اسلام جهان در فرهنگي تبادلات
با وگو گفت در- دادند گسترش را جغرافيا دانش مسلمانان
(بخش واپسين)چانلو قره حسين دكتر
اسلام تمدني حوزه گسترش گفتيد هم خودتان كه همان‌گونه *
اهميت اساس ، اين بر اسلامي جغرافياي دانش رشد و
اسلامي سرزمينهاي از اندازه و حدود و مقياس و نقشه‌نگاري
ايجاد در مسلمانان نقش است ، مي‌يافته برجسته‌اي ضرورت
است؟ مايه‌اي و توان چه تا نقشه‌نگاري
شبه از خارج سرزمينهاي فتح و آن گسترش و اسلام ظهور با *
اقوام و ملتها با آشنايي و (روم و ايران) عربستان جزيره
به كه داشت آن بر را عرب مسلمانان تمدن ، و فرهنگ صاحب
اسلام ، گسترش به رو دنياي حكومتي و سياسي مقتضيات لحاظ
الگوهاي نداشتن لحاظ به ولي برند پي نقشه‌نگاري ضرورت به
قرن دوم نيمه در بگيرند ، الگو آنها از كه استفاده قابل
از فقط نشده ، ملاحظه مدون و مكتوب اسناد هجري دوم و اول
ثقفي يوسف بن حجاج براي ديلم سرزمين از نقشه‌اي روي
به سخن نيست ، اثري آن از اكنون و شد تهيه (-ه متوفاي 95)
كه ضرورتي دليل به عباسيان دوره آغاز در.است آمده ميان
پيش (مدينتالسلام) جديد شهر اهميت لحاظ به منصور زمان در
حدود تا عراق جنوب باتلاق‌هاي از نقشه‌اي گويا آمده ،
.نيست اثري حاضر حال در نيز آن از كه شد تهيه بصره
جغرافيايي آثار ترجمه و نقل به توجه اثر بر بالاخره
"كتابالجغرافيا" و سوري مارينوس جغرافياي مانند يونان
انگيزه داشت ، پيوست به نقشه‌هايي كدام هر كه بطلميوس
.كرد تقويت مسلمان جغرافيادانان ميان در را نقشه ترسيم
در يونان جغرافياي علماي از رساله‌هايي كتب ، اين از غير
بن يعقوب چون مسلمان دانشمندان توسط ترجمه و نقل دوران
رسم‌المعمورمن" اثر صاحب (-ه متوفاي 290) كندي اسحاق
است ، بطلميوس "مسكون‌الارض" كتاب از ترجمه‌اي كه "الارض
به را بعد قرنهاي مسلمان جغرافيادانان كه بود نمونه‌اي
زمان در سرانجام.كرد تشويق نوع اين از رسالاتي نوشتن
و هند يونان ، شده ترجمه آثار به توجه با مامون ، خلافت
براساس مسلمان جغرافيادانان ايران ، نقشه‌نگاري سنتهاي
اقتباس قديم تمدن منبع سه اين از كه گوناگوني سنتهاي
دريايي و محلي عالم ، نقشه‌هاي كشيدن به بودند ، كرده
آموخته راه اين در كه هم تجربه‌اي اثر بر و پرداختند
معمول قديمي روشهاي جايگزين را نويني تكنيكهاي بودند ،
.كردند هند و ايران و يونان
نام به جهان نقشه نخستين كه مي‌دانيم سويي از
بعدها و شد ترسيم مامون دستور به "الصورتالمامونيه"
ديده را ماموني نقشه كه زهري و مسعودي چون دانشمنداني
بودند ، سنجيده آن قديمتر نمونه‌هاي با را آن و بودند
نظام از تركيبي بر مبتني ماموني نقشه كه دارند اذعان
دو از بهتر خود نوع در و بوده يوناني و ايراني نقشه‌كشي
آثار در "تقريبا ماموني نقشه.است بوده خود سلف روش
نقشه با اروپاييان و يافت انعكاس اسلامي جغرافيادانان
كثير احمدبن "السماويه الحركات" كتاب طريق از ماموني
.كردند پيدا آشنايي فرغاني
بود؟ دوره‌اي چه در اسلامي نقشه‌نگاري اوج *
شريف كوششهاي با هجري ششم قرن در اسلامي نقشه‌نگاري *
فرماندهان دربار در كه او رسيد ، شكوفايي اوج به ادريسي
روزگار جغرافيادانان انجمن رئيس عنوان به و سيسيل
نقشه هفتاد بلورين ، گويي تهيه با شد موفق مي‌گذرانيد ،
عنوان به و ترسيم آن بر را متقدم جغرافيادانان جغرافيايي
"ضمنا اونمايد نورماند پادشاه تقديم جهان‌نما جام
نام به شده ، ترسيم نقشه‌هاي براي هم شرحي توانست
ادريسي.بنمايد تهيه "في‌افتراق‌الافاق ترمتالمشتاق"
از برخي باشد ، مسلمان جغرافيادان مشهورترين غرب در شايد
نقشه‌كش و جغرافيادان بزرگترين را او اروپا ، دانشمندان
سراسر به او سفرهاي.مي‌دانند اسلامي ميانه سده‌هاي
سيسيل ، شيعي پادشاه دربار در وي طولاني سكونت و اروپا
ديگر از زودتر را ادريسي اروپاييان ، تا شد سبب
جايي در ادريسي.دهند قرار توجه مورد جغرافيادانان ،
قرار مديترانه نواحي مركز در واقع در كه مي‌كرد زندگي
و شمال درياهاي دريانوردان و كشتيها وعده‌گاه آنجا.داشت
از خود اطلاعات ادريسي.بود مديترانه و اطلس اقيانوس
سرچشمه‌هاي و گينه سواحل مالي ، نيجر ، ) سياهان سرزمين
و رفت نواحي اين به كه بازرگاناني از را (نيل رودخانه
كه آورد فراهم را اطلاعاتي و كرد گردآوري داشتند ، آمد
دسترسي بدان هم او از بعد حتي و او از پيش جغرافيادانان
ميان پيوستگي ادريسي گفت ، مي‌توان واقع درنكردند پيدا
نقشه‌هايي و آورد بوجود را جديد و كهن جغرافيايي مكتب دو
.است بوده اروپاييان ماخذ و مرجع مدتها داد ، ارائه كه را
نظر به دريايي ، بازرگاني به داشتيد اشاره سخنانتان در *
سفرهاي و سير در مسلمانان آن از پس و اعراب كه مي‌رسد
و دور سرزمينهاي اكتشاف آن پي در و دريانوردي تجاري ،
به اكتشافات و سير اين داشته‌اند ، بسزايي نقش نزديك
.است مي‌بخشيده ويژه‌اي سوي و سمت جغرافيايي پژوهشهاي
و چين) شرق ميان بازرگاني در اعراب قديم ، روزگار از *
ولي داشتند را واسطه عنوان (روم و شام مصر ، ) غرب و (هند
بندر دو رونق و توسعه و عباسيان زمان در بغداد ، ايجاد با
شخصي و عملي شركت خليج‌فارس ، سواحل در سيراف و بصره مهم
اعراب.يافت گسترش بازرگاني كار در ايرانيان و اعراب
آن در و گرفتند فرا ايرانيان از را دريانوردي فن مسلمان
موسمي بادهاي وزش جهت هجري سوم قرن از.كردند پيدا مهارت
سواحل در كشتيها حركت به تنها و شناختند را هند اقيانوس
از هند اقيانوس و درياها پهناي بر بلكه نكردند اكتفا
اعراب.كردند دريانوردي چين و هندوستان به جزيرتالعرب
درياي و سياه روم ، درياي و سرخ درياي بر آزادانه مسلمان
كشتيراني سند و نيل ازجمله بزرگ رودهاي از برخي بر و خزر
چيني كشتيهاي با درقياس اعراب كشتيهاي آنكه با.مي‌كردند
نهنگهاي با شدن روبه‌رو خطر هند اقيانوس در و بود كوچك
به شجاعانه آنان ولي مي‌كرد ، تهديد را آنها بزرگ
از و درمي‌دادند تن دريا روي دورودراز مسافرتهاي
بودند ، كرده اقتباس ايرانيها از كه دريايي نقشه‌هاي
چنان مسلمان اعراب دريانوردي كار.مي‌كردند استفاده
خانفويك يا كانتون بندر در چين سواحل در كه يافت گسترش
آن بعد اندكي ولي آوردند ، به‌وجود ايراني -عربي مستعمره
شد چين با قرني سه ارتباط قطع باعث همين.كردند غارت را
ميان دريايي آمد و رفت دوباره بعد به هفتم سده از ولي
و تجارت دريانوردي ، گسترش با.گرفت رونق چين با مسلمانان
غرب و شرق در اعراب.يافت توسعه نيز مسلمانان بازرگاني
سفرهاي در.آوردند به‌دست فراواني اهميت بازرگاني ازلحاظ
بومي قبايل با كالا به كالا مبادله ازطريق حتي دريايي
دادوستد هند ، اقيانوس در نيكوبار و آندامان جزاير
.مي‌كردند
اكتشاف براي مسلمان اعراب انگيزه ظاهرا البته *
و بود تجاري و بازرگاني دلايل به بيشتر جديد ، سرزمينهاي
وا كار اين به را آنان جغرافيايي اكتشاف و ذوق كمتر
چيست؟ شما نظر.مي‌داشت
آنجا از مي‌شد ، خشنود آنان سودجويي حس هرجا.است درست *
تصورات و انديشه‌ها برخي آنكه ، ديگر.نمي‌رفتند جلوتر
از كه به‌طوري بود چيره آنان ذهن بر غيرعلمي و موهوم
منصرف بازرگاني حتي يا اكتشاف براي تازه گام برداشتن
اطلس اقيانوس برروي كشتيراني از نمونه براي.مي‌شدند
و متلاطم بسيار مي‌پنداشتند كه چرا مي‌كردند ، خودداري
اعراب.شكست خواهد درهم را كشتيها بزرگ مد و جزر امواج
يكي.مي‌كردند گمان تاريكي درياي را اطلس اقيانوس مسلمان
و بومي قبايل از ترس رابطه ، اين در مهم عوامل از ديگر
از را آنان كه بود مركزي آفريقاي يا هند مشرق آدمخواران
.مي‌شد مانع جديد سرزمينهاي داخل در پيشرفت
تر ، قديمي همه از.برمي‌خوريم مهمي سفرهاي به دوره دراين
است مشهور كه است سيرافي سليمان به‌نام بازرگاني آن از
خود سفرهاي و خاطرات شرح و كرده هندوچين به سفر چندين كه
سيرافي ابوزيدحسن بعدها.است نگاشته سرزمينها آن از را
آن شگفتيهاي و هند اقيانوس جهانگردان از ديگري گزارشهاي
.كرد گردآوري "التواريخ سلسله" به‌نام كتابي در
و جهانگردي قصد به كه ديگري جغرافيادان و مورخ مسعودي ،
سفر ديگر ملتهاي مادي و معنوي سنن و فرهنگ از شدن آگاه
درياي ازجمله درياها از بسياري بر است ، مي‌كرده بسيار
دريايي سفرهاي ادامه.است نشسته كشتي بر مديترانه خزرو
مسافرتهاي با چهارم سده به آن نفوذ سپس و سوم سده در
.رسيد خود اوج به رامهرمزي ناخداي شهريار بن بزرگ دريايي
داستانهاي نقل به "عجائبالهند" به‌نام كتابي در وي
و هند مشرق جزاير دريانوردان شگفت‌انگيز و آموزنده
.است پرداخته آرام اقيانوس ديگر قسمتهاي
بوده كه انگيزه‌اي هر به دريايي سفرهاي اين در درواقع *
گوناگون ملل معنوي و فرهنگي ميراثهاي از بسياري باشد ،
ديگر فرهنگي حوزه‌هاي به و مي‌يافته انتقال و نقل
از بسياري پراكندگي و انتقال نمونه براي.است درمي‌آمده
طريق همين از برعكس يا غرب به شرق از عاميانه قصه‌هاي
.است مي‌گرفته شكل
روح با كه هجري چهارم و سوم سده دو به‌راستي.بله *
دريايي ادبيات پيدايي به بوده ، همراه جستجو و اكتشاف
رفته ازميان آثار اين عمده قسمت اگر.انجاميد ويژه‌اي
شده كسب نظري معلومات با معارضه‌اي كه مي‌رسد به‌نظر ولي
به.است بوده ترجمه درحال غيريوناني و يوناني منابع از
عملي و نظري معلومات ميان كه تناقضهايي "غالبا دليل همين
و جغرافيانويسان كه بود دشواري مسايل از يكي مي‌شد ، پيدا
سرانجام و بودند روبه‌رو آن با عرب و مسلمان جهانگردان
اسلامي جغرافياي تكامل باعث عمل و نظر ميان تعارض همين
.شد بعد دوره‌هاي در
تاريخي جغرافياي درباره كتابي شما كه يافته‌ايم اطلاع *
داريد ، پژوهش و نگارش دست در اسلامي خلافت غرب سرزمينهاي
توضيحاتي آن در بحث مورد مسائل چگونگي درباره مي‌توانيد
بدهيد؟
(اول قسمت) اسلام تاريخي جغرافياي نام به كتاب اين *
اختصاصي دوره دانشجويان براي سمت انتشارات درخواست بنابه
كتاب.شد داده سفارش به‌اينجانب اسلامي ملل تمدن و تاريخ
و جغرافيايي كليات بر مشتمل اول بخش ;است بخش دو حاوي
.است اسلام خلافت غرب سرزمينهاي تاريخي جغرافياي دوم بخش
آن تقسيمات و جغرافيا دانش:عبارتنداز اول بخش موضوعات
جغرافيادانان ، ديدگاه از تاريخي جغرافياي ازجمله
جغرافياي پيدايي جهان ، جغرافيايي تقسيمات آن ، ويژگيهاي
زيج ايجاد در مامون اقدامات مسلمانان ، نزد در رياضي
مكاتب پيدايي و سفر و سير آغاز صورتالمامونيه ، و ممتحن
و اكتشافات به‌منظور دريانوردي آغاز عمومي ، جغرافياي
مختلف ، سرزمينهاي عجايب و شگفتيها به توجه بازرگاني ،
بر مشتمل كتاب دوم بخش..و محلي جغرافياي تدوين
هفت در كه است اسلامي شهرهاي و مناطق تاريخي جغرافياي
ناحيه‌هايي و شهرها فصول اين در.است شده تنظيم فصل
نيل ، رود ،(قديم بيزانس) صغير آسياي جزيره ، عراق ، مانند
قرار بررسي مورد..و مغرب و آفريقا شمال اندلس ،
و تاريخ رشته دانشجويان آشنايي كتاب اين هدف.گرفته‌اند
و تاريخ در پژوهش به علاقه‌مندان نيز و اسلامي تمدن
و تمدن گهواره زماني كه است سرزمينهايي با اسلامي فرهنگ
سياستهاي با مسلمان حكومتهاي و بوده اسلامي فرهنگ
مردم سرزمينها اين در.رانده‌اند فرمان آنها بر گوناگون
و فرهنگي آثار و كرده زندگي خود خاص فرهنگي ويژگيهاي با
با آشنايي.گذارده‌اند يادگار به خود از..و معماري
.است آثار همين ازطريق آنها
تا غربي خلافت سرزمينهاي فرهنگ و بررسي‌تاريخ و شناخت *
ياري اسلامي تمدن و فرهنگ شناخت در را ما اندازه چه
مي‌رساند؟
دور شرق سرزمينهاي به بيشتر مسلمانان جغرافياي در *
پرداخته هند اقيانوس در واقع جزاير و هند و چين مانند
.كرده‌اند توجه غربي سرزمينهاي به كمتر و شده
چرا؟ *
پرخطر و غرب به دريايي راههاي كم‌شناختگي دليل به شايد *
سفر و سير مجال كمتر آنان به كه بوده خشكي راههاي بودن
غربي سرزمينهاي از ما اطلاعات رو اين از.است مي‌داده
را اروپا قارهاست اندك بسيار (آفريقا و اروپا)
آلپ مرتفع و بلند كوههاي.مي‌ناميدند كبير ارض مسلمانان ،
و پرآب رودهاي وجود و طرف يك از جنوبي سواحل موازات به
كه قديمي عقيده اين به پاي‌بندي همچنين و گذر غيرقابل
.باشد كوه و رود دريا ، كه درآمد جايي به نبايد
دست به (اسپانيا) فتح‌اندلس زمان از اروپا قاره به توجه
فرانسه جنوب تا خود حملات در مسلمانان.آمد پيش مسلمانان
.نشستند عقب فرانكها از شكست به‌دليل ولي رفتند پيش
چون جهانگرداني مسافرتهاي مرهون مسلمانان بعدي اطلاعات
توسط قرنهاي‌پسين در اطلاعات اين.است حوقل ابن
زيادي اطلاعات او.شد تكميل ادريسي چون جغرافياداناني
به كه بازرگاناني و تجار ازطريق را سياه آفريقاي درباره
او كوشش و همت اين‌رو از آورد ، به‌دست مي‌رفتند نواحي آن
سرزمينهاي شناسايي.گرديد سياهان سرزمين شناسايي باعث
آفريقا شمال دارد ، توجه‌تري شايان اهميت ما براي كه غربي
و پژوهشگران بر.است (اندلس) اروپا غربي جنوب و (مغرب)
اين فرهنگ و تاريخ در بررسي به كه است بايسته مورخان
فرهنگي ويژگيهاي با اسلامي فرهنگ كه چرابپردازند مناطق
.است شده جلوه‌گر متناسب گونه‌اي به مناطق اين
و آداب در تحقيق به كه است مورخان و جغرافيادانان بر
را آنها و پرداخته مناطق آن مردم فرهنگي خصوصيات و رسوم
اسلام دنياي شرق مردم براي كه كنند معرفي گونه‌اي به
.است اسلام ازدنياي بخشي سرزمينها آن كه چرا باشد ، سودمند
دنياي از قسمت دو اين ميان استعماري سياستهاي امروزه
بي‌خبر يكديگر حال از را آنها و افكنده جدايي اسلام
مناطق همين در قديم دنياي در درحالي‌كه.است گذارده
قسمت دو و داشته رواج "في‌الارض سيروا قل و اطلبالعلم"
و آمد و رفت هم با بيواسطه (اسلام غرب و شرق) قديم دنياي
تمدن و فرهنگ سرچشمه از و داشته علمي و فرهنگي ستد و داد
نزديك آينده در ان‌شاءالله.مي‌شدند بهره‌مند يكديگر
بخش دو اين ميان فرهنگي تبادلات و ارتباطها همان دوباره
.شود گرفته سر از اسلام جهان از
ارشاد رضا محمد: از گو و گفت
|
معارف كتابخانه
|
هروي مايل نجيب مقالات مجموعه به نگاهي
سايه به سايه
(رساله‌ها و مقاله‌ها دفتر)
چاپ گفتار ، نشر:ناشر /هروي مايل نجيب:تاليف و نوشته
:قيمت /روكش با گالينگور رقعي ، قطع /بهار 1378 / اول
صفحه تومان ، 620 3000
و عرفان ادبيات ، حوزه در آشنايي نام "هروي مايل نجيب"
مختلف حوزه‌هاي در وي تتبعات و تحقيقات و است نسخه‌شناسي
و گرفته قرار فرهنگ و فكر اهل استفاده مورد همه‌گاه
در معاصر پژوه عرفان و محقق اين مقاله‌هاي.مي‌گيرد
به نيز افغانستان پاكستان ، سوريه ، كشورهاي تخصصي مجلات
به "هروي" كه مهمي آثار جمله ازميرسد و رسيده چاپ
به مي‌توان است يازيده دست آن ترجمه يا تاليف تصحيح ،
بررسي و جامي آيينگي ، خاصيت اسلامي ، تمدن در آرايي كتاب
تاريخ فارسي ، زبان به خانقاهي نگارشهاي آثارش ، و زندگي
مفاهيم فرهنگ ايران ، در عربي ابن فارسي ، زبان سياسي
مذكراحباب پير ، برگهاي اين ايران ، در تصوف تاريخ مثنوي ،
اين كه كرد اشاره اكبرآبادي مولوي مثنوي شرح نهايت در و
.است چاپ مرحله در آخري
"هروي مايل" استاد نوشته‌هاي از مجموعه‌اي "سايه به سايه"
و عرفان تصوف ، فارسي ، ادب و زبان حوزه‌هاي در كه است
عرفاني ، كتابهاي نقد و كتابشناسي ستيزي ، فلسفه
گذشته سالهاي طي در و خطي نسخه‌هاي معرفي و نسخه‌شناسي
استاد.است رسيده چاپ به مختلف تخصصي مجلات در و نوشته
مقالات انتشار از هدف كتاب ، اين مقدمه در خود هروي مايل
از گاهگاهي دفتر اين در نگارنده" برمي‌شمرد ، چنين را
نگريسته قرني چهارده تمدن سايه به قرني بيست تمدن سايه
ديرينه فرهنگ تاريخ به مربوط نكته‌هاي از پاره‌اي است ،
نگريسته امروزينه نگاهي و ديد از مقاله‌هايي ضمن در را
سي‌واند است ، داشته "تمدن دوسايگي" از كه تصوري با و است
سالهاي 1358تا1374 ميانه در كه را مقاله‌هايش از مقاله
و آورده فراهم سايه به سايه در بود ، كرده منتشر و نوشته
مراد كه آنچنان "سايه‌به‌سايه" كتاب.زد آن نشر به دست
تمدن و فرهنگ از عناصري بازشناسي پي در است ، نويسنده
صدد در كسي كمتر و مانده سايه در همچنان كه است ايراني
هنوز نويسنده اعتقاد به.است برآمده آن شناساندن
مانده ناشناختگي سايه در كه دارد وجود بسياري نكته‌هاي
و ادب دين ، تاريخ مند نظام كليت به رسيدن براي و است
باز را مذكور ناشناخته‌هاي مي‌بايست ايراني ، جهان فرهنگ
فرهنگ و ادب تاريخ شناخته‌هاي با را آنها پيوند و جست
پاره‌اي پي در سايه به سايه مجموعه.بازيافت
عرفان و تصوف فارسي ، ادب و زبان به مربوط ناشناخته‌هاي
در كه است نسخه‌شناسي و كتابشناختي نكته‌هاي و ايراني
.است آمده فراهم بهره چهار
فارسي ادب نگارشهاي تصحيح تجديد ضرورت از مجموعه اين در
از و رفته سخن انتقادي صورت به آنها بازخواني اهميت و
يادشده مشكول نسخه‌هاي گونه‌شناسي و زبان‌شناسي ارزشهاي
رشيدالدين خواجه ارزشمند آثار از يكي بازسازي طريق و
ايراني نسخه‌هاي معرفي به و شده نموده همداني فضل‌الله
شده پرداخته -الحشائش كتاب يعني -ديسقوريدس اثر مهمترين
ايران در متون ترجمه و تصحيح ناشناخته كانونهاي از يكي و
.است يافته طرح مجال صفوي عصر
"صوفيه اصطلاحات" رساله استوار نا نسبت مجموعه اين در هم
گزارش و گرفته قرار رد و مداقه مورد عراقي فخرالدين به
مذهب و گرديده مطرح خانقاهي نهادهاي از عراقي كبيرالدين
بحث مجال سمناني علاءالدوله زبان از تقريب عوامل و عدلي
سده 8 در پيرتسليم توسط كه ايمان از غريب تفسيري و يافته
و نقد بود ، كرده پا به جنجالي ايراني جهان شرق در ق.-ه
يكي بازيافته اشعار نمونه و احوال گزاره و گرديده بررسي
كه -تبريزي محمود ملك -يعني ق.-ه قرن 7 سخنوران از
فارسي بحرطويل بررسي وبه شده آورده بود ، مانده ناشناخته
زبان آواساز نام پسوندهاي از يكي به و گرديده اهتمام
غزالي ابوحامد ستيزي فلسفه علتهاي و شده داده توجه فارسي
قرار تمحيص و نقد مورد ايران فرهنگ تاريخ در آن تاثير و
.است گرفته
فرهنگ و دين سرزمين خراسان كتاب به نگاهي
انتشارات:ناشر /سيستاني افشار ايرج:نگارش و پژوهش
+ صفحه تومان ، 500 قيمت2200 /بهار 1378 اول چاپ هيرمند ،
رنگي عكس 44
و ايرانشناسي جامع طرح از مجلد نخستين خراسان كتاب
تمامي با استان يك مجلد هر در است قرار كه است گردشگري
...و عامه فرهنگ اجتماعي ، تاريخي ، جغرافيايي ، ويژگيهاي
به شناسانه اقليم نگاه واقع در روش اين.شود معرفي
براي ماخذي مي‌تواند و است ايراني اقوام و سرزمينها
قصد كه باشد پژوهان فرهنگ و ايرانشناسان و گردشگران
را فرهنگ و دين سرزمين اين از قطعه‌اي يا خراسان شناخت
.دارند
از و بوده مركزي ايران از بخش كهن‌ترين خراسان ،
معنويت و دين اقليم و فرهنگ مركز و مهد ايام ، قديم‌ترين
بخشهاي شامل بزرگ ، خراسان گذشته در.است مي‌شده محسوب
نيز غيره و سمرقند بخارا ، بلخ ، هرات ، جمله از وسيعي ،
قاجاريه عهد در كه نهايي سياسي تقسيمات با اما است ، بوده
خراسان اينك داد ، رخ مركزي دولت فتور و ضعف دليل به و
تركمنستان ، جنوب افغانستان ، غرب در خاصي جغرافيايي محدوده
اين و مي‌شود محسوب گلستان و سمنان شرق و سيستان شمال
مي‌شده محسوب بزرگ خراسان اجزاي از زماني گفتيم كه همه
.است
ايرج پركار ، و فعال اقليم‌شناس اثر خراسان ، استان كتاب
بخش‌بندي اين و شده تدوين بخش چند در سيستاني ، افشار
اقليم‌شناسي و طبيعي جغرافياي از.دارد كلاسيك شكلي
سپس و شده آغاز...و زنده پوششهاي گياهي و جغرافيايي
كل كه گرفته قرار بررسي مورد خراسان تاريخي پيشينه
قسمت ، اين در فصل بهترينميشود شامل را اثر اين بخش‌دوم
و است خراسان تاريخي پيشينه و نام درباره اول فصل
.است شده معرفي خراسان بزرگ استان شهر يك و سپس‌بيست
و فرهنگي شناخت و ابنيه به دقيق‌تر بررسي با سپس نويسنده
صورت به را شهر هر و پرداخته خراسان ارزشمند آثار
از.است داده قرار توجه مورد تيزبينانه و جداگانه
بررسي و قوم‌شناسي كه است چهارم بخش كتاب مباحث مهمترين
پايان در.برمي‌گيرد در را خراسان ديني و اجتماعي
مقابر و فرهنگي جايگاههاي و اماكن از زيبايي تصويرهاي
با همراه كه شده منتشر كتاب انضمام به عرفا و علما
كتاب بهترين به را كتاب دقيق ، منابع فهرست و نمايه‌ها
.است بخشيده استعلا خراسان‌شناسي درباره
|
|
معارف پيك
|
جمعه فضيلتهاي
از مروي روايات در و است فضيلتي با و مقدس روز "جمعه"
و است شده اعيادشمرده جزء -السلام عليهم -معصوم امامان
"روزها سرور" يعني "الايام سيد" را آن اكرم رسول حضرت
زمان ، اين روز و شب كه اين مگر نيست اين و است ناميده
والاترين كه كريم قرآن در كه حدي به بوده پرارزش بسيار
مرتبت ختمي حضرت بر منزل وحي و است اسلام مقدس متن
بدين.مي‌باشد "جمعه" آن سوره‌هاي از يكي نام مي‌باشد
را مكرم شب و روز اين قدر بايد موءمني زن و مرد هر لحاظ
در.گيرد توشه ره آن بي‌شمار بركات از بتواند تا بداند
با مي‌تواند مسلمان يك كه را اعمالي نيز و فضايل دنباله ،
دست الهي رضاي و ثواب به آن شب و جمعه روز در آن انجام
ذكر (ع)معصومين احاديث و روايي كتب از استفاده با يابد
تزكيه و خودسازي با اسلامي ارزشهاي دوستداران تا شده
سرشار كوله‌باري با آغازهفته در جمعه ، روز و شب در خويش
بپردازند خود روزمره كارهاي ادامه به صفا و ازمعنويت
پر هفته‌اي و نشوند دور خير و استقامت و درستي جاده تااز
.باشند داشته پيش‌رو در ثواب و خير از
جمعه روز فضيلتهاي -الف
جمعه روز و شب كه است شده روايت (ص)اكرم رسول حضرت از -1
را كس هزار تعالي 600 حق آن ساعت درهر و است ساعت 24
.كند آزاد ازجهنم
ظهر بين كس هر كه است نقل (ع)صادق امام حضرت از -2
فشار از را او خداوند بميرد جمعه روز ظهر تا پنج‌شنبه
.دارد نگاه قبر
حرمتي و حق داراي جمعه كه است روايت (ع)حضرت همان از -3
از لذا.گرداني ضايع را آن حرمت مبادا پس.است بزرگ
سوي به نيكو كارهاي انجام با و فرومگذار چيزي خدا عبادات
كه چرا فروگذار را الهي محرمات همه و جو تقرب پروردگار
عقوبت و مي‌كند مضاعف را نيكي‌ها ثواب خداوند روز اين در
.مي‌نمايد محو را گناهان
نظر از جمعه شب كه است نقل (ع)همام امام همان از -4
شب در عالم خداوند كه بدرستياست جمعه روز همانند فضيلت
اول آسمان به موءمنان اكرام جهت را فرشتگان جمعه ،
گناهانشان و كند زياد را آنها حسنات تا مي‌فرستد
و كنيد زنده‌داري را جمعه شب مي‌توانيد تا پس.رابيامرزد
.بپردازيد نماز و دعا به صبح تا
جمعه شب چون كه شده روايت (ع)بزرگوار امام آن از -5
صحرا وحوش و مي‌آورند در آب از سر دريا ماهيان مي‌آيد
را ما خدايا كه مي‌كنند ندا را پروردگار و مي‌كشند گردن
.نكن عذاب آدميان گناه خاطر به
در تعالي خداوند كه شده روايت (ع)باقر محمد امام از -6
ندا عرش فراز از كه مي‌كند مامور را فرشته‌اي جمعه شب هر
جمعه صبح طلوع از پيش كه هست موءمني بنده آيا كه مي‌كند
.مي‌پذيرم را او توبه من كه كند توبه خود گناه از
از پيش و باشد شده تنگ روزي‌اش كه هست موءمني بنده آيا
كه گردانم زياد را روزي‌اش بخواهد من از جمعه صبح طلوع
.سازم گشاده را او روزي صبح ازطلوع پيش من
من از جمعه صبح طلوع از پيش كه هست بيماري موءمن بنده آيا
او صبح طلوع از پيش البته كه دهم شفا را او كند درخواست
.كرد خواهم عطا سلامتي را
طلوع از قبل كه دارد وجود زنداني غمگين مومن بنده آيا
و سازم رها زندان از را او تا بخواهد من از جمعه صبح
ساخت خواهم مستجاب را دعايش البته كه كنم چاره را اندوهش
.بدمد جمعه صبح تا درمي‌دهد را ندا اين فرشته آن پيوسته و
:فرمودند كه است نقل (ع)اميرالموءمنين مولا از -7
روز آن در كس هر كه است آن جمعه روز فضيلتهاي جمله از
برآورده را آن بزرگ ، پروردگار باشد داشته حاجتي خدايش از
روز و شب در چونباشند عذاب مستوجب گروهي اگر و مي‌سازد
.برگيرد آنان از را عذاب آن خدا كنند دعا جمعه
جمعه شب در پسنديده كارهاي -ب
سبحان‌الله:يعني.گفتن اربعه تسبيحات بسيار -1
اكبر والله الاالله اله ولا والحمدلله
كردن استغفار پنج‌شنبه ، روز آخر در كه فرمود طوسي شيخ -2
.دارد فراوان استجاب
صاد ، يس ، سجده ، الم كهف ، اسرائيل ، بني سوره‌هاي خواندن -3
و جمعه طور ، ساعه ، دخان ، حم سجده ، معم واقعه ، احقاف ،
ماقبل سوره‌هاي و واقعه سوره فقط ندارد فرصت كسي چنانچه
.بخواند را آن
را جمعه مباركه سوره جمعه ، شب درهر كس هر است روايت
.بود خواهد ديگر جمعه تا جمعه آن از او كفاره بخواند ،
و بخواند را جمعه سوره عشاء و مغرب نماز اول ركعت در -4
نمازعشاء ، دوم درركعت و توحيد سوره نمازمغرب دوم درركعت
.كند قرائت را اعلي سوره
فاطمه حضرت از چنانچه كند بسيار دعا موءمنان حق در -5
موءمن برادران از نفر ده براي كسي اگر شده روايت (س)زهرا
.شود واجب براو بهشت كند آمرزش طلب خويش درگذشته
معنوي بركات و آثار كه كميل فيض پر دعاي خواندن -6
آن روايي سند كه است ادعيه‌اي جمله از و دارد بسياري
.مي‌باشد معتبر بسيار
جمعه روز نيكوي اعمال - ج
ركعت در و بخواند جمعه سوره صبح ، نماز اول ركعت در -1
.توحيد سوره آن دوم
روز در صبح نماز و ظهر نماز از پس كس هر كه است روايت -2
:بگويد جمعه غير و جمعه
تا نميرد "فرجهم عجل و محمد آل و محمد علي صل اللهم"
.دريابد را (عج)قائم حضرت
.كند تلاوت را الرحمن سوره صبح ، نماز از بعد -3
اداي از پس نمازگزار كه است مستحب مي‌گويد طوسي شيخ -4
مرتبه صد و توحيد سوره صدمرتبه جمعه ، روز در صبح نماز
.كند استغفار نيز صدبار و فرستد صلوات
وقت و است شده فراوان تاكيد آن انجام به كه جمعه غسل -5
ظهر برهنگام چه هر و است آن زوال تا آفتاب طلوع از پس آن
روز در كسي چنانچه و دارد بيشتري فضيلت باشد نزديك‌تر
يا جمعه شب در را آن مي‌تواند ندارد دسترسي آب به جمعه
.دهد انجام هم شنبه روز
جامه‌هاي پوشيدن و خوش بوهاي و عطريات بكاربردن -6
.پاكيزه
روز و شب در دادن صدقه ثواب كه است روايت.دادن صدقه -7
.مي‌باشد ديگر اوقات از بيشتر بار هزار جمعه
شادي باعث كه مادر و پدر "خصوصا اموات قبور زيارت -8
.شد خواهد آنان
چي بندر رضا محمد:نوشته
|
|
