اخلاقي تربيت و معنويت جستجوي
شعر و تشيع بذكرمن نسمه‌السحر
اخلاقي تربيت و معنويت جستجوي
سال بيستمين مناسبت به راشد ، حسينعلي استاد از ذكري
فقيد خطيب آن درگذشت
به بزرگداشتي مجلس فرهنگي ، مفاخر انجمن در پيش چندي
يكي و نام نيك خطيبان از يكي درگذشت سال بيستمين مناسبت
استاد متقي ، مرد اينشد برقرار دانشمند ، روحانيون از
محبوبترين و موفق‌ترين شايد كه است راشد حسينعلي فقيد
و مي‌شد محسوب اسلامي انقلاب ماقبل سالهاي در ديني سخنور
كنيم نظر مرحوم آن اقوال و احوال و نقش در دقت با اگر
و دينداري روح استمرار در بي‌بديل نقشي وي كه درمي‌يابيم
همه بلكه و - ما مردم از نسل دو حداقل ميان در آن تداوم
نقش اين خاص دقتي و باتيزبيني و داشته - زبانان پارسي
تربت اهل اصلا راشد.است نموده دنبال را محترم و مقدس
او.بود ديار آن دانشور رجال از يكي فرزند و حيدريه
نزد سال ده مدت در را فلسفه و اصول و فقه عالي دوره‌هاي
چنان آن ، از پس و آموخت مشهد روحانيون و معاريف بهترين
اصرار به كه گرفت قرار مستمعان توجه مورد خطابه‌هايش
كلام افاضه و ارشاد به مسند همين در عمر پايان تا عموم ،
ايماني و اخلاقي ، تربيتي ، اجتماعي تاثير و پرداخت
اصفهان در سالي چند راشدنهاد جاي به مردم در كم‌نظيري
مسجد وسيع صحن در مجلسش چنان و بود مشغول خطابه ايراد به
پيش را توفيقي چنين كسي هيچگاه كه بود مقبول شهر آن سيد
در.ندارد خاطر به بزرگ و پير مسجد اين در آن از پس و
مدرسه در اقامت و تدريس ضمن و آمد تهران به وي سال 1316
.داد ادامه پايتخت در را آموزنده‌اش خطابه‌هاي سپهسالار ،
در مردم ، از بسياري تقاضاي به نيز بعد به سال 1320 از
عمرش اواخر تا كه كرد آغاز را سخنرانيهايي ايران راديو
و بود مقبول مردم نزد چنان سخنرانيها اين.داشت ادامه
در كه داشت تاثيري آنگونه آن محتواي غناي و بديع روش
خالي تردد از خيابانها و روشن راديوها همه شنبه پنج غروب
آن خصايص و ويژگيها درنظرگرفتن با جز تاثيري چنين.مي‌شد
اين به ما و باشد نمي‌تواند فهم و درك قابل فقيد دانشمند
در باشد درسي تا برمي‌شماريم را آنها از برخي مناسبت
با مخاطبت كيفيت و مردم معنوي تربيت و ديني تعليم شيوه
مذهبي آموزش و ديني تربيت كه دوران اين در ايشان ، خاصه
.است اسلامي جمهوري نظام و ايران در فرهنگ اصلي سرفصل
:است زير نكات بيانگر آثارراشد ، و سخنرانيها مجموع بررسي
و آرام كلامش لحن.مي‌گفت سخن صحيح و روان بسيار وي اولا
خود محضر به را هيابانگ و بانگ پيرايه بي‌دليل و بود رام
و اخلاقي آموزش كه وي هدف با مسئله اين.نمي‌داد راه
به آرام ، لحن اين ولي داشت ، تناسب بود ، معنوي تاثير
ظرافتها ، از سرشار بلكه نبود ، كسل‌كننده و يكنواخت هيچوجه
.بود پيوسته و منسجم بياني ضرورتهاي و درنگها
و شاخ با نه و بي‌مورد درنگهاي با آن ، نه تداوم كه سخني
.نمي‌گرديد قطع موضوع ، به نامربوط برگهاي
.بود او تحليلي و توصيفي بيان راشد ، سخن ويژگي دومين
با هيچگاه وي.بود مخاطب به احترام بيان ، نوع اين فلسفه
شبهه و تنگنا در را مخاطب خطابي ، تجويزهاي و اوامر
از بيش اين ، بر علاوهنميداد قرار ناداني و كم‌داني
كند ، تحريك را وي احساسات و برانگيزد را مخاطب عواطف آنكه
وي تاكيد.بود ايشان عقل تحريك و خرد انگيزش دنبال به
آموزشي هدفي بلكه خطابي ، اندرزي نه انديشه ، و تفكر بر
كلاس به عموم متعارف و رايج مجالس از را وي محضر كه بود
.مي‌بخشيد ارتقا درس
احساس برانگيختن راشد ، مرحوم سخنرانيهاي خصوصيت سومين
در را بعد چند مسئوليت اين.بود مردم در مسئوليت
و ديني بعد و اجتماعي بعد فردي ، و اخلاقي بعد.برمي‌گرفت
به هنگامي وي نظر در انسانها اجتماعي مسئوليتايماني
ديني ، و اخلاقي ابعاد در كه مي‌شد متحقق كمال
بنابراين.آيد پديد لازم آگاهي و كند رشد مسئوليت‌پذيري
آداب تا ظاهر آراستگي و نظافت از زندگي پرشمار مسائل
فرايض به تمسك با همراه اجتماعي ، رفتار سنجيدگي و عمومي
دقيق استدلالهاي و مثالها ذكر با و دائما ديني ، احكام و
.مي‌يافت انعكاس راشد سخن در
و فنون و علوم به توجه مرحوم آن ويژگي چهارمين
مي‌كرد سعي توان حد در وي واقع در.بود جديد انديشه‌هاي
در جالب و هنرمندانه نمونه.نشود غايب خود معاصر جهان از
و شرق فيلسوف دو" ارزشمند و حجم كم كتاب نگارش مورد ، اين
موضوع در صدرالمتالهين هستي‌شناسانه تفكرات باب در "غرب
دو آن مقارنه و اينشتين آلبرت نسبيت نظريه و جوهري حركت
نيز زندگي كيفيت بر تكنولوژي نقش و ماشينيزم باب در.است
به نسبت دقيق نگرشي با آن بر علاوه و داشت بديع سخنهاي
فردي امور در صحيح مديريت و انتظام كيفيت باب در آينده ،
.مي‌نمود بحث فراوان اجتماعي ، و
تناسب و انطباق و دين از وي جامع درك راشد ، خصلت پنجمين
در دين از وي تلقيبود دين حقيقت و روح با مطروحه مسائل
آدميان معنوي تعالي و انسان زندگي سهولت و بهكرد راستاي
در ريشه‌داشتن بر علاوه البته تعالي ، و بهكرد اين.بود
بشري دانش و علوم و سليم عقل با ،(ع)معصومين معارف و وحي
در را آدمي هيچگاه نوادر ، برخي جز و نبود تضاد در نيز
.نمي‌دهد قرار فطرت خلاف و شاذ و غيرعقلي امر گزينش مخمصه
حكمت جامعي ، براساس دين هر مانند دين‌اسلام بنابراين"
".كند موافقت مردم زندگي مصلحت با بايد زمان هر در و است
استفاده "التفات و شعور" عبارات از مقصود بيان براي او
و افكار و اديان و زبانها ميان" بود معتقد و مي‌كرد
محفوظ همه در كه دارد وجود مشتركي اصول ملل تمام صنايع
مانع اما ضروري ، چه اگر مذهبي حصر ترتيب اين به "است
از چنانكه و بود نمي‌تواند انسانها جميع معنوي تفاهم
نيكي فقط را برتري ميزان اسلام دين":برمي‌آيد قرآن آيات
نه و نژاد نه و رنگ نه و داده قرار نفساني فضيلت و ذات
".ديگر امر هيچ نه و ثروت نه و نسب
.بود معنويت بر تاكيد فقيد ، دانشمند آن ديگر ويژگي
ظهور زندگي و جهان هدفمندبودن به اعتقاد براساس معنويت
.است نهفته خداوند به باور در غايتمندي اين راز و مي‌كند
آن خواه كند زندگي نمي‌تواند معنويات بدون بشر باري"
يا است خيال غذاي كه باشد شعر و افسانه و حكايت معنويات
ميان در و است عقل غذاي كه باشد پند و حكمت و علم
سودمند مطالب بر مشتمل قرآن اندازه به كه كتابي معنويات
مي‌كند ، خيال اول كه بشر براي آيا.نيست باشد سعادتش براي
عمل افكارش و آرزوها مطابق آنگاه فكر ، بعد آرزو ، بعد
و پاداش و حساب و عدالت و خدا فكر از بهتر چيزي مي‌كند ،
و امانت و تقوي فكر از مفيدتر و باطل زوال و حق ثبات
شجاعت و صبر و قناعت و عفت و مروت و وفا و درستي و راستي
انسان دماغ در را افكار اين قرآن هست؟ رحمت و خير و
".بشماريد غنيمت و بگيريد.مي‌پروراند و مي‌گذارد
خود كم‌نظيرش ، چنانكه و بديع خطابه‌هاي در راشد استاد
و گدازها و سوز از فراتر هدفي جستجوي در بود ، گفته بارها
امواج در و امروز را وي هدفبود رايج اذكار و نصايح
و اجتماعي و روحي كلامي ، معنوي ، عظيم پرسمانهاي و پرسشها
نيز و دريافت مي‌توان بهتر اخلاقيات بحران دوران در نيز
و فرزانه مرد آن قيمت و قدر و انديشه غناي و فكر وسعت
.را يگانه خطيب
پرسش اين همواره و بود انسان روح نجات جستجوي در راشد
مي‌توان وسيله چه با":را آدم بني كه مي‌پرسيد را عظيم
از) ".داد نجات معنوي شكست و خودباختن خطر از و كرد آرام
به مربوط نيز ارجاعات بقيه - اسفند 1324 سخنراني 17
قرآن ، و اسلام كتاب در كه است سال همان سخنرانيهاي
(.است شده منتشر جيبي ، 1340 ، انتشارات
رضوي مسعود
شعر و تشيع بذكرمن نسمه‌السحر
:نويسنده /شعر و تشيع من بذكر السحر نسمه:كتاب نام
اليميني الحسني يحيي بن يوسف ضياءالدين الشريف السيد
احمد دكتر:حاشيه‌نويسي و ويراستاري تصحيح ، / الصنعاني
.تومان بها2900 /چاپ1379 سال /دامغاني مهدوي
بيان در برجسته جايگاهي از اسلام در هميشه شاعري و شعر
برخوردار عرفاني و اخلاقي قرآني ، اسلامي ، والاي مفاهيم
و (ص)اسلام گرامي پيامبر سيره از كه آنچنان.است بوده
شاعرانه كلام و موزون سخن به آنها پيداست ، ،(ع)علي حضرت
كوتاهي شاعران نواختن در و مي‌نهادند بسيار ارج
و داشت شاعري در بهره‌اي كه (ع)علي بويژه.نمي‌كردند
برگردانده روان فارسي به وي به منسوب شعر ديوان هم‌اكنون
در زيادي شاعران اسلام تاريخ طول در به‌هرروي.است شده
كتابهايي دوران همان از و كردند ظهور اسلامي ممالك گستره
اين.شد نگاشته آنها شاعري فضل و منزلت شناخت در حجيم
واقع در مي‌شدند ، شناخته تذكره‌ها عنوان زير كه كتابها
بدون -بزرگ شاعران حال شرح و زندگي از دانشنامه‌هايي
بزرگ مجموعه در مثلابودند -آنها دين يا مذهب به توجه
اسامي هم و سني شيعه‌و شاعران اسامي هم "الاغاني"
ديده نيز زنديق روزگار آن اصطلاح در حتي و بي‌دين شاعران
سده‌هاي در بويژه ، شيعي ، شاعران زمينه در اما و ;مي‌شود
نجف و ايران حوزه‌هاي علماي از شماري توجه اخير
بازيابي به تاكنون كه به‌گونه‌اي.است شده برانگيخته
پرداخته اسلام تاريخ طي در شيعه شاعران تمامي تقريبا
بزرگترين از بخصوص راستامي‌توان همين در.است شده
يعني ببريم ، نام است ، موجود هم‌اكنون كه دانشنامه‌اي
:قبيل از ديگر مشابه كتابهاي نيز و "اعيان‌الشيعه"
."روضات‌الجنات" و "الادب ريحانه"
نسمه‌السحر" نام به كتابي اخيرا شيعي ، شاعران حوزه در
شيعه كه كساني بيان به سحرگاهي نسيم) "شعر و تشيع بذكرمن
آمده كتاب بازار به عربي ، زبان به (يافتند آگاهي و شدند
شده ، نگاشته اخير قرنهاي در گويا كه كتاب اين.است
چاپ قول مصحح كه است سه‌گانه‌اي مجلدات از جلد نخستين
تا "الف" حرف از جلد اين.است داده درآينده آن‌را بقيه
شاعران درباره عموما كتاب.مي‌يابد ادامه "ز" حرف آخر
از...و عراق ايران ، يمن ، مغرب ، جمله از اسلام جهان شيعي
شيعي فرقه‌هاي از لذا.است هجري دوازدهم تا اول قرنهاي
دو يكي و زيديه امامي ، اسماعيليه ، دوازده شيعه:نظير
در مولف كه آنگونه.است شده كيسانيه‌نام‌برده از تن
حال شرح كه بوده آن بر آغاز از او مي‌آورد ، خود مقدمه
در را (سروده‌اند شعر عربي به كه آنهايي) شيعه شاعران
نويسنده.كند نقل را آنها شعري قطعات و گردآورده كتابي
.نيست شاعر اديبي هر ولي است اديب شاعري هر كه است معتقد
و اشعار رسايي و زيبايي وي گزينش معيار رو اين از
مولف.است شده ذكر جابه‌جا مناسبت به كه بوده روايت‌هايي
بزرگان اين احوال بيان در كوشيدم من كه مي‌آورد مقدمه در
.ببرم بهره مسجع و رسا زباني از
بر كه پيشگفتاري در دامغاني مهدوي احمد دكتر كتاب ، مصحح
اولين‌بار براي كتاب اين:آورده نگاشته ، مجلد نخستين چاپ
غلطهايي داراي كه رسيد به‌چاپ سال 1999 در بيروت در
.نبود عاري غلط از صفحه‌اي هيچ كه به‌گونه‌اي بود ، فراوان
دانستم خود وظيفه ديدم ، را مغلوط چاپ آن من كه هنگامي
و كنم حاشيه‌نويسي و ويراستاري تصحيح ، را آن مجددا كه
به‌چاپ جداگانه جلد سه در را آن كه دادم ترجيح لذا
كه نگاشته مفصلي تعليقات نيز كتاب پايان در مصحح.برسانم
اين در البتهشدهاند تنظيم متن درون شماره‌هاي حسب بر
اميدواريم ، كه است خالي كتابشناسي و اعلام فهرست جاي مجلد
.شوند آورده بعدي مجلدات در
به اديبانه و مسجع نثري با يادشده ، كتاب صورت هر به
ديگر معمول رسم چونان كوشيده مولف درآمده‌و نگارش
روايتها و سروده‌ها ذكر با را شاعران زندگاني تذكره‌ها ،
براي كل در كتاب.گرداند همراه متنوع قصه‌هاي و
اسلامي فرهنگ و ادب تاريخ در پژوهش به علاقه‌مندان
مراجعه از را پژوهشگر و داشته بسيار كاربرد تشيع به‌ويژه
.مي‌گرداند بي‌نياز ناقص و پراكنده منابع انبوه حجم به
|
