشاورزي محصولات
شيميايي آفتكشهاي كه دارند را آفت به شدن تبديل توانايي
(vanden Bosch1978).دارند اساسي نقش تبديل اين در
موارد جهاني ، بهداشت سازمان محتاطانه گزارش طبق -4
وسي هشتصد بين جهان ، در كشها آفت كاربرد از ناشي مسموميت
مورد هزار هشت و وبيست پانصد و ميليون يك تا هزار چهار و
شده مرگ به منجر آن مورد تا 28000 شده گزارش سال هر در
آن از حكايت مزبور سازمان از ديگري گزارش (Who1986)است
كشورهاي در مرگ‌ها از درصد مسموميت‌ها ، 72 از %دارد ، 56
از بعضي (Who(مي‌باشد1986 ، رابطه اين در توسعه حال در
منجر موارد و تا 29000 را مسموميت موارد ديگر گزارشهاي
Jeyaratnam)كرده‌اند ذكر نفر هزار حدود 220 را مرگ به
(1985
هزينه‌ها -5
در معمولي آفتكشهاي قيمت ميانگين ميلادي سال 1969 از
در حاضر حال در است ، يافته افزايش %حدود 20 سالانه جهان
نيز سموم قيمت افزايش درصد تا 1400 حتي كشورها از برخي
مبارزه مخارج بر ساله هر بنابرايناست شده گزارش
توليد هزينه‌هاي افزايش موجب كه مي‌شود افزوده شيميائي
(Pollasrd 1981).مي‌شود كشاورزي محصولات
آفتكشها توسط آبي منابع آلودگي -6
هستند زيرزميني آبهاي منابع براي مسلم خطري آفتكشها
بعضي در.مي‌شود تلقي عمومي بهداشت براي بزرگ خطر خود كه
شسته نفوذ قابل خاك طريق از سرعت با آفتكشها مناطق از
آبهاي كه صورتي در.مي‌شوند آبي محيطهاي وارد و شده
اگر آبها اين پالايش و آلودگي زدودن شوند آلوده اگر سطحي
شده ذكر موارد تمام.است پرهزينه و مشكل نباشد غيرممكن
كه است شيميايي آفتكشهاي نابودي و تخريب پديده بيانگر
.است آورده ارمغان به خود با آن ساكنان و زمين براي
سموم مصرف ازدياد كه مي‌رسيم نتيجه اين به اختصار به
كه مي‌گذارد جاي به فراواني محيطي زيست خطرات شيميائي
مفيد عوامل حذف و غذايي زنجيره و جانوران خاك ، روي تاثير
ازدياد نتيجه در اينكه شدن مشخص با.اند جمله آن از
عدم واقع در و علف‌كشها و كشها قارچ با سمپاشي دفعات
و مي‌بيند صدمه خاك ميكروارگانيسم سموم از بهينه مصرف
آبي منابع كليه و آب چاه‌هاي مي‌رود بين از خاك حاصلخيزي
از بسياري در وحش حيات و مي‌گيرند قرار نابودي خطر در
غذاي تامين ضمن اينكه نگراني.است نابودي حال در مناطق
سازمانهاي توسط كه مطالعاتي طبق كه امروز مردم
كره سطح در انسان غذاي توليد درصد شده 98 بين‌المللي
مصرفي غذاهاي مجموع از درصد و 92 است خاك به وابسته زمين
از گياه نوع سي حدود كه مي‌آيد دست به گياهان از انسان
نياز مورد پروتئين و كالري عمده قسمت مغذي گياهان مجموعه
ذرت 53 و برنج و گندم تنها و مي‌كند تامين را ما بدن
زمين اين آيا.مي‌كند فراهم را جهان غذايي مايحتاج درصد
تامين هم را آينده نسلهاي غذاي تخريب ، روبه و ديده آسيب
مي‌كند؟
گرو در خود پايدار كشاورزي به رسيدن كه نمود اذعان بايد
آفات با مبارزه لذا آنهاست در بهره‌وري و پايه منابع حفظ
كشورهائي در.دارد را خود خاص اهميت چارچوب اين در گياهي
و سنتي روشهاي از تركيبي هستند غذايي مواد كمبود دچار كه
.است ضرورت يك جديد
سنتي روشهاي جغرافيائي مناطق از بعضي در حاضر حال در
مدت دراز در كه روشهاست عملي‌ترين و واقعي‌ترين كشاورزي
روشها اين چرا اينكه اكولوژيك مبناي دانستن.مي‌دهد جواب
مبناي درك از پس و است مهم بسيار هستند موفقيت‌آميز
آمده دست به دانش با همراه روشها اين موفقيت اكولوژيكي
در.شود تلفيق كشاورزي توليد مدرن سيستم‌هاي با مي‌تواند
انتظار در كه است نهفته زيادي ثروت سنتي كشاورزي در واقع
و منطقي يافته‌هاي با تا است مانده بهره‌برداري و كشف
با تا آميزد ، هم در نوين كشاورزي با جانبه همه
در.يابند دست موءثر و جديد راهكارهاي به بهره‌برداران
.است اساسي نياز يك كشاورزي سيستم اكولوژي مطالعه واقع
زيست يك ايجاد و طراحي تجديد بر تاكيد پايدار كشاورزي
اكولوژيكي روشهاي كارائي كه دارد را جديد كشاورزي بوم
و قيمت گران مواد از استفاده و داده افزايش را مفيد
حداقل به كشاورزي محصولات توليد فرآيند در را آسيبرسان
با كشاورزي محصولات توليد در كه اميد اين با برساند
بهينه استفاده قولي به يا كمتر ه‌هاي نهاد بكارگيري
و برسد مدت دراز در توليد بالاي پتانسيل به ها ه نهاد از
از بسياري در فرهنگي مبارزه روشهاي احياي و شناخت با
شيميايي مبارزه جايگزين را آنها مي‌توان سادگي به موارد
:جمله آن از نمود
فضاهاي يا مزارع مديريت -آن20 رويش محل و گياه انتخاب -1
-كاشت 5 زمان -شيميائي 4 كودهاي و سموم مصرف مديريت-سبز 3
همجوار محصولات -سازي6 سالم) گياهي بقاياي نابودكردن
و زمين زدن شخم -زراعي 8 تناوب -هرز 7 علفهاي و مزرعه با
كشاورزي برابر در محصولي تك كشاورزي -خاك 9 زيروروكردن
قرنطينه -محصولي 10 چند
نوري آقاجان نسرين
|
