ثروت و فقر جغرافياي
،(برحسبكيلومترمربع ناخالص‌ملي توليد ) يك شماره نقشه
شده ، ترسيم نقشه دراين كه اقتصادي بازده جهاني توزيع
فشردگي محصول) ملي ناخالص توليد فشردگي دهنده نشان
"اقتصادي بازده".است (ملي ناخالص سرانه وتوليد جمعيت
آبراههاي‌دريانوردي و اقيانوسي -دريايي ساحلهاي طول در
.است متمركز دنيا معتدل مناطق
با.مربوطند هم به پيچيده‌اي نحو به هوا و وآب ثروت
نقشه) سرانه ملي ناخالص توليد كه جهان نقشه دو مقايسه
نشان را (شماره 3 نقشه) هوايي و آب ومناطق(شماره 2
معتدل ، مناطق كشورهاي مي‌بينيم‌كه مي‌دهند ،
و ;هستند مرفه‌تر گرمسيري ، مناطق ملتهاي به معمولانسبت
آبراهها ، و ساحل به نزديك وهوايي ، مناطق آب منطقه هر در
.ثروتمندترند ساحل ، از سرزمينهاي‌دور از
:اشاره
بسيار ديگر برخي و بسيارثروتمنداند برخي‌كشورها چرا
اسميت ، آدام چند معتقدندهر زير مقاله نويسندگان فقير؟
بود خودمعتقد "ملل ثروت" كتاب در اقتصاددان‌اسكاتلندي
دور و اقتصاد و تجارت كامل آزادي اقتصادبه شكوفايي
ديگري فرضيه وي اما است دوميسر اين از دولت دست بودن
منطقه فيزيكي‌يك كه‌جغرافياي اين آن و دارد نيز
اين با.موثرباشد آن عملكرداقتصادي بر مي‌تواند
تقسيمات تاثير به حاضر مقاله رويكردنويسندگان
، گرمسيري براساس‌بخش‌هاي ثروت‌مناطق بر جغرافيايي
دارند وسعي مي‌كنند توجه معتدل و مناطق‌مرتفع كويري ،
"وعقايد كالا ، افراد حمل آساني"الگو سه قالب در را آنها
جغرافيايي‌بر شرايط تاثير" و "بيماريها شيوع" ،
.دهند قرار بررسي مورد"كشاورزي بهره‌وري‌محصولات
انديشه گروه
گلاپ.ل جان -ملينگر.د آندرو -ساكس.د جفري:نويسندگان
مارچ 2001 - امريكن ساينتيفيك:منبع
فروزش كيان: ترجمه
فقير؟ بسيار ديگر برخي و اند ثروتمند كشورها برخي چرا
اواخر از كه اي نظريه طرح با نظريه‌پردازان‌اجتماعي ،
اسميت ، اسكاتلندي ، آدام سوي‌اقتصاددان از هجدهم ، قرن
مي شدگرفتار مطرح"ملل ثروت" نام به او معروف كتاب در
اقتصاد ، شكوفايي براي نسخه بهترين مي‌گويد اسميت.شوند
اقتصاد ، و تجارت به دولت آن ، در كه آزاداست بازار
دو دركنند دنبال را خود منافع تا مي‌دهد كامل آزادي
سرمايه‌داري اقتصاد موفقيتهاي با اسميت نظريه اخير ، قرن
با و شرقي وآسياي غربي اروپاي شمالي ، آمريكاي در
و شرقي اروپاي ريزي‌سوسياليستي‌در برنامه شكستهاي
.شد تاييد سابق شوروي
منطقه يك فيزيكي جغرافياي:دارد هم ديگري فرضيه اسميت ،
بود معتقد او.باشد موثر اقتصادي‌آن عملكرد بر مي‌تواند
تجارت به دسترسي‌آسان خاطر ساحلي ، به اقتصادمناطق كه
به كه اقتصادمناطق‌داخلي‌تر ، بر معمولا دريايي ،
بسياري امروز ، چه گر.دارد برتري ندارند ، دسترسي ساحل
رفاه ارتباط مورد رادر نظريات‌اسميت اقتصاددان‌ها از
دارند هم را گرايش اين آنها ولي مي‌پذيرند ، آزاد بازار و
تلويحا يعني بدانند ، اهميت كم جغرافيارا نقش كه
و اقتصادي رشد دنيا ، براي نقاط همه توان كه معتقدند
و عملكردها وتفاوت است اندازه يك به مدت ، دراز توسعه
يافته‌هاي.است آنها درنهادهاي تفاوت دليل به بازده‌ها ،
جديد ، روشهاي‌تحقيقي و تازه مبناي‌اطلاعات بر ما ،
دست به نيرومندي شواهد ما.مي‌دهند نشان را اين خلاف
گيري شكل در مهمي نقش جغرافيا مي‌دهد نشان كه آورديم
.دارد عهده به اقتصادي ورشد درآمد توزيع
بيني‌اسميت ، پيش طبق امروزه ، كه مي‌دهند نشان واقعيات
به نسبت كشتيراني ، قابل آبراههاي به نزديك ساحلي مناطق
آبادتر ساحل ، ثروتمندترو از دور و داخلي‌تر مناطق
مي‌تواند نيز منطقه يك هواي و آب اين ، علاوه‌بر.هستند
و آب مناطق ساكن ملتهاي:باشد اقتصادي‌موثر توسعه بر
معتدل ، ساكن‌مناطق ملتهاي به نسبت گرمسيري ، هواي
كمتري كشاورزي وبهره‌وري بيشتر واگيردار عفوني بيماريهاي
در وضع اين مشابه.دارند(عمده غذايي مواد بخصوص‌براي)
فقيرترين‌نقاط دارد ، يعني وجود بياباني و كويري مناطق
:مواجهند نامساعد وضعيت دو با كه هستند نقاطي دنيا ،
-كويري گرمسيري‌يا هواي و آب و دريايي تجارت از فاصله
.بياباني
است ، مطلع جغرافيا اصول از كسي‌كه است ، ممكن دراينجا
قبلاهم را مسائل اين ولي خوب ، بسيار":محتاطانه‌بگويد
ما نخست ، :كرد ارائه مي‌توان پاسخ سه ".مي‌دانستيم
و كمي اندازه‌گيري طريق از و مي‌رويم فراتر ازاصول
عوامل و اقتصادي سياست جغرافيايي ، سيستماتيك‌مساعدتهاي
ما.مي‌كنيم تعريف را ملت يك توليد ظرفيت ديگر ،
استفاده آن از جغرافي‌دانان كه را ابزارهايي‌تحقيقي
نقشه‌هاي مي‌تواند كه جديد نرم‌افزاري جمله از) مي‌كنند
و تكنيكها با (دهد دست به جهان جمعيتي مراكز از دقيقي
اصول دوم ، .كرده‌ايم تلفيق كلان اقتصاد معادله‌هاي
دارند ، زيرا را شدن ارزش‌تكرار ، جغرافيا پايه‌اي
دهه در.نمي‌دانند آنهارا اقتصاددانان ، بسياري‌از
از حتي اقتصادي ، توسعه به مربوط مقالات اكثر گذشته ،
اگر سوم ، .كرده‌اند غفلت بديهي‌جغرافيا بسيار واقعيات
آن به كه باشند ، مفاهيم‌سياسي‌اي درست ما يافته‌هاي
برنامه‌هاي در:شد خواهد بسيارپرمعنا اشاره‌مي‌شود ،
بخصوص شود ، نظر تجديد بايد توسعه ، حال در كشورهاي به كمك
سعي ما.شوند مي جغرافيامربوط به كه مسائلي در
ملتهاي به مي‌تواند كه را استراتژيهاي‌جديدي كرده‌ايم
بهره‌وري‌كشاورزيشان تا كند كمك گرمسير مناطق ساكن
يابد مالاريا ، كاهش مانند شيوع‌بيماريها ، و برود بالا
.كنيم فرمول‌بندي
جغرافيايي تقسيم
است ، سرانه ملي ناخالص توليد رفاه ، شاخص بهترين و تنها
.آن جمعيت تقسيم‌بر كشور ، يك اقتصادي بازده كل ارزش يعني
سرانه ملي ناخالص توليد توزيع‌جهاني كه شماره 2 نقشه
را ملتهاي‌فقيروغني عميق‌بين شكاف مي‌دهد ، نشان را
كشورهاي اكثر مي‌بينيم‌كه نقشه اين در.مي‌كند آشكار
يعني‌منطقه) بين‌المدارين يا گرمسيري مناطق در فقير ،
گرفته‌اند قرار(الجدي راس مدار و راس‌السرطان مدار بين
.شده‌اند واقع معتدل مناطق در ثروتمند كشورهاي اغلب و
مشخص طريق از جغرافيايي ، تقسيم اين از دقيق‌تر تصوير
دست به بهتر هوا ، و آب معيار با گرمسيري مناطق كردن
را زمين شماره 3 ، نقشه جغرافيايي ، عرض طريق از تا مي‌آيد
نقشه ، اين.مي‌كند تقسيم آبوهوايي كلي منطقه پنج به
ولاديمير آلماني ، اقليم‌شناس دو طبقه‌بندي طرح بر مبتني
عبارتند آبوهوايي منطقه پنج.است گايگر رودولف و كپن.پ
را آنها پس اين از كه) گرمسيري نيمه -گرمسيري -از1
-، 3(كويري) بياباني -كويري -، 2(ناميد خواهيم گرمسيري
.قطبي مناطق -مرتفع ، 5 مناطق -، 4(معتدل) برفي -معتدل
مشخص بارندگي ميزان و حرارت درجه مقدار با مناطق اين
چون كرديم ، حذف خود تحليل از را قطبي مناطق ما.مي‌شوند
.هستند سكنه بدون تقريبا
نفر ميليون يك حداقل كه پردرآمد كشور بيست‌وهشت ميان در
تنها شده‌اند ، طبقه‌بندي جهاني بانك توسط و دارند جمعيت
گرمسيري منطقه در تايوان از قسمتي و سنگاپور هنگ‌كنگ ،
پردرآمد مناطق جمعيت درصد دو فقط داراي كه دارند قرار
وضع معتدل ، منطقه در واقع كشورهاي همه تقريبا.هستند
اروپاي شمالي ، آمريكاي مانند) دارند پردرآمدي اقتصادي
كه هستند متوسطي درآمد داراي يا ،(ژاپن و كره غربي ،
مانند) مي‌كنند تحمل را سابق سوسياليستي سياستهاي عواقب
برخي در براين ، علاوه.چين و (سابق شوروي و شرقي اروپاي
دارد ، وجود گرمسيري منطقه هم و معتدل منطقه هم كشورها از
گرمسيري منطقه در برزيل از زيادي مساحت.برزيل مانند
معتدل منطقه در ملت اين بخش ثروتمندترين ولي گرفته قرار
.ساكنند (ايالات جنوبي‌ترين)
به دسترسي اهميت سرانه ، ملي ناخالص توليد جهاني نقشه در
دريا ، از دور مناطق.است مشخص خوبي به دريايي تجارت
آسيا ، آفريقاو جنوبي ، آمريكاي محبوس كشورهاي همچون
.هستند ساحل داراي كشورهاي از فقيرتر آشكاري ، به‌طور
به يك شماره نقشه در محبوس ، و ساحلي مناطق بين تفاوت‌هاي
كيلومتر هر در اقتصادي بازده و مي‌شود ديده بارزتري نحو
دقيق بررسي يك مبناي بر نقشه اين.مي‌كند مشخص را مربع
.است شده تهيه سال 1994 در جهان جمعيتي فشردگي‌هاي از
خشكيهاي ،(GIS) جغرافيايي اطلاعاتي سيستم نرم‌افزار
با جغرافيايي دقيقه هركدام 5 كه بخشهايي به را زمين
(استوا خط در مربع كيلومتر حدود 100) دارند فاصله يكديگر
بخش هر ملي ناخالص توليد فشردگي ميتوانميكند تقسيم
ملي ناخالص توليد در بخش آن جمعيت فشردگي كردن ضرب با را
تخمين‌هاي كه هنگامي.آورد دست به و زد تخمين آن سرانه
ملي ميانگين‌هاي از بايد نيست ، دسترس در منطقه‌اي
.كرد استفاده (سرانه ملي ناخالص توليد ميانگين)
زمين خشكيهاي ما آمده ، دست به اطلاعات فهميدن بهتر براي
به نزديكي" و "هوا و آب" عامل دو با كه منطقه‌هايي به را
"نزديك" منطقه‌اي به.كرده‌ايم تقسيم مي‌شوند مشخص "دريا
آبراه يا دريا ساحل با كيلومتر صد از كمتر كه مي‌گوييم
درياچه ، رودخانه ، يعني) دارد فاصله دريايي كشتيراني قابل
حركت آن از بتوانند اقيانوس‌پيما كشتيهاي كه كانال يا
كه مناطقي.مي‌گوييم "دور" اين ، از غير مناطق به و (كنند
گرفته‌اند ، قرار هوايي و آب حوزه‌هاي اين از هريك در
هشت ترتيب اين به كه باشند "نزديك" يا "دور" مي‌توانند
.مي‌آيد دست به حالت
دارد ادامه
|
