مادران سلامت بر اشتغال اثر
:اشاره
مختلف عرصه‌هاي در مردان دوشادوش درجامعه زنان امروزه
وظايف اينكه ضمن.فعاليت‌اند مشغول اجتماعي و اقتصادي
امر اين.مي‌كشند دوش به نيز را مادري و همسري خطير
".دارد بر در ايشان براي متفاوتي منفي و مثبت پيامدهاي
و رواني سلامت نقطه‌نظر از آن پيامدهاي و زنان اشتغال
عضو" احمدنيا شيرين " دكتر خانم سخنراني موضوع " جسماني
ملي محقق‌سازمان و طباطبايي علامه دانشگاه علمي هيات
در كه است ايران جامعه‌شناسي انجمن همايش در كه ، جوانان
.مي‌گذرد نظرتان از ادامه
رشته جديد نسبتا شاخه‌هاي از يكي پزشكي جامعه‌شناسي
در موجود اختلافات به جمله از آن در كه است جامعه‌شناسي
عوامل و مي‌شود توجه جوامع در افراد بيماري و سلامت
.مي‌كنند شناسايي را آنها بر موثر اقتصادي اجتماعي ،
جهان چه و غربي چه جوامع اكثر در كه آنند از حاكي آمارها
از كه حالي در است مردان از بالاتر زنان عمر طول سوم
ترتيبي به. است متفاوت شرايط بيماري ، شاخص‌هاي نظر نقطه
و برخوردارند كمتري سلامت از مردان با مقايسه در زنان كه
شاخص به مربوط آمار نيز ايران جامعه در.بيمارترند كل در
مردان به نسبت زنان كه دارد اين از حكايت زندگي به اميد
.مي‌كنند عمر بيشتري سالهاي
بررسي مبحث به پزشكي جامعه‌شناسي حوزه در اخير مطالعات
نشان زيادي توجه زنان بيماري و سلامت ميزان در اختلاف
زنان سلامت ميزان در موجود تفاوتهاي بررسي در.است داده
اجتماعي نقش‌هاي تحليل چارچوب در ازجامعه‌شناسان عده‌اي
زنان شغلي نقش.نموده‌اند توجه زنان اشتغال امر به زنان
شامل كه زنان سنتي نقش‌هاي كنار در جديد نقشي عنوان به
در و گرفته قرار توجه مورد مي‌شود همسري و مادري نقش
تاثيرات به باتوجه نقش‌ها ، تلفيق اين پيامدهاي با ارتباط
روان و جسم سلامت بر مي‌تواند اشتغال كه مثبتي يا سوء
.است شده عنوان نظريه‌هايي باشد ، داشته زنان
نيست ، جديدي پديده زنان كه‌كاركردن داشت توجه بايد البته
كرده‌اند كار مردان دوشادوش مختلف جوامع در همواره زنان
نشده يا شده شناخته رسميت به كارشان اقتصادي ارزش چه و
منظور.بوده‌اند سهيم جامعه‌شان اقتصادي پيشرفت در باشد ،
بيرون در كار صورت به كار عمدتا زنان ، جديد شغلي نقش از
كاري رسمي قراردادهاي چارچوب در و درآمد ازاي در منزل از
.مي‌شود ملاحظه مدرن جوامع در كه است ،
واحد عنوان به خانواده كشاورزي جوامع در آن ، از پيش
از مردان همانند زنان و مي‌آمد حساب به مستقل معيشتي
بازده و آمده شمار به اقتصادي فعاليت و كار عوامل
روند در تدريج به.مي‌يافت بيشتري عينيت شان اقتصادي
پي در و جوامع شدن صنعتي و غربي سبك به جوامع تكامل
دچار خانواده كاركردهاي هجدهم ، قرن در صنعتي انقلاب
تعريف مردان و زنان اقتصادي نقش‌هاي و گرديد دگرگوني
به خانواده اصلي نان‌آور عنوان به مردان.كرد پيدا جديدي
به يعني خانواده كانون از خارج شده ، تفكيك كاري فضاهاي
بچه‌ها آوردند ، روي شهري صنعتي كارگاههاي و كارخانه‌ها
آموزشي رسمي نهادهاي قالب در استاندارد آموزش‌هاي تحت
با خانه‌دار زن عنوان به نيز زنان نقش و گرفتند قرار
.گرديد مشخص و تعريف مادري و همسري وظايف ايفاي
به رسمي كار بازار و اقتصادي عرصه در زنان مشاركت زمينه
تحولات پي در زيادي حدود تا صنعتي كشورهاي در نوين شكل
.آمد فراهم دوم جهاني جنگ به مربوط
به گسترده طور به مردان اعزام با دوم جهاني جنگ طي
زنان روي به خدمات و صنعتي توليد عرصه‌هاي جنگ جبهه‌هاي
استفاده به مبرمي نياز جنگ درگير كشورهاي در.شد گشوده
اقتصادي فعاليت و كار عرصه در زنان جايگزين نيروي از
نوع هر از شغلي فعاليتهاي انجام به زنانبود آمده پديد
زنها بار اولين براي ترتيب اين به.گرديدند تشويق ممكن
صرفا مشاغل اين گذشته در كه دادند سوق مشاغلي به را
.مي‌شد شناخته(ماشين‌آلات با كار نظير) سنگين و مردانه
همسري و مادري نقش اينكه عين در زنان شرايطي چنين در
هم را كاري نقش روزافزون طور به مي‌كردند ايفا را خودشان
به مردان بازگشت با جنگ از پس دوران درگرفتند عهده به
تا گرفت صورت تلاشهايي ابتدا در اقتصادي فعاليت عرصه
و شوند داده بازگشت خانواده و خانه حريم به دوباره زنان
بار اين وليكن شود ، داده مردان به اشتغال اولويت مجددا
نقش ايفاي استمرار در و نداشته بازگشت به تمايلي زنان
بودند داده نشان خود از كه قابليت‌هايي به توجه با شغلي
.ورزيدند تاكيد
سطوح ارتقاي شرايط آمدن فراهم با طرفي از تدريج به
كار نيروي كه اهميتي دليل به ديگر طرف از و زنان تحصيلي
هر به بود ، دارا اقتصادي توسعه و پيشرفت مسير در زنان
كه طوري به يافته ، افزايش زنان‌نيز مشاركت زمينه ترتيب
صنعتي و غربي كشورهاي در موجود آمارهاي به بنا هم‌اكنون
تشكيل خانمها را كار نيروي از درصد حدود 40 در پيشرفته
.مي‌دهند
هسته است شدن صنعتي حال در بتدريج كه ايران كشور در
قرار پايين بسيار حد در زنان اقتصادي فعاليت ميزان
معتقدند نظران صاحب از برخي (درصد حدود 12 در چيزي)دارد
آمار سازمان كه است خاصي تعاريف از ناشي پايين آمار اين
كه زناني همه نتيجه در كه مي‌دهد ارائه "خانه‌دار" زن از
دارند نقش توليدي اقتصادي ، عملادرفعاليت‌هاي ايران در
كه را زناني از بخشي ما ترتيب اين به و نمي‌شود شامل را
توليدكشاورزي‌يا به مثلا دارند اقتصادي عملافعاليت
بنابراين.كرده‌ايم خارج آمار از مي‌پردازند ، دستي صنايع
پذيرد ، صورت تعاريف در تجديدنظرهايي چنانچه اعتباري به
در اقتصادي نظر از فعال زنان يا شاغل زنان سهم احتمالا
با ما اخير سالهاي طي حال عين در.مي‌يابد افزايش ايران
خودمان كشور در زنان مشاركت ميزان در افزايش روند
.هستيم روبه‌رو
نيزموجبات ايران در اقتصادي و اجتماعي سياسي ، تحولات
اينك.است آورده فراهم حدودي تا را زنان مشاركت افزايش
در كه افزايشي و اشتغال‌زنان كه است اين طرح قابل سوال
سلامت نظر نقطه از پيامدهايي چه مي‌آيد ، پديد آن ميزان
آورد؟ بار زنان‌به براي مي‌تواند جسماني و رواني
كشورهاي در حتي كه است اين داشت توجه بايد كه نكته‌اي
زن اينكه علي‌رغم خانه‌داري و خانه امور انجام نيز غربي
و است خانواده مادر برعهده همچنان نباشد ، يا باشد شاغل
از بيرون شغلي نقش نيز زنان كه خانواده‌هايي در شوهران
وظايف انجام در كمي نسبت به هنوز دارند ، برعهده منزل
.مي‌نمايند ياري و مشاركت بچه‌داري و منزل
به رقيب نظريات دسته دو پزشكي جامعه‌شناسي ادبيات در
.مي‌پردازد زنان سلامت براي اشتغال پيامدهاي مساله
هستند خانمها شغلي نقش موافق كه كساني نظريات دسته يك
شرايط ارتقاء جهت در را مثبتي اثرات ومعتقدنداشتغال
نقش مخالفين نظريات دوم دسته و دارد پي در زنان سلامت
براي زنان كردن كار درپي را سوئي اثرات كه است زنان شغلي
كه معتقدند مخالفان يا دوم دسته.مي‌شود متصور ايشان
در و مي‌شود مسئوليتهايشان حجم افزايش باعث زنان اشتغال
.مي‌كند وارد آنها به زيادي جسماني رواني ، فشار نهايت
منجر دارد وجود زنان از كه زيادي انتظارات و مضاعف كار
خود كه مي‌شود ايشان در نقش تضاد احساس پديدآمدن به
بيشتر رواني‌را جسمي‌و بيماري‌هاي به ابتلا زمينه
نيز موافقين يا اول دسته نظريه‌پردازان.مي‌كند فراهم
به مثبتي پيامدهاي و امتيازات مي‌تواند شغلي نقش معتقدند
عزت درآمد ، كسب چون مواردي به ايشان.باشد داشته همراه
تحقق حال درعين و وسيع‌تر اجتماعي حمايت بيشتر ، نفس
به نيل و اجتماع عرصه در زنان قابليت‌هاي و استعدادها
نهايت در كه معتقدند و مي‌كنند اشاره يابي خويشتن نوعي
و جسماني سلامت كه شود مي منجر شرايطي به اينها همه
دارند آنان‌اشاره طرفي از.مي‌برد نفع آن از زنان رواني
زنان تا مي‌شود باعث منزل از بيرون در كردن كار اينكه به
و كنند پيدا رهايي خانه كننده كسل وظايف از حدودي تا
.باشند قائل بيشتري قرب و ارج خود فعاليت و كار براي
نظريات‌موافقين گرفته صورت غرب در كه تحقيقاتي عمده
در اينجانب توسط كه تحقيقي.مي‌نمايد تاييد را اشتغال
تا درآمد اجرا به هدف اين با گرفته صورت تهران شهر
متفاوت شرايط به توجه با كشورمان در آيا شود ملاحظه
غربي تحقيقات با مشابه نتايجي مي‌توان اجتماعي و فرهنگي
اقتصادي ، مشاركت افزايش روند عبارتي به.خير يا آورد بدست
ايشان سلامت نظر نقطه از را نتايجي چه زنان اجتماعي
.داشت خواهد بدنبال
و اجتماعي عوامل كه‌چه شود بررسي مي‌بايستي ابتدا در
موثر تهران در خانمها سلامت شرايط بر است اقتصادي‌ممكن
با (Survey)پيمايشي تحقيق روش از تحقيق اين در.شود واقع
نهايت در.گرديد استفاده پرسشنامه تكنيك از جستن سود
يعني 355 وغيرشاغل شاغل مادران به متعلق پرسشنامه 1065
قرار تحليل و تجزيه مورد شاغل مادر و 710 خانه‌دار مادر
كليه در زن شاغلين از مركب شاغل مادران نمونه.گرفت
گوناگون مشاغل در زنان نسبي توزيع برحسب شغلي رده‌هاي
متغير.گرديد تهيه ايران آمار مركز جداول اساس بر كه بود
است بوده رواني و جسماني سلامت تحقيق اين در وابسته اصلي
بررسي در شاخص‌متداول چندين از متغير اين بررسي در كه
.شد گرفته بهره بين‌المللي سنجي سلامت
عوامل عنوان به متغيرها و عوامل از دسته سه مقابل در
.گرديد مشخص و تعريف سلامت متغيرهاي گروه بر تاثيرگذار
شامل كه هستند شناختي جمعيت متغيرهاي از يكسري اول دسته
و بارداري اولين در مادر سن درآمدخانوار ، و تحصيلات و سن
وشوهر خانواده اجتماعي وضعيت با ارتباط در ديگر شرايط
شغل با ارتباط در متغيرهايي عوامل ، دوم دسته.مي‌باشد
رواني ، شرايط شغلي ، رده:وي‌شامل شغلي شرايط پاسخگو ، فرد
يا وقت تمام كار ، فيزيكي محيط شرايط كار ، اجتماعي
محل بودن منزل از خارج يا منزل در كار ، بودن پاره‌وقت
با كار شرايط زمينه اين در البته.آن امثال و كار ،
بررسي مورد منزل از بيرون كار خانه‌داري‌و كار تفكيك
.شد داده قرار
بينابيني متغيرهاي عنوان به نيز متغيرها از يك‌دسته
شرايط و شغل كه است اين بر انتظار واقع در كه هستند مطرح
اعمال سلامت بر متغيرها اين بواسطه را خود تاثير كاري
متغير بر حاصله درآمد يا شغلي رده مثال عنوان به.بدارند
بر خود خودي به نفس عزت و مي‌شود واقع موثر زنان نفس عزت
.مي‌گذارد مثبت تاثير رواني سلامت
ديدگاه دو هر از برگرفته عناصر تحقيق اين كه آنجا از
يافته‌ها ، برداشت در را زنان اشتغال مخالفين و موافقين
به شاغل موردمادران در نقش تضاد طرفي از كه داد نشان
نفس عزت ديگر طرف از و زده لطمه ايشان رواني سلامت
بود ، بالاتري سطوح در غيرشاغل مادران به نسبت شاغل مادران
حد تا شغلي وظيفه انجام كه مي‌رسد نظر به جمع‌بندي در
حد آن از اگر ولي مي‌شود مثبت پيامدهاي به منجر مشخصي
قرار تاييد مورد منفي ديدگاه اينكه احتمال برود فراتر
در اخير تحقيقات برخي چنانكه نتيجه در.دارد وجود بگيرد
تكميل و همگرايي نوعي است ، نموده تاييد نيز غربي كشورهاي
شغلي نقش موافقين و مخالفين ديدگاه نظرات مورد در متقابل
در تحقيق اين يافته‌هاي اينكه ديگر.مي‌گردد ملاحظه زنان
پاسخگو سن كه مي‌دهد نشان تهران شهر مادران نمونه مورد
زناني يعني بوده موثر مادران سلامت در بارداري اولين در
كه شده‌اند باردار و نموده ازدواج بالاتري سنين در كه
شرايط اين داراي بالاتري نسبت شاغلان ميان از البته
.نمودند گزارش بهتري شرايط سلامت نظر از بودند ،
در نيز شوهر شغلي طبقه و درآمد تحصيلات ، حال عين در
تعداد.گرديد ملاحظه همسر سلامت با معني‌دار ارتباط
زنان از كمتر شاغل زنان مورد در كه نيز بيشتر فرزندان
.بود همراه زنان پايين‌تر درسطح سلامت با بود ، خانه‌دار
كار انجام محل كه شد دوم‌ملاحظه دسته متغيرهاي ميان در
از خارج كه زناني كه ترتيب اين به دارد ويژه اهميت زنان
در كه آنان به نسبت معني‌داري بطور مي‌كنند كار خانه
وضعيت سلامت شرايط لحاظ از مي‌دادند انجام كار خانه درون
ارتباط در كه متغيرهايي ساير جمله از.داشتند مطلوبتري
آمد ، دست به پاسخگو زنان سلامت ميزان بر موثر و معني‌دار
يا شغلي بالاتر رده‌هاي در زنان.بود زنان خود شغلي طبقه
يدي مشاغل در زن شاغلين به نسبت غيريدي مشاغل عبارتي به
اجتماعي -رواني شرايط.دادند گزارش بهتري سلامت كارگري و
معني تاثير نيز كار فيزيكي محيط نيز و شغلي امور انجام
.داد نشان زنان سلامت شرايط بر دار
مي‌شود ملاحظه هستند بينابيني متغيرهاي كه سوم گروه در
صورت به مخالفين و موافقين ديدگاه دو هر عناصر كه
جنبه بيشتر استرس مثلا دادند نشان را خودشان معناداري
.است داشته آنها رواني سلامت در مثبت اثر نفس عزت و منفي
هنگام به دوستان از گرفتن ياري و دوستان اجتماعي حمايت
به باز مالي ، استقلال از زن برخورداري مشكل يا بيماري ،
.آمدند دست به آماري معنادار متغيرهاي عنوان
بود ، مرتبط همسران نقش به كه بينابيني متغيرهاي زمره در
شوهر ، و زن بين خانواده و خانه امور عادلانه كار تقسيم
با شوهر موافقت همچنين‌متغير و شوهر همراهي و حمايت
تاثير داراي و زنان سلامت بر موثر نيز همسرش كاركردن
كه آنهايي اينكه يعني.بود آماري لحاظ به معنادار
امور در ايشان با داشتند ، موافقت كاركردن‌شان با شوهرشان
فراهم را همسرانشان رضايت و داشته همفكري و همكاري مختلف
.دادند گزارش را بهتري وضعيت سلامت ازلحاظ ، مي‌نمودند
انتظار ، مورد متغيرهاي از بسياري بودن معني‌دار علي‌رغم
كنترل آماري شيوه به مستقل متغيرهاي همه تاثير كه هنگامي
تاثير آن عدم و شغلي نقش ايفاي نهايت در مي‌شود ،
شاخص‌هاي يعني وابسته متغيرهاي از يك هيچ بر معني‌داري
شاغل ديگر عبارت به.نمي‌باشد دارا رواني و جسماني سلامت
سلامت مورد در مثبتي يا سوء اثر في‌نفسه نبودن و بودن
.است نداده نشان تحقيق اين پاسخگوي زنان
برشمرده منفي و مثبت عوامل نتيجه در كه مي‌رسد نظر به
كه است ممكن يعني كرده‌اند خنثي نوعي به را همديگر
در ولي باشند شده برخوردار شغلي نقش امتيازات از خانمها
آنچنان نيز جانبي مسايل و مشكلات آن كنار در حال عين
آن امتيازات كه باشد نموده ايجاد برايشان دشواري شرايط
كه مي‌شود ملاحظه نهايت در و نموده خنثي حدودي تا را نقش
نه واقع در خانمها براي خود خودي به شغلي نقش ايفاي
!زيان‌بار نه و بوده سودمند
غفاري مريم:تنظيم و تهيه
|
