كنج‌هاي در تهران شناسنامه
گرفته غبار
فرهنگي ميراث‌هاي فهرست در قوام خانه ثبت مناسبت به
در ارزشمندتهران و قديمي بناهاي فروپاشي و فرسايش خطر
است شده يادآوري گروهي رسانه‌هاي در پيوسته گذشته ، دهه سه
...شيرين و تلخ
نگاه‌علاقه‌مندان شيرين و تلخ رويداد دو اخير ، ماه يك در
نخست.كرد تهران شهر ارزشمند و قديمي بناهاي متوجه را
ناصر خيابان باارزش و قديمي ساختمان يك در آتش‌سوزي وقوع
قديمي خانه ثبت دوم.آن‌شد نابودي باعث كه تهران خسرو
فرهنگي ميراث سازمان توسط آثارملي فهرست در قوام‌السلطنه
همين.بود مشابه حوادث از ارزشمند اين‌بناي حفظ نويدبخش كه
از پيش تهران ناصرخسرو خيابان قديمي بناي بدانيم‌آن كه قدر
اين به توجهي كم عمق بود ، شده كالا انبار به آتش‌سوزي‌تبديل
بناهاي.مي‌كند برملا دورتر گذشته‌هاي از را قبيل‌بناها
پيشينيان فرهنگ از يادگارهايي كه آنها ويژه قديمي‌به
از را آنها نمي‌توان و تاريخي‌اند دوره يك دارند ، محصول
همراه‌با ما همه ملي ، وظيفه يك عنوان به دارد جا و نوساخت
ميراث‌هاي‌باارزش اين از نگاهباني در مسئول سازمان‌هاي
.بكوشيم
خطرنابودي ، در وزير عيسي‌خان مدرسه بي‌دروازه ، شهر تهران
از نگارستان خاطره ، دنيا يك با غبار در نشسته شمس‌العماره
رجبعلي حاج ، محله..ماند جاي به بهارستان ولي رفت دست
يك تنها بازارچه‌قوام‌الدوله تهران ، مركز در شده‌اي فراموش
محله عين‌الدوله خاطره ، سال يادآور 140 معير مجموعه خاطره ،
تلمبه ، ،..مرگ بستر در نواب حمام بازارچه اشراف‌نشين‌قديم ،
سال پنج ساله محله‌اي 320 پامنار شهر ، قهوه‌خانه 150ساله
دولت كوچه‌تكيه ،...ولي دارد قرار طرح‌عمران در است
از كاروانسراها مي‌كند ، تحمل را بي‌اعتنايي‌ها
...نفس‌افتاده‌اند
!وغريب پير...قديم تهران شناسنامه از برگي عودلاجان ،
در معلم‌دهخدا...مي‌شود؟ مشروطيت موزه مجلس ساختمان
قديمي مدرسه...است افتاده گمنام هادي خيابان‌آقاشيخ
را آهن روزها ، اين چوبي ، پل...است نابودي روبه مروي
...و !دريابيد ويراني از قبل را تهران بازار !مي‌كند تجربه
پيش‌خطر دهه سه حدود كه است روزنامه‌هايي اينهاتيترهاي
و گوش‌مردم به را تهران قديمي بناهاي و محله‌ها ويراني
....اما رساندند مسئولان
شهركوچك اين از كه داشت تصميم تاريخ.نبود ديگري چاره
يافتن وگسترش صنعت دل در گرفتن ريشه براي بزرگ شهري
.بسازد
آثار مرمت و حفظ اروپا قديمي شهرهاي بيشتر در اينكه حقيقت
كار دستور در كه است چيزي نخستين شهري هر تاريخي و قديمي
كارشناسان گفته به و مي‌گيرد قرار فرهنگي امور مسئولان
قديمي ، خانه‌هاي و محله‌ها حفظ با جهان شهرهاي از بسياري
پياده محله‌ها اينگونه اطراف در را شهرهايشان گسترش طرح
شهر قديمي معماري اصيل بافت به خدشه‌اي آنكه بدون مي‌كنند
در شهر قديمي بافت معتقدند اينكه بر علاوه چه ، .آيد وارد
ديگر سويي از.مي‌شود محسوب شهر هويت و شناسنامه زمره
و دانسته كشور افتخارات جزو را تاريخي آثار و بناها داشتن
بيشترين هستيم ، شاهدش كه گونه‌اي به و مي‌نهند ارج آن بر
بناهاي كه مي‌روند كشورهايي به هنري و فرهنگي توريست‌هاي
.مي‌دهد گواهي را سرزمين آن گذشته تاريخ از برگي آن تاريخي
به يك هيچ مي‌آيند ايران به كه جهانگرداني نيز حاضر حال در
چون شهرهايي به سفر عزم بلكه نمي‌آيند تهران ديدار شوق
تاريخي شناسنامه هنوز كه مي‌كنند را..و شيراز اصفهان ،
.كرده‌اند حفظ را خود
از تهران شهر بناهاي از بسياري هنوز اينها ، همه با
نفس هنوز و برده در به سالم جان روزگار حوادث گيرودار
.مي‌كشند
اداري‌قرار استفاده مورد و شده مرمت بناها اين از برخي
برخي‌ديگر و شده‌اند موزه تبديل ديگر برخي گرفته‌اند ،
و خشت و كه‌داربست‌ها سالهاست و بسته درهايشان كه سالهاست
سوءاستفاده مورد ديگر برخي و شده ريخته پايشان در گل
انباري به يا بوده تخريب معرض در يا گرفته‌اند قرار تجاري
!شده‌اند تبديل
كيست؟ مسئول
ساختمان 122ساله در آتش‌سوزي خبر كه بود پيش سال چند
بشود مشروطيت روزگاري‌موزه بود قرار كه ملي شوراي مجلس
متاسف را ايران مردم از بسياري خبر اين و شد حريق طعمه
با همراه خاتم اتاق ويژه به ساختمان اين از بخشهايي.كرد
است؟ مسئول كسي چه..و شد خاكستر نفيس تابلوهايي
و ناموزون صورت به تهران بازار از بخشهايي اينكه ديگر و
شده مرمت چهارسوق شده گچ‌بري سقف‌هاي ويژه به غيرماهرانه
است؟
تجاري كه‌استفاده جنبدارالفنون قديمي بناي يك پيش چندي
ديگر خبرتاسف‌انگيز و شد؟ حريق طعمه است ، مي‌شده آن از
گذشت از پس فعلي خانه‌قوام‌السلطنه ، موزه‌آبگينه اينكه
سازمان همت به مكان آن در موزه تاسيس از سال بيست حدود
.گرفت جاي ملي آثار فهرست در فرهنگي ميراث
كه سال‌است ساليان شمس‌العماره قديمي بناي نمونه عنوان به
نسل از ماكه به غريبانه ناصرخسرو ازدحام پر خيابان در
تحمل را بي‌اعتنايي‌ها هنوز و مي‌نگرد هستيم سيمان و آهن
و شده كامل مرمت بنا اين كه فرانرسيده آن زمان آيا.مي‌كند
....و گردد؟ مبدل موزه به
پايدار قوانين نبود
رفتن‌بافت ميان از يا حفظ در عمده ارگان سه تهران شهر در
وزارت:از عبارتند كه دارند نقش مختلف درجات به قديمي
.تهران شهرداري و فرهنگي ميراث سازمان شهرسازي ، و مسكن
ازاهميت ميان اين در فرهنگي ميراث و شهرداري نقش البته
لازم وارتباط هماهنگي بايد اما.است برخوردار بيشتري
.باشد داشته وجود ارگان دو اين ميان
در رادريابيم عنوان‌تهران تحت مقاله‌اي در كوبان سيما
سنتي هويت حفظبازمانده:مي‌نويسد تهران اول‌كتاب جلد
اين كه است كاري نباشد ، اما آساني كار شايد تهران شهر
از است لازم رابطه اين در.است نيازمند سخت آن به شهر
نيست ترديدي.شود گرفته جهان‌بهره كشورهاي ساير تجربيات
شكل در را عمده‌اي دگرگونيهاي وتكنولوژي صنعت رشد كه
الزاما دگرگونيها اين اما.دارند به‌همراه شهرها ظاهري
كشورهاي در.نيست گذشته دورانهاي آثار معناي‌تخريب به
صرف و سخت قوانين با آثار نوع اين از جهان پيشرفته صنعتي
هرچه هركس شهر قديمي بافت در.مي‌شود مراقبت هنگفت هزينه
.نمي‌سازد خواست دلش
با نماسازي و ارتفاع نظر از بايد جديد ساختمانهاي
كه ساختمانهايي.باشند داشته همخواني مجاور ساختمانهاي
هستند غيره و تاريخي فرهنگي ، هنري ، ارزش داراي دليل هر به
شهر ، قديمي بافت درميشوند حمايت و شناسايي دقت به
داخل در مي‌خواهند كه را تغييري هر مي‌توانند مالكين
منطبق خود فعلي نيازهاي با را آن و بدهند خود ساختمان
حتي و است شده حفاظت ساختمان بيروني نماي اما كنند ،
زيرنظر پنجره‌هايش و در و رنگ تغيير و آن پاكسازي
انجام محل شهرداري بودجه با و مسئول و متخصص كارشناسان
يا يك آن در و دارد تعريض به احتياج خياباني اگر.مي‌شود
را ساختمانها اين شده‌اند ، واقع قديمي باارزش ساختمان چند
در.مي‌كنند بازسازي مصالح همان با و ترتيب همان به دوباره
هستند ، اتومبيل عمده توليدكنندگان اكثرا كه كشورها آن
مناطقي قديمي شهرهاي در.نمي‌كنند ماشين فداي را چيز همه
انتقال براي و داده‌اند اختصاص پياده‌روها به صرفا را
تا شب نيمه ساعات بين فقط غيره و هتل‌ها مغازه‌ها ، مايحتاج
.دارند را آن به ورود حق موتوري نقليه وسايل سحر
تاريخي بناهاي ومرمت حفظ هنوز تهران در اينكه واقعيت اما
مدوني قانون وحتي است قرارنگرفته توجه مورد چندان قديمي و
.نمي‌شود عمل بدانها دارد هم واگر ندارد وجود زمينه اين در
باره اين در تهران ميراث‌فرهنگي اداره كارشناسان از يكي
ما تاريخي و مذهبي ازبناهاي حفاظت زمينه در:مي‌گويد
همكاري با اماكن اين بازسازي و مرمت با كرده‌ايم سعي
.كنيم جلوگيري وتصرف دخل از حدي تا اوقاف سازمان
شهرداري كمك با برخي‌بناها مورد در:مي‌دهد ادامه وي
برخي درمورد دهيم‌اما انجام كارهايي تهران‌توانسته‌ايم
.دارد وجود وارث و مالك مشكل واماكن بناها
باور اين بر فرهنگي اداره‌ميراث معماري كارشناسان از يكي
همه كه نيست اين از ملت‌بيشتر يك براي افتخاري كه است
را خود كس هر و باشند تاريخي‌شهرشان ميراث پاسداران
.بداند آثار اين حفظ به موظف
فرهنگ از است تبلوري فرهنگي‌ايران ميراث اينكه حقيقت
از نمايي تمام آيينه زمان‌و گذرگاه در خاك و آب اين
اقتصادي و اجتماعي ، سياسي هنري ، فرهنگي ، مسائل‌فكري ،
دست وپرداخته ساخته تاريخي بناهاي اين‌رهگذر ، از.است
ذوق و ازانديشه برخاسته و ايراني هنرمندان معماران‌و
.است همه‌مردم به متعلق نيز امروز بوده‌و مردمان اين
دوش رابر مرزوبوم اين تاريخ باري‌از قديمي ، بناهاي
زمانه‌خويش مردمان هنر و انتقال‌انديشه وسيله دارند ،
ارزشهاي به آگاهي و پربار تاريخي به رسيدن براي.هستند
ايراني هر وظيفه تاريخي بناهاي از حفاظت آثار ، اين ديرپاي
.است
به‌ويژه است مردم همه تاريخي‌وظيفه بناهاي از حفاظت البته
...و ارشاد و فرهنگ وزارت شهرداري ، فرهنگي ، ميراث سازمان
نبايد دارند آشنايي فرهنگي كهن‌و ميراث با كه كساني همه و
.باشند بي‌تفاوت امر اين به نسبت
دست ژرفي آگاهي‌هاي و به‌شناخت منطقه‌اي هر مردم اگر بي‌شك
حساسيت با تهران شهر ميراث‌فرهنگي به نسبت بيابند ،
عكس قاب كه گونه همان و كرد خواهند برخورد بيشتري
يا مي‌آويزند ديوار بر يادگار به را ومادربزرگ‌ها پدربزرگ‌ها
همان مي‌كنند ، حفظ ديگر نسل به نسلي از را قديمي‌شان ظروف
.بود خواهند نگاهبان را شهر تاريخي بناهاي گونه
...تاريخ از ردپايي
نامهاي به كه كوچه‌هايي و خيابانها برخي در تهران در هنوز
حضور قديمي بناهايي و خانه‌ها مي‌شوند ، خوانده قديم‌شان
و نو ساختمانهاي از لبريز فضايي در بي‌اختيار كه دارند
كه بناهايي هستند و خودمي‌خوانند به را رهگذري هر چشم تازه
سكوتي در سبز درختهاي از انبوهي ودرميان ايستاده‌اند سرپا
.آرميده‌اند غمگين
نشده گشوده خانه‌ها حياطاينگونه در كه است سال ساليان
سالها گذر از نشان قابپنجره‌ها بر نشسته وغبار است
گاه هيچ كه خانه‌ها حياطاين درختان اما.دارد فراموشي
ونفس زنده‌اند هنوز بهار هر به مگر نكرده‌اند حس را آب زلالي
.مي‌كشند
خود از بي‌اختيار هربيننده‌اي بناها اينگونه ديدن با
چرا و است؟ كساني به‌چه متعلق خانه‌ها اين مي‌پرسد
قديمي ساختمانهاي ومرمت حفظ بي‌شك گشته‌اند؟ اينگونه‌رها
تهران ، شهر گذشته هويت بازمانده حفظ راستاي در ارزش با
.است ضروري آينده نسلهاي براي آنها نگهداري و مرمت
بايد ابتدا.است كرده خاطرنشان مورد اين در پژوهشگر يك
شهرداري‌هاي در و تهيه اين‌ساختمانها از دقيقي شناسنامه
جواز ساختمانها نوع اين براي.شود نگهداري مربوطه مناطق
كه قديمي ساختمانهاي.نگردد صادر ساختمان و تخريب
مراقبت نوع هيچ و است مختلف نهادهاي و بنيادها دراختيار
تحويل مناطق شهرداري‌هاي به نمي‌آيد عمل به آن از ويژه‌اي
به كشورها ساير در كه كرد فراموش نبايد البته.شوند داده
بودجه هستند ، باارزش آثار داراي كه مناطقي شهرداري‌هاي
حد تا ضمناميدهند اختصاص آن ومرمت حفظ جهت مخصوصي
براي و مي‌شود خريداري دولت طرف از ساختمانهايي چنين امكان
مورد منطقه يا شهر عمومي خدمات ساير و فرهنگي مراكز
اعياني خانه‌هاي اينكه به توجه باميگيرد قرار استفاده
ديوارهاي با و گرفته قرار بزرگي باغچه‌هاي ميان در قديمي
مصارف براي ساختمانها اين چنانچه شده‌اند ، محصور بلندي
برداشتن با و شوند گرفته نظر در عمومي خدمات و فرهنگي
بافت در شهر سبز فضاي كوتاه ، نرده به آن وتبديل ديوارها
.مي‌يابد افزايش قديمي
قديمي اعيان خانه‌هاي بسياري‌از مالكان اينكه اماحقيقت
.شود شناسايي خانه‌هايشان حاضرنيستند
شده واقع تهران شهر محلات يكي‌از در كه مي‌شناسم را خانه‌اي
كمي ودست بوده بي‌نظير معماري بناو نوع نظر از و است
باغي ميان در خانه اينندارد را شهر شمال كاخهاي از
از و شده احاطه ديوارهايي‌بلند با كه دارد بزرگ‌قرار
كه خانه صاحب متاسفانه اما.ندارد ديدي گونه هيچ بيرون
خانه نيست حاضر مي‌كند زندگي خانه اين در تنهايي به هنوز
عكاسان بيم از و دهد قرار فرهنگي مصارف براي را
و كهن بناي اين راز سينمايي و تلويزيوني وفيلمسازان
!نمي‌كند فاش را تاريخي
فرهنگي مسئولان كار دردستور بايد كه بناهايي ديگر از
كه است قديمي وبناهاي ساختمانها بگيرد ، كشورقرار
قرار تجاري و كارهاي‌توليدي بهره‌برداري مورد درحال‌حاضر
.گرفته‌اند
يكي پايتختي به كه هنگامي تهران‌از عمر اينكه آخر سخن و
دويست بر افزون شد جهان‌برگزيده كشورهاي كهن‌ترين از
با عظيم بسيار مجموعه‌ساختمانهايي امروز اما نيست سال
شده‌كه كوچكي سرسبز شهر نفرجايگزين ميليون هشت از بيش
از سالها.نشست تماشا به را آن‌غروب سوي هر از مي‌شد روزي
هويت و شود بزرگ تا مي‌رفت تهران كه روزهايي آن
.است شده دير خيلي بي‌گمان.مي‌گذرد كند گم را وشناسنامه‌اش
و حفظ با كرده ، گم را شناسنامه‌اش تهران كه حالا اما
شهر اين كه بگذاريد حداقل بازمانده بناهاي معدود بازسازي
.باشد نگاهبان امانت به خود در را تاريخ از ردپايي بي‌دفاع
مجرد هاله
|
