عكس:مسعود خامسي پور
حميدرضا حاجي بابايي نماينده همدان و منشي هيات رئيسه مجلس هفتم از نمايندگاني است كه ارتباط مستمر و خوبي با رسانه ها دارد و به دليل عضويت در هيات رئيسه با قوانين و آنچه قرار است در مجلس بگذرد آشنايي كاملي دارد.
حاجي بابايي در دوره ششم مجلس شوراي اسلامي نيز به عنوان نماينده همدان در مجلس عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي بود.
همشهري در گفت و گويي با حاجي بابايي به بررسي عملكرد هيات رئيسه مجلس كه مورد انتقاد نمايندگان است و تعامل مجلس با دولت و نقش نظارتي مجلس در انتخابات شوراها پرداخته است.
داريوش غفاري
* به رغم همه اقداماتي كه مجلس مدعي است در تعامل با دولت انجام داده است رييس جمهوري در جلسات مشترك دولت و مجلس نسبت به تعامل مجلس با دولت انتقاد كرده و خواستار همراهي بيشتر شده است، آيا مجلس در تعامل با دولت كوتاهي كرده است؟
- در طول ماه گذشته سه اتفاق افتاد. نخست اينكه رييس جمهوري دو روز بعد از عيد فطر را تعطيل كرد كه برخي از نمايندگان از جمله من با اين مساله مخالف بوديم و انتقاد هم كرديم. رييس جمهوري ساختار سازمان مديريت را تغيير داد كه باز هم انتقادهايي داشتيم. اما در مورد طرح انگشت نگاري از اتباع آمريكايي من با آن موافق بودم اما دليل موافقت اين نبود كه چون رييس جمهوري گفته من با آن موافق هستم. در جايي ممكن است براي حفظ منافع ملي نمايندگان به اين جمع بندي برسند كه به طرحي راي بدهند يا راي ندهند. آقاي رييس جمهوري از مجلس انتقادهايي را دارد و در مقابل مجلس نيز انتقادهايي به رييس جمهوري دارند. البته اگر انتقادي نباشد بهتر است اما نمي توان انتقاد نكرد. تعامل بين دولت و مجلس نافي نقد عملكرد دولت و مجلس نيست. اگر نقدي صورت گرفت، دليل مخالفت با دولت نيست. نقد و بحث و گفت و گو انجام مي پذيرد كه در حاشيه است متن اصلي همان تعامل است. دو وزير استيضاح شدند اما استيضاح آنها راي نياورد لايحه بنزين ارايه شد راي آورد اينها همه نشانه تعامل است.
* به رغم حمايت هايي كه مجلس از دولت آقاي احمدي نژاد مي كند برخي مخالفت هايي هم با عملكرد دولت وجود دارد بهتر نيست مجلس در خصوص طرح ها و لوايح نظرات كارشناسي خود را اعمال كند همانطور كه جمعي از نمايندگان بر اين تاكيد دارند؟
- يك ويژگي خوبي كه مجلس هفتم دارد اين است كه كار كارشناسي انجام مي دهد. گاهي با كار كارشناسي به اين جمع بندي مي رسد كه به لايحه دولت راي ندهد. گاهي در مجموع، مصلحت نظام را در راي دادن يا ندادن به يك موضوع مي داند. مجلس عاقلانه عمل مي كند و بحث اكثريت و اقليت مطرح نيست. احساس مسئوليت در اين مسايل حكمفرما است. اگر در مجلس درگيري استدلالي نباشد پويا و زنده نخواهد بود.
* منشا انتقادهايي كه از هيات رئيسه صورت مي گيرد را چه مي دانيد؟
- مجلس با همه نهادها و دستگاه ها متفاوت است. در مجلس نظام رييس و مرئوسي نيست. رفتار دوستانه و همكاري همه جانبه در مجلس حاكم است و هيات رئيسه نماينده نمايندگان است. اين طبيعي است كه نمايندگان مجلس اعتراضاتي داشته باشند. اعتراضات نمايندگان معمولا دو جنبه دارد. يكي اعتراضاتي است كه فوري است كه در زمان كوتاه انجام مي شود. امكان دارد مساله اي در مجلس بررسي شود و برخي به عملكرد هيات رئيسه انتقاد كنند. معمول آن اين است كه به هيات رئيسه تذكر مي دهند. برخي اعتراضات مبني بر اين است كه آيين نامه اجرا نمي شود يا هيات رئيسه از جايگاه مجلس دفاع نمي كند. اين انتقادها و اعتراض ها حق نمايندگان است و آيين نامه داخلي مجلس نيز اين مساله را پيش بيني كرده است اما هر كس هم جاي هيات رئيسه بنشيند امكان دارد اين انتقادات نسبت به او وجود داشته باشد. هيات رئيسه مسئوليت مهمي است. آنها بايد جايگاه مجلس را حفظ كرده و نمايندگان را همراهي و كمك كنند. هيچ دوره اي از مجلس نداريم كه نمايندگان نسبت به هيات رئيسه اعتراض نداشته باشند.
* در هيچ دوره اي از مجلس اين اعتراض ها تا مرحله استيضاح هيات رئيسه پيش نرفته بود؟
- در دوره ششم مجلس نيز يك بار طرح استيضاح هيات رئيسه را داشتيم. اصل استيضاح هيات رئيسه از دوره ششم مجلس برقرار شد. اين امري طبيعي است. هيات رئيسه اگر بخواهد مجلس را اداره كند دچار مشكلات و معضلاتي خواهد شد. البته ايرادات و اشكالات نيز وجود دارد و هيات رئيسه نيز نمي تواند كاري كند كه همه نمايندگان مجلس راضي باشند.
* اعتراض به هيات رئيسه مجلس محدود به جناح رقيب يعني فراكسيون اقليت نيست بلكه انتقادات شديدي از سوي فراكسيون اصولگرايان نسبت به عملكرد هيات رئيسه صورت مي گيرد؟
- ممكن است چند نفر از اصولگرايان طرح استيضاح هيات رئيسه را امضا كرده باشند اما امضاي خود را پس گرفتند. اينكه مجلسي وجود دارد كه نقد و انتقاد از هيات رئيسه در آن صورت مي گيرد حاكي از موقعيت ويژه مجلس است و نشان مي دهد كه مجلس تعصب حزبي ندارد. اينگونه نيست كه اگر هيات رئيسه اصولگراست پس اصولگرايان مجلس نبايد به آن اعتراض كنند. يكي از عواملي كه مجلس هفتم را مستقل نشان مي دهد همين مساله است كه اصولگرايان آن هم به عملكرد مسئولان مجلس انتقاد مي كنند.
اوج اين اعتراضات قبل از انتخابات هيات رئيسه دوره سوم بود و همه تصور مي كردند تعداد زيادي از اعضاي هيات  رئيسه تغيير خواهند كرد اما در نهايت ديديم كه يك مورد تغيير هم در هيات رئيسه انجام نشد.
در بسياري از اين اعتراض ها تنها صداها بلند است و به معناي تعداد زياد معترضان نيست. كساني كه معترض هستند با صداي بلند اعتراض خود را اعلام مي كنند كه البته حق طبيعي آنان است.
* برخي علت عدم استيضاح هيأت رئيسه را ناشي از بده بستان هاي سياسي مي دانند، آنان مي گويند؛ در عين وجود ضعف در عملكرد هيأت رئيسه اما با هماهنگي هايي بر ادامه كار آنها توافق شده و بر ضعف ها سرپوش گذاشته مي شود در حالي كه امكان دارد اين ضعف ها بعدا مشكلاتي را ايجاد كند؟
- اين فرض غلط است. فرض را بر اين مي گذاريم كه عده زيادي مخالف هستند اما باز هم هيات رئيسه راي مي آورند. عده كمي مخالف هستند كه باعث مي شود هيات رئيسه راي مناسب را كسب كند. اگر تصور كنيم كه نمايندگان مصلحتي راي مي دهند نماينده و هيات رئيسه محكوم مي شوند. تحليل ديگر اين است كه اكثر نمايندگان مخالف نيستند و تعداد معترضان كم است اما وقتي فرياد مي زنند كارهاي تبليغاتي روي آن انجام مي شود و مساله بزرگ نشان داده مي شود اين گونه تصور مي شود كه هيات رئيسه راي نمي آورد حالا كه راي مي آورد مجبور هستند بگويند مصلحتي راي آورده اند. رابطه نمايندگان با هيات رئيسه دوستانه است. در طول روز ممكن است تعدادي از نمايندگان تذكرات تندي به هيات رئيسه بدهند و اين مساله انعكاس پيدا مي كند اما وقتي آن نمايندگان مي آيند و عذرخواهي مي كنند اين مساله بازتاب پيدا نمي كند. گاهي يك نماينده نيز اعتراض مي كند و مي گويد در اين طرح يا لايحه آيين نامه اجرا نشده است و اين دليل نيست كه اين نماينده مخالف هيات رئيسه است.
* برخي نمايندگان اعتقاد دارند برخي طرح ها و لوايح كه تنش آفرين و مهم است قبلا در جلسه اي غيرعلني مورد تصويب قرار گيرد و بعداً در صحن علني مجلس راي گيري مي شود. مانند طرح انگشت نگاري از اتباع آمريكايي كه مسايلي را در مجلس به وجود آورد؟
- اين مسايل را بايد از دو منظر نگاه كنيم. نخست اينكه آيا هيات رئيسه غيرقانوني و غير آيين نامه اي عمل كرده يا نه.
ماده 141 آيين نامه مي گويد در ابتداي تشكيل هر مجلسي اگر 25نفر از نمايندگان يك طرح يا لايحه باقي مانده از دوره قبل را دوباره مطرح كنند قابليت طرح دارد. من نامه اي را در ابتداي دور هفتم نوشتم و 25 امضا جمع كردم براي بررسي مجدد طرح انگشت نگاري از اتباع آمريكايي در مجلس هفتم. اين طرح ارائه شد. عده اي از نمايندگان درخواست يك فوريت براي آن كردند كه راي آورد. اما اين طرح در ماه اول مجلس هفتم به كميسيون امنيت ملي پيشنهاد شد. فوريت آن تقريباً دو ماه بعد تصويب شد. در اين بين هيات رئيسه گناهي ندارد كه طرح تا اين حد به طول انجاميده است. اگر يك نفر از طراحان امضاي خود را پس گرفت اين طرح قبل از اينكه كليات آن به تصويب برسد باز مي گردد.
ماده 132 مي گويد اگر 15 نفر از نمايندگان طرحي را پيشنهاد دادند ولي تا قبل از تصويب كليات تعداد امضا كنندگان از 15 نفر كمتر شد مساله منتفي مي شود. ما در خصوص طرح انگشت نگاري جلسه حقوقي گذاشتيم و كارشناسان همه تاييد كردند كه ما درست عمل كرده ايم. در اين بين 4 نفر از هيات رئيسه هم بوده اند كه امضاي خود را پس گرفته اند كه اين را نمي توان به حساب بي تدبيري گذاشت. در صورت پس گرفتن امضاها نيز باز مشكلي پيش نمي آيد باز هم تعدادي از نمايندگان مي توانند پيشنهاد سه فوريتي يا دو فوريتي در همان روز ارائه دهند و مساله مورد بررسي قرار گيرد. در طرح انگشت نگاري دو راه را مي توانستيم به كار بريم به قول برخي مي شد 15 نفر درخواست مي دادند و فوريت را پس مي گرفتند و يا اينكه چند نفر امضاي خود را پس بگيرند كدام يك از اينها زيان بيشتري داشت. اگر مجلس مصوب مي كرد كه فوريت را پس گرفته است بازتاب منفي تري داشت. اين راه هم وجود داشت كه نمايندگان نسبت به اقدام برخي نمايندگان براي پس گرفتن امضاي خود اعتراض نكنند تا مشكلي ايجاد نشوند و دوباره يك طرح دو فوريتي ارائه كنند. دولت ما امروز در يك چالش جدي با آمريكا است كه محور اين چالش فناوري صلح آميز هسته اي ايران است. هيات جمهوري اسلامي در حال مذاكره با طرف هاي اروپايي است. رييس جمهوري كشور در سخنراني خود در منظر 70 ميليون نفر جمعيت از مجلس خواست اين طرح را با تدبيري نگه دارند. وزير امور خارجه هم به مجلس آمد و توضيح داد كه نظر دولت اين است كه اين كار فعلا در دستور قرار نگيرد. هيچ كس در اين مجلس با انگشت نگاري از اتباع آمريكايي مخالف نيست اما وقتي مي گويند كه طرحي امروز تصويب نشود و كار بررسي آن به تعويق بيفتد، تعدادي از نمايندگان مجلس نيز به اين نتيجه مي رسند كه دولت براي تدبير در امور نياز به تعويق افتادن اين طرح دارد و بر اين اساس امضاي خود را پس مي گيرند. هيات رئيسه تدبيري جز اجراي آيين نامه داخلي مجلس ندارد.
* شما نقش نظارتي مجلس در انتخابات شوراهاي اسلامي شهر و روستا را چگونه ارزيابي مي كنيد؟ آيا اين نظارت مي تواند در سالم برگزار شدن انتخابات موثر باشد؟
- شوراها به دليل اهميت ويژه اي كه دارد به عنوان قاعده هرم مردم سالاري ديني است. به همين سبب مجلس شوراي اسلامي حساسيت خاص و ويژه اي را به آن مبذول داشته است. بر اساس قانون اساسي و تفسيري كه شوراي نگهبان از آن دارد نظارت بر انتخابات شوراها بر عهده مجلس است، به همين دليل سه نفر از كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي و دو نفر از كميسيون اصل 90 با راي مجلس شوراي عالي نظارت را تشكيل مي دهند و از هر استان هم سه نفر به عنوان هيأت نظارت بر انتخابات شوراهاي استان ها را بر عهده گرفته اند. اين نشان مي دهد كه هيات هاي نظارت به صورت نسبي منصفانه عمل كرده اند. ممكن است ايرادهايي وجود داشته باشد ولي سرجمع عملكرد خوب بوده است. نظارت بر انتخابات شوراها بيشتر بايد حامل پيام مردم باشد. مردم دوست دارند راي شان تاثيرگذار باشد و وظيفه همه مسئولان اين است كه اين نظر مردم تامين شود و وظيفه ديگر حضور گسترده مردم در پاي صندوق هاي راي است. مردم با حضور گسترده خود هم جايگاه شوراها را تقويت كرده و هم بازتاب سياسي دارد كه در امنيت و اقتدار ملي نيز تاثيرگذار است.
* به نظر مي رسد وظيفه هيأت هاي نظارت براي بررسي صلاحيت داوطلبان انتخابات شوراها حاشيه اي است نظر شما چيست؟
- اين مساله مصوبه مجلس ششم است كه اختيار بيشتري به هيات هاي اجرايي داده شده و نقش كليدي در دست آنها است. مسئوليت  هيأت هاي نظارت رسيدگي به شكايات كساني است كه از عملكرد هيأت هاي اجرايي ناراضي هستند كه نظر هيأت نظارت، نهايي است. وظيفه اصلي هيأت نظارت، تلاش براي برگزاري انتخابات سالم و جدي است.