انفجار لوله گاز در روسيه
آرش نهاوندي
مسائل سياسي، اقتصادي و اجتماعي در اغلب مواقع از يكديگر تفكيك ناپذيرند. به ويژه در مورد مسأله اي مانند احداث خط لوله باكو- تفليس جيهان نمي توان اين سه ركن را از يكديگر جدا كرد.
در واقع مسائلي كه براي روستائيان ساكن ارتفاعات منطقه قفقاز پيش آمده به رغم ذات اجتماعي شان به نوعي مرتبط با مسائل سياسي و اقتصادي هستند و نمي توان آنها را مجزا از هم بررسي كرد، در نتيجه در اين گزارش تلاش شده است عوامل اجتماعي، اقتصادي و سياسي در كنار يكديگر مورد بررسي قرار گيرند.
رومان گوگولادز مزرعه داري است ساكن دهي به نام دگاوري در ارتفاعات گرجستان. او در حالي كه سعي مي كند، نگراني هاي خود را پنهان كند با دستش به ترك بزرگي كه به اندازه يك پا روي ديوار خانه اش ايجاد شده، اشاره مي كند.كل بناي خانه وي به نظر متزلزل مي رسد و با مشاهده آن، اين فكر در ذهن هر بيننده اي ايجاد مي شود كه هر آن احتمال ريزش بنا وجود دارد.
رومان مي گويد: قدرت هاي بزرگ شركت هاي نفتي و دولت- در حال تخريب خانه ها و سرزمين مان هستند.به گفته رومان آنها بي توجه به مردم مشغول بازي با پول و سرمايه خود هستند.
خشم رومان و ساير روستائيان بيشتر متوجه كمپاني بزرگ (British Petroleum(BP است كه اخيراً موفق به تكميل بزرگترين پروژه ساخت لوله هاي نفتي در دنيا شده است؛ خط لوله اي كه از باكو به بندر جيهان در تركيه كشيده شده و از تفليس پايتخت گرجستان مي گذرد.
خط لوله باكو- تفليس- جيهان (BTC) و يكي از خطوط گازي گرجستان هر دو از كوهستاني در نزديكي دگاوري- دقيقاً در يك كيلومتري اين دهكده- مي گذرند. روستاييان ساكن دهكده معتقدند حفاري هايي كه به منظور نصب لوله ها صورت گرفته وضعيت بي ثباتي را براي زمين هاي اين منطقه پديد آورده است.آنها همچنين دولت را متهم به عدم پرداخت خسارت هاي ناشي از لوله گذاري مي كنند.
در مقابل كمپاني BP ادعا دارد كه كار لوله گذاري موجب رانش زمين در دگاوري نشده است. مسئولان اين كمپاني بزرگ نفتي مي گويند: پيشتر يك ميليون دلار به عنوان كمك انسان دوستانه به دولت گرجستان پيشنهاد كرده بودند تا از اين طريق دولت نسبت به جابه جايي روستاهاي واقع در منطقه لوله گذاري اقدام نمايد.
سرمايه گذاري خارجي
در زمان اتحاد شوروي گرجستان يكي از ثروتمندترين جمهوري هاي اين اتحاديه كمونيستي محسوب مي شد، اما پس از استقلال گرجستان و فروپاشي اتحاد شوروي وضعيت اقتصادي در اين جمهوري رو به وخامت گذاشت. با ورود روسيه به بازار آزاد جهاني، گرجستان يكي از عمده ترين واردكنندگان كالاهاي خود را از دست داد. در نتيجه اين وضعيت بيش از يك ميليون نفر از جمعيت اين كشور 5 ميليوني به خارج از كشور جهت پيدا كردن كار مهاجرت كردند - اگرچه اخيراً وضعيت اقتصادي گرجستان تا حدودي بهبود پيدا كرده- همچنان بسياري از صنايع اين كشور تعطيل هستند و براساس آمارهاي ارائه شده بيكاري در گرجستان با آماري ميان 30 تا 50 درصد بيداد مي كند، اين وضعيت نيز تنها در صورت افزايش ميزان سرمايه گذاري بهتر خواهد شد، در غير اين صورت اقتصاد گرجستان با ورشكستگي كامل مواجه خواهد شد.
با اين حال مسئولان دولتي گرجستان معتقدند كه پروژه لوله انتقال نفت باكو- تفليس- جيهان نقش مهمي را جهت بازسازي اقتصادي كشور ايفا خواهد كرد.براساس آمارهاي انتشار يافته از سوي دولت، 60 درصد كل سرمايه گذاري خارجي در گرجستان طي دو سال گذشته به طرح احداث خط لوله ياد شده اختصاص يافته اند.
ميخاييل ساكاشوويلي، رئيس جمهوري گرجستان نيز در اين رابطه مي گويد: من چندان به اين مسأله خوشبين نيستم كه اين خط لوله بتواند كل مشكلات ما را حل كند.
منطقه زلزله خيز
اظهارات خوشبينانه در حالي از سوي پاره اي از كارشناسان اقتصادي عنوان مي شوند كه بسياري از مزرعه داران ساكن زمين هايي كه در امتداد خط لوله واقع شده اند نسبت به اين طرح ابراز نارضايتي شديد كرده اند.
گرجستان كشوري زلزله خيز است و بر همين اساس منتقدان كمپاني BTC معتقدند كه حفاري هاي انجام شده در مناطق كوهستاني، به منظور لوله گذاري، احتمال وقوع زلزله را بيشتر كرده است.وقوع هر نوع زلزله شديدي مي تواند خسارات زيست محيطي و اقتصادي فراواني را متوجه كشور گرجستان كند.
پروژه 6/3 ميليارد دلاري BTC كه به شدت مورد حمايت انگلستان و آمريكا است، نقش عمده اي را در بالا گرفتن مناقشات موجود بر سر منابع انرژي در كشورهاي حاشيه درياي خزر و آسياي ميانه ايفا مي كند، دولت هاي واشنگتن و لندن در اين راستا معتقدند وجود اين خط لوله تعادل قوا در كنترل منابع انرژي كه تا كنون به نفع روسيه بوده را برهم خواهد زد.به رغم آن كه دولت گرجستان از منابع انرژي فراواني برخوردار است و حتي داراي نيروگاه هاي آبي مجهزي نيز است، اما همچنان اين كشور به واردات گاز از روسيه وابسته است.
اما اكنون شرايط تغيير كرده و دولتي طرفدار غرب در گرجستان پس از انقلابي مخملين به قدرت رسيده است، در نتيجه اين تحولات كه با خواست سياسي دولت روسيه منطبق نبوده، مسكو كه در گرجستان داراي چندين پايگاه نظامي است- با نگراني خاصي تحولات گرجستان را دنبال مي كند، گرجستاني كه اكنون تعليم نظاميان خويش را به مستشاران آمريكايي سپرده است.چرخش گرجستان به سمت غرب، تحولاتي را در رابطه اين كشور با روسيه در پي آورده است. اين تحولات به ويژه پس از سخنان جورج بوش رئيس جمهوري آمريكا در سفر به گرجستان شتاب بيشتري به خود گرفتند.
جورج بوش طي سخناني در سال گذشته در تفليس، گرجستان را به عنوان الگوي آزادي توصيف كرد.پس از اين سخنان بوش، روسيه در قبال گرجستان سياست تندتري را در پيش گرفت و در اوايل سال جاري بهاي گاز صادراتي خود به اين كشور را دو برابر كرد.در اواخر ژانويه سال جاري در اوج فصل سرما- نيز وقوع انفجاري مشكوك به خط لوله گاز روسيه- گرجستان آسيب وارد كرد، به طوري كه بخش اعظم كشور گرجستان براي مدت يك هفته از نعمت استفاده از گاز محروم ماند.
پس از وقوع اين حادثه عجيب، رئيس جمهور ساكاشوويلي با شتاب زدگي خاصي انگشت اتهام را به سمت روسيه اشاره رفت و اعلام كرد كشورش قرباني يك رشته اخاذي رعب انگيز شده است.
تعهدات پوشالي
اما رقابت قدرت هاي بزرگ بر سر منابع گرجستان، در هم تنيدگي سياست هاي داخلي و تجارت منابع انرژي براي رومان گوگولادزه و روستاييان ده دگاواري چندان قابل درك نيستند.
آن چه براي آنها مهم است وضعيت روستا و آينده آن است كه بر اثر رانش زمين مورد تهديد قرار گرفته است. دولت گرجستان در اين رابطه ادعا كرده است كه پيشتر خطر رانش زمين را به اهالي اين روستاي 500 نفره گوشزد كرده بود.
اما گوگولادزه معتقد است؛ روس ها، كمپاني بريتيش پترولئوم (BP) و دولت گرجستان همگي از يك آبشخور آب مي خورند.
او مي گويد همه جور تعهداتي به ما داده اند، اما تا كنون به هيچ يك از آن وعده ها وفا نكرده اند.
او مي افزايد: زماني كه ما عليه ساخت خط لوله اعتراض كرديم، پليس ضمن مداخله به سركوب معترضان پرداخت. به هيچ يك از افراد ساكن ده نيز اجاره مشاركت در پروژه داده نشد. به جاي ما از كلمبيايي ها و سرخ پوستان استفاده كردند و ما را بي امكانات و تنها رها كردند. اين نكته را نيز بگويم كه ما هيچ گاه حاضر به ترك زمين هايمان نخواهيم شد.

جواد نصرتي- هند در عين حالي كه پيشرفت هاي بسيار زيادي داشته است هنوز با مشكلات بسيار زيادي دست و پنجه نرم مي كند. فقر، بيماري و سوءتغذيه انگار هيچ وقت از جامعه سنتي و عقب مانده اين كشور جدا نخواهد شد، اما گاهي پيشرفت در كشوري كه مي خواهد خود را قدرت بزرگي در جهان ببيند، مشكلات بيشتري براي مردم ايجاد مي كند. در ايالت شرقي جرخند، فعاليت هاي توسعه طلبانه دولت مركزي، قربانيان زيادي به همراه داشته است كه گيريا يكي از آنهاست. دخترك به شدت دوست داشتني است. چشمان سياه و درشتي دارد و ميهمان هميشگي گوشه اي از خانه است. كار او از صبح تا شب به انتظار پدر، دراز كشيدن است و وقتي كه پدر از كار روزانه به خانه مي آيد، تكاپوي او براي ابراز وجود شروع مي شود. چشمان سياهش درشت تر مي شوند و رعشه اي در تمام بدنش ايجاد مي شود. او همه اين كارها را مي كند، تا پدر او را در آغوش بگيرد. پدر هر چند اگر گيريا اين كارها را نكند او را بغل مي كند ، اما مثل هر روز، دوباره اشكي چشمان پدر را تر مي كند. پدر هميشه از ديدن دختر گريان مي شود. دختر بيچاره او نمي تواند راه برود، دستانش - اگر بتوان آنها را دست ناميد- كوتاه و بدشكل هستند، در نگاه اول حضور چندش آور او بسيار تلخ و گزنده است، اما كافي است تا نگاهت به چشمانش بيفتد. اگر گيريا نه دست و پاي بلورين كه دست و پاي معمولي مي داشت، يكي از زيباترين دختران جرخند يا شايد هند مي شد، اما دست و پاي كج و بدقواره و صدايي كه از گلويش همچون خرخر بيرون مي آيند، تنها پدرش را عاشق او كرده است. پدر ديوانه وار گيريا را دوست دارد و با وجود درآمد ماهانه ناچيزش، هر آنچه در توان داشته و دارد براي گيريا انجام داده است. او اين كارها را كرده است چون گيريا را دوست دارد و به آينده او اميدوار است، اما اگر گيريا هفت ساله بميرد، پدر چه خواهد كرد؟ كمي دورتر از خانه آنها - تنها به فاصله چند خانه- دختر ديگري در گوشه اتاق اسير ناتواني جسمي اش است. او به زيبايي گيريا نيست و پدرش نمي تواند او را در آغوش بكشد. او 23 ساله است. وضعيت او تقريباً مشابه وضعيت گيريا است و او هم انگار همان دردي را در روح و بدن دارد كه گيريا دارد. او آينده مسلم گيرياست، بيست و سه سال است در كنج خانه مانده است و هيچ گاه بدون درد نفسي بيرون نداده است.
معدن براي همه
والدين اين دختران نمي دانند چه عاملي دختران آنها را به اين وضع دچار كرده است. حدود 50 بچه ديگر هم همچون گيريا و همسايه 23 ساله اش در جادوگودا - منطقه اي در ايالت جرخند- زندگي مي كنند.
اما آنهايي كه كمي سواد دارند، مي دانند علت بدقوارگي دست و پاي گيريا و ديگر كودكان را بايد در حفره عظيمي كه از آن اورانيوم استخراج مي شود پيدا كرد. با اين حال شركت دولتي اي كه مسئوليت استخراج اورانيوم را برعهده دارد چندان خود را مستحق سرزنش نمي داند. نزديك سي تا چهل سال است شركت استخراج اورانيوم هند چهره جادوگودا را تغيير داده است. اين شركت كار، پول و خانه هاي مدرن به اين منطقه برده است و حدود 50 معلول را چيزي در برابر خدمات برجسته اش نمي داند، اما اين گفته مقامات است، منتقدان هزينه استخراج اورانيوم را در منطقه بسيار بالا مي دانند و مردم كه روزگاري بر روي زمين زندگي مي كردند، حالا بايد در زير آن با هر ضربه پتكي كه بر سنگي ناشناخته و عجيب مي زنند، توالي نسل خود را با بدقوارگي عجين كنند. مردم ديگر از اين زندگي به تنگ آمده اند.روزگاري اين تپه ها مأمن خرس ها، فيل ها و ببرها بود، اما امروزه آن قدر كوبيده و جابه جا شده اند كه زشتي و بدقوارگي آنها، گيريا را به ياد مي اندازد. جنگل ها تنگ و بي رمق شده اند و از چهره گذشته آنها، تنها جاده باريكي كه به معبد خداي مردم جادوگودا (رانكيني) ختم مي شود باقي مانده است. پيش تر اين خدا در ميان مردم اجر و قرب بسياري داشت و مردم تمام مشكلاتشان را در معبد و زير سايه حضور رعب انگيز آن مطرح مي كردند، اما امروزه حتي مردم تنها بخشي از گفتني هايشان را به اين خداي تنها و بي كس مي گويند.
پزشكان سراسر ايالت چند سالي هست كه شريك رانكيني شده اند و مردم جادوگودا مشكلاتشان را به آنها عرضه مي دارند.
رانكيني در آنجايي كه نصب شده است - بر روي تپه- به خوبي همه چيز را در پايين پايش مي بيند، اما او آنقدرها هم كه مردم به او اعتقاد دارند خداي خوبي نيست، چون چهل سال است مي بيند تپه اي كه در ابتدا تل كوچكي از خاكي عجيب و غريب بود، هر روز بزرگ و بزرگ تر مي شود. او از مردمي كه برايش قرباني مي آورند، نمي تواند چيزي بپرسد، چون در شأن خدايي اش نيست كه از بندگانش چيزي بخواهد.
اين تپه در واقع پسماندهاي پروسه استحصال اورانيوم است و در كنار آن رودي در جريان است كه بدون شك آلوده به اثرات مخرب اورانيوم است. اين رود كمي پايين تر از كنار روستاي گيريا و دوستان معلولش مي گذرد، جايي كه هنوز مردم همچون اجدادشان هر آنچه را كه بايد آبي به آن بزنند، به رودخانه مي برند. در كنار اين رودخانه هيچ علامت و نشانه اي كه مردم را از آب آلوده آن بر حذر دارد وجود ندارد، دقيقاً مثل كنار جاده ها كه نمي توان به كمك هيچ نشانه و علامتي از عبور كاميون هاي حامل اورانيوم و پسماندهاي هسته اي كه براي دفن به منطقه مي آيند خبردار شد. اينجا اصلاً انگار هيچ كس نمي داند تمام اورانيوم هند از جادوگودا استحصال مي شود و انگار هيچ كس گيريا و دوستان معلول ديگرش را نمي بيند. وقتي كه اولين آزمايش هسته اي هند در صحراهاي شمال غربي در سال 1998 با موفقيت انجام شد، مردم در جادوگودا به خيابان ها ريختند و آزمايش بمب خودشان را جشن گرفتند. همه در خيابان ها بودند، مگر گيريا كه تازه متولد شده بود و بدقوارگي دست و پايش چندان چندش آور نشده بود، دوستان معلول ديگرش و رانكيني كه هنوز نمي داند مردم چرا در آن روز به خيابان ها ريختند و شادي كردند اما براي او قرباني نياورند.

لاخورنادا
روزنامه اسپانيايي زبان لاخورنادا عكس اول خود را به كشف اثري باستاني در مكزيك اختصاص داده است. در تصوير اين روزنامه يكي از باستان شناسان در حال نشان دادن اثري تاريخي مشاهده مي شود. به نوشته اين روزنامه اين اثر مجسمه مانند متعلق به تمدن المكا است. اين اثر با هشت متر عرض، 4 متر طول و وزني معادل 30 تن در شمال مكزيك پيدا شده است.
اوي
روزنامه اوي (امروز) نيز خبر اول خود را به انتخاب اسكار آرياس به سمت رياست جمهوري كاستاريكا اختصاص داد.به نوشته اوي اسكار آرياس پس از بيست سال دوري از قدرت مجدداً به عنوان رئيس جمهوري انتخاب شد. آرياس دارنده جايزه نوبل صلح 1987 در مراسم خويش اعلام كرد كه قصد دارد فقر را در كاستاريكا ريشه كن كند. در حال حاضر 20 درصد از مردم كاستاريكا از فقر رنج مي برند.
لاراسون
روزنامه لاراسون در گزارش اول خود از ابتكار جديد دولت آرژانتين در راستاي كاهش ميزان تصادفات و جرائم شهري خبر داده است. براساس گزارش اين روزنامه، نگهبانان شهري وظيفه صدور جرايم در آرژانتين را به عهده گرفته اند. در همين چارچوب ضريب نظارت بر رعايت كمربند ايمني و كلاه كاسكت در شهرها به شدت افزايش پيدا خواهد كرد. در همين چارچوب اعلام شده است كه عبور از چراغ قرمز ميزان تصادفات را افزايش داده است.
عرب نيوز
روزنامه عرب نيوز خبر و عكس اول خود را به ديدار گلوريا آرويو رئيس جمهوري فيليپين با ملك عبدا... پادشاه عربستان اختصاص داده است. در اين ديدار مسائل اقتصادي و سياسي في مابين مورد بررسي قرار گرفت. آرويو در اين ديدار از سرمايه گذاران عربستاني جهت سرمايه گذاري از فيليپين دعوت به عمل آورد. در همين چارچوب سخنگوي وزارت امور خارجه فيليپين از موافقت ملك عبدا... با پيشنهاد رئيس جمهوري فيليپين خبر داد.

دگرگوني در اورست
اين عكس، يكي از جديدترين تصويرهايي است كه گروهي از محققين حين مطالعه تغييرات جوي از بلندترين قله جهان گرفته اند. اين تغييرات به قدري جدي و عجيب بوده اند كه مردم منطقه را وحشت زده كردند. زمستان سال گذشته، بارش برف در اورست به صورت تعجب آوري كمتر از سالهاي گذشته بود اما طي ماه جاري و در حالي كه بهار در هيمالايا شروع شده است، توفان هاي شديد و بارش سنگين برف مردم منطقه و دانشمندان را غافلگير كرده است. تغييرات ناگهاني جوي در اورست، تا به حال جان چندين نفر را گرفته است. شكسته شدن يخ ها پس از چند روز طوفان سهمگين، به قدري مردم را وحشت زده كرده است كه ديگر چند وقتي است شرپاها- راهنمايان كوهنوردان اورست- حاضر نيستند به قله صعود كنند.
البته با زمستان خشكي كه اورست سال گذشته پشت سر گذاشت، كارشناسان به راحتي پيش بيني مي كردند بهار در اورست كمي عجيب باشد اما آنها انتظار چنين تغييرهايي را نداشتند. هيچكدام از مردم منطقه و به خصوص هيچكدام از شرپاها چنين تغييرات غافلگيركننده اي را به ياد ندارند.
هوا در هيماليا و اطراف اورست به قدري سرد است كه هيچ كوهنوردي نمي تواند به قله صعود كند و مردم وسايل گرمايشي خانه ها را دوباره روشن كرده اند و تا آنجا كه مي توانند لباس هاي گرم مي پوشند.
دلفين هاي ناطق
تصويري كه مي بينيد يكي از دلفين هايي است كه محققين در فلوريداي آمريكا، چند سال بر روي آنها متمركز شدند و با بررسي نحوه رفتار اجتماعي آنها به نتايج جديد و جالبي در مورد تعاملات اجتماعي آنان دست يافته اند.
اين گروه از محققين دانشگاه سن آندروز با اعلام نتايج تحقيقاتشان مشخص كرده اند كه دلفين ها همديگر را با اسم صدا مي زنند و هر كدام از آنها خصوصيت ها و ويژگي هاي مشخص خاص خود را دارد كه ديگر دلفين ها همه اين ويژگي هاي فردي را مي شناسند. نتايج اين تحقيق كه در آكادمي سلطنتي علوم لندن انتشار يافت مشخص مي سازد دلفين ها از آنچه كه پيشتر فكر مي شد، بسيار باهوش تر هستند و نظام اجتماعي در ميان آنها، بسيار پيچيده تر از چيزي است كه محققان پيشتر تجسم مي كردند. جالب اينكه محققان براي بررسي رفتار اجتماعي دلفين، از يك دسته دلفين وحشي براي تحقيق استفاده مي كردند. اين دلفين ها در ابتدا توسط تورهاي مخصوصي صيد مي شدند و سپس در آبهاي كم عمق رها مي شدند. در آنجا صداهايي كه دلفين ها از خود توليد مي كردند توسط پردازشگرهاي بسيار پرقدرتي آناليز مي شد. پس از آن دوباره اين دلفين ها به ميان دلفين ها بازگردانده مي شدند تا رفتارشان در ميان جمع هم بررسي شود.
اين كشف مهم نحوه نگرش دانشمندان به دلفين ها را به كلي تغيير داده است.
اقدام جديد ضد بوش
هوگوچاوز، امروز به خاطر دستور عجيبش ميهمان ستون دريچه  ماست. او در آخرين دستورش شركت هاي نفتي حاضر در ونزوئلا را مجبور كرده است ميزان ماليات هاي پرداختي خود به دولت ونزوئلا را دو برابر كنند. اين خبر، مهمترين بخش سخنراني هفتگي تلويزيوني چاوز بود. ميزان فعلي ماليات شركت هاي خارجي حدود 17درصد است كه طبق دستور جديد، به 33درصد خواهد رسيد. كارشناسان معتقدند چاوز از اين درآمد بسيار زياد براي اداره انقلابي كه به تازگي راه انداخته است استفاده خواهد كرد. ونزوئلا پنجمين صادر كننده بزرگ نفت دنياست و چند هفته پيش، اعلام شد بزرگترين منابع نفتي جهان در اين كشور به تازگي يافت شده اند.
البته اين خبر هنوز به صورت رسمي تأييد نشده است اين اقدام چاوز مدت كوتاهي پس از آن صورت مي گيرد كه اواموراس رئيس جمهور چپگراي بوليوي چندي پيش صنايع گاز اين كشور را ملي اعلام كرد. موراس و چاوز همچنين چند روز پيش از اين اتفاقات با فيدل كاسترو-رئيس جمهوركوبا- پيمان مشترك تجاري كه هدف آن بيشتر مبارزه با سلطه تجاري آمريكا در آمريكاي لاتين است بسته بودند. تمامي اين اقدامات در كل مبارزه با آمريكا و به نوعي جرج بوش تلقي مي شوند.