Hamshahri Newspaper

نيلوفر قديري
انتخابات سراسري عراق ۳۰ ژانويه (۱۱ بهمن) برگزار مي شود. در اين انتخابات مردم عراق ۲۷۵ نماينده مجلس ملي را انتخاب مي كنند و علاوه بر اين كه تركيب اين مجلس دولت آينده را مشخص و انتخاب خواهد كرد، نمايندگان قانون اساسي جديدي را نيز مي نويسند. ۱۲۰ حزب در عراق مجاز به شركت در انتخابات هستند كه طبق قانون انتخابات هريك فهرستي انتخاباتي ارائه مي كنند كه شامل حداقل ۱۲ و حداكثر ۲۷۵ كانديداست. مردم سراسر عراق بايد يكي از اين فهرست هاي انتخاباتي را در برگه هاي رأي خود برگزينند. طبق قانون، در فهرست هاي انتخاباتي، به ازاي هر سه نامزد مرد بايد يك نامزد زن وجود داشته باشد تا حضور دست كم ۲۵ درصدي زنان در پارلمان تضمين شود. مسئولان و مأموران انتخاباتي عراق از مدتي پيش در ژاپن مشغول آموزش ديدن هستند؛ علاوه بر اين كارشناسان سازمان ملل هم حضوري فعال خواهند داشت.
كميته انتخابات عراق داراي دو بازوي اجرايي است كه اولي هيأتي هفت نفره را شامل مي شود. اين هيأت مسئول تدوين قوانين و مقررات و نظارت و رفع اختلاف است. بازوي دوم كه اجرايي تر است مسئوليت برگزاري انتخابات را به عهده دارد. يك نماينده از سازمان ملل نيز به عنوان مسئول ارشد انتخاباتي حضور دارد.روند انتخاب اعضاي كميسيون انتخابات به اين صورت بوده است كه طي يك فراخوان افراد داوطلب حضور در اين كميسيون معرفي شدند كه تعداد آنها به ۱۸۷۸ نفر رسيد.
سازمان ملل طي مصاحبه و بررسي سوابق و توانايي اين افراد فهرستي از افراد برگزيده را انتخاب و به شوراي حكومتي عراق معرفي كرد. در نهايت ۱۴۰ نفر به اين سمت منصوب شدند. فهرست هاي انتخاباتي احزاب با داشتن حداقل ۵۰۰ امضاي واجدين شرايط راي دادن براي تعيين صلاحيت به كميته انتخاباتي ارائه مي شود. تنها شرايط تأييد صلاحيت، روشن بودن منابع مالي و عدم وابستگي به گروه هاي شبه نظامي مسلح است.
بيش از ۷۰حزب سياسي و ۹ائتلاف در انتخابات مشاركت فعال دارند و فهرست انتخاباتي ارائه كرده اند. از جمله اين احزاب، مهم ترين گروه سني موسوم به حزب اسلامي عراق است كه فهرستي با ۲۷۵ نامزد ارائه كرده است. اين حزب تهديد كرده بود در صورت به تعويق نيفتادن انتخابات، آن را تحريم خواهد كرد. احزاب سني و سكولار و بعضي كردها به همراه بعضي كارشناسان غربي در هفته هاي اخير خواستار تعويق انتخابات شده بودند. دليل آنها براي اين درخواست ادامه ناآرامي ها در مناطق سني نشين و احتمال مشاركت كم رنگ در اين مناطق است. حاميان تعويق انتخابات مي گويند، اگر پيش از آرام شدن اوضاع، در عراق انتخابات برگزار شود، سني ها به حاشيه رانده مي شوند و اين براي آينده عراق تبعات زيادي دارد. اياد علاوي نخست وزير، رهبران شيعه، دولت آمريكا، كميته انتخابات و بسياري از گروه هاي عراقي با مخالفت با تعويق انتخابات خواستار برگزاري به موقع آن هستند.
ناظران صحنه سياسي عراق هنوز نمي دانند تاثير ناآراميها برانتخابات واثرگذاري انتخابات برناآرامي هاچگونه خواهدبود
چندي پيش دو روزنامه اروپايي به نقل از علاوي نوشتند كه به منظور به حداقل رساندن تهديدات امنيتي اين انتخابات، رأي گيري مي تواند طي دو تا سه هفته در سراسر كشور برگزار شود. به اين ترتيب كمبود نيروهاي امنيتي براي تك تك حوزه هاي رأي گيري، باعث اختلال در روند انتخابات نمي شود.

رقابت اصلي در اين انتخابات ميان سه فهرست انتخاباتي است: فهرست ائتلافي شيعيان با حمايت آيت الله سيستاني، فهرست اياد علاوي كه به فهرست دولتي ها يا فهرست مورد حمايت آمريكا معروف است و فهرست انتخاباتي كردها. حضور انتخاباتي شيعيان كه با ائتلاف آنها و حمايت رهبر پرنفوذ شيعيان عراق يعني آيت الله سيستاني، قدرت زيادي يافته، اين انتخابات را به شمشيري دولبه براي آمريكا تبديل كرده است. شيعيان بيش از ۶۰ درصد جمعيت عراق را تشكيل مي دهند اما در چند دهه گذشته تحت حكومت اقليت سني و سركوبگر عراق مجالي براي حضور و فعاليت سياسي يا حتي اجتماعي و مذهبي نيافته بودند. اكنون شيعيان بعد از پشت سرگذاشتن بحران هاي يك سال گذشته همچون ترور بعضي شخصيت هاي برجسته و شورش خونين مقتدي صدر، براي حضوري فعال در صحنه سياسي عراق برنامه ريزي دقيقي كرده اند. در همين راستا گروه هاي شيعه به رهبري حزب الدعوه و مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق، ائتلافي به نام «پيمان متحد، عراق» تشكيل داده اند. آيت الله سيستاني با صدور فتوايي ميليون ها تن از پيروانش را به حضور فعال در انتخابات فراخوانده و با حمايت از فهرست شيعيان، وزنه اين فهرست را در رقابت هاي انتخاباتي سنگين كرده است. اين ائتلاف منحصراً شيعه نيست و چند چهره سني و كرد نيز در آن حضور دارند. از احزابي كه در اين ائتلاف شركت دارند مجلس اعلاي انقلاب اسلامي، حزب الدعوه، كنگره ملي عراق و شوراي سياسي شيعه هستند. چند كانديداي مستقل سني و چند كانديداي قبيله اي از ديگر افراد حاضر در اين فهرست ائتلافي هستند.
در صدر فهرست ائتلافي شيعيان نام عبدالعزيز حكيم ديده مي شود كه با توجه به اقبال اين فهرست در عراق و پيش بيني ها درباره پيروزي آن، ممكن است به يكي از چهره هاي قدرتمند سياسي و به قول نويسنده روزنامه نيويورك تايمز، به قدرتمندترين آنها تبديل شود.
روابط نزديك او با ايران ،كه در حقيقت به سال هاي تبعيد او كه در ايران گذشته است بازمي گردد، زنگ خطر را در واشنگتن به صدا درآورده است. واشنگتن به شدت از نفوذ ايران و نزديكي آن با شيعيان عراق نگران است. احمد چلبي، از افرادي كه اخيراً مغضوب واشنگتن قرار گرفته است در رديف دهم اين فهرست قرار دارد.
همسايگان عراق با اكثريت سني همچون اردن و عربستان نيز نگران قدرتمند شدن شيعيان در عراق هستند.
روزنامه واشنگتن پست هفته گذشته، سياست هاي آمريكا در عراق را به اسب بي مهاري تشبيه كرد كه جهت گيري آن نامعلوم بوده و كشورهايي مانند ايران از آن در جهت منافع خود بهره مي گيرند.واشنگتن پست تنها روزنامه آمريكايي نيست كه سياست هاي نومحافظه كاران را در عراق به باد انتقاد مي گيرد. در چند روز گذشته و در پي انفجار در چادر بزرگ نهارخوري نيروهاي آمريكايي در موصل كه حدود ۲۰ نظامي آمريكايي در آن كشته شدند حملات مطبوعاتي به نومحافظه كاران شدت گرفته است. رامسفلد احتمالا براي كاهش ابعاد اين حملات بود كه كريسمس خود را در شهرهاي آشوبزده عراق و در ميان نيروهاي نظامي آمريكا گذراند تا هم به قول خود موجب تقويت روحيه آنان شده باشد و هم از حساسيت افكار عمومي و مطبوعات آمريكا عليه مشي پنتاگون و نقش كليدي خود در ماجراهاي غم انگيز عراق بكاهد.واشينگتن پست مي نويسد: اگر دو سال پيش از تحليلگران آمريكايي پرسيده مي شد، بدترين نتيجه سياسي ممكن پس از اشغال عراق چيست، پاسخ آنها شايد اين بود كه استقرار رژيمي تحت نظر روحانيون محافظه كار شيعه و داراي ارتباط خوب با ايران. اين در حالي است كه به نظر مي رسد بعد از انتخابات ۳۰ ژانويه استقرار چنين حكومتي از جدي ترين احتمالات است.
* رقابت اصلي در انتخابات ميان سه فهرست جريان دارد: فهرست ائتلافي شيعيان تحت حمايت آيت ا... سيستاني، فهرست كردها و فهرست علاوي كه به فهرست دولتي معروف و از حمايت آمريكا برخوردار است
* سني ها و سكولارها خواستار تعويق انتخابات و شيعيان و دولت عراق مخالف تعويق آن هستند
اين روزنامه آمريكايي با اشاره به تلفات و هزينه هاي آمريكا در عراق كه آن را ۱۲۰۰ كشته و بيش از ۲۰۰ ميليارد دلار برآورده كرده است، مي نويسد: تاريخ نگاران در آينده از اين موضوع متحير خواهند شد كه آمريكا چگونه پس از متحمل شدن اين هزينه هاي سنگين براي تشكيل دولتي تلاش كرده كه رهبران اصلي آن در ايران تربيت شده بودند.
اما عده اي ديگر از تحليلگران آمريكايي كه طيف نزديك به دولت را شامل مي شوند، اين ارزيابي ها را بزرگ نمايي مي خوانند و مي گويند: شيعيان عراقي و روحانيون كه آنها را رهبري مي كنند قدرت طلب نيستند. آنها به رفتار به دور از تنش شيعياني همچون حكيم و سيستاني اشاره مي كنند كه در عين مخالفت با حضور آمريكا، رويكرد تهاجمي و خشونت آميز نداشته اند.
با اين حال اين سناريو كه حكومت شيعيان در عراق كنار شيعيان ايران نقشه ژئوپلتيك خاورميانه را تغيير دهد، حكومت هاي سني همسايه عراق را به وحشت انداخته است. اما دولت آمريكا با خونسردي از اين موضوع حداقل در ظاهر نگراني نشان نمي دهد. يك مقام بلندپايه دولت بوش كه در سياستگذاري هاي مربوط به عراق هم حضور دارد، در واكنش به هشدارهاي اخير غازي الياور رئيس جمهور عراق و ملك عبدالله پادشاه اردن، گفت: آنچه كه اينها مي گويند در حقيقت نشان دهنده نگراني و عصبانيتشان نسبت به گذار از حكومت سني به حكومت شيعه است. اين گذار، از نظر احساسي، مذهبي و تاريخي براي آنها ناخوشايند است و اين منطقه سني به سختي آن را مي پذيرد.
مقتدي صدر در فهرست ائتلاف شيعيان و در انتخابات حضور ندارد. او و پيروانش در اعتراض به ادامه دستگيري ها و سركوب نيروهاي صدر بعد از درگيري هاي نجف، در انتخابات شركت نمي كنند. مقتدي صدر در نامه اي از مردم عراق خواسته است در اين انتخابات شركت نكنند چرا كه هدف از برگزاري آن جدايي دين از عراق است.
علاوي كه در روز آخر مهلت ثبت نام فهرست هاي انتخاباتي، با فهرست انتخاباتي خوبش وارد عرصه شد، از حمايت آمريكا برخوردار است.
بسياري، علاوي را غايب بزرگ فهرست مورد حمايت آيت الله سيستاني مي دانند. او از شيعيان سكولار و از تبعيدي هاي دوران حكومت صدام حسين است كه در ۲۸ ژوئن گذشته به عنوان نخست وزير موقت عراق سوگند ياد كرد. حزب او موسوم به پيمان ملي عراق، گروهي از بعثي هاي سابق، شيعيان سكولار و سياستمداران سني را شامل مي شود كه در سال ۱۹۹۱ توسط سيا تشكيل شد. همين سابقه و البته اين نكته كه او منصوب تلويحي آمريكا در دوران حكومت انتقالي عراق بوده است ميان او و شيعيان فاصله اي قابل توجه ايجاد كرده است. او هنوز نامزد مورد نظر واشنگتن براي اداره دولت آينده عراق است، اما آمريكايي ها در نهايت احتياط هيچ گاه به طور علني از او حمايت نكردند تا مبادا چهره اش در ميان عراقِي ها مخدوش شود.
* بر اساس قانون انتخابات عراق در فهرست هاي انتخاباتي به ازاي هر سه نامزد مرد يك نامزد زن بايد حضور داشته باشد تا حضور ۲۵ درصدي زنان در پارلمان تضمين شود
* بيش از ۱۴ ميليون عراقي واجد شرايط رأي دادن قرار است از ميان ۷۷۰۰ نامزد، نمايندگان مجلس ملي، ۱۸ شوراي استاني و پارلمان منطقه اي خودمختار كردها را انتخاب كنند.
حسين شهرستاني، از دانشمندان هسته اي سابق عراق و عادل عبدالمهدي وزير دارايي كه در ميان ۱۰ نفر اول فهرست مورد حمايت آيت الله سيستاني قرار دارند، از ديگر افرادي هستند كه ديپلمات هاي غربي در عراق از آنها به عنوان گزينه هاي احتمالي هدايت دولت آينده عراق نام مي برند.
«جوست هيترمن» يك تحليلگر امور عراق در مؤسسه بحران بين المللي در بروكسل درباره انتخابات عراق مي گويد: «اين انتخابات هم مي تواند اولين گام به سوي دموكراسي باشد و هم اولين گام در مسير مصيبت هاي بعدي.» يك مقام غربي ديگر كه بدون ذكر نامش با نيويورك تايمز گفت وگو مي كرد، ولي به گفته اين روزنامه آمريكايي چندين دهه تجربه در خاورميانه دارد، اين انتخابات را پرابهام ترين اقدام دموكراتيكي خواند كه تا به حال در يك كشور عربي اجرا مي شود. بيش از ۱۴ ميليون عراقي واجد شرايط رأي دادن قرار است از ميان ۷۷۰۰ نامزد، نمايندگان مجلس ملي، ۱۸ شوراي استاني و پارلمان منطقه اي خودمختار كردها را انتخاب كنند.
اينكه نتيجه چه خواهد شد و تأثير متقابل ناآرامي ها بر انتخابات و انتخابات بر ناآرامي ها چگونه خواهد شد فضايي اين چنين مبهم را ايجاد كرده است.
از سوي ديگر مؤسسه نظرسنجي آمريكايي گالوپ ماه آوريل نظرسنجي اي در عراق انجام داده كه نتايج آن نشان مي داد، ۸۰ درصد عراقي ها از خروج فوري نيروهاي آمريكايي از عراق بعد از انتخابات، حمايت مي كنند.
اكنون و در آستانه انتخابات حتي علاوي هم در برنامه هاي انتخاباتي خود، جدول زماني براي خروج نيروهاي ائتلاف از عراق را وعده داده است. البته اين وعده به ايجاد ظرفيت نيروهاي امنيتي عراق و تقويت اين نيرو مشروط شده است.
توماس فريدمن از نويسندگان مطبوعاتي و نظرپردازان آمريكايي چند روز پيش در يادداشتي در روزنامه نيويورك تايمز نوشت، نومحافظه كاران آمريكا به شدت به يك «نوبعثي» در عراق نياز دارند، يك چارچوب سياسي كه منافع ملي گراهاي عرب سني طرفدار بعث را در عراق پيش ببرد اما با دورنمايي پيشرفته تر و تكثرگرايانه تر از حزب بعث صدام حسين.
فريدمن، تنها راه مقابله با نفوذ ايران در عراق را روي كار آمدن چنين نظامي در بغداد مي داند و مي گويد: بهترين راه اين است كه مشاركت سني ها در اين انتخابات را به حداكثر برسانيم و به اين طريق حضور شيعيان و نقش آنها در تدوين قانون اساسي عراق را متعادل كنيم.
فريدمن به دولت بوش توصيه مي كند كه با اردن، مصر، عربستان و حتي سوريه همكاري نزديك داشته باشد تا آنها از سني هاي عراق بخواهند در انتخابات شركت كنند. اكنون كه عراقي ها براي اولين بار به مشاركت مستقيم در تعيين آينده كشورشان دعوت شده اند پيش بيني اين آينده از هميشه سخت تر شده است.