وزير نسخه‌هاي
وارونه عقلانيت
خاتمي دو
اقتصاد براي نفري ميليون لشكر 7
16_ جهان مالي ثبات گزارش
وزير نسخه‌هاي
سبوكي افشين:طرح
ايران اقتصاد از مظاهري طهماسب تحليل
اقتصاد شده موجب كه اجتماعي و اقتصادي عوامل دلايل كه دهيم سوال‌پاسخ اين به بايد
ضروري خدمات و كالا دلار ميليارد حدود 8 براي‌ورود موثر تقاضاي و پذيرش ظرفيت ما كشور
رشد و اقتصادي رونق شاهد درآمدها افزايش با نتيجه در و باشد نداشته را سرمايه‌اي و
چيست؟ نيستيم سرمايه‌گذاري
كافي انگيزه تا شد داشته نگه ثابت تقريبا بانكي تسهيلات نرخ بالا ، تورم وجود عين در
باشد داشته بانكي‌وجود تسهيلات براي‌دريافت‌كنندگان
/معادل 8 جاي 4/22درصد ، به اول 79 ، ماهه در 5 بانكي سيستم دارايي‌هاي‌خارجي خالص
نقدينگي رشد انحراف اصلي عامل پولي ، ديدگاه‌سياستگذاران از و است كرده رشد 142درصد
است بوده
آذر و 5 آبان رئيس‌جمهور 27 سابق مشاور و دارايي و اقتصادي امور فعلي وزير:اقتصاد گروه
راه‌حل‌هاي باب در نظرياتي و ايران اقتصاد از كلي تصويري اپيزودي چهار گزارشي طي سال 79
به اقتصاد وزير نگاه بيانگر و گزارش اين از تلخيصي ذيل متن.بود كرده خاتمي تسليم را آن
شده دولت اقتصادي ستاد شدن همدل خواستار نامه اين در مظاهري.است كشور اقتصادي معضلات
يك‌سال از كمتر او.شود مطرح مي‌تواند نظرات ساير كنار در نظراتش است ، نوشته او.است
.شد دارايي و اقتصادي امور وزير بعد
* * *
اقتصاد شده موجب كه اجتماعي و اقتصادي عوامل و دلايل كه دهيم پاسخ سوال اين به بايد
و ضروري خدمات و كالا دلار ميليارد حدود 8 ورود براي موثر تقاضاي و پذيرش ظرفيت ما كشور
رشد و اقتصادي رونق شاهد درآمدها افزايش با نتيجه در و باشد نداشته را سرمايه‌اي
چيست؟ نيستيم ، سرمايه‌گذاري
آرامش و فعاليت زمينه‌هاي عمومي قوانين و مقررات بستر بر جامعه در اقتصادي فعاليت‌هاي
مالي ، سياست‌هاي و پولي سياست‌هاي محركه موتور با و مي‌كند فراهم را سرمايه‌گذاران خاطر
.مي‌كند فراهم را توليدي طرح‌هاي نياز مورد اعتباري و پولي منابع
دارد روشني تعاريف فعاليت زمينه‌هاي جهت از مي‌كند هموار را فعاليت‌ها بستر اول ، محور
سرمايه‌گذاري امنيت و خاطر آرامش جهت از.است روشن حدودي تا ممنوع و مجاز زمينه‌هاي و
را عامل آن اينكه ذكر به فقط گزارش اين در است شده بررسي و طرح مختلف سطوح در موضوع نيز
.مي‌كنم محدود دوم محور به را گزارش و بسنده داشت ، نظر در مهم عامل يك عنوان به بايد
گزارش اين در.است بانكي نظام يا دولت سيستم طريق از مالي منابع تزريق عامل دوم محور
و فعلي شرايط در را مقوله دو آن در سياست‌گذاري و تصميم‌گيري عمده عناوين مي‌شود سعي
خواهم سعيكنيم بررسي و ملاحظه دوم برنامه ابتدايي سال‌هاي و اول برنامه اجراي مقاطع
تلفيقي گزينه يك يا و دوم يا اول برنامه ارجحيت و انتخاب براي قضاوتي گزارش دراين كرد
.آيد دست به
اول برنامه
به نسبت اقتصاد چرخ‌هاي راه‌اندازي براي مستقيم مسئوليت احساس با دولت برنامه اين در
:كرد اقدام دولت اختيار در اعتبار تامين براي مقدورات و امكانات همه تامين و جلب
بر 60 ، از 7 ارز نرخ تغيير و پولي انبساط طريق از دولت و عمومي بودجه ارقام افزايش - 1
.تومان و 100 80
به تسهيلات و اعتبار پرداخت براي بانكي سيستم به دولت تكليفي تبصره‌هاي حجم افزايش - 2
از تكليفي تسهيلات حجم سال 76 در كه نحوي به.دولت معرفي با طرح‌هايي يا دولتي طرح‌هاي
.گرفت فزوني بانكي سيستم اعطاي قابل تسهيلات كل
بانك از دولت نياز مورد منابع اخذ براي ارزي تعهدات ذخيره حساب مكانيسم تعبيه - 3
ميليارد به 36000 (آذر 79) تاكنون رقم اين كه بودجه قانون در ذكر به نياز بدون مركزي
آن به نيز آتي سال چند و جاري سال در كه شده تنظيم طوري آن سازوكارهاي و است رسيده ريال
افزايش حال در هنوز وليكن است يافته كاهش آن افزايش سرعت رشد البته.شد خواهد اضافه رقم
.است
شركت نظير) مركزي بانك از تسهيلات و وام اخذ براي دولتي شركت‌هاي از تعدادي ارجاع - 4
.آن بازپرداخت امكان عدم از وام‌گيرنده و وام‌دهنده دولت ، كامل اطلاع با (توانير و نفت
از تكليفي تسهيلات از غير اجباري وام اخذ براي دولتي شركت‌هاي از تعدادي ارجاع - 5
.خوزستان نيشكر و مترو وام نظير بانكي سيستم
جهت محاسبات قانون ماده 62 قرارداد عقد براي دولتي شركت‌هاي از تعدادي ارجاع - 6
برنامه سازمان تاييد اخذ با سرمايه‌اي كالاهاي و ماشين‌آلات خريد اسنادي اعتبار افتتاح
.مركزي بانك توسط آن قبول و
براي كه است بوده آتي سال‌هاي در آن سررسيد در هاLC به مربوط ريال براي پرداخت تعهد
.درآمد اجرا به سرمايه‌گذاري طرح‌هاي
بابت دولت تضمين‌هاي تعهدات و مركزي بانك به بدهي‌ها اقساط بابت دولت تعهدات - 7
تعهدات بازپرداخت مقوله و مي‌گرديد تمديد سيستماتيك به‌طور تكليفي تبصره‌هاي اعتبارات
از اميد سلب با هم بانك‌ها و مركزي بانك.بود نشده تعريف پديده يك بانكي ، سيستم به دولت
اين‌گونه.بود نشده تعريف نظام‌مند به‌طور بانكي سيستم به دولت تعهدات اقساط دريافت
تمديد و منظور جديد اعتبار ميزان به متعلقه سود احتساب با مي‌شدند سررسيد كه را بدهي‌ها
.مي‌كردند
براي شد داده اجازه اجرايي ، يا ستادي از اعم دولتي دستگاه‌هاي و وزارتخانه به - 8
از بهره‌گيري با و كنند اقدام اقتصادي فعاليت‌هاي انجام به نسبت خود ، بودجه كمبود تامين
حذف را رقبا و گسترش را خود اقتصادي فعاليت خود ، حكومتي و ستادي امكانات و ابزارها
.نمايند
ارقام با ريالي و ارزي خاص حسابهاي بودجه ، قانون در مندرج رسمي اعتبارات بر علاوه - 9
به نياز يا داشتند منابع كمبود كه فعاليت‌هايي به كمك براي "شونده تجديد و" درشت نسبتا
.مي‌گرديد پرداخت و سهل اعتبارات ، و وام صورت به داشته‌اند كمك
غيردولتي عمومي سازمان‌هاي دولت ، موردنظر طرح‌هاي نياز مورد اعتبار تامين براي - 10
منابع از بخشي اعتبار تامين به اجبار با اجتماعي ، تامين سازمان بازنشستگي ، صندوق نظير
قابل نمونه‌هاي قبيل اين از اموري و نيشكر طرح بزرگراه‌ها ، اعتبار تامين.مي‌شدند مكلف
.هستند ذكر
موضوعيت نيز نهادها آن به دولت قانوني تعهدات پرداخت شرايطي ، چنين در كه است روشن
.مي‌يافت افزايش مرتب نهادها ، آن به دولت بدهي‌هاي ستون و نداشت
و دولت "اعتبار" حداكثر از ارزي ذخاير از استفاده حداكثر و ريالي منابع بر علاوه - 11
ميان‌مدت ، و كوتاه‌مدت اسنادي اعتبارات صورت به و شد بهره‌گيري نيز ايران بانكي سيستم
هايLC حجمشديم بهره‌مند وسيع صورت به سرمايه‌اي و مصرفي خدمات و كالا ورود به نسبت
نشان‌دهنده و 73 ، سال‌هاي 72 در آنها پرداخت مشكلات و شده سررسيد اعتبارات و مفتوحه
.است ايراني بانك‌هاي اسنادي اعتبار گشايش قدرت از بهره‌گيري حداكثر سياست
براي ابزاري صادرات ، براي ارزي پيمان حذف و آزاد ارز با مختلف كالاهاي ورود اجازه - 12
نتيجه كه بود مصرفي خدمات و كالا ورود براي آزاد ارز منابع از اقتصاد بهره‌مندي حداكثر
.گرديد سال 73 قبول غيرقابل حد در آزاد ارز قيمت افزايش آن
خانوار ، مصرفي هزينه‌هاي تورم نرخ از كمتر ميزان به كارگران و كاركنان حقوق افزايش - 13
صورت به اقتصاد ، دادن حركت و خود نيازهاي تامين براي دولت كه بود مالي ديگر منبع
.مي‌كرد كسب مردم از "تورمي ماليات"
منبع اختصاصي ، و عمومي شكل دو به گوناگون توليدي خدمات و كالا روي عوارض وضع - 14
احداث براي فولاد عوارض.بود اقتصادي تحرك جهت مالي منابع تامين براي ديگري درآمد
و شهري طرح‌هاي احداث براي شهرداري عوارض افزايش خاص ، شهرهاي به آبرساني يا بزرگراه
تامين منابع است ، شده تهيه مربوطه دستگاه‌هاي توسط آن ليست كه مصوب گوناگون عوارض
.بود مختلف طرح‌هاي راه‌اندازي براي گوناگون اعتبار
و صادراتي نرخ به ارز اسنادي اعتبارات ريالي معادل صددرصد وصول مكانيسم - 15
از زودتر كه) سفارش ثبت زمان در اوقات ، برخي در و اعتبار گشايش زمان در واريزنامه‌اي
ديگري بخش ترتيب بدين تا گرديد مستقر و طراحي خزانه ، به آن واريز و (است اعتبار گشايش
تمام قيمت روي سازوكار اين سنگين هزينه عليرغم.گردد تامين دولت نياز مورد منابع از
براي دليلي عنوان به دولت نياز قانوني ، و حقوقي مبناي فقدان و وارداتي كالاهاي شده
.مي‌كرد كفايت روش اين تداوم
به دولتي رسمي قيمت به صادرات از حاصل ارز از نيمي فروش به صادركنندگان اجبار - 16
از ماليات شكل به طرح‌ها ريالي و ارزي اعتبارات از بخشي تامين براي منبعي مركزي ، بانك
.بود دولتي اقتصادي فعاليت‌هاي توسعه جهت در كمكي و بود صادركنندگان
از استفاده براي سپس و ايراني بانك‌هاي به خود ارز واريز به صادركنندگان اجبار - 17
اعتبارات موارد حداكثر و اسنادي اعتبار افتتاح براي نوبت صف در گرفتن قرار دوم ، نيمه
.بود دولت طرح‌هاي اعتبارات و منابع و هزينه تامين جهت منبع كسب براي تدبيري يوزانس ،
هزينه و يوزانس هزينه معطلي ، هزينه اثر در صادركنندگان ، به تحميلي هزينه به منابع اين
.مي‌گرديد انجام ايراني بانك‌هاي بوروكراسي
آن مصرف سپس و ايراني بانك‌هاي در ارزي حساب افتتاح براي مردم از دعوت به اقدام - 18
و آنان به حساب صاحبان سپرده‌هاي پرداخت عدم و دولت ارزي هزينه‌هاي پرداخت براي ارزها
ارزي هزينه‌هاي تامين براي ديگري تدبير طولاني معطلي‌هاي با يا و ريال به آن پرداخت يا
كل به حاصله ، بي‌اعتمادي هزينه مسلما.بود ايراني بانك‌هاي و دولت پرداخت‌هاي به مربوط
.مي‌يابد تداوم طولاني ، مدت در و تحميل اقتصاد
انگيزه تا شد داشته نگه ثابت تقريبا بانكي تسهيلات نرخ بالا ، تورم وجود عين در - 19
شده معرفي طرح‌هاي علاوه به و باشد داشته وجود بانكي تسهيلات دريافت‌كنندگان براي كافي
.گردد ثبت بتواند بالاتري توجيه با تكليفي تسهيلات قالب در دولت توسط
سودآوري بردن بالا و تسهيلات اعطاي توان افزايش براي بانك‌ها قانوني سپرده نرخ - 20
از داشت ، وجود آنها براي كردن بلوكه قصد كه بانك‌ها وجوه از بخشي و يافته كاهش بانك‌ها ،
.مي‌شد بلوكه قرضه اوراق خريد به بانك‌ها اجبار طريق
دوم برنامه
قانونمند تنظيم و اقتصادي ساختارهاي اصلاح براي مسئوليت احساس با دولت دوم برنامه
خود صحيح موضع در روابط و اشيا وضع و امور هدايت براي اقداماتي اقتصادي ، فعاليت‌هاي
امور كمي و كيفي بهبود به پرداختن و اقتصادي امور تصدي در دولت دخالت كاهش سياست و نمود
خصوصي بخش كردن فعال و نفت درآمد به وابستگي از بودجه رهايي جهت‌گيري همراه به حاكميتي
:است ذكر قابل زير شرح به آنها ، اهم از برخي كه شد انجام اقداماتي غيردولتي و
آن در وجوه گردش كه دولت رئيس اختيار در ريالي و ارزي حسابهاي قدم ، اولين در - 1
نشد ، استفاده (Revo lring) گردان صورت به تنها نه و گرديد مسدود نداشت بودجه‌اي انعكاس
اعتبارات اقساط بابت بعدي وصولي‌هاي و گرديد واريز خزانه به آن موجودي تتمه بلكه
.گرديد واريز خزانه به نيز پرداختي
و سپرده‌گذاران بين وكالت عقد حرمت رعايت و اسلامي بانكداري قانون رعايت منظور به - 2
سقف 6000 به و 78 سال 77 در كه نحوي به يافت كاهش بانك‌ها تكليفي اعتبارات بانك‌ها ،
كاهش درصد سال 10 هر سوم برنامه در هم سال 79 از و شد محدود و يافته تغيير ريال ميليارد
توسط شده معرفي و نظر مورد طرح‌هاي براي بانكي اعتبارات حجم ترتيب اين به.شد پيش‌بيني
اعطاي امكان تا گرديد محدودتر نيز دولتي شركت‌هاي سهم محدود سقف آن در.يافت كاهش دولت
.شود فراهم غيردولتي بخش‌هاي به بانك توسط اعتبار
جديدي طرح هيچ براي (تا 79 76) گذشته سال سه مدت طول در اجباري بانكي اعتبارات - 3
كه شد داده اجازه بانك‌ها به نيز بود شده تعهد قبلي طرح‌هاي تكميل براي آنچه.نشد اعمال
اعمال طرح‌ها آن براي را لازم نظارت‌هاي و تنظيم را پرداخت روش خود منافع حفظ رعايت با
.كنند
صورت به جديد ، طرح‌هاي اجراي براي اجتماعي تامين سازمان و بازنشستگي صندوق منابع - 4
اراده و ميل براساس كه آنها قبلي تعهدات حتي و نشد داده تخصيص و اخذ تكليفي و اجباري
خود منافع حفظ جهت در كه شدند مختار دهند ، ادامه را آن نبودند مايل و نبود خودشان
(...نيشكر طرح در اجتماعي تامين سازمان تعهدات مثل).نمايند تصميم‌گيري
براي منابع تامين به نسبت صندوق‌ها ، آن به اعتبار پرداخت تحميل عدم بر علاوه - 5
و صندوق آن به دولت قبلي بدهي‌هاي و تعهدات از بزرگي بخش و دولت سالانه تعهد پرداخت
و اقتصادي موسسات و شركت‌ها فعال‌ترين و بهترين از تعدادي و گرديد اقدام سازمان
آنان به دولت قبلي تعهدات بازپرداخت براي ريال ميليارد هزار سقف 8 تا دولت ، دارايي‌هاي
.گرديد واگذار و اختصاص
وابسته بازنشستگي صندوق‌هاي ساير به دولت بدهي‌هاي سازمان ، و صندوق دو آن بر علاوه - 6
دارايي‌هاي محل از (... نفت ، فولاد ، بازنشستگي صندوق نظير) مختلف وزارتخانه‌هاي به
.گرديد پرداخت آن از بزرگي بخش و تامين مربوطه دولتي شركت‌هاي
شده روزمره مشكل دچار خود تعهدات پرداخت براي كه صندوق‌ها آن اقدام ، دو اين اثر در
نضج مي‌دانست ، غيرعملي را بازنشستگان مستمري پرداخت كه دولت بازنشستگي صندوق و بودند
و اصلاح و بازنشستگان حقوق ترميم به نسبت و سرگرفتند از را خود دوباره فعاليت و گرفتند
.يافتند توفيق اجتماعي تامين سازمان و خدمات كيفيت بهبود
قدس آستان نظير غيردولتي عمومي نهادهاي برخي به دولت بدهي‌هاي و تعهدات پرداخت - 7
بودجه صورت به مبالغي و گرفت قرار دولت كار دستور در قبل ، سال‌هاي مطالبات بابت رضوي
.گرديد پرداخت و واگذار آستان آن به دولتي شركت‌هاي سهام صورت به مبالغي و نقدي
بازپرداخت براي دولت ، درآمد از بخشي نفت ، عوايد كاهش با همراه و 77 ، سال‌هاي 76 در - 8
و موقع به پرداخت اسلامي ، جمهوري اعتبار و حيثيت حفظ براي و منظور قبل سال‌هاي تعهدات
.گرديد انجام منابع آن از وقفه بدون
نفت ، تك‌محصولي از رهايي و نفت زيرزميني دارايي‌هاي حفظ سياست و 79 ، سال‌هاي 78 در - 9
خود عمومي بودجه درآمدهاي در را نفت صدور از حاصله عوايد از بخشي دولت ، و رسيد ثمر به
سرمايه‌گذاران به اعتبار براي را آن "ارزي ذخيره حساب" سازوكار طريق از و ننمود منظور
سال 79 در و ميليارد حدود 3 بر بالغ سال 78 ، در رقم اين.داد اختصاص توليدي واحدهاي
.مي‌گردد ارزيابي دلار ميليارد حدود 7
اعتبار گشايش مقررات اصلاح با و گرديد متوقف "ارزي تعهدات و ذخيره حساب" سازوكار - 10
ارز نرخ تغيير اثر در سالانه بودجه در درج بدون مركزي بانك به دولت بدهي بروز از اسنادي
.شد جلوگيري
قبلي كار سود بابت آتي سال چند و فعلي افزايش‌هاي و حساب اين از قبلي بدهي‌هاي البته
.است كرده قبول را آن تعهد دولت كه دارد وجود
نرخ از كمتر قيمت به خود ارز از (درصد 50) بخشي فروش به صادركنندگان اجبار - 11
تا گرفت قرار صادركنندگان مالكيت و اختيار در صادرات از حاصل ارز كل و لغو واريزنامه‌اي
.كنند وارد مجاز كالاهاي اينكه يا برسانند فروش به واريزنامه‌اي نرخ به خود اختيار به
يوزانس شرط و رسيد صفر به واردات براي خود ارز از استفاده براي صادركنندگان معطلي - 12
اختيار در صادرات از حاصل ارز از منافع كليه لذا.شد حذف نيز آنان وارداتي LC بودن
.نيازيدند دست آن به دولت و گرفت قرار خودشان
ازاي در مجاز كالاي كه شد داده اجازه صادركنندگان به بيشتر مساعدت يك عنوان به - 13
وارد و خريداري ايراني ، بانك‌هاي در LC افتتاح به الزام از غير ديگر طرق از را صادرات
حركت براي منبع اين از دولت بهره‌گيري و ايراني بانك‌هاي بوروكراسي هزينه نتيجه در كنند
.كرد منتقل صادركنندگان خود به را حق اين و منتفي را خود اقتصادي
دريافت و كسب از ارزي حساب افتتاح جهت سپرده‌گذاران اطمينان براي لازم سازوكار - 14
به و مجددا رفته ، دست از اعتماد تا مي‌گذراند را خود تكميلي مراحل و فراهم خود وجوه
براي آنان منابع و پول از دولت كه شوند مطمئن سپرده‌گذاران و گردد برقرار زمان مرور
.نمي‌كند بهره‌گيري خود نيازهاي
با خزانه ، به آن درصد واريز 100 و اسنادي اعتبارات پيش‌پرداخت به مربوط سازوكار - 15
.گرديد اصلاح تدريج به و سختي
"اعتبار گشايش زمان" به"سفارش ثبت زمان" از پيش‌پرداخت ، وصول زمان اول ، درمرحله
.يافت تقليل درصد به 60 خزانه ، براي اجباري پيش‌پرداخت درصد دوم ، مرحله در.گرديد تبديل
صفر به خزانه براي اجباري پيش‌پرداخت درصد سال ، 80 ابتداي از است قرار سوم مرحله در
مشتري و بانك بين اقتصادي رابطه يك عنوان به اعتبار گشايش پيش‌پرداخت و يابد كاهش درصد
وجه ، پرداخت تا اعتبار گشايش بين زماني فاصله در پيش‌پرداخت سود و مالكيت و گردد تنظيم
.باشد مشتري به متعلق
به موفق اما سختي به كه بود وجوه اين از خزانه اعتياد رفع مشكلات تحمل متضمن اقدام ، اين
.مي‌شد اقتصادي ساختار سلامت به منجر و درآمد اجرا مرحله
سياست در نيز ارز نرخ افزايش طريق از دولت عمومي بودجه براي درآمد و اعتبار تامين - 16
كمبود از ناشي كه كرد پيدا و 77 سال 76 در ناگهاني جهش يك ارز نرخ.كرد تغيير دولت
در دولت جهت‌گيري همواره آن از پس ليكن.بود اجتماعي مسائل برخي و بدهي‌ها فشار و درآمد
ارز نرخ افزايش از اجتناب و اداري دخالت بدون بازار قيمت متعادل سطح حفظ ارز ، نرخ زمينه
جداول براساس كه (و 80 79) آتي سال و جاري سال در حتي و.بود بودجه درآمد افزايش براي
پيش‌بيني را تومان رشد 935 آن ، سابق مديريت و بودجه و برنامه سازمان توسط شده تنظيم
درآمد مازاد از اقتصادي ، آرامش حفظ براي و بازار تقاضاي به پاسخ در دولت بود ، كرده
.گرفت داد ، تشخيص كشور اقتصاد صلاح آنچه به تصميم و كرد صرفنظر خود ريالي
است گرديده متوقف كلي به‌طور مركزي بانك از تسهيلات اخذ براي دولتي شركت‌هاي ارجاع - 17
دولت عمومي بودجه از آن منابع كه عمراني طرح‌هاي براي صرفا نيز ماده 62 قرارداد عقد و
.گرفت قرار عمل مورد مي‌كنند ، استفاده
از بعد سال‌هاي در نوظهور پديده يك عنوان به بانكي سيستم به دولت تعهدات بازپرداخت - 18
نيز سال 80 در و بودجه در اعتبار ريال ميليارد مبلغ 2300 سال 79 در.گرديد شروع انقلاب
و كند پرداخت را تكليفي تبصره‌هاي از ناشي تعهدات تا گرديد منظور بودجه لايحه در رقمي
.شود ارائه پرداخت براي كه هستند دولت تعهدات ليست تهيه مشغول بانك‌ها حاضر حال در
در.گرفت قرار توجه مورد نيز ارز به مركزي ، بانك قبلي پرداخت‌هاي بابت دولت تعهدات - 19
نيز سال 80 در.مي‌شود و شده پرداخت بودجه در شده پيش‌بيني ارزي مبالغ و 79 سال 78
.شود پرداخت مركزي بانك به بابت اين از دلار ميليارد كه 6/1 شده پيش‌بيني
پروژه‌هاي و طرح‌ها هزينه‌هاي تامين براي مختلف خدمات و كالا روي جديد عوارض وضع - 20
جديد عوارض وضع براي و نشد وضع جديدي عوارض تقريبا و درآمد انضباط و نظم به دولتي
طراحي آن ، بر علاوه.گرديد اعمال و تنظيم آن جوانب و آثار بررسي منظور به سختي مقررات
آن از خدماتي و توليدي واحدهاي كه متعددي عوارض تحويل و كردن هماهنگ براي مناسب نظام
شده شروع نيز است شده اقتصاد رونق براي اقتصادي بزرگ آفت يك به تبديل خود و مي‌برند رنج
.است
و اختيارات جزو كه حدي در درآمد ، كسب براي ستادي وزارتخانه‌هاي اقتصادي اقدامات - 21
بودجه و منابع از بخشي يا تمام كه شد سعي و گرديد متوقف بود دولت تصميم‌گيري امكان
دستگاه‌ها آن به كار سلامت تا گردد تامين دولت عمومي بودجه طريق از دستگاه‌ها آن وصولي
.بازگردد
ايراني بانك‌هاي از كه ارزي اعتباري خطوط كشور ، تعهدات و بدهي‌ها پرداخت بر علاوه - 22
سهام گذاشتن وثيقه طريق از كه اعتباراتي همچنين و بود شده اخذ آنها كشور خارج شعب و
بود ، آمده دست به نفت ، پيش‌فروش يا شده ، سوآپ طلاهاي يا (كروپ) خارجي شركت‌هاي در ايران
.شود تسويه و بازپرداخت
حذف دولت درآمدهاي از دولتي شركت‌هاي و دولت كاركنان حقوق از "تورمي ماليات" - 23
حداقل دولت ، كاركنان مزاياي و حقوق ميزان همواره كه شد سعي سال‌ها ، اين طول در و گرديد
در و بود تورم نرخ از بيشتر بسيار تعديل اين موارد برخي در.گردد تعديل تورم نرخ حد در
دولت استفاده مورد كشور بودجه در حقوق ، تعديل و تورم مابه‌التفاوت از ناشي منبع نهايت
.نگرفت قرار
دولتي طرح‌هاي و شركت‌ها سهم و شد داده كاهش بانك‌ها به تكليفي تسهيلات تنها نه - 24
يك بار اولين براي ،(سال 79) جاري سال در بلكه شد ، داده كاهش مضاعف طور به نيز آن در
كه شد داده بانك‌ها به شده اداره وجوه صورت به دولت بودجه از توماني ميليارد رقم 260
.كنند استفاده آن از اشتغال‌زا و توليدي طرح‌هاي براي اعتبار اعطاي به نسبت
جانبازان براي قبل سال‌هاي در بانك‌ها كه اشتغالزايي وام‌هاي بازپرداخت براي - 25
لايحه در و شد پيش‌بيني تومان ميليارد معادل 30 مبلغي سال 79 بودجه در بودند ، داده
.است شده درج امر اين نيز سال 80 بودجه
ميليارد قبيل 90 از شده ، شروع طرح‌هاي تعهدات پرداخت براي ديگري مختلف ارقام - 26
موارد و قلب جديدالاحداث بيمارستان براي بانك‌ها پرداخت و سال 80 در مترو براي تومان
.يافت تخصيص مشابه
تقاضاي تا شده داشته نگه ثابت كماكان بانكي تسهيلات نرخ تورم ، نرخ كاهش عليرغم - 27
تورم كنترل موجب نقدينگي فزاينده ضريب كاهش و يافته كاهش بانكي سيستم از تسهيلات اخذ
.گردد
شدن بلوكه موجب ممكن ، حداكثرهاي تقريبا به بانك‌ها قانوني سپرده‌هاي نرخ افزايش - 28
حركت چرخه از رقم اين كه شد مركزي بانك نزد تجاري بانك‌هاي سپرده‌هاي ميليارد 48هزار
تقاضاي كاهش خود تبع به و نقدينگي رشد نرخ كاهش موجب و گرديد خارج تجاري بانك‌هاي پولي
.شد بانك‌ها تسهيلات اعطاي توان كاهش همچنين و تسهيلات اخذ
بالا براي بانك‌ها اجبار عامل قانوني ، سپرده‌هاي به سال در سود 1/0درصد پرداخت
خود كه گرديد شده بلوكه منابع هزينه از بخشي جبران منظور به خود تسهيلات سود نگهداشتن
.مي‌شود تورم از جلوگيري و نقدينگي كنترل عامل
بانك‌ها خارجي دارايي افزايش موجب مركزي ، بانك و بانك‌ها در ارزي ، درآمد افزايش - 29
تحرك موجب آن ، براي تقاضا ايجاد صورت در.مي‌شود نقدينگي افزايش عامل خود كه مي‌گردد
صورت در.مي‌كند خنثي را نقدينگي افزايش تاثير كه مي‌شود خدمات و كالا افزايش و اقتصادي
تا دو بين مدتي سرمايه‌گذاري رسيدن ثمر به كه آنجا از سرمايه‌گذاري ، براي تقاضا ايجاد
.داشت خواهد سرمايه‌گذاري دوران در تورمي اثر يك دارد ، لازم زمان سال چهار
:مي‌گردد انجام اقدام دو تورمي تاثير اين جبران براي
موجد اجزا ساير طريق از خارجي ، دارايي‌هاي افزايش از حاصل نقدينگي افزايش اثر:اول
كنترل (..دولت از مركزي بانك‌هاي مطالبات اعتبارات ، ميزان پول ، گردش سرعت) نقدينگي
.مي‌گردد
مورد مصرفي كالاهاي خريد براي خارجي دارايي‌هاي كه مي‌گردد اعمال سياست‌هايي:دوم
را خارجي دارايي‌هاي تورمي اثر آن ، از ناشي خدمات و كالا فوري عرضه تا گيرد قرار تقاضا
.شود اجتناب سرمايه‌گذاري از ناشي تورم از و كند خنثي
/جاي 4 به اول 79 ، ماهه در 5 بانكي سيستم خارجي دارايي‌هاي خالص كه مي‌شود يادآور
انحراف اصلي عامل پولي ، سياستگذاران ديدگاه از و است كرده رشد معادل 8/142درصد 22درصد ،
رشد هدف باشد ، داشته ادامه روند اين اگر و است بوده ميزان 9/4درصد به نقدينگي رشد
!شد نخواهد محقق سال پايان در تورم و نقدينگي
فروش طريق از آن فزايندگي اثر كاهش و نقدينگي جريان كردن كند براي لازم سازوكار - 30
امكان عدم و آنها انحصاري توليد دليل به كه كالاهايي برخي پيش‌فروش يا و مشاركت اوراق
قبيل از كالاهايي).شد فعال و مستقر مي‌شوند ، عرضه جامعه در بالايي نرخ با آنها ، قاچاق
(...و حج موبايل ، خودرو ،
كمك تورم نرخ كاهش به كه شدند نقدينگي جريان براي كننده كند تله يك سازوكارها ، اين
بالايي غيرشناور و ثابت سود نرخ تله ، اين به نقدينگي جلب براي ديگر طرف از و كردند
خودروهاي براي درصد حدود 32 تا مشاركت اوراق براي از 19درصد كه شد گرفته درنظر برايشان
قابل سود نرخ و سرمايه‌گذاري براي محك سنگ يك خود نرخ‌ها ، اين و است متفاوت مختلف
خالص بازده نرخ كه كرد پيدا توجيه سرمايه‌گذاري‌هايي تنها و شدند سرمايه‌گذاران انتظار
و باشد داشته را فوق اوراق نرخ معادل (مختلف ريسك‌هاي و ماليات و عوارض همه كسر از پس)
در سرمايه بازگشت زمان صورت به (ساله سه تا يك) اوراق اين بازده زمان مدت به توجه با
نرخ با سرمايه‌گذاري‌هايي (است سال حداكثر 8 و سه حداقل كه) توليدي سرمايه‌گذاري‌هاي
تمايل كاهش براي عاملي نيز اين و مي‌شوند شناخته ارجح و اولي كوتاه‌تر مدت در بيشتر
.گرديد سرمايه‌گذاري
جديد ابتكار يك بعضا و راه‌حل و ايده يك كدام هر اول برنامه بررسي در مندرج اجزاي
.مي‌شوند شناخته و معرفي دولت اقتصادي فعاليت‌هاي حجم افزايش براي جديدي منبع خلق براي
افزايش اقتصادي ، امور تصدي در دولت دخالت ميزان و نقش افزايش به منجر آنها مجموع ليكن
شعبات به آنها تبديل و بانكي سيستم شدن فلج بانك‌ها ، به دولتي شركت‌هاي و دولت بدهي‌هاي
دولت بودجه شدن معتادتر و ناسالم اقتصادي ساختارهاي استقرار بدتر همه از و دولت ، خزانه
پروژه‌هاي و طرح‌ها از زيادي حجم عوض در.گرديد ناسالم ساختارهاي از حاصل عوايد به
بند در مندرج اجزاي.شد شروع ناقص مطالعات و پايين راندمان با ولو عمراني ، و توليدي
اصلاح و مشكل يك حل براي جديد ابتكار و راه‌حل و ايده يك كدام هر دوم ، برنامه به مربوط
تفكيك و خصوصي بخش و دولت رابطه كردن معقول و كردن معتدل براي ناصحيح رابطه يك
فعاليت زمينه كردن باز و اقتصادي امور تصدي از دولت كردن دور و پولي و مالي سياست‌هاي
.بود غيردولتي بخش براي
حجم كاهش و متنوع و متعدد منابع از دولت دست شدن خالي به منجر آنها ، مجموع ليكن
:آمد فراهم آنها مجموع از پديده و 5 شد دولت حمايت مورد يا دولتي اقتصادي فعاليت‌هاي
و نمود مصرف خود حاكميت اعمال هزينه‌هاي تامين براي را خود منابع از بخشي دولت:اول
شديد افزايش به منجر قبل ، سال‌هاي مافات جبران همراه به دولت حاكميت اعمال كيفي بهبود
(...و قضائيه پرورش ، و آموزش).گرديد دولت بودجه‌هاي
.گرديد صرف قبلي تعهدات و بدهي پرداخت براي دولت منابع ديگر بخش:دوم
.گرديد حذف اصلاحي سياست‌هاي راستاي در دولت منابع از ديگري بخش:سوم
فعاليت براي منبعي عنوان به و اقتصادي ساختار اصلاح براي منابع از ديگري بخش:چهارم
.گرديد بلوكه غيردولتي ، بخش‌هاي
همچنين و پولي سياست‌هاي گرفتن سخت دليل به غيردولتي بخش اقتصادي فعاليت‌هاي:پنجم
.نيافت رونق سياسي ، و اجتماعي مسائل
تطويل از جلوگيري منظور به و تاثيرشان بودن جزيي دليل به كه دارد وجود هم ديگري اجزاي
قلم از كه باشد داشته وجود هم ديگر عوامل تعدادي دارد احتمال.نمودم ذكر را آنها گزارش
.باشد افتاده دور اينجانب ذهن و
تحليلي بيان با و كيفي بيشتر شد سعي دوم و اول برنامه‌هاي بررسي بند در مذكور عوامل
و لزوم صورت در.شد خودداري محدود موارد در مگر ارقام ، و آمار ذكر از و گردد ارائه
آماري تحليلي گزارش يك صورت به و مربوطه ، رقم و عدد با را عوامل از يك هر مي‌توان تاييد
آن كمي تاثير ميزان.شود اقتصاددانان براي لمس قابل و مستند كه داد ارائه نيز اقتصادي و
همكاري با كار اين البته كه گردد ارزيابي و محاسبه نيز فعاليت مجموعه كل در اجزا
.است اجرا قابل علمي و تحقيقي كار يك صورت به مسئول دستگاه‌هاي
فرض صحيح را شده ارائه تصوير اگر كه است اين گرفت مي‌توان گزارش اين از كه نتيجه‌اي
:گرفت مي‌توان را تصميم سه از يكي كنيم ،
امور كردن عقلاني براي اصلاحي تصميمات روي اصرار و موجود سياست‌هاي ادامه:اول تصميم
ناشي مسائل و اقتصادي رشد نرخ كمبود از ناشي اقتصادي مشكلات تحمل قيمت به ولو اقتصادي
.سرمايه‌گذاري و توليد رونق عدم و بيكاري از
بند 4 سياست‌هاي از مجموعه‌اي سمت به نفي يا سوق و فعلي سياست‌هاي از عدول:دوم تصميم
.سازندگي و توليد و سرمايه‌گذاري رونق و اشتغال توسعه براي
همراه به ساختاري اصلاح برنامه‌هاي ادامه و موجود سياست‌هاي اصول حفظ:سوم تصميم
.غيردولتي سرمايه‌گذاري و توليدي فعاليت‌هاي توسعه براي نياز مورد تكميلي سياست‌هاي
به و كشور اشتغال وضعيت به توجه با مي‌رسد نظر به اول تصميم اوليه ، ارزيابي يك در
.نباشد كشور مصالح و منافع بر منطبق و صحيح تصميمي فعلي ، دسترس در منابع علاوه
.است فراهم هم آنها انجام براي لازم منابع و است اجرا قابل دو هر سوم ، و دوم تصميم
دولت ستادي اعضاي در آن پذيرش زمينه.است آسان و سهل تصميمي دولت براي دوم ، تصميم ليكن
شدن فعال دليل به دولت اجرايي اعضاي در آن پذيرش زمينه.است فراهم قبلي ، تجربه دليل به
خواهد ملموس و زود آن نتيجه در اقتصادي رونق تحققاست فراهم نيز آنان نظر تحت واحدهاي
.است گرد عقب يك و نيست ملحوظ آن در كشور و نظام مصلحت اما بود
مشكلات اگر.مي‌طلبد را دولت مسئولين طرف از حوصله و وقت - است سخت كمي سوم ، تصميم
هم (است چنين كه) كنيم فرض اصلاحي تصميمات آن هزينه‌هاي عنوان به را تاكنون شده تحمل
ليكن.است تصميمات آن از كشور و نظام بهره‌برداري و تصميمات آن رسيدن ثمر به زمان اكنون
بر مبتني سازوكار با.است همدل و هماهنگ ستادي تيم نيازمند ضرورتا سوم تصميم اجراي
به را فعلي سازوكار.داد تحقق و اجرا را سوم نوع تصميمات نمي‌توان مسلما موجود ، وضعيت
كه داستان همان ميان هم آن محصول و كرد تشبيه مي‌توان مولوي "شتر و مجنون داستان" آن
اتخاذ راه‌حل همان هم راه‌حل البته و بود خواهد است ماندن روزه چند مسير يك در سال‌ها
.است داستان آن در مجنون توسط شده
.مي‌خواهم پوزش نوشتم ، پرحجمي تفصيلي گزارش اينكه از فرصت اين در !رئيس‌جمهور آقاي جناب
كه زيادي حجم عليرغم هم ، گزارش اينخودم نظر به.داشتم ايجاز بر سعي هميشه اينجانب
كه انشاالله.دارد وسعت بحث مورد مطلب كه است اين موضوع.است شده نوشته موجز كرد ، پيدا
خود ، وثوق مورد افراد مشورت با كه است اين اينجانب توصيه.باشد داشته را وقت صرف ارزش
.كنيد اتخاذ را تصميم سه از يكي
خوبي سياست نبود ، كشور در اشتغال ايجاد ضرورت اگر (فعلي سياست‌هاي ادامه) اول تصميم
پيدا را خود جاي اقتصادي نظام‌هاي.مي‌شد افزوده كشور ذخاير.مي‌يافت كاهش تورم.بود
هم دوران آن مسائل.مي‌شد سالم اقتصادي نظام ساله ، تا 7 حدود 5 دوره يك از بعد و مي‌كرد
و مي‌كند حبس اتاق يك در را خود معتاد فرزند كه بود پدري شبيه و مي‌بود تحمل قابل
سالم و كند اعتياد ترك ماهه ، يك مثلا دوران يك از پس مي‌كند تحمل هم را وي سختي‌هاي
به شود نظام اقتصادي ساختار اصلاح موجب مي‌توانست و مي‌تواند فعلي سياست‌هاي اينبشود
آن تداوم داريم حاضر حال در كه ضرورتي با.باشيم نداشته را اشتغال ايجاد ضرورت آنكه شرط
نيز قلبي بيماري كه است معتاد جوان آن شبيه و نمي‌شود اقتصادي بيمار اين مداواي موجب
تدابير وي ماندن زنده و اعتياد رفع براي.شد خواهد معتاد آن مرگ موجب وي كردن حبس.دارد
.كرد اتخاذ بايد را ديگري
از پساست ظريف و مهم خودكاري تصميمات ، از يك هر اجراي براي مناسب راه‌حل‌هاي طراحي
آن از يك هر براي مناسب اقتصادي تيم قاعدتا سه‌گانه ، موارد از يك هر در تصميم اتخاذ
.خواست آنان از را آن اجراي و طراحي و كرد بايد گردآوري را ها(Package) "مجموعه"
تصميم ، آن به كامل اعتقاد با سوم ، تصميم زمينه در تصميم اتخاذ صورت در اينجانب
البته و كنم تقديم حضورتان بعدي گزارش قالب در را پيشنهاد قابل طرح‌هاي مجموعه مي‌توانم
.شود واقع كارساز مي‌تواند آن ، با همسو نظرات ساير كنار در نظر يك عنوان به پيشنهاد ، آن
وارونه عقلانيت
زرگر عباس
كرده كند را خصوصي‌سازي ارابه چرخ‌هاي قدرتمند اما پنهان دستي.نمي‌شود ديده روشني افق
را تحليلگري هر دولت اقتصادي سياستگذاران واكنش‌هاي و كنش‌ها مجموعه ميان اين در.است
برنامه و استراتژي هرگونه فاقد تنها نه خصوصي‌سازي سياست گويا كه مي‌رساند نتيجه اين به
زمينه اين در وجود نيز مشخصي ديدگاه و منظر هيچ سياستگذاران بلكه است مدت بلند مدون
.ندارند
واگذاري زمينه در برنامه‌ريزي و مديريت سازمان معاونان از يكي قبل چندي اظهارات
و سالمندان معلولان ، نگهداري مراكز استان ، و شهرستان بهداشتي مراكز همچون بخش‌هايي
خدمات ارائه و نباتي آفات با مبارزه روستايي ، راه‌هاي مرمت و نگهداري بي‌سرپرست ، كودكان
مجموعه در بزرگي سردرگمي وجود از حاكي خصوصي به‌بخش بهداشت خانه‌هاي و ترويجي
و پيچيده شبكه‌هاي پس از نمي‌توانند كه سياستگذاراني.است خصوصي‌سازي سياستگذاران
خانه‌هاي به اينك برآيند هستند ، خصوصي‌سازي اصلي مانع كه دولتي دستگاه‌هاي داخل قدرتمند
.آورده‌اند روي بي‌سرپرست كودكان نگهداري مراكز و بهداشت
يك موفقيت جهت اجتماعي تامين كارآمد و جامع نظام وجود بر اقتصادي تئوريسين‌هاي اگر حتي
ملي درآمد نرخ و فقر سطح بيكاري ، نرخ اگر حتي و نداشتند تاكيد خصوصي‌سازي برنامه
سازمان فهرست در كه مراكزي واگذاري هم باز نبود نگران‌كننده اندازه اين تا ايرانيان
.گيرد قرار خصوصي‌سازي سياست پاياني اولويت‌هاي در بايد است ، آمده برنامه‌ريزي و مديريت
بهداشتي امنيت و غذايي امنيت نيز جهاني اقتصادهاي آزادترين و بازترين در امروزه
به و مي‌كنند برخورد بيشتري احتياط با آن با دولتمردان كه است حوزه‌هايي جزو شهروندان
ايراني دولتمردان مي‌رسد نظر به.نمي‌دهند قرار خصوصي بخش اختيار در را مراكز اين آساني
سودآوري چندان اقتصادي فعاليت راهسازي يا و درمان و بهداشت بخش در كه تفكر اين با
سياست اجراي در را خود هم خصوصي بخش به مراكز اين واگذاري با تا دارند قصد ندارند
كه جا هر دولتي كارگزاران.شوند راحت مراكز اين شر از هم و دهند نشان موفق خصوصي‌سازي
و مي‌دهند قرار خصوصي‌سازي فهرست در سريعا را بخش آن دارد وجود اقتصادي زيان نظرشان به
و هزار آن خصوصي‌سازي براي باشد داشته وجود دولت كاركنان يا دولت براي سودآوري كه جا هر
.مي‌شود درست مشكل يك
همچون مراكزي صرف دولت بودجه از حجمي چه كه كند مشخص بايد برنامه‌ريزي و مديريت سازمان
دولت بودجه از درصد چندميشود بي‌سرپرست كودكان و معلولان سالمندان ، از نگهداري مراكز
.كند واگذار خصوصي بخش به را مراكز اين دارد قصد دولت كه مي‌شود بهداشت خانه‌هاي صرف
برنامه هر مي‌تواند اجتماعي تامين كارآمد و جامع نظام يك فقدان كه شرايطي در اصلا آيا
است؟ عاقلانه خصوصي بخش به مراكز اين واگذاري سازد ، مواجه شكست با را اقتصادي اصلاحي
اما مي‌بلعند را دولت ساليانه بودجه درصد از 60 بيش دولتي ده زيان شركت هزاران امروزه
قانون از صرفه‌جويي جهت به است ريال ميليارد فقط 90 كه جاده‌ها در رانندگي علائم بودجه
دو جمله از و شهروندان از نفر هزار سالانه 20 شدن كشته آن نتيجهميشود حذف بودجه
كه باشد واژه‌اي محترمانه‌ترين شايد "وارونه عقلانيت"است اسلامي شوراي مجلس نماينده
.كرد انتخاب سياست‌گذاري‌ها اين‌گونه ناميدن براي بتوان
خاتمي دو
مهدوي حسين امير
آخرين متنشد برگزار هشتم جمهوري رياست خبري مصاحبه اولين پيش نيم و ماه يك از بيش
سوالات خبرنگاران ، آنكه از پيش خاتميشد حاشيه‌ها مغلوب رئيس‌جمهور مطبوعاتي گفت‌وگوي
در كابينه ميهمانان تركيب از سخنان اين محتواي.كرد سخنراني ساعت يك كنند آغاز را خود
.بود آشكار جمهوري رياست نهاد كنفرانس سالن
برنامه‌ريزي و مديريت سازمان رئيس و معادن و صنايع دارايي ، و اقتصادي امور وزراي
عملكرد حول رئيس‌جمهور سخنان كل وزرا اين حضور فراخور به.بودند اول رديف مدعوين
.زد گشت دولت اقتصادي
حمايت و جلب قانون تورم ، مهار ماليات‌ها ، قانون اصلاح به خود كارنامه در امروز خاتمي
.مي‌بالد بانكي سيستم ديون بازپرداخت و خارجي سرمايه‌گذاري از
اقتصاد ساختمان اصلاحات كه تمايز اين باميكشد رخ به را اقتصادي كميت‌هاي اوبهبود
خود سخنراني در اوميداند جديد پروژه‌هاي زدن كلنگ و آن شدن فربه از مهم‌تر را ايران
به تمايل خاتمي.نداشت همراه به سياسي اصلاحات ليدر از نشاني و بود اجرايي دستگاه رئيس
نقش اينبود كرده نمايان هم خود همكاران گزينش در را "مجريه قوه رئيس" كالبد در رفتن
مهم‌تر مردم نان و آب" مي‌كنند يادآوري او به كه دولت منتقدان علي‌الدوام فشارهاي شايد
.كرد نخواهد راضي را چپ جناح در دوستانش هرگز اما كند خنثي حدودي تا را "است آزادي از
از درصد از 30 بيش سهمي مي‌كنند تجويز رئيس‌جمهور براي را حاكميت از خروج حالا كه آنان
.نياوردند چنگ به را اقتصادي وزارتخانه‌هاي
سياست‌هاي و اقتصادي و اجرايي واقعيت‌هاي كه است نانوشته توافقي پراگماتيك دولت به ميل
.مي‌كشد خود سوي به را نظام بلندپايه مسئولان كلي
توسعه برنامه اهداف كه رئيس‌جمهوري.غيرسياسي‌اند خاتمي از بخشي غيرسياسي وزراي
دستور در را اقتصادي فساد و فقر محو نظام اركان اجماع پشتوانه به و پيگيري را اقتصادي
.مي‌نمايد تامين را مردم بيشتر رضايت كمتر هزينه با شايد كه اصلاحاتي.دهد قرار كار
.است دهه 70 نخست سال‌هاي تكرار رئيس‌جمهور اين كنش‌هاي
عنوان به دارايي و اقتصادي امور اسبق وزير و مركزي بانك اسبق كل رئيس كه روزهايي
روز آن نوربخش و عادلي.شدند متحده ايالات رهسپار هاشمي رئيس‌جمهور اقتصادي سفيران
.زدند كليد مهاجر متخصصان و سرمايه‌داران جذب براي را اسلامي جمهوري اقتصادي ديپلماسي
و نيويورك به مظاهري همراه به نوربخش بار اين.شد تكرار ديگر بار گذشته ماه سفر اين
سر بر نظام سران توافقات نخست سفر ضمانت.زدند سر كاليفرنيا ايالت ايراني‌نشين شهرهاي
اصلاحات مجلس و دولت سيكل از گذر با كه بود قوانيني دوم گروه توشه و اقتصادي آزادسازي
و مي‌گفتند سخن جنگ ، از پس كشوري استحكام و حمايت از آنان.بودند رسيده اجرا آستانه به
مالزي ، .بود مشخص اول سفر الگوي.دموكراتيزاسيون سوي به ايران حركت شتاب از اينان
آن از پيش كه بودند مسلمان يكدست حكومت‌هاي ديگر خليج‌فارس حاشيه كشورهاي و عربستان
.بودند شده جهاني اقتصاد در ادغام داوطلب بين‌المللي مالي نهادهاي سياست‌هاي با همگام
سه كه مصوبه‌اي خارجي ، سرمايه‌گذاري قانون.مي‌رسيد نظر به سست‌تر دوم سفر پشتوانه اما
تشخيص مجمع به مجلس اصرار و زياد تعديل و جرح با سرانجام و رفت نگهبان شوراي به بار
.بود سفر اين سرمايه تنها شد ، ارجاع نظام مصلحت
لايحه دو از خبرنگاران سوالات به پاسخ در اقتصادي ، سخنراني ساعت يك از پس خاتمي
از كه فيصله‌بخش ، آزمونيكرد صحبت مجلس انتخابات قانون اصلاح و رئيس‌جمهور اختيارات
اين طرحبودند كرده آغاز را آن ذهني زمينه‌سازي حاكميت از خروج واضعان و قبل ماه چند
اصلاح‌طلبان غالب.داشت ماهوي ساله‌متفاوت پنج اقتصادي عملكرد طومار برشمردن با لوايح
دستگاه در.مي‌كنند تحليل آن اصلاح‌پذيري "آزمون" مثابه به را لوايح اين با نظام برخورد
دست ، اين از اصلاحاتي پيشبرد ناتواني صورت در "عملگرا خاتمي" رياست دوام آنان تحليل
.مي‌دانند اصلاحات دولت رئيس بعد و اصلاحات ليدر اول را خاتمي آنان.بود خواهد بلاموضوع
اين و مي‌دانند تا 72 تكنوكراتيك 68 دولت وظيفه را توسعه برنامه‌هاي اجراي و تدوين آنان
.اصلاحات ليدر با پراگماتيست خاتمي برخورد يعني
مشاركت جبهه در اجرايي مردان كم‌شماري و سياست ساحت در سازندگي كارگزاران حضور كم‌رنگي
.مدعاست اين اثبات نمودار
فكري هسته‌هاي كه روزهايي همان در كارگزاران حزب نزديك يا عضو اجرايي مديران
پس بازسازي پروژه مي‌گرفت شكل تحريريه چند و استراتژيك مطالعات مركز در چپ اصلاح‌طلبان
و تاج‌زاده امين‌زاده ، ميردامادي ، .كردند تجربه را توسعه اول برنامه اجراي و جنگ از
در نوربخش و جهانگيري نجفي ، فروزش ، و كردند سياسي تعلم صرف را تا 76 سال‌هاي 68 آرمين
.شدند آشنا (جنگ نه و) توسعه مديريت با بار اولين براي دوران همان
.دارد خود از حمايت به طرفي از و دولت در سويي از را طيف دو اين از آلياژي خاتمي حال
هواداران انتظارات در كه كابينه كاركرد در فقط نه فيصله‌بخش خاتمي و عملگرا خاتمي تضاد
.است مشهود هم او
بانك كل رئيس دولت اقتصادي ستاد ثقل در او.است تضاد اين از مظهري هم مظاهري مهندس
در را (مشاركت جبهه عضو) برنامه‌ريزي و مديريت سازمان رئيس و (كارگزاران حزب عضو) مركزي
.دارد خود سوي دو
علامه دانشگاه ديگري و بهشتي شهيد دانشگاه علمي هيات عضو يكي اقتصاد ، دودكتراي
در "مهندس" اما.ملي اقتصاد اداره از گونه‌اي به معتقد و سبك‌اند صاحب دو هر.طباطبايي
مظاهري طهماسب تصميمات و دستورالعمل‌ها نامه‌ها ، شمار.مي‌انديشد عمل به فقط ميان اين
ماليات‌هاي قانون اصلاح بانكي ، نظام راهبردي اصلاحات.است بي‌سابقه كابينه اعضاي بين در
موافقت تهران ، بورس فرعي تالار و مشهد بورس تاسيس افزوده ، ارزش بر ماليات لايحه مستقيم ،
را همنشيني اين او.است وزير آقاي اقدامات و اعمال از اندك شماري خصوصي بيمه تاسيس با
مركزي بيمه رئيس و مشاركت جبهه عضو او اقتصادي معاون.است كرده رعايت هم خود مجموعه در
آزادسازي سوي به عجيب سرعتي با تصميمات از بسياري در مظاهرياست كارگزاران حزب عضو
ميليارد هزار واگذاري 12 براي و رساند درصد به 25 را شركت‌ها ماليات.مي‌رود اقتصاد
بانكي سود نرخ كاهش نظير وي اعتقادات از ديگر برخي اما.دارد عجله هم دولتي سهام ريال
مهندسي دروس در او.دهد "انجام" مي‌خواهد فقط مظاهري.برمي‌دارد گام متضاد مسيري در
نسخه‌هايش و مي‌شود وارد كمتر اقتصادي تئوريك بحث‌هاي دركند اجرا و بسازد تا آموخته
بضاعت شده تنظيم اقتصاددانان برخي از نظرخواهي و مشاوره با كه هم ايران اقتصاد براي
.نمي‌گذارد نمايش به را چنداني علمي
اقتصاد براي نفري ميليون لشكر 7
محمدعباسي
گذشته هفته طي كه بود موضوعي ،"متوسطي و راهنمايي دوره‌هاي دانش‌آموز ميليون وجود 7"
توجه مورد كمتر آن ، اهميت عليرغم و شد محو دانش‌آموزي مجلس به مربوط اخبار لابه‌لاي در
.گرفت قرار
كه دارند وجود كشور در دانش‌آموز ميليون از 7 بيش كه شد عنوان رسمي مراجع سوي از بارها
كه مي‌رسد نظر به چنين قرائن از.گرفت خواهند را خود ديپلم ديگر سال تا 7 حداكثر
تحصيل حال در كشور در جوان ميليون كه 7 دارند اذعان (بهانه‌اي يا دليل هر به) مسئولين
اين كه كرده‌اند توجه كمتر اما.دارند سن سال بالاي 11 يعني دارند راي حق كه هستند
."شد خواهند كاره چه" فهم عامه عبارت به يا بكنند بايد چه خود درس پايان از بعد جوان‌ها
نفر ميليون سال ، 7 طي 7 كه مي‌شود ترسيم گونه اين وضعيت اين كار بازار معادلات در
اقتصادي _ فرهنگي تغييرات به توجه با كه بود خواهند كار جوياي بالقوه صورت به كه هستند
.است شغلي فرصت بالفعل جوينده يك (پسر و دختر) آنها اكثر
.داشت خواهيم جديد بيكار ميليون يك متوسط ، طور به سالانه واقع در
كار نيروي ميليون براي 7 سال طي 7 بتواند بايد ايران اقتصاد كه است آن اقتصادي واقعيت
.كند ايجاد شغلي فرصت جديد
به حاضر حال در كه است كاري جوياي فعال جمعيت گرفتار اقتصاد همين كه است حالي در اين
امكانات و تلاش نيازمند خود آن حل و مي‌كنند وارد فشار اقتصاد پيكره بر اهرم يك صورت
.است ويژه
...و بودجه 82
عملي گام نخستين مي‌توان را كشور ، كل سال 1382 بودجه قانون آن متعاقب و بودجه لايحه
بودجه اين در بتواند دولت اگر.دانست ميليوني لشكر 7 اين با مقابله زمينه در مرتبط
تعاوني دولتي ، بخش‌هاي) كشور اقتصاد كه كند هدايت سمتي به را اقتصادي متغيرهاي ساليانه
در كه بود اميدوار مي‌توان كنند ، پيدا را شغلي فرصت متناسب ميزان ايجاد قابليت (خصوصي و
.شود كاسته مشكل اين بار از اندكي نيز بعد سال‌هاي
و مهم اصل از 13 يكي را اشتغال مقوله كابينه ، اعضاي كه مي‌دهد نشان امر ظواهر البته
آن به صراحت به سال 1382 بودجه بخشنامه در و مي‌دانند سال 82 بودجه در ضروري
(ص 13 ، 9/7/81 همشهري) بخشنامه اين در.پرداخته‌اند
كشور توليدي ظرفيت‌هاي از مراقبت _
مولد اشتغال توسعه _
حرفه‌اي و فني آموزش‌هاي توسعه _
بانكي تسهيلات مقوله _
زدايي مقررات _
.است شده دانسته مهم كه است مواردي جمله از تعاون بخش تقويت _
غلط استراتژي‌هاي
يا موفقيت در اصل مهم‌ترين شده تدوين استراتژي اشتغال ، مبحث در كه پذيرفت بتوان شايد
ترسيم‌كننده مي‌توان را "راهبرد" فرهنگستاني‌ها قول به يا و استراتژي.است موفقيت عدم
.دانست كنوني طرح‌هاي سرانجام و آينده
يافتن پي در باشيم نظر يك دانستن اشتباه يا رد درصدد آنكه بدون استراتژي تدوين در
اصلي هدف سوي به شده انتخاب مسير كه زماني اماهستيم راه سهل‌الوصول‌ترين و بهترين
تاخير به غلط استراتژي‌هاي جمله از و است غلط استراتژي آن كه پذيرفت مي‌توان نيست
جوانان ، كردن مشغول چون روش‌هايي سنتي صورت به.است بازار به كار نيروي ورود انداختن
بازار به كار نيروي ورود موقتي كاهش براي عمومي وظيفه نظام دوره و دانشگاهي تحصيلات
و راهسازي بخش گسترش همچون فعاليت‌ها برخي رواج آن كنار در و مي‌گيرد قرار استفاده مورد
"كار نيروي" واقعي تقاضاي بروز از جلوگيري براي مدت طولاني عمراني طرح‌هاي يا ساختمان
.مي‌شود گرفته كار به
از مي‌توان را مي‌خورد سياسي رقابت‌هاي و بحث‌ها و جر به بيشتر كه تاخير ايجاد
.دانست اقتصاد براي شيوه‌ها مخربترين و خطرناك‌ترين
كنند تلاش بهانه‌اي هر به است ممكن حاكم ، سياسي گروه‌هاي دقيق‌تر عبارت به و دولت‌ها
زيان‌هاي و آثار به آنكه بدون.بيفتد تعويق به آن آثار و اشتغال مشكلات بروز دوره كه
.كنند توجه آن احتمالي
عمومي وظيفه نظام دوره در گرفتاري يا دانشگاه درس به كردن مشغول با را جواني كه زماني
يا دو با قطعا كه شود انباشته مشكلي شديم باعث عمل در بازداشتيم ، كار بازار به ورود از
تخريبي اثرات توقعات سطح رفتن بالا دليل به البته و پيوست خواهد وقوع به تاخير سال چهار
.بيشتراست آن
بلندمدت يا ميان صورت به اگر عمراني ، طرح‌هاي رواج همچون سياست‌هايي اتخاذ آن كنار در
آن از حاصل ركودي اثرات با ديگر سوي از و دارد موقت اشتغالزايي تنها سو يك از باشد ،
.شد خواهد اقتصاد بعد دوره‌هاي در بيكاري بروز باعث
16_ جهان مالي ثبات گزارش
شناور نقدينگي
سادات رضا:ترجمه
نقدينگي و مي‌كنند عمل بين‌المللي بانك‌هاي بسان عمده كشورهاي مالي تشكيلات واقع در
سطح در را مابقي و مي‌دارند نگاه را نقدينگي اين از برخي كرده ، جذب خود به را خارجي
درآمدها مالي ، صنايع بخش در بين‌المللي مالي مراكز مقابل ، در.مي‌كنند توزيع بين‌المللي
از ملي مالي بازارهاي و مي‌كنند ايجاد شغل ماليات ، اخذ از ناشي درآمدهاي و منافع و
منتفع آمده وجود به انعطاف‌پذيري قابليت و بين‌المللي نقدينگي به بيشتر دسترسي داشتن
طيف جمله از مالي سيستم‌هاي اين از مشخصه‌ها برخي انعكاس‌دهنده مركزيت نقش اينميشوند
مي‌دهند ، ارائه مالي تبادل مراجع و مالي نهادهاي كه است خدماتي و محصولات پيچيده و وسيع
را تجاري خطوط از وسيعي طيف از حمايت براي كافي نقدينگي كه متنوع مالي نهادهاي وجود
.مي‌آورد فراهم را پيش‌بيني قابل قانوني نظارت امكان كه قوي‌اي فضاي وجود و دارند
يك‌سوم كه مي‌گيرد قرار عظيم واسطه سيستم يك جايگاه در مالي‌اش سيستم و آمريكا اقتصاد
.مي‌كند هدايت را نقدينگي خروجي جريان يك‌پنجم و مي‌كند جلب خود سوي به را نقدينگي مجموع
اختيار در دلار ميليارد هزار هفت حدود در ناخالصي نقدينگي آمريكايي سرمايه‌گذاران
اين اختيار در بهادار اوراق ساير و سهام قالب در نيز دلار ميليارد هزار حدود 5 و دارند
با سهام صادركنندگان بزرگ‌ترين آمريكايي وام‌گيرندگان تقاضا بخش در.است سرمايه‌گذاران
سال 2000 در) دارند اختيار در را بين‌المللي سهام بازار دومين كه هستند شده تضمين سود
(.بودند سهام زمينه در تقاضا و عرضه حيطه بزرگ‌ترين آمريكا بورس بازارهاي
در شناور نقدينگي از سطح بزرگ‌ترين متحده ايالات رفت توضيحش كه گونه آن مجموع در
خارجي سرمايه‌گذاري‌هاي خالص از درصد هفتاد از بيش مي‌كند ، جذب خود به را جهان بازارهاي
اين دليل عامل سه.رساند ثبت به را دلار ميليارد چهارصد بي‌سابقه رقم سال 2000 در كه
نشانه‌هايي مي‌تواند عوامل اين كه است بوده متحده ايالات به نقدينگي جريان گسترده حجم
شدن كند به يا شده منتج نقدينگي جريان تثبيت به مي‌تواند شرايطي چه اينكه زمينه در
:باشد داشته بر در را بينجامد آن بيشتر
تصورات از بهادار اوراق و نقدينگي جريان اينكه ديگر عامل دو از مهم‌تر و اول
براي برتر فرصتي و منبع را متحده ايالات مالي ذخاير كه گرفته نشات سرمايه‌گذاران
ديدگاه اينميپندارند سرمايه‌شان سود و سرمايه بازگشت تضمين و سرمايه‌گذاري
به اميد.است جهان عمده اقتصادهاي ساير با قياس در آمريكا بالاتر رشد نرخ نشان‌دهنده
براي اكونوميك ماكرو خطمشي چارچوب كه باور اين وجود و كرد خواهد پيدا تداوم رشد اينكه
بوده موثرتر جاها ساير در موجود چارچوبهاي با قياس در آمريكا اقتصاد بالاي بازده ارتقا
كه آنچنان است ، كرده كمك ديدگاه اين تقويت به آمريكا مالي ذخاير سوددهي گذشته در.است
و اروپا در همتايانشان از بهتر مراتب به بازارها ثابت درآمدهاي و بورس بازارهاي عملكرد
كشورها فرامرزي سياست‌هاي تفاوت از نشاني كه سود نرخ تفاوت سياق همين بهاست بوده ژاپن
سوي به نقدينگي جريان هدايت موجب است بورس بازارهاي در سرمايه‌گذاري ميان‌مدت بازده در
.است شده بانكي فعاليت‌هاي
گسترش براي تجاري استراتژيك محركه‌هاي و انگيزه‌ها نود دهه طي اقتصاد شدن جهاني دوم ،
شدن سرازير با ويژه به شكوفايي اين.كرد تقويت را رقابت هدف با بين‌المللي فعاليت‌هاي
با آمريكا كه مناطقي ساير و اروپا از ويژه به متحده ايالات سوي به سرمايه‌ها و نقدينگي
مبدا كشورها در شركت‌ها از بسياري هم مقابل در و بود همراه دارد نزديك تجاري روابط آنان
اين.كنند تثبيت متحده ايالات بازار در را خود حضور مي‌كردند تلاش بسيار سرمايه‌گذارها
.يافت انعكاس بهادار اوراق و سهام تبادل و مالي معاملات در همچنين تحولات
رايج نقدينگي به‌عنوان آمريكا دلار بر اتكا و جذب به نسبت سايرين و پولي مقامات:سوم
مالي ذخاير از بستري ايجاد منزله به تلاش‌ها اين و كرده‌اند اقدام معاملات انجام براي
قابل مقادير مركزي بانك‌هاي آنكه چشمگيرتر.بود ارزها تبادل نرخ ثبات كنترل هدف با
كه حالي در كردند انتخاب خود مالي ذخاير به‌عنوان را آمريكايي بهادار اوراق از توجهي
.نمودند اقدام خود اعتبار ذخيره تامين هدف با دلار خريد به نسبت خارجي مالي نهادهاي ساير
و سود واقع در كه است فرامرزي مالي دادوستدهاي در دلار نقش انعكاس‌دهنده فعاليت‌ها اين
ارزها دادوستد مراكز ايجاد موجب نواحي برخي در و بود مستتر دلار قدرت و ثبات در منفعتش
مالي‌اي ذخاير جهان مختلف كشورهاي در پولي مقامات سال 2001 پايان در.شد دلار مبناي بر
مجموع درصد كه 75 مي‌شد بالغ دلار ميليارد حدود 1500 به كه داشتند اختيار در را دلار از
گذشته دهه يك طي.است آمريكا متحده ايالات كل خزانه‌داري توسط شده چاپ اسكناس‌هاي
متحده ايالات مالي ذخاير قيمت افزايش در آمريكا مالي ذخاير براي خارجي قوي عطش و اشتياق
كه شد ديدگاه اين تقويت و بخشيدن اعتبار موجب همزمان كه كرد پيدا انعكاس دلار و آمريكا
به را شده تضمين سرمايه‌گذاري اصل بازگشت و سود ميزان بهترين آمريكا بازارهاي
دلار ارزش اخير سقوط لحاظ با حتي و بعد به سال 1991 از.مي‌دارد عرضه سرمايه‌گذاران
و 20 بين‌المللي تجاري معاملات درصد حدود 30 جابه‌جايي براي متحده ايالات رسمي هم هنوز
.مي‌گيرد قرار استفاده مورد جهان مالي بازارهاي در جابه‌جايي‌ها مجموع درصد
شاخص سال آن پاييز در آمريكا بورس بازارهاي وضعيت اوج نقطه در و سال 1991 آغاز با
حتي و كرد پيدا ارتقا درصد به 490 آمريكا بازارهاي در سرمايه سود و سرمايه كلي بازگشت
رشدي 220 كماكان شاخص اين بعد به پاييز 2000 از بازار اصلاح‌كننده تمهيدات لحاظ با
ميانگين آمريكايي سودده شركت‌هاي بهادار اوراق و سهام از 1991 پس.است داشته درصدي
اينكه مي‌توان سختي به واقعيات اين سايه در.است رسانده ثبت به را درصدي يازده سالانه
به نقدينگي جريان با را گذشته دهه يك طي دلار ارزش افزايش گرفته صورت رسمي آزمون‌هاي
خارجي مالكيت گستردگي.دانست شگفت‌آور مي‌داند ، مرتبط آمريكا بهادار اوراق بازارهاي
موجب مي‌تواند آمريكا بازارهاي انقباض روند تداوم كه معناست اين به آمريكا مالي ذخاير
خريد از وادارد را آنها و شود بين‌المللي مالي نهادهاي به بازار دوجانبه ضررهاي تحميل
و سهام از بخشي كنند تلاش همزمان يا كنند صرفنظر پرمخاطره خارجي بهادار اوراق و سهام
در كه همان‌گونه.برسانند فروش به را دارند اختيار در كه پرمخاطره‌اي مالي منابع ساير
دلار ميليارد هفتصد و هزار حدود چيزي خارجي سرمايه‌گذاران مي‌شد مشاهده سال 2001 پايان
.بودند كرده ذخيره متحده ايالات سهام بازارهاي در
|
