هيچ پادزهري براي مقابله با اكستازي وجود ندارد. جهت درمان معتادين به اين ماده به روان درماني و كار سخت گروه درماني نياز است
اين روزها جوانان را خطري تهديد مي كند كه خطرناكتر از هر افيوني است. جواناني كه در نزديكي من و تو، زندگي مي كنند، در محفل هاي شبانه جمع مي شوند و با موزيك تند غربي تا صبح به پايكوبي مي پردازند، تا همه چيز و همه كس و حتي خود را فراموش كنند.
آنها دست افشاني و پايكوبي مي كنند و شاد و خندانند بدون آن كه بدانند چه به روز خود مي آورند، آنها بي خيال زندگي شده اند و به خاطر فرار از مشكلات، سختي ها و تنهايي به جمع دوستان و ماده مخدري با عنوان گول زننده قرص شادي رو آورده اند.
اين ماده محرك زا، اكستازي يا MDMAنام دارد كه در فرهنگ لغت به شادي عميق معنا شده است. اما برخلاف عنوانش بعد از چندين بار مصرف منجر به افسردگي و كاهش هيجانات لذت بخش مي شود.مصرف حتي يكبار آن اثرات تخريبي شديدي روي مغز گذاشته و سيستم عصبي را تخريب مِي كند.
با توجه به عوارض و اثرات سوء اجتماعي اين ماده لازم است عموم مردم، والدين و خصوصاً مددكاران اجتماعي نيروي انتظامي با علائم و اثرات اين ماده آشنايي داشته باشند.
شكل هاي رايج اكستازي
اين ماده در آمريكا به صورت قرص هاي خوراكي، آدامس هاي جويدني، كپسول و مواد تدخيني و تزريقي موجود است. قيمت هر قرص بين ۱۰ تا ۳۰ دلار است. در ايران اين قرص بين ۴ تا ۲۰ هزار تومان (به طور متوسط ۱۰ هزار تومان) خريد و فروش مي شود. اين ماده با مارك هاي مرسدس بنز، ميتسوبيشي، S، KO صليب و ... در بازار عرضه مي شود.
به علت توليد راحت و آسان اين ماده در حال حاضر امكان ساخت آن در آزمايشگاه هاي غيرقانوني و «زيرپله اي» داخلي نيز وجود دارد كه البته با توجه به تركيب آن با مواد اضافي غير استاندارد مصرف آن در ايران داراي عوارض شديدتري نيز شده است، اثرات اكستازي ۲۰ تا ۹۰ دقيقه بعد از مصرف ظاهر مي شود و حدود ۲ تا ۳ ساعت در بدن باقي مي ماند و سپس كاهش مي يابد. اين اثرات ممكن است تا ۲۴ ساعت در بدن باقي بماند.
اكستازي چيست؟
دكتر مصطفي حمديه روان پزشك و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي مي گويد اين فرآورده كه نام شيميايي آن ۳ و ۴ ميتلن دي اكسي متامفتاسين است از روغن گياهي به نام Sassafras به دست مي آيد. اين دارو تحت عناوين ديگري مثل Eve، E، Adam، n، ntc و به شكل قرص هاي گرد يا بيضي در رنگ هاي سفيد، زرد، قهوه اي، صورتي و ... كه بر روي آن تصاوير فانتزي و با اسامي مثل X و ... بصورت برجسته حك شده است در بازار عرضه مي شود.
اكستازي دارويي سفيد رنگ، بدبو، تلخ مزه است و به راحتي در آب حل مي شود و به شكل هاي قرص كپسول، آدامس، شياف، نوشابه و پودرهاي طعم دار توليد و عرضه مي شود.
اين قرص ها سه دسته اند. دسته اول قرص هايي كه آخرشان به پام ختم مي شود مثل ديازپام، دسته دوم قرص هاي باربيتول ها
و دسته سوم كاربامات ها هستند. مشتق هاي
اين مواد شيميايي PMA,POB,MA هست.
در ايران اين دارو به نام قرص شادي شناخته شده است و در انگلستان به داروي عشق شهرت دارد. اين ماده در سال ۱۹۱۴ در آلمان و به عنوان كم كننده اشتها مورد استفاده قرار گرفت.
به علت اثرات سوء آن به سرعت از رده مصرف خارج شد. در دهه ۷۰ ميلادي اين دارو كاربرد مجدد يافت و در روان درماني براي كمك به بيماران در بيان احساساتشان استفاده شد كه با اثبات اثرات مضر جانبي آن بر روي مغز حيوانات آزمايشگاهي در سال ۱۹۴۸ از رده خارج و مصرف آن نيز در آمريكا ممنوع اعلام گرديد. در سال هاي اخير مصرف اين ماده در آمريكا در پارتي هاي شبانه موسوم به (RAUES) به شدت افزايش يافته به طوري كه موجب نگراني دولت آمريكا شده است. در دوره زماني خاصي در اروپا از اين ماده براي كاهش مصرف مواد مخدر ديگر از جمله هروئين استفاده مي شد. در اروپا در سال ۱۹۹۵ مصرف اين ماده از پانصد هزار قرص به سي ميليون عدد در سال ۱۹۹۷ رسيده است. مصرف اين قرص ها در ايران به خصوص در يكسال اخير در پارتي هاي شبانه به شدت افزايش يافته است.
اثرات و عوارض اكستازي
موادي در مغز به نام سروتوتين وجود دارد . با مصرف اكس مواد مذكور در سيستم اعصاب و مغز آزاد شده باعث تحريك سيستم مغز مي شود و سيستم مغز را در درازمدت مختل مي كند. سلول هاي مغزي و اعصاب در بدن از جمله سلول هايي هستند كه در صورت صدمه و تخريب برخلاف سلول هاي پوست، كبد، استخوان و .... مجدداً بازسازي نمي شوند.
اثراتي كه غالباً فروشندگان اين مواد براي بازارگرمي و اغواي مشتريان آن را ذكر مي كنند به شرح ذيل است:
۱- افزايش احساس خوب بودن
۲- ايجاد انرژي زياد در فرد به دور از هر گونه خستگي
۳- احساس تمايل و تعلق به ديگران
۴- دست و دلبازي
۵- احساس تجربيات و حالات بي پروا و توهم گسسته
۶- عدم تشخيص فاصله ها و ارتفاع كه بعضاً موجب سقوط فرد مي گردد.
عوارض حاد و مضر اكستازي كه غالباً فروشندگان چيزي در اين رابطه به مصرف كنندگان نمي گويند عبارتند از:
۱- اختلالات بينايي
۲- كاهش اشتها
۳- حركات غيرطبيعي چشم
۴- توهمات بينايي
۵- گشاد شدن مردمك اين افراد (با وجود كم بودن نور مجبور به استفاده از عينك هاي آفتابي در شب هستند كه علت آن تحريك پذير شدن به نور حتي ضعيف مي باشد.)
۶- تغيير در تعادل دماي بدن
۷- قفل شدن فك (افراد مصرف كننده مجبور به مصرف آدامس هستند.)
۸- تمايل شديد براي مصرف آب
۹- لرزيدن، عصبي شدن و عدم تمايل براي استراحت
۱۰- تمايل شديد (رواني) براي مصرف مجدد اين ماده پس از افت تأثير اوليه
اما اثرات منفي شديدي كه پزشكان در معاينات باليني از مصرف كنندگان اين ماده مشاهده كرده اند عبارت است از:
۱- عوارض شديد و غيرقابل برگشت در مغز به خصوص مناطق مربوط به حافظه و تمركز
۲- اختلال خواب، كابوس هاي شبانه، حملات ناگهاني اضطراب
۳- انقباض شديد فك و پارگي زبان در اثر فك زدن (باز و بسته شدن شديد فك)
۴- افزايش دماي بدن
۵- تهوع و استفراغ
۶- سردرد، سرگيجه و تشنج
۷- افت شديد خلق در روزهاي پس از مصرف اثرات مزمن
۸- آسيب كبدي
۹- صدمه به اعصاب مغزي
۱۰- بزرگ شدن پستان در مردان
مصرف اكستازي در دختران و زنان جوان به علت ميزان بالاي هورمون هاي جنسي زنانه در بدن موجب تحرك پذيري بيشتر عضلات قلب مي شود و خطر عوارضي چون حمله قلبي و تشنج را بالا مي برد.
درمان
هيچ پادزهري براي مقابله با اكستازي وجود ندارد. جهت درمان معتادين به اين ماده به روان درماني و كار سخت گروه درماني نياز است.
خطر
برابر با بررسي هاي به عمل آمده پرخطرترين عارضه جانبي اين مواد بروز رفتارهاي پرخطر و حفاظت نشده جنسي و بي پروايي است كه در نهايت مي تواند منجر به افزايش عفونت هاي آميزشي مخصوصاً ايدز شود.
طي چندين مطالعه كه در نقاط مختلف جهان به عمل آمده بدون استثنا هميشه رابطه اي مستقيم بين مصرف اين مواد و شيوع ويروس ايدز مشاهده شده است.
اكستازي در ايران
آمار دقيقي از زمان ورود مصرف قرص هاي اكستازي در ايران وجود ندارد، اما اولين بار رئيس مركز مبارزه با مواد مخدر از كشف قابل توجهي مواد مخدر صنعتي در سال جاري در كشور خبر داد.
سردار ابويي گفت كه در سال هاي گذشته اين مواد از طريق برخي افراد كه به كشورهاي اروپايي سفر مي كردند به ميزاني محدود براي استفاده در شب نشيني ها وارد مي شد اما امسال به ميزان بيشتري وارد كشور شده است و پس از چندي خبرگزاري مهر به نقل از ارزياب گمرك فرودگاه مهرآباد تهران نوشت مقدار ۳ كيلو و ۵۵۷ گرم قرص اكستازي در قالب ۱۲ بسته از يك مسافر در چمدانش جاسازي كرده بود كشف و ضبط شد.
وزارت بهداشت و درمان در اين زمينه تنها به اظهار نظر رئيس پيشگيري و سوء مصرف مواد مخدر اين وزارت اكتفا كرد. وي گفت: تا چند ماه ديگر قانون برخورد با عوامل قاچاق، توزيع و مصرف مواد شيميايي و روان گردان تدوين و اجرا مي شود. دكتر وزيريان دسترسي آسان و ارزان بودن اين مواد و ناشناخته بودن آنها را از دلايل مصرف بي رويه و قاچاق اين ماده از مرزها دانست و افزود: به دليل نبود شناخت كامل از مواد محرك زاي شيميايي در بين پزشكان و كاركنان پزشكي قانوني بسياري از موارد مرگ و مير ناشي از مصرف اين مواد نيز مخفي باقي مانده است.
كلام آخر اينكه اكنون با ورود اين داروهاي جديد نگراني هاي جامعه به معضل اعتياد دو چندان گشته است و اين مسئله اگر با اهميت تر از مباحثي چون اشتغال و ازدواج نباشد بي شك به اندازه همين ها اهميت دارد اينكه مسئولين و برنامه ريزان كشور تا چه حد اين معضل را در دستور كار خويش قرار داده اند.
و اينكه اجراي پروژه هايي چون نوروز تا چه ميزان مي تواند در نجات جوانان ما از چنگال شوم اعتياد سنتي و مدرن موفقيت داشته باشد بايد با دغدغه و دقت انتظار كشيد.
در پايان مي توان گفت با مصرف قرص هاي اكستازي هيچ چيز در زندگي تغيير نمي كند، جز لحظه اي كه در آن هستي و حاصل اين لحظات شاد دروغين، سال ها زندگي غمبار است.
به كوشش: فاطمه رشيدكرشان
سيده زهرا ميراسماعيلي
* پي نوشت ها دردفتر روزنامه موجود است.
