دوشنبه ۱۲ آبان ۱۳۸۲
شماره ۳۲۱۴- Nov. 3, 2003
علم
Front Page

بي مصرف يا شفابخش؟
نگاهي به جايگاه فيبر در تندرستي انسان
در آغاز براي نتيجه گيري بهتر؛ مباحث مورد بررسي را به پنج بحث اصلي تقسيم بندي كرده و سپس به بررسي مي پردازيم:
000544.jpg

۱- فوايد مصرف فيبر چيست؟
۲- فيبر چگونه جذب بدن مي شود؟
۳- چه خوراكي هايي فيبر دارند؟
۴- چند سؤال مهم و پاسخ آنها؟
۵- نتيجه گيري.
فوايد مصرف فيبر چيست؟
۱- جلوگيري از ابتلا به يبوست؛
۲- ممانعت از ابتلا به بيماريهاي سخت و جدي؛
۳- كنترل وزن بدن و متعادل نگه داشتن وزن بدن؛
جلوگيري از ابتلا به يبوست
فيبر توانايي جذب آب فراوان در دستگاه گوارش (امعاء و احشاء) دارد و به اين ترتيب باعث دفع آسان مي شود. در افرادي كه از غذاهاي فيبردار زياد مصرف مي كنند؛ يبوست وجود نداشته و از نظر اجابت مزاج مشكلي ندارند. بنابراين توجه كنيد كه:
* اجابت مزاج با مصرف فيبر بدون مشكل انجام مي شود و مواد زايد سريعاً از بدن خارج مي شوند.
* به علت دفع آسان؛ به «هموروئيد (بواسير)» دچار نمي شويد.
اما توجه داشته باشيد كه يبوست، مي تواند علل ديگري نيز داشته باشد. بنابراين اگر با وجود مصرف فيبر به يبوست دچار مي شويد؛ به پزشك مراجعه كنيد؛ چرا كه اختلال در دفع، مي تواند سرآغاز مشكلات ديگري باشد.
نكته ديگر اينكه؛ به طور متوسط در خانمها ۳۹ ساعت و در آقايان ۳۱ ساعت طول مي كشد تا مواد زائد از بدن دفع شود (از مدت مصرف غذا يا هظم كامل و دفع زوايد). اما؛ اين مدت در افراد مختلف متفاوت بوده و بستگي به؛ ساختار بدن؛ فعاليت مركز دفع در مغز و ميزان مصرف فيبر دارد. اما فراموش نشود كه مصرف فيبر اين مسأله را تسريع مي كند.
ممانعت از ابتلا به بيماريهاي سخت و جدي
بيماري قلبي: تحقيقات پزشكي نشان مي دهد كه مصرف گياهاني مثل؛ گندم، جو و لوبيا و يا به طور كلي حبوبات و بعضي از ميوه ها مثل؛ ميوه هاي ترش و هويج؛ باعث كاهش و كنترل تري گليسيريد و كلسترول شده و ما را از ابتلا به بيماري قلبي مصون مي كنند. بنابراين با مصرف گياهان ذكر شده؛ مصرف فيبر در بدن بالا رفته و اثر شفابخش فيبر در بدن پديدار مي شود.
سرطان: با مصرف فيبر؛ دفع آسان و سريع انجام مي شود. تحقيقات نشان مي دهد كه با باقي ماندن مواد دفعي در روده ها؛ مواد مضري ايجاد مي شود كه روي روده ها اثر گذاشته و سرطان روده ايجاد مي شود. به علاوه از آنجايي كه مواد خوراكي فيبردار از جمله مفيد ترين دسته از خوراكيها محسوب مي شوند؛ نياز بدن را از جهت انواع ويتامينها و مواد معدني تأمين كرده و از ابتلا به سرطان سينه؛ بانوان را مصون مي دارند.
ديابت: مصرف روزانه فيبر در بيماران ديابتي، باعث كاهش قند خون شده و به اين ترتيب پس از مدتي با نظر پزشك مي توانيد مصرف انسولين را نيز كاهش داده يا قطع كنيد.
التهاب روده (بيماري ديورتيكول): در اين بيماري، قسمتي از ديواره روده بزرگ دچار التهاب شده و برآمدگيهاي كوچكي مثل تاول در ديواره روده بزرگ ايجاد مي شود. اين بيماري در درصد كمي از افراد ايجاد مي شود كه باعث درد در روده ها؛ اسهال و يبوست مي شود. اما با مصرف مواد غذايي فيبردار؛ اين مشكل به وجود نمي آيد و يا در صورت وجود از بين مي رود.
سنگ كيسه صفرا و كليه: هضم سريع؛ منجر به آزاد شدن سريع گلوكز به گردش خون مي شود و به دنبال آن قند خون (گلوكز) به طور ناگهاني بالا مي رود. براي جلوگيري از اين مسأله؛ بدن بايد مقدار زيادي انسولين به گردش خون وارد كند. بنابراين، اين مسأله باعث ابتلاي شخص به سنگ  كليه و سنگ كيسه صفرا مي شود. به دنبال اين مسأله، ديابت و افزايش كلسترول ايجاد مي شود. بنابراين با مصرف فيبر، هضم منظم و آهسته شده و از اين مسائل جلوگيري مي شود.
كنترل وزن بدن
غذاهاي فيبردار؛ حجم بيشتري در معده اشغال مي كنند. بنابراين احساس سيري سريع تر ايجاد مي شود. براي كنترل وزن بدن از طريق مصرف غذاهاي فيبردار به اين نكات توجه كنيد:
*همه ميوه ها و سبزيها را با فيبرشان مصرف كنيد (يعني پوسته داخلي ميوه را دور نريزيد). چرا كه فيبر طبيعي اثراتش چند برابر افزودن فيبر به غذا است (مثلاً افزودن سبوس خشك به آرد). بنابراين خوردن يك پرتقال به طور كامل و با فيبر آن، اثرش چند برابر خوردن يك يا دو تكه از نان جو است.
*از مصرف غذاهايي كه خوردنشان راحت تر است، بپرهيزيد! يعني به جاي مصرف آبميوه، ميوه هاي تازه مصرف كنيد (پرتقال به جاي آب پرتقال).
*غذاهايي را انتخاب كنيد كه خطرشان براي شما كمتر است. مثلاً به جاي خوردن غذاهاي پرچرب و حجيم از خوراكيهايي مثل؛ ميوه ها و سبزيها؛ غلات، حبوبات و... كه منبع خوبي از نظر فيبر هستند، مصرف كنيد. (به جاي خوردن يك بشقاب پلو و خورشت به عنوان شام؛ يك كاسه لوبياي پخته با ليموترش تازه و روغن زيتون، مفيد تر و سلامت تر است.)
توجه داشته باشيد كه؛ مصرف غذاهاي فيبردار؛ كمك مهمي در جهت كاهش وزن و كنترل آن است. اما علاوه بر آن فراموش نكنيد كه:
۱- جلوگيري از مصرف غذاهاي پركالري و چرب با استفاده از غذاهاي فيبردار ميسر مي شود.
۲- ورزش براي سوزاندن چربي اضافي فراموش نشود.
۳- مصرف خوراكيها و غذاهاي فيبردار؛ معده را سريعاً پر كرده و سير مي شويم در نتيجه وزن بدن كاهش مي يابد.
فيبر چگونه جذب بدن مي شود؟
000546.jpg

فيبر اثرات متعددي روي روده بزرگ دارد:
*فيبر به وسيله باكتريهاي موجود در روده بزرگ تجزيه مي شود.
*مواد حاصل از تجزيه فيبر؛ گاز و اسيد است. به اين تجزيه، تخمير گويند. توجه كنيد تخمير فيبر تا اندازه اي صورت مي گيرد، چون فيبر بافت مقاومي در برابر باكتريهاي روده است.
*اسيدهاي حاصله از تخمير كه جزء اسيد هاي ساده هستند، اغلب جذب سلولهاي روده بزرگ شده و به عنوان غذا مورد استفاده سلولها قرار مي گيرند. به علاوه، اين مواد براي بدن خصوصاً كبد مفيد است. اسيدهاي ساده براي متابوليسم مفيد بوده و نصف كالري موجود در فيبر جذب بدن مي شود (اين كالري، كالري مفيد است).
*گاز حاصله از تخمير باعث افزايش حجم روده شده و در نتيجه دفع آسان تر صورت گرفته و از چسبندگي روده بزرگ جلوگيري مي شود.
اما ببينيم فيبر روي هر يك از قسمتهاي دستگاه گوارش چه اثري دارد:
*دهان: باعث حركت دهان؛ جويدن آهسته و پاك شدن دندانها مي شود.
*معده: رقيق شدن محتويات معده؛ افزايش حجم معده و احساس سيري؛ طولاني شدن نگهداري مواد غذايي در معده براي هضم بهتر.
*روده كوچك: رقيق شدن محتويات روده؛ افزايش حجم روده و جلوگيري از چسبندگي؛ جذب آرام مواد غذايي.
*روده سمت راست: رقيق شدن محتويات روده؛ افزايش حجم روده و جلوگيري از چسبندگي؛ تغذيه باكتريهاي مفيد روده بزرگ و توليد اسيدهاي مفيد بيشتر.
*روده سمت چپ: تغذيه سلولهاي ديواره روده در اثر تجزيه فيبر؛ تسهيل در دفع.
*راست روده و مقعد: نرم شدن مدفوع و دفع آسان؛ جلوگيري از بيماريهاي راست روده به علت دفع آسان؛ كاهش صدمات در حين دفع.
چه غذاهايي فيبر دارند؟
اين مواد خوراكي غني از فيبر هستند:
-گندم كامل (منظور گندم پوست گرفته نشده)؛ نان سبوس دار و انواع غلات؛ ماكاروني سبوس دار و برنج سبوس دار. ‎/ انواع آجيلها (خام و بي نمك به مقدار كم)؛ دانه هاي مختلف مثل ذرت. ‎/ بقولات (مثل: جو، لوبيا و عدس) ‎/ انواع ميوه ها (خصوصاً پرتقال؛ ليموشيرين؛ انار و... به شرط اينكه كامل خورده شوند).‎/ انواع سبزيها ‎/ استفاده از پودرهاي غذايي فيبردار (كه درموارد خاص با تجويز پزشك مصرف مي شود).
در فرآيند توليد مواد غذايي؛ فيبر از مواد غذايي جدا مي شود؛ خوراكي هايي كه از آرد تهيه مي شوند مثل انواع نان؛ نان پيتزا؛ كيك و... فيبر ندارند. انواع نان سفيد (باگت؛ همبرگري و...) و ماكاروني همگي بدون فيبر هستند. بنابراين هرچقدر خوراكي به حالت طبيعي اش نزديك تر باشد و كمتر فرايند شده باشد؛ درصد فيبر بالاتري دارند. مثل (نان جو؛ برنج قهوه اي رنگ، نان سبوس دار و...)
اما از طرفي بعضي از مواد خوراكي مثل؛ نان سبوس دار؛ غلات و... كه مورد استفاده قرار مي گيرند و يا غذاهاي آماده؛ نمك يا شكر زيادي دارند؛ بنابراين قبل از خريد آنها به اتيكت (برچسب) روي مواد خوراكي توجه كنيد.
اما سؤال مهم اين است كه: آيا غذاي روزانه مصرفي ما و كلاً خوراكيهاي مصرفي روزانه ما فيبر دارند يا نه و مقدار فيبر ورودي به بدن كافي است يا نه؟
اما جواب: استفاده از پودرهاي فيبردار مناسب نيست. اما رعايت يك رژيم غذايي غني از فيبر، بسيار آسان و مفيد بوده و از طرفي چون براي مصرف فيبر بيشتر از مواد غذايي متنوعي استفاده مي شود؛ سلامتي ما تضمين مي شود. فيبر انواع ميوه ها و سبزيها و جو قابل هضم است. فيبر گندم كامل (پوست گرفته نشده)؛ مصرف غلات سبوس دار، عدس، بقولات؛ قابل هضم نيست، ولي براي بدن لازم و مفيد است. فيبر قابل هضم و غيرقابل هضم باعث افزايش حجم معده؛ احساس سيري سريع و دفع آسان مي شود. فيبر غيرقابل هضم بدون تغيير وارد روده مي شود. فيبر قابل هضم نيز پس از هضم؛ باعث افزايش حجم روده شده و دفع را تسهيل مي كند.
يك رژيم غذايي خوب؛ رژيمي است كه به طور متوسط روزانه ۳۰ تا ۲۵ گرم فيبر به بدن ما برساند؛ اما براي اين كه به اين رژيم غذايي عادت كنيم، بهتر است از كم شروع كرده و هر روز ميزان مصرف را افزايش دهيم تا به مقدار ايده آل برسيم. اما در ميان مواد خوراكي اين گروه از جهت محتواي فيبر در درجه اول اهميت قرار دارند:
۱- انواع سيب (با پوست)، ۲- تمشك؛ توت فرنگي؛ شاه توت (كه به نام ميوه يسئه معروفند)، ۳- كلم بروكلي، ۴- لوبيا، ۵- كلم سفيد، ۶- گل كلم، ۷- هويج، ۸- انواع انجير (سفيد و سياه)، ۹- پرتقال؛ ليمو شيرين، نارنگي، ليموترش (اگر كامل و با پوست داخلي خورده شود)، ۱۰- بلغور جو، ۱۱- گندم، ۱۲- برنج قهوه اي، ۱۳- بقولات و غلات، ۱۴- ذرت (به صورت هاي مختلف)، ۱۵- نان با درصد سبوس بالا (مثل؛ سنگك؛ نان جو...).
اما نكته قابل توجه اين كه: به همراه مصرف فيبر حتماً آب و مايعات ديگر مصرف كنيد. حدوداً روزي ۸ ليوان انواع مايعات خصوصاً هنگامي كه از غذاهاي فيبردار مصرف مي كنيد؛ بنوشيد.
لازم است براي جبران كمبود فيبر در غذاي روزانه از بعضي غذاها حتماً استفاده كنيد تا تعادل برقرار شود مثلاً:
*همراه مصرف انواع نان سفيد، براي جبران كمبود فيبر؛ از غلات و حبوبات استفاده كنيد.
*به همراه مصرف آبميوه؛ حتماً ميوه تازه هم مصرف كنيد.
*به همراه مصرف كيك؛ بيسكويت و شيريني؛ از سالاد و ميوه تازه استفاده كنيد.
*پنير؛ حتماً با نان جو؛ سالاد؛ ميوه تازه مصرف شود.
جالب تر اين كه مصرف فيبر هيچ گونه اثر سويي نداشته و بسيار مفيد است و با ازدياد مصرف؛ هيچ مشكلي پيش نخواهد آمد.
حال به توصيه هاي زير براي نتيجه گيري بهتر از مصرف فيبر توجه كنيد:
*براي عادت كردن به مصرف فيبر؛ از كم شروع كنيد. آهسته آهسته ميزان مصرف را بالا ببريد. با خوردن يك شبه نمي توان نتيجه گرفت.
*تنوع غذايي را فراموش نكنيد. هر خوراكي فوايد خود را دارد و فيبر هر ماده غذايي اثرات خاص خود را در بدن دارد.
*از خوراكيهايي استفاده كنيد كه در حين فرآيندهاي مختلف غذايي؛ فيبرشان دست نخورده بماند يا حداقل فيبر كمتري از دست داده باشند.
*اتيكت (برچسب) هر ماده غذايي را براي آگاهي ازميزان فيبر آن مطالعه كنيد.
*از آب و نوشيدنيهاي مختلف به وفور مصرف كنيد (حداقل روزي ۸ ليوان از نوشيدنيهاي مختلف مخصوصاً آب).
*مصرف غذاهاي فيبردار براي بعضي از افرادي كه تحت درمان قرار دارند؛ زياد مناسب نيست. بنابراين بهتر است با پزشك مصرف كنيد.
*توجه كنيد؛ مصرف سبوس به تنهايي؛ يعني افزودن پودر آن به غذا و مصرف آن مناسب نيست، چرا كه باعث از دست رفتن كليسم؛ آهن و روي مي شود. بنابراين بهتر است سبوس به تنهايي مصرف نشود (مصرف نان سبوس دار يا غلات و... مشكلي ندارد، چون سبوس طبيعي است) به ويژه در مورد زنان باردار؛ افراد كم خون و زناني كه در دوران شيردهي هستند.
چند سؤال مهم و جواب آنها
بي شك همه ما براي يك بار هم كه شده، اين سؤالات را از خود پرسيده ايم، ولي شايد جواب صحيحي پيدا نكرده ايم. حال ببينيم پاسخ پزشكان چيست:
۱- دقيقاً روزانه چه ميزان فيبر براي بدن لازم است؟
ج: روزانه ۲۵ تا ۳۰ گرم.
۲- آيا واقعاً فيبر، باعث كاهش و كنترل وزن بدن مي شود؟
ج: بله. با افزايش حجم معده؛ احساس سيري سريعاً ايجاد شده و از پرخوري جلوگيري مي شود. از طرف ديگر به علت تسريع در دفع؛ مواد زايد را نيز از بدن خارج مي كند.
۳- پس از خوردن غذاهاي فيبردار؛ حالت نفخ و كمي دل درد ايجاد مي شود. آيا اين مسائل طبيعي است؟
ج: بله. اما با مصرف مداوم غذاهاي فيبردار اين حالت كم كم از بين مي رود. خصوصاً با مصرف نوشيدني هاي مختلف و مخصوصاًً آب؛ مي توان اين مشكل را برطرف كرد.
۴- آيا مصرف آبميوه و آب بعضي از سبزيها، فيبر مورد نياز بدن را تأمين مي كنند؟
ج: خير. چرا كه در حين توليد آبميوه؛ بخش فيبري آن (همان پوسته داخلي ميوه)؛ جدا شده و به عنوان تفاله دور ريخته مي شود. بنابراين فقط مصرف ميوه با پوست آن، فيبر را تأمين مي كند. اما توجه كنيد؛ فريزر كردن؛ خشك كردن يا پختن ميوه ها و سبزيها؛ فيبرشان را از بين نمي برد؛ ولي هيچ جايگزيني براي خوراكيهاي طبيعي نيست.
نتيجه گيري
براي نتيجه گيري بهتر و تضمين سلامتي؛ بهتر است از مواد غذايي مختلفي استفاده كنيد، چرا كه هر ماده غذايي (خصوصاً گياهان) فيبر مخصوص به خود را داشته و از جهتي براي بدن ما مفيد است. بنابراين مصرف همه مواد غذايي توصيه مي شود.فيبر باعث؛ شادابي پوست؛ سلامتي قلب؛ ممانعت از ابتلا به بيماري قلبي؛ ديابت؛ سرطان؛ سنگ كليه و كيسه صفرا و كنترل وزن بدن مي شود. بنابراين هرگز غذاهاي فيبردار را از رژيم غذايي خود حذف نكنيد. به شرط آنكه همه خوراكيها را با فيبرشان مصرف كنيد و فيبر را تفاله ندانيد. سلامت باشيد...!
مهتاب صفرزاده خسروشاهي
منبع: www.yahoo health.com

تازه هاي دانش

حساسيت مرگبار
000556.jpg

هنگامي كه «آلي راش» سيزده ساله بود، حساسيت شديدي به بادام زميني داشت و همين امر سبب شده بود كه طي يك سال چهار مرتبه در بيمارستان بستري شود ،ولي اكنون قرار شده است او تحت آزمايش هاي نويني قرار گيرد. روش درمان به اين ترتيب است كه وي بايد هر ماه پادتني با نام علمي ۹۰۱- HO تزريق كند. انتظار مي رود اين دارو بتواند مانع از فعاليت هاي گويچه هاي ايمني بدن شود، چون گويچه هاي مذكور، سلول هاي ايمني مقاوم در برابر بيماري ها را، تحريك كرده و سبب مي شدند هر زمان كه «آلي» با بادام زميني مواجه مي شد، مواد شيميايي به خصوص نظير هيستامين ترشح  شوند.
دكتر «دونالد لونگ»، رئيس بخش آلرژي كودكان مركز ملي پزشكي و تحقيق دنور معتقد است: اين روش بسيار سودمند و موفقيت آميز بوده است، چرا كه تاكنون اغلب بيماران به اين روش پاسخ مثبت داده و ديگر ،نشانه اي از آلرژي در آنها ديده نشده است. علاوه بر پژوهشگران مركز پزشكي دنور، در شش مركز ديگر نيز محققان در حال بررسي چگونگي اثرات اين دارو بر سيستم ايمني آدمي هستند.
شايعات پست الكترونيكي
راست و دروغش گردن آنهايي باشد كه مي گويند؛ مدتي است شايع شده است مواد شيميايي ضدعرق، سبب ايجاد سرطان سينه مي شود و ديگر اين كه جهت تشخيص سرطان تخمدان، بايستي حتماً تست خون ۱۲۵-CA از بيمار به عمل آيد.
طبق آنچه در مجله مركز ملي سرطان به چاپ رسيده است، دو خبر مذكور كه از طريق پست الكترونيكي mail-E در سراسر جهان منتشر شده، شايعه اي بيش نيستند. شايعه پراكنان معتقدند مواد شيميايي ضدعرق، مانع از خروج مواد سمي از گره هاي لنفاوي مي شوند، لذا سم در اين نقاط باقي مانده و سلول هاي سرطاني ايجاد مي كند، البته تاكنون، هيچ منبع علمي مطلعي، اين خبر را تأييد نكرده است، البته درست است كه مقداري از مواد سمي بدن از طريق گره هاي لنفاوي دفع مي شوند، ولي كبد و كليه ها نيز در دفع اين مواد، نقش بسزايي دارند كه نبايد آن را ناديده گرفت.
در مورد تست خون ۱۲۵- CA نيز بايد اذعان داشت كه اين تست، فقط قادر است چگونگي عكس العمل بدن نسبت به دارو را در زنان مبتلا به سرطان تخمدان مشخص كند و علائم بيماري را هرگز نشان نمي دهد.
چنانچه تمايل داريد از ساير شايعات پست الكترونيكي مطلع شويد، مي توانيد به آدرس www.cdc.gov مراجعه كنيد.
000550.jpg

جوش هاي ويروسي
زگيل ها، جوش هاي ويروسي بي خطري هستند كه معمولاً پس از دو سال از بين مي روند. ولي از آن جايي كه اغلب افراد از داشتن اين دانه هاي قهوه اي رنگ بر روي پوست خود نفرت دارند، پزشكان معمولاً اقدام به سوزاندن آنها مي كنند ولي متأسفانه اين روش، درد بسيار به همراه دارد و محل سوزانده شده معمولاً زخم مي شود و حتي ممكن است زگيل ها مجدداً سر از پوست بيرون آورند. تحقيقات اخير حاكي از خبرهاي جديد در اين زمينه است.
پژوهشگران ۱۴۹ بيمار را مورد آزمايش و بررسي قرار دادند و زگيل هايشان را توسط يك نوع قارچ مخمر از بدن خارج ساختند. در ۷۶ درصد موارد، اين عمل بسيار موفقيت آميز بود. تصور مي رود اين قارچ، سلول هاي سيستم ايمني بدن را تحريك كرده و لذا زگيل ها، بدون به جاي گذاشتن اثر زخم، براي هميشه از روي پوست، ناپديد مي شوند.
000552.jpg

اميدي تازه براي افراد فلج نخاعي
يك مركز تحقيقات انساني وابسته به دانشگاه پوردو، آزمايش هاي گسترده خود را بر روي تعدادي سگ مبتلا به فلج نخاعي از ابتداي سال جاري آغاز كرده است. اين مركز بسيار اميدوار است بتواند راه نويني در جهت درمان افراد فلج كشف كند. اين مركز همچنين با كسب مجوز از سازمان نظارت بر مواد غذايي و دارو، مطالعات خود را بر روي دستگاهي آغاز كرده است كه با ايجاد يك ميدان مغناطيسي ضعيف، سلول هاي عصبي را تحريك كرده و آنان را وادار به رشد مجدد مي كند.
در مرحله اول آزمايش ها، بايد دستگاه مذكور درون بدن انسان قرار داده شود، از آن جايي كه سيستم عصبي بدن سگ و انسان، بسيار به هم شبيه است، لذا پزشكان اميدوارند بدن انسان نيز به اين دستگاه، عكس العمل نشان داده و مجدداً قادر به حركت شود.
دكتر «اسكات شاپيرو» متخصص اعصاب در مركز پزشكي وابسته به دانشگاه هندوستان مي گويد: ما مطمئن هستيم كه بدن انسان، نسبت به دستگاه مذكور از خود عكس العمل نشان مي دهد، ولي هنوز نمي دانيم تا چه اندازه و اين كه اين ميزان واكنش، محسوس هست يا خير؟»
جهت كسب اطلاعات بيشتر در اين زمينه، از طريق پست الكترونيكي با مركز اعصاب دانشگاه هند به آدرس spinal @ iupui.edu تماس حاصل كنيد.
مترجم: مينو صالحي

سايه روشن دانش

دشوارترين آزمايش اينشتين
000554.jpg

فضاپيماي پژوهشي گري  ويتي سرانجام بايد از زمين بلند شود. يكي از چند مأموريت فضايي ناسا به فيزيك بنيادي اختصاص داده شد، اين فضاپيما، براي تست دوپيشگويي در فرضيه نسبيت اينشتين ، آزمايشهايي انجام خواهد داد. اگر اين تحقيق موفقيت آميز باشد، يك آزمايش كلاسيك خواهد شد و اگر يافته هاي آن با پيشگويي هاي اينشتين در تضاد باشد، به يك انقلاب و دگرگوني منجر مي شود.
آسان ترين كار اين فضاپيماي پژوهشي، اندازه گيري تأثير مربوط به كره  سنجي است، روشي كه توده زمين در پيوستار زماني- مكاني انحنا پيدا مي كند، شما مي توانيد توپ سنگيني را تصور كنيد كه روي لاستيك فشرده اي قرار دارد و وضعيت آن را به هم مي زند. اگر حق با اينشتين باشد، تأثير مربوط به كره سنجي به آرامي، محور چهار ژيروسكوپ را خارج از فضاپيما تغيير مي دهد. آزمايش مربوطه، اين تأثير را با صحت ۰۱/۰ درصد اندازه گيري مي كند كه آن را به سخت ترين آزمايش نسبيت تبديل مي سازد.
اما شناسايي نيروي كوچكتر ديگري، بيشتر از يك موفقيت خواهد بود. همان طور كه مي دانيم اين نيرو وقتي كه زمين مي گردد، در پيوستار زماني- مكاني مي چرخد. هنگامي كه فضاپيماي پژوهشي بالاي قطب هاي زمين در ارتفاع ۶۵۰ كيلومتري مي چرخد، طوري به ژيروسكوپهاي خارج از رديف فشار مي آورد كه مي تواند از تأثير مربوط به كره سنجي جدا شود.
با وجود كوچك بودن اين تأثيرات، براي درك ما از فيزيك به خصوص اگر با پيش گويي هاي اينشتين تفاوت داشته باشد، معاني ضمني دور از دسترس خواهند داشت. چون محققاني كه در جستجوي «فرضيه همه چيز» هستند، معتقدند كه نسبيت دقيقاً صحت ندارد، فضاپيماي گري ويتيB مي تواند بهترين شاهد باشد كه هنوز چيزهاي زيادي براي كشف كردن وجود دارد.
000548.jpg

قديمي ترين اثر آب و هوايي
گرماي جهان، چيز تازه اي نيست. حدود ۸۰۰۰۰۰ سال پيش، آب و هوا به همين روش امروز تغيير مي كرده است.
همان طور كه مي دانيم امسال، گروهي از دانشمندان اروپايي براي حفاري هسته يخي در دم كانكورديا در فلات قطب جنوب، تلاش هايي را آغاز كرده اند.
اين هسته يخ با وجود ۲/۳ كيلومتر طول، هنوز نتوانسته  ركورد طولاني ترين يخ دنيا را به خود اختصاص بدهد، اين ركورد به هسته يخي به طول ۶/۳ كيلومتر روي درياچه وستوك تعلق دارد. اما چون لايه هاي يخ در وستوك نازك تر هستند، هسته دم كانكورديا، ركورد طولاني ترين گذشته جوي زمين را خواهد داشت كه به يك ميليون سال قبل برمي گردد، اين هسته يخي، نسبت به توده هاي يخي اي كه تا به حال مورد بررسي قرار گرفته اند، ۸ برابر بيشتر قدمت دارد.
حفاري دم كونكورديا درست يك سال پيش شروع شد و در پايان آخرين حفاري، اين سوراخ به ژرفاي ۲۸۰ متري رسيد. قبل از اين كه حفارها سنگ بستر را بكنند ۳۰۰ متر ديگر هنوز باقي بود. اما اين مهمترين بخش بود. اين يخ، بيش از يك دوره ۳۰۰۰۰۰ ساله رسوب شده است.
پرواز ابر صوتي
000558.jpg

اكنون نمي توان مسير نيويورك تا توكيو را ۲ ساعته پيمود، مگر اين كه با هواپيمايي باشد كه ناسا در صدد ساخت آن است؛ هواپيماي بمب افكن B52 با يك هواپيماي جت ابر صوتي بدون خلبان موسوم به هايپر X كه زير شكم آن بسته شده است، به پرواز درخواهد آمد. اين هواپيماي جت در ارتفاع بالاي اقيانوس آرام، رها خواهد شد. يك موتور اساسي (گردنده) سرعت  هايپرX را به ۸۳۰۰ كيلومتر در ساعت يعني دو برابر سرعت سريع ترين هواپيماي جت امروزي، افزايش خواهد داد. در مدت ۶ سال و با سرمايه گذاري ۱۸۵ ميليون دلاري روي اين پروژه، ناسا بايد در نهايت كشف كند كه چطور موتور اين هواپيماي جت در سرعت بالا كار مي كند.
اميد است كه اين هواپيماهاي جت، قدرت موشك را با كارآيي سوخت موتور جت، تركيب كند. يك هواپيماي جت از سرعتش براي راندن هوا به داخل موتور استفاده مي كند، در حالي كه، يك موتور جت از تيغه هاي كمپرسور استفاده مي كند. محاسبات مهندسان مي گويد موتور بايد كار كند، اما هيچ كس به طور يقين نمي داند، تا زماني كه موتور جديد در هوا، آزمايش شود. تونل هاي باد، قدرت كافي براي شبيه سازي پرواز ابر صوتي را ندارند.
اين يك مشكل واقعي است، چون هرچه هواپيما سريع تر پرواز كند، آيروديناميك اطراف موتور، شديدتر مي شود. در سرعت هاي خيلي زياد، هر لبه و هر انحنا مي تواند امواج تكان دهنده شديد را به وجود آورد.
مهندسان ناسا، از قبل، چيزهايي را در مورد فشار مي دانستند. در سال ۲۰۰۱، آنها وقتي كه هواپيما از كنترل خارج شد، مجبور شدند كه مدل اصلي هايپر X را از بين ببرند. وضعيت مالي نگران كننده اين آژانس، امسال مي تواند نسل بعدي هواپيماهاي سريع السير را بسازد يا تخريب كند.
مترجم: لادن شريعت زاده

|  ادبيات  |   اقتصاد  |   سفر و طبيعت  |   سياست  |   علم  |   ورزش  |
|  هنر  |

|   صفحه اول   |   آرشيو   |   بازگشت   |