هادي صبا
حدود ۳ ماه پيش شيمون پرز، مبدع نظريه خاورميانه جديد و تبديل تئوري «اسرائيل بزرگ» به «اسرائيل، برترين قدرت» در مقاله اي نوشت كه مخالفان روند صلح در اسرائيل به اين نكته توجه ندارند كه تا چند سال ديگر تعداد فلسطينيان در سرزمين تاريخي فلسطين از مجموع يهوديان بيشتر خواهد شد و بدين ترتيب عليرغم موج گسترده كوچاندن يهودي ها به فلسطين اشغالي در اقليت قرار خواهيم گرفت و اين خطر بزرگي است كه ما را تهديد مي كند.لذا پذيرش تقسيم و تشكيل دولت فلسطيني البته با شرايط امنيتي ويژه، در راستاي حفظ دولت اسرائيل و جلوگيري از فروپاشي آن است. در همين راستا در آخرين نظرسنجي انجام شده در فلسطين اشغالي مشخص شده است كه بيش از ۶۷ درصد از يهوديان اسرائيلي از امكان تبديل خود به يك اقليت نگرانند.
ارزيابي هاي انجام شده نشان مي دهد كه با توجه به نرخ رشد جمعيت در ميان فلسطينيان در سال ۲۰۰۵ تعداد يهوديان و فلسطينيان به صورت برابر به ۶ ميليون نفر خواهد رسيد و در سال ۲۰۱۰ مجموع تعداد فلسطينيان از يهودي ها بيشتر خواهد شد. مي دانيم كه اسرائيل مدعي يك حكومت دمكراتيك است. بگذريم كه دمكراسي آن تحت اشراف كامل نظاميان قرار داشته و اكثريت قريب به اتفاق سياستمداران برجسته يهودي، فارغ التحصيل مدرسه نظامي ارتش اسرائيل هستند.
حال اگر اكثريت ساكنان فلسطين اشغالي، فلسطيني باشند پس آنگاه ادعاي دمكراسي با حاكميت دولتي يهودي چگونه سازگار خواهد بود.از سوي ديگر اسرائيل پس از شكست تاريخي خود در جنوب لبنان و بر هم خوردن موازنه رواني به نفع طرف فلسطيني با مد نظر قرار دادن سياست «النصر بالرعب» خشن ترين چهره خود يعني شارون را به صحنه آورد تا با ايجاد هراس و نگراني در ميان فلسطينيان و اعراب اين موازنه را ديگر بار به نفع خود تغيير دهد. شارون نيز قول داد كه در يك دوره صد روزه انتفاضه و مقاومت را درهم بشكند. ۱۰۰ روز ادعايي شارون به ۱۰۰۰ روز تبديل شد ولي انتفاضه و مقاومت ادامه يافت. حتي اشغال عراق و تغيير موازنه در خاورميانه و حضور مستقيم آمريكا در منطقه نيز نتوانست كشتي شكسته شارون را نجات دهد. در نتيجه آن مؤسسه اي كه عليرغم رقابت هاي ظاهري بين جناح هاي مختلف اداره امور را در دست دارد به اين نتيجه رسيد كه بايد روند صلح را ديگر بار به حركت درآورد تا شايد به وسيله آن امكان رهايي از شكست سياست «شاروني» فراهم آيد. اينگونه بود كه برخي سياستمداران چپ اسرائيلي به سرپرستي يوسي بيلين نقش جديدي يافتند و مذاكرات غيررسمي خود با برخي سياستمداران فلسطيني را در ژنو آغاز كردند.
ياسر عبدربه عضو سابق جبهه دمكراتيك فلسطين و مؤسس حزب فدا- اتحاديه دمكراتيك فلسطيني- و يكي از نزديكترين افراد به ياسر عرفات و وزير سابق تبليغات فلسطين كه ديگر سمت رسمي ندارد، سرپرستي هيئت فلسطيني مذاكره كننده را برعهده گرفت. حاصل اين مذاكرات طرح صلحي بود كه قرار است در اين روزها به امضاي نهايي طرفين برسد. طرحي كه به عنوان پيشنهاد به مقامات رسمي و تصميم سازان طرفين ارائه خواهد شد. مهمترين اشكال اين طرح از نظر فلسطيني، به فراموشي سپردن حق بازگشت آوارگان فلسطيني است كه بر اساس قطعنامه ۱۹۴ مجمع عمومي سازمان ملل متحد بايد به خانه و كاشانه خود بازگردند.
ديگر مشكل اين طرح امضاي نهايي توافقنامه حل و فصل منازعه «فلسطيني- اسرائيلي» و اسقاط حق پيگيري حقوق فلسطينيان مي باشد. در مورد بيت المقدس نيز عليرغم ادعاي واگذاري آن به طرف فلسطيني، حفظ شهرك هاي يهودي نشين در اطراف آن و تحت حاكميت قرار گرفتن اين شهرك ها و محله يهودي نشين بيت المقدس شرقي، عملاً شرايط بغرنجي را فراهم مي آورد كه اولاً موجب درگيري هاي هميشگي ميان طرفين خواهد بود و ثانياً موضوع تسليم بيت المقدس به فلسطينيان را بيشتر به يك شوخي مبدل مي سازد.با اين همه از هم اكنون جناح هاي مختلف اسرائيلي به استقبال اين طرح رفته اند.
گروهي به سرپرستي حزب كار از آن استقبال نموده و در برنامه جديد سياسي خود محورهاي اصلي اين طرح را مبناي كار آتي خود قرار داده اند. در مقدمه اين برنامه آمده است: «توازن جمعيتي در سرزميني واقع در ميان درياي مديترانه و رود اردن - فلسطين تاريخي - وجود دولت دمكراتيك يهودي را تهديد مي كند. لذا بايد آنها - مردم فلسطين و يهودي ها - را از يكديگر جدا نمود.» اين حزب با سياست شارون در مورد ايجاد ديوار حائل مخالفت نكرده بلكه معتقد است كه اين ديوار بايد در مرز ۱۹۶۷ بنا شود. در مورد شهرك هاي يهودي نشين نيز حزب كار اعتقاد دارد كه بايد اولاً بناي شهرك هايي كه ساخت آنها پس از سال ۲۰۰۱ - روي كار آمدن شارون - آغاز شده است متوقف گردد و ثانياً در مورد سرنوشت ديگر شهرك ها با طرف فلسطيني به مذاكره پرداخت. در برنامه سياسي جديد حزب كار بر موضوع امنيت و ضرورت اخذ تعهد از طرف فلسطيني براي مبارزه با خشونت و تروريسم - مقاومت مشروع مردم فلسطين - تأكيد فراوان شده است، كه نشان مي دهد اسرائيل در هر حال و از هر طريقي درصدد دستيابي به يك امنيت است تا بتواند در پرتو آن موجوديت خويش را حفظ كند.در ديگر زمينه ها نظير سرنوشت بيت المقدس، مبادله برخي اراضي اشغالي در ۶۷ با اراضي اشغال شده در سال ۱۹۴۸ نيز مطالب طرح ژنو تكرار شده است.
جريانات تندرو اسرائيل با ايفاي نقش تعريف شده خود با اين طرح مخالفت كرده اند. تا در صورت امكان فلسطينيان را مجبور كنند كه عقب نشيني بيشتري را پذيرا شوند و چيزي را به دست آورند كه از تحقق آن با توسل به روش هاي نظامي - امنيتي ناتوان شده اند. شارون كه اعلام كرده است در مقابل تخليه برخي شهرك هاي يهودي برخي ديگر از آنها را به خاك «اسرائيل» ملحق خواهد نمود، پسر خود عومري شارون را به لندن فرستاد تا در ميزگرد «صلح رابين» شركت كند وبا هيأت فلسطيني به رياست جبريل رجوب مشاور امنيتي عرفات به مذاكره بپردازد. اين ميزگرد با كوشش موسسه آموزش ايگال آلون و گروه درستي اسرائيل در حزب كارگر انگلستان تشكيل شده است. آماده سازي براي برگزاري اين ميزگرد كاملا مخفي انجام شد و از شركت كنندگان در آن خواسته شده است تا از اعلام جزئيات موضوعاتي كه مورد بررسي خواهند داد خودداري كنند. با اينحال خبرهاي واصله حاكي از آن است كه موضوع «صلح» محور اصلي اين ميزگرد بوده است. دو هيئت اسرائيلي و فلسطيني پيش از آغاز مذاكرات خود با جاناتان پاول رئيس دفتر نخست وزير انگلستان ديدار كردند.يك سخنگوي نخست وزير انگلستان اعلام كرد كه «توني بلر طرح ژنو را مورد تاييد قرارداده و آن را يك تلاش ناب براي غني تركردن مذاكرات به شمار آورده است.»درعين حال فراموش نفرموده اند!! كه براي راضي كردن شارون به تازه ترين شعار وي يعني مبناقراردادن نقشه راه نيز اشاره كنند و پايبندي انگلستان بر آن را مورد تاكيد قرار دهند.
شارون كه رسما اعلام مي كرد هرگونه تعامل با عرفات را نخواهد پذيرفت، اينك پسر خود عومري را به لندن فرستاده تا با نماينده عرفات مذاكره كند. اين مطلب نشان مي دهد كه شارون در وضعيت بسيار دشواري قرار دارد. از يكسو نتوانسته است برنامه هاي اصلي خود در سركوب مقاومت ملت فلسطيني را عملي كند و امنيت اسرائيل را برقرار سازد و از سوي ديگر تحت فشار شديد افكار عمومي جهانيان به ويژه اروپا كه درنظر سنجي اخير نشان داد شديدا درمورد سياست هاي اسرائيل مسئله دار شده است قرار دارد. درعين حال مخالفان داخلي وي - جريان چپ - تحت شعار صلح خواهي و تبيين فوايد آن براي اسرائيل، با وي به مخالفت برخواسته اند. لذا ناگزير از آن است كه با اندك تغييري در روش برخوردي، جوهره سياست خود يعني تحميل حداكثر خواسته هاي خود بر طرف فلسطيني را پي بگيرد. هرچند كه وي پيش از هركس ديگر از تصميمات پشت پرده موسسه صهيونيستي حاكم بر اسرائيل كه خود نيز قطعا يكي از موثرترين افراد آن است مطلع مي باشد.
در اين ميان مذاكرات ديگري ميان فلسطينيان و مقامات اسرائيلي در مادريد در جريان است كه محمد دحلان و جدعون ساحر رئيس فراكسيون اكثريت در كِنست اسرائيل آن را اداره مي كنند. گويي كه پس از شكست هجوم جهاني بر عليه فلسطينيان با عنوان مبارزه با تروريسم اينبار عنوان صلح جوئي مبناي كار غرب براي تحليل نظريه خود به طرف فلسطيني شده است. هرچند كه در اين صحنه يك نكته بسيار مهم جلب توجه مي كند و آن فعال شدن بي سابقه اروپا در برابر سكوت آمريكا است. گويي حمايت هاي همه جانبه آمريكا از شارون و چسبندگي كامل مواضع آن با اسرائيل شرايطي را فراهم آورده كه امكان يك تحرك مسالمت آميز را براي آن دشوار نموده است. سرنوشت فلسطين اگر به مذاكرات صلح سپرده شود نتيجه اي جز آنچه كه در مادريد و اسلو محقق گرديد عايد آنان نخواهد شد. اين مسئله آنقدر بديهي است كه تصورش موجب تصديق آن خواهد بود. به همين دليل مي بينيم كه احمد قريع نخست وزير فلسطيني كه اتفاقا يكي از طرفداران راه حل مسالمت آميز است، درمورد نتيجه بخش بودن ديدارها و مذاكرات متعدد فلسطينيان با مقامات اسرائيلي ابراز ترديد مي كند و آنها را غيرضروري مي خواند.
هرچه باشد سرنوشت مسئله فلسطين در ژنو، لندن و يا مادريد تعيين نخواهد شد، سرنوشت فلسطين در سرزمين فلسطين رقم مي خورد.

حاصل مذاكرات محرمانه و غيررسمي برخي سياستمداران فلسطيني و اسرائيلي در ژنو، طرح صلحي است كه شايد امروز و فردا به امضاي طرفين برسد، تا به عنوان «پيشنهاد صلح» به مقامات عاليرتبه اسرائيلي وفلسطيني عرضه شود. نظر به اهميت اين طرح خلاصه اهم نكات آن از نگاه خوانندگان گرامي مي گذرد:
۱-شناسائي متقابل
اسرائيل كشور فلسطين را به رسميت مي شناسد، كشور جديد فلسطين نيز اسرائيل را به رسميت خواهد شناخت. دو كشور مي پذيرند كه هر يك از آن دو، ميهن دو ملت يهودي و فلسطيني است.
۲- مرز طرفين
ترسيم مرز دو كشور براساس خط چهارم ژوئن ۱۹۶۷ -پيش از آغاز جنگ - و طبق نقشه ضميمه طرح صورت مي پذيرد. فلسطينيان تقريباً ۵/۹۷% از همه سرزمينهاي اشغال شده در سال ۶۷ را به دست خواهند آورد كه نوار غزه را به طور كامل شامل خواهد شد.در مقابل ۵/۲% باقيمانده از سرزمينهاي كرانه باختري فلسطينيان بخشي از سرزمينهاي اشغال شده در سال ۱۹۴۸ را دراختيار خواهند گرفت.
۳- شهرك هاي يهودي نشين
ساكنان شهرك هاي يهودي در سرزمين هائي كه به دولت فلسطين واگذار خواهد شد، به داخل سرزمينهاي ۴۸ منتقل خواهند شد و ساختمانها و اماكن بنا شده در اين مناطق به دولت فلسطين تحويل مي شود.براساس نقشه ضميمه طرح، اكثر ساكنان ۱۶۰ شهرك نشين يهودي -كه ۲۳۰ هزار نفر را دربرمي گيرد- تخليه خواهند شد. اين اقدام شامل مجتمع اوش عتسيون واقع در جنوب بيت المقدس و برخي شهركهاي واقع در اطراف بيت المقدس و يا در نزديكي خط سبز نخواهد شد (در واقع تحويل بيت المقدس به فلسطينيان به دليل محاصره آن توسط شهرك هاي يهودي نشين بيشتر سمبليك بوده و با مشكل اساسي مواجه خواهد شد.)
۴- بازگشت آوارگان فلسطيني
طرفين، ضرورت دستيابي به يك توافق متقابل در مورد مسئله آوارگان را مي پذيرند، بي آنكه حق بازگشت آوارگان فلسطيني كه در جنگ ۱۹۴۸ از سرزمين خود بيرون رانده شدند مورد اشاره قرار گيرد. (بنا به گفته يوسي بيلين فقط حدود ۱۳۰ هزار نفر از آوارگان مي توانند به اراضي ۱۹۴۸ بازگردند.)
۵- بيت المقدس
بيت المقدس پايتخت دولت اسرائيل و دولت فلسطين خواهد بود.طبق نقشه ضميمه طرح، فلسطينيان بر بيت المقدس قديمي واقع در بيت المقدس شرقي حاكميت خواهند داشت. البته به استثناي منطقه يهودي نشين و ديوار ندبه و همه شهرك هاي يهودي نشين كه از سال ۱۹۶۷ تاكنون در بيت المقدس شرقي ايجاد شده است و تحت حاكميت اسرائيل قرار خواهد گرفت.
فقط مسجدالاقصي با اشراف سازمان ملل متحد تحت حاكميت دولت فلسطين قرار مي گيرد. البته به شرط تضمين آزادي دستيابي پيروان ديگر اديان به آن، اما يهودي ها حق نمازگزاري در آن را نخواهند داشت.
۶- تروريسم و امنيت
طرفين، تروريسم و خشونت در همه اشكال آن را محكوم كرده و سياستي را در پيش خواهند گرفت كه اين اصول را محترم مي شمارد. يك نيروي چندمليتي براي تضمين اجراي اين طرح تشكيل خواهد شد.
اسرائيل حق دارد كه به مدت ۳ سال پس از عقب نشيني از كرانه باختري يك نيروي نظامي محدود را در وادي اردن نگاه دارد كه تحت اشراف نيروهاي چندمليتي قرار خواهد داشت. كشور فلسطين، دولتي عاري از سلاح خواهد بود - حق داشتن ارتش و نيروي نظامي را نخواهد داشت- و نيروهاي چندمليتي بر گذرگاه هاي بين طرفين نظارت مي كنند.بگذريم كه اين طرح عملاً بيت المقدس را تكه تكه مي كند و بخشهاي بسيار كوچكي از آن را به فلسطينيان واگذار مي نمايد و برگ بسيار مهم مشروع بودن حق فلسطينيان در مطالبه بازگشت آوارگان را از آنان مي ستاندو در مقابل تضمينات امنيتي لازم را از فلسطينيان دريافت مي دارد و موافقتنامه پايان منازعه را به امضاي طرف فلسطيني مي رساند . با اين همه اين طرح فقط از سوي برخي نيروهاي اپوزيسيون اسرائيلي پذيرفته شده است و وقتي به مذاكره رسمي واگذار شود امتيازات ديگري نيز از طرف فلسطيني مطالبه خواهد شد. امتيازاتي كه عملاً تشكيل «كشور گونه» فلسطين را از اين هم بي ارزش تر خواهد نمود.

عباس لقماني
اهالي اين منطقه متوجه شده اند كه از اواخر ماه دسامبر گذشته شب و روز هواپيماهايي در فرودگاه مناس كه در پانزده كيلومتري اينجا است فرود مي آيند. آنها سربازان هنگ رزمي هستند كه براي پشتيباني به آسياي مركزي گسيل شده اند.
امريكا حق استفاده از اين پايگاه را براي ده سال از قرقيزستان كه كوچكترين جمهوري بين ۱۵ جمهوري جدا شده از شوروي است بدست آورده است.
قرار است بيش از ۳ هزار سرباز امريكايي در اين منطقه مستقر شوند.
روسيه و چين نگران پا گرفتن امريكا در اين منطقه هستند. اين پادگان فقط ۴۰۰ كيلومتر از مرز چين فاصله دارد. استفاده از اين پايگاه براي چين به اين معناست كه امريكا با در دست داشتن پايگاه هايي در ژاپن، كره جنوبي و فيليپين هم اكنون با ايجاد سرپلي در افغانستان و استفاده از پايگاهي در قرقيزستان عملاً چين را در محاصره دارد. چين بسياري از نا آرامي ها در ايالت هاي جنوبي را ثمره حضور امريكايي ها مي داند و بارها عنوان كرده است كه دست هايي از خارج به اين ناآرامي ها دامن مي زنند.
افغانستان در بازي بزرگ
اول فروردين است، مردم هرات، شهري كه در آن همه چيز رنگ و بوي نوروزي گرفته است، خود را با لباس هاي نوآراسته اند. در اين منطقه همه چيز در كنترل اسماعيل خان است. روز اول فروردين همه به ديدن او مي روند و مردم عادي در دامن طبيعت نوروز را جشن مي گيرند. اسماعيل خان كه دوستدارانش او را «شيرهرات» مي خوانند پس از كشته شدن احمدشاه مسعود ،كوتاه زماني پيش از حمله به مركز تجارت جهاني در افغانستان ،به يكي از مهره هاي اصلي افغانستان تبديل شده است.
حتي حامد كرزاي هم اين مهره اصلي شطرنج افغانستان را نتوانسته است جا به جا كند.
هنگام جنگ در افغانستان پس از خروج نيروهاي روسي منطقه تحت نفوذ اسماعيل خان از آرامش بيشتري نسبت به ساير مناطق افغانستان برخوردار بود.
هنگامي كه نيروهاي طالبان درصدد بدست گرفتن قدرت در تمامي خاك افغانستان بودند، او در اثر خيانت يكي از افسرانش كه دو ميليون دلار از طالبان رشوه گرفته بود به دام آنان افتاد.ولي به طور حيرت آوري از زنداني در قندهار كه سه سال در آن زنداني بود گريخت و به ايران رفت.او از ايران مبارزه با طالبان را پيگيري كرد و از حمايت هاي ايران نيز بهره برد.
بسياري از همرزمان او در مشهد او را همراهي كردند. ايران كه بيش از هر كشور ديگري پناهندگان افغاني را پذيرفته است، از هيچ اقدامي براي كمك به افغانها در جهت سرنگوني طالبان فروگذاري نكرد.
بيش از دو ميليون افغاني در ايران زندگي مي كردند و زبان مشترك باعث شد تا آنهابتوانند در ايران كار كنند.