و ملي ضرورت‌هاي شوراياري و شوراها
جهاني بسترهاي
دانشگاه استاد پيران پرويز دكتر با گفت‌وگو
:اشاره
ملتي براي اجتماعي مشاركت بستر ايران در محلي شوراهاي
ساليان ايران ، مردم اسلامي انقلاب وقوع از قبل تا كه است
وجز نشناخته را ديگري حاكميت استبداد ، سيطره جز سال
راه.بودند نيندوخته ديگري تجربه آمران ، از فرمانبرداري
در مدني مشاركت و مسئوليت احساس اسطوره ، اين از رهايي
اين در.است غيردولتي سازمان‌هاي و مردمي نهادهاي قالب
مهم نهاد عنوان به شوراياري انجمن‌هاي و شوراها ميان
مردم كار سپردن و مسئوليت‌پذيري تمرين عملي امكان مردمي
براي راهشان يگانه كه مردمي مي‌كنند ، فراهم را مردم به
.بس و است مشاركت پيوسته ، هم به حياتي در بقا
،"شورا ايران" نشريه نخست شماره در كه حاضر گفت‌وگوي
و شوراها بحث رسيده چاپ به تهران شهر اسلامي شوراي ارگان
تحولات به بنيادين نگرش با را شوراياري انجمن‌هاي
اين.است نشسته بحث به ايران و جهان سطح در اجتماعي
.مي‌گذرد نظرتان از گفت‌وگو
انديشه گروه
سطح در پايين از جنبش‌هايي و مردمي نهادهاي است چندي *
فضاي اين با همزمان است ، كرده پيدا رونق جهان
مدني ، جامعه قانونگرايي ، بحث وارد هم ما جامعه بين‌المللي
را ضرورت‌هايي و زمينه‌ها.است شده مشاركت و نهادسازي
مي‌كنيد؟ تبيين چگونه است شده مباحثي چنين به منجر كه
آقاي وجود دليل به ايران فضاي در كنيم تصور ما اگر -
آمدن وجود به باعث ايشان طرف از مفاهيم اين وطرح خاتمي
آماده بستر يك تا چون است ، اشتباه كاملا شده فضايي چنين
جامعه بزنيم ، را حرف‌ها اين هم چقدر هر نباشد ، مناسبي و
خاتمي آقاي اگر حتي كه اينجاست سوال نمي‌دهد ، نشان واكنش
كه -كرده مطرح را حرف‌هايي چنين كه است كسي اولين هم
است؟ پذيرفته را آن جامعه چگونه -نيست چيزي چنين
.بيفتد راه بحث‌ها اين كه شده باعث جهاني فضاي چرا اما
كنيم توجه نكته اين به بايد مخصوصا مساله اين درك براي
با شمالي آمريكاي و شمالي اروپاي غربي ، اروپاي جوامع كه
كه سال‌هاست شهروندي حقوق و شهروندي مدني ، جامعه قصد
باستان روم و يونان به بحث‌ها اين ريشهاست شده تشكيل
است؟ شده مطرح بحث‌ها اين مجددا چرا حالا اما گردد ، برمي
شوراياري انجمن‌هاي و شورا مثل نهادهايي درك واقع در
سوالي ما پس.است بي‌معني جهاني ضرورت‌هاي اين درك بدون
جهان در بحث اين كه است سال چرا 20 كه اين بر مبني داريم
مطرح ايران در چرا و مي‌شود بيشتر آينده در و شده مطرح
از بعد ايران در شوراها انتخابات چرا چيست؟ ضرورتش و شده
كه اين و سوالات اين به جواب براي مي‌شود؟ برگزار سال 20
"شدن جهاني" بحث به بايد افتاده ، اتفاقي چه جهاني فضاي در
.بپردازيم
سرمايه‌داري كنيم مرور را سرمايه‌داري مراحل‌تحولات اگر
شكل صنعتي سرمايه‌داري بعد شده ، شروع تجاري صورت از
، حدود 10 و آمد وجود به انساني سرمايه‌داري سپس گرفته ،
شده كازينويي يا قماري سرمايه‌داري وارد كه است سال 15
كه است اين از ناشي سرمايه‌داري تحولات اين تمام.است
نظام ذاتي جزء بحران.بحران‌زا است نظامي يك سرمايه‌داري
اين كرده تلاش مرحله هر در سرمايه‌داري.است سرمايه‌داري
از كه مي‌بينيم لذا.كند حل يا دهد تخفيف را بحران‌ها
جدي بحران‌هاي شروع 1980 از يعني ميلادي دهه 1970 اواخر
.برداشت پا پيش از را بحران‌ها اين بايد كه دارد وجود
صندوق و جهاني بانك مثل سرمايه‌داري مجامع كه حلي راه
اين كرده‌اند ارائه بحران اين حل براي پول بين‌المللي
بازار وحدت يعني.شود مستقر جهان در يكپارچه نظام كه است
بازار وحدت و توليد بازار وحدت پول ، بازار وحدت سرمايه ،
جهاني نظام قالب در يكپارچه كامل واحد يك و اشتغال
نظام ، اين در كشورها و جوامع شدن وارد براي.سرمايه‌داري
سياست ، يا"تعديل سياست" نام به مي‌شود مطرح سياستي
بايد دولت كه است اين ساختاري انطباقساختاري انطباق
يارانه‌ها ، كه است معني اين به دولت ، شدن كوچك شود ، كوچك
قانوني هر يعني -شود قانون‌زدايي و قاعده شود ، حذف شايد
محدود بيمه‌ها -شود برداشته است سرمايه‌داري مانع كه
مختلف اقشار و تهي‌دستان به دولت مستقيم كمك‌هاي شوند ،
برداشته تعرفه‌ها ساير و گمركي تعرفه‌هاي و بشود محدود
جهان سطح در سود حداكثرسازي و سرمايه حركت موانع تا بشود
يا ساختاري انطباق سياست مي‌گويند را اين.برود ميان از
.تعديل سياست
وجود اساسي مانع دو بيفتد اتفاق شدن جهاني كه اين براي
بوده اين فني مانع.سياسي مانع يك و فني مانع يك داشت ،
كامپيوترهاي بخصوص موجود ابزارهاي و دستگاه‌ها با كه
گردش به جهان سطح در را سرمايه ما كه اين امكان قديمي
كنيم مانيتورش بتوانيم‌اصطلاحا لحظه هر و دربياوريم
هر مي‌شديم‌كه قادر بايد جديدما نظام در.وجودنداشت
مي قادر بايد بگيريم ، تماس دنيا تمام با بتوانيم لحظه
يك در را اطلاعات‌جهان عظيم حجم دكمه يك فشار با شديم
در الكترونيك انقلاب يك نتيجه دست‌بياوريم ، در به لحظه
به رشته دو عظيمي‌در تحول از 1970.گرفت قرار كار دستور
دو به منجر كه وكامپيوتر ماهواره‌اي ارتباطات.آمد وجود
وديگري ريزپردازنده‌ها يكي مي‌شود ، فني دستاورد
به احتياج ديگر ريزپردازنده‌ها اختراع با.ماهواره‌ها
كوچك كامپيوتر يك.نيست Main Fram و بزرگ كامپيوترهاي
انقلاب پس.مي‌شود وصل جهاني شبكه به دكمه فشاريك با
ماهواره‌ها مهم ، دستاورد دو با مي‌گيرد ، الكترونيك‌صورت
دو اين با.ريزپردازنده ديگري ماهواره‌اي‌و ارتباطات و
مانع يك ميماندميرود بين از شدن جهاني فني مانع كشف
حساب برنامه يك با اقمارش شوروي‌و اتحادجماهير سياسي ،
غيرممكن‌مي‌كرد ، غربرا و شرق بين امكان‌رقابت شده ،
مي‌رود ، بين از سياسي‌هم مانع و مي‌پاشد فرو شوروي نظام
وانطباق تعديل سياست براي مي‌شود آماده حالاجامعه
.ساختاري
قطبي جهان كه است اين ها سياست اين مستقيم نتيجه اولين
ثروتمند ، اقليت و فقيرتر فقرا ، انبوهميشود
اجتماعي نابرابري كرد؟اين بايد چه ثروتمندترمي‌شوند ،
نيروي يك تاريخ دوره هر در دنبال‌دارد؟ به را مسائلي چه
هستند ، كارگرها دوره يك است ، در تغيير تغييرآفرين‌پرچمدار
.مي‌رود كارگرازميان طبقه نقش شدن‌توليد ، خودكار با
جامعه دارد؟ دوش به قشري چه را جهاني تغيير پرچم الان
وانبوه‌ترمي‌شوند ، فقراانبوه ، مي‌شود مرتبقطبي
ديگري شدن شدن‌اقتصادي ، جهاني مقابل‌جهاني در درنتيجه
مي‌گويند ، "پايين از شدن جهاني" آن به كه مي‌افتد اتفاق
اهميت بازار و مردم و حكومت حائل نهادهاي كه است اينجا
به پايين از مردمي جنبش‌هاي كه اين براي.مي‌كنند پيدا
جامعه وموضوع وجودمي‌آيد به جديدي برسد ، جنبش‌هاي ثمر
نهادهاي حقوق‌مدني ، قانونگرايي ، .مطرح‌مي‌شود مدني
ديگر طرف از.مي‌شود مطرح دولتي غير سازمان‌هاي و مردمي
جامعه در تغيير پرچمدار عنوان به كارگر طبقه نقش كاهش با
جنبش‌هاي مثل شكل‌مي‌گيرد اجتماعي جديد جديد ، جنبش‌هاي
شهري ، تهي‌دستان جنبش‌هاي جنبش‌هاي‌زنان ، زيست ، محيط
آشاميدني آب به دسترسي براي جنبش‌هاي‌مصرف‌كنندگان
جلوگيري براي مدني لذاجنبش‌هاي.ومسكن برق گاز ، سالم ،
در شد باعث اين‌مسائل.مي‌شوند فعال شدن جهاني آثار از
نهادسازي ، مثل بحث‌هايي غربي كشورهاي در بويژه جهان سطح
مجموع‌جامعه ودر مشاركت‌واقعي شهروندي ، قانونگرايي ،
بنيادين اهميت اجتماعي ، فقرزدايي‌وعدالت دركنار مدني
.كند پيدا
مي‌دانيد ، چه را چنين‌مباحثي بسترهاي‌ملي و زمينه *
سوق مباحث اين طرف به را ما جامعه چالش‌ها و مسائل كدام
داد؟
استبدادي جامعه يك و مدار زورمند جامعه يك ما جامعه -
ارتباطشان‌بسيار مردم درجامعه‌استبدادي‌حكومت‌و.بود
درجامعه سرمايه‌را نقش‌انباشت حكومت مي‌شود ، محدود
واز مي‌آيد دست‌حكومت به جامعه انجام‌مي‌دهد ، ثروت
اين.ندارد مردم به نيازي حكومت و توزيع‌مي‌شود بالا
بعد ، دوران شاه‌و رضا دوران در مردم و زياددولت فاصله
سرمايه.مي‌شود منجر مردم و حكومت رابطه قطع پهلوي‌به
مي‌شودو متولي‌توزيعش دولت است‌كه نفت جامعه ، پول
و مي‌آيد بالا از ندارد ، ثروت مردم به نيازي اصلا
مردم‌به دراينجا هستند ، تماشاچي مردم.مي‌شود توزيع
حالي در.مي‌شوند حكومت‌تعريف عمله و رعيت ، نوكر عنوان
بااين پس باشد ، مردم ملك بايد وحكومت دولت اساسا كه
.قطع‌مي‌شود مردم و حكومت فاصله‌اجتماعي ، ارتباط
دركشورهاي اگر كه است اين مي‌افتد اينجا در كه اتفاقي
يك ،(خانواده) خصوصي عرصه يك داريم ، عرصه ماسه غربي
مردم ، مشاء محل عمومي‌يعني عرصه يك و (دولت)حكومتي عرصه
ما درجامعه(است مردم همه به متعلق عمومي‌كه عرصه‌هاي)
خلاصه ما زندگي.مي‌آيد حكومت‌در اشغال به عمومي عرصه
جزكوي.حكومتي وعرصه عرصه‌خصوصي عرصه ، دو مي‌شوددر
تجمع‌مردم‌نمي‌ماند ، براي جاي‌ديگري وخيابان وبرزن
جمع هم دور شهروند عنوان به مي‌توانند ايران كجامردم
دوره به برگرديم اگر است ، پارك فقط روزها اين.بشوند
كه نبود جا هيچ نبود مد ايران در هم پارك كه رضاشاه
مي‌گويند خيلي‌ها بشوند ، جمع بتوانند ايراني شهروندان
مي‌توانند مسلمان‌ها فقط جامع مسجد در جامع ، اما مسجد
چه مذهبي فرق و اديان ساير به معتقد شهروندان بشوند ، جمع
.مي‌شود
در مبارزاتي منتهي مي‌دهد ، ادامه شكل اين به جامعه مدتي
.اسلامي انقلاب به مي‌شود منجر كه مي‌افتد ، اتفاق جامعه
نفي -مي‌كند1 دنبال را بنيادين هدف چند اسلامي انقلاب
درواقع و نفي‌استثمار-استقلال20 خارجي‌درشعار سلطه
در خويش هويت به بازگشت -آزادي30 شعار در حكومتي سلطه
اسلامي انقلاب به كه جنبشي واقع در پس.اسلامي جمهوري
در حقوق اين منتهي.اينهاست مبارزه‌براي مي‌شود منجر
باعث تحميلي جنگ نمي‌كند ، پيدا تحقق كامل طور به ايران
.بيفتد تعويق به مردم جدي اين‌تقاضاهاي كه مي‌شود
عواملي.مي‌كند سرباز مردم مطالبات مي‌شود تمام جنگ‌كه
از يكي چيست؟ شود جدي‌تر مطالبات اين مي‌شود باعث كه
فاصله يك كشوردر جمعيت.است كشور جمعيت عوامل مهم‌ترين
فقط رسيد ، خواهد نفر ميليون به 120 (سال 1400 تا) كوتاهي
است600 مطرح نيز جمعيت اين نيست ، ويژگي جمعيت اين خود
مي‌شود مواجه حكومت يعني است ، سال زير 21 جمعيت اين درصد
وجود ديگر دولت طريق از حلش امكان كه مطالباتي يك با
.ندارد
مشاركت بستر تا اما دارد ، نياز مردم مشاركت به جامعه
شرط.نمي‌گيرد شكل مشاركتي نهادهاي باشد ، نداشته وجود
به را آنها اول شما كه است اين بكنند مشاركت مردم كه اين
از ما نبوديم ، فرد هرگز ما بشناسيد ، رسميت به فرد عنوان
و مي‌شديم تعريف محله‌مان و قبيله عشيره ، خانواده ، دريچه
به شهروند عنوان به را افراد حقوق بايد كه اين مهم‌تر
به بايد شهروندي ، كنارحقوق در مردم و بشناسيم رسميت
اين مجموعه پس.بشوند آشنا شهروندي وظايف مسئوليت‌هاو
انطباق و تعديل سياست تجويز و شدن جهاني كنار در عوامل
دوره در يعني مي‌افتد ، اتفاق هم ايران ساختاري‌در
و گسترده‌تر فقرا انبوه مي‌شود ، قطبي جامعه سازندگي
وجودمي‌آيند ، به جديدي نوكيسه‌هاي.مي‌شوند فقيرتر
اتفاقات اين كنار در.مي‌شود زياد طبقاتي‌بسيار فاصله
با نمي‌تواند ديگر كه مي‌رسد مرحله‌اي به جامعه
كه است اين نيازمند و بدهد حيات ادامه سنتي سازوكارهاي
ندارد ، وجود مشاركت زمينه اما بشوند ، مشاركت وارد مردم
شعارش كه مي‌گيرد شكل ايران در جديدي اسلامي جنبش لذا
شهروندي ، حقوق شهروندي ، قانونگرايي ، مدني ، جامعه
.است مشاركت و نهادسازي شهروندي ، مسئوليت‌هاي
و جهاني عوامل از برآمده كه جديد اجتماعي جنبش اين
به منجر ماست جامعه دروني و ملي عوامل و ايران در تاثيرش
ريشه كنيد ، مطالعه اگر البته.مي‌شود خرداد دوم رخداد
از بعد.مي‌بينيد هم پنجم مجلس انتخابات در را خرداد دوم
.خود مطالبات كردن مطرح به مي‌كنند شروع مردم جنگ ،
جنبش.نمي‌كردند مطرح قبلا جنگ خاطر به كه مطالباتي
بحث بحثش ، اولين مي‌آيد قدم‌جلو به قدم ايران اسلامي
مطرح بيان آزادي و مطبوعات بحث بنابراين است ، آزادي
مواد تمام ميان ودر مي‌شود مطرح زنان مطالبات مي‌شود ،
مطرح مرتبه دو شوراها اصل اساسي ، قانون مانده معطل
شوراها انتخابات و مي‌گيرد قرار دستور شوراهادر مي‌شود ،
درصد كه 15 است جالب.مي‌شود انجام شهر و روستا در
بنابراين هستند ، زن روستا و شهر شوراهاي انتخابشدگان
مجلس درانتخابات).مي‌شود برجسته جامعه در زنان نقش
نقش ششم مجلس و انتخابات‌شوراها جمهوري ، رياست پنجم ،
يك ما جامعه در بنابراين (بود تعيين‌كننده بسيار زنان
برانداز جديد جنبش اين منتهي مي‌گيرد ، جديدي‌شكل جنبش
و كند سرنگون را اسلامي جمهوري نمي‌خواهد يعني.نيست
نظام اين كه است اين احساسش وجودآورد ، به را جديدي نظام
اين مي‌شود احساس روزها اين كه خطريدارد اصلاح پتانسيل
مي‌شود ، مردمي جنبش اين با كه مبارزه‌اي خاطر به كه است
قدرت نظام اين كه مي‌گيرد قوت دارد ذهنيت اين برخي در
قابل نظام كه دارند اعتقاد يت اكثر ولي ندارد ، اصلاح
شورش نيست ، انقلاب نيست ، برانداز جنبش لذا است ، اصلاح
نظام چارچوب حفظ يعني است ، اصلاحي جنبش يك بلكه نيست ،
اين شوراهاحاصل انتخابات.آن تصحيح گرايش‌به ولي‌با
گرفته مدني‌شكل نهادسازي هدف با كه است اجتماعي جنبش
مستقيما كه دربرمي‌گيرد را نهادهايي مدني جامعه.است
و مردم بين كه هستند حايل نهادهايي نيست ، مربوط دولت به
شورا.مردم حقوق پاسداري‌از مي‌گيرندبراي قرار حكومت
نهادهاي از جزئي مي‌آيد وجود به مردم مستقيم راي با كه
.است مدني جامعه
جنبش چنين اهداف براي را مناسبي قالب آيا شوراها قانون *
چيست؟ آن ابهامات و خلاها نه اگر.است كرده فراهم اجتماعي
ايران شوراهاي اولا دارد ، اساسي اشكالات شوراها قانون -
انجام شورا كه سياسي كار تنها اجتماعي‌اند ، شوراهاي
شهر به كارهايش بقيه است ، دهدار و شهردار انتخاب مي‌دهد
كند فعاليت جامعه‌اي در مي‌خواهد شوراها اين.است مربوط
.بود نياموخته را مشاركت و كرده عادت استبداد قرن‌هابه كه
ايران در هرگز كلمه ، تخصصي معني به اجتماعي مشاركت
.است نيفتاده اتفاق
كمبودهاي با اما مي‌شود تشكيل ايران در شوراها اين بنابر
نامشخص و قوانين گسستگي منابع ، محدوديت‌هاي ساختاري ،
كه است آن ضعف‌ها اين دليل است ، مواجه قانوني ابزار بودن
نظام‌هاي و بالادستي نظام‌هاي شورا تشكيلات در
بايد شهر شوراي از بالاتر.است نگرفته شكل پايين‌دستي
به بايد مراتب سلسله واقع در يعني.باشد استان شوراي
و شهر شوراهاي و استاني شوراهاي اسلامي ، شوراي مجلس صورت
.بشود كامل بايد كه يافته تقليل مراتب سلسله اين.باشد ده
خلا طريق اين از نشده ، تشكيل استان شوراي اين بنابر
شكل دستي پايين شوراهاي بايد ديگر طرف از.است شده ايجاد
قانون در نقص اين درك با محله ، شوراهاي يعني.بگيرد
نام به كردم پيشنهاد تهران شهر شوراي به را طرحي شوراها ،
از يكي در طرح اينتهران شهر محلات شوراياري انجمن‌هاي
شد قرار ديگر به‌تعبير شد ، تصويب تهران شهر شوراي جلسات
در كار اين با.شود تشكيل محله‌اي دستي پايين نهادهاي
محله در 465 را خودش قدرت حيطه تهران شهر شوراي واقع
تهران شهر كار نفر كه 15 اين جاي به.مي‌دهد گسترش تهران
.مي‌دهند انجام را امور اين محله بدهند 465 انجام را
و مي‌گيرد شكل واقعي مشاركت شدند ، درگير مردم همه وقتي
همه مي‌شوند ، شريك خودشان كوچه و محله سرنوشت در مردم
مي‌شوند ، شريك شهرشان زندگي در مردم شدند ، شريك كه محلات
شريك استان‌هايشان سرنوشت در استان شوراي طريق از
و ملت سرنوشت در اسلامي شوراي مجلس طريق از و مي‌شوند
تشكيل ضرورت و فلسفه پسميشوند شريك مملكتشان
آزمايشي صورت به محله يك در الان كه شوراياري انجمن‌هاي
و شود انجام هم ديگر محله در 10 كه است قرار و شده انجام
اين بشود ، تكثير تهران محلات همه در شد ، ارزيابي كه بعد
انتخابات طريق از شوراها دستي پايين تشكيلات خلا كه است
آينده در ان‌شاءالله تا بشود ، حل شوراياري انجمن‌هاي
بالادستي تشكيلات خلا و بشود تشكيل هم استان شوراهاي
نظام دل در شورا نظام مراتب سلسله و شود حل نيز شوراها
حلقه‌هاي اين اگر.بشود تكميل ايران اسلامي جمهوري
و جامعه به طرف يك از شورا و بشود وصل هم به مفقوده
شود ، وصل بالادستي نظام‌هاي به ديگر طرف از و شهروندان
طرح ضرورت و وجودي فلسفه اين مي‌شود ، تكميل شورايي الگوي
.است شوراياري
دارد ادامه
|
