كتابخانه ملي مطابق اساسنامه خود جهت ارائه خدمات فني، برنامه ريزي و سازماندهي كتابخانه هاي كشور , امور زير را به عهده گرفته است : ۱ - تهيه و انتشار منابع و ابزار كتابداري از قبيل: كتابشناسي ملي ايران ؛ گسترش رده بندي ها ؛ تهيه مستند اسامي مؤلفان و مشاهير ؛ سازمانها ؛ ناشران ؛ سرعنوانهاي موضوعي ؛ تهيه استانداردهاي كتابخانه اي ؛ تدوين قواعد فهرست نويسي ؛ تهيه اصطلاحنامه هاي فارسي ؛ و ۰۰۰ ۲ - تهيه فهرست برگه منابع منتشره و فروش آنها به متقاضيان. ۳ - برگزاري دوره هاي آموزش كتابداري به صورت عام و تخصصي. ۴ - ارتباط با انواع گوناگون كتابخانه ها در سراسر ايران و خارج از كشور جهت مبادله و اهداي كتاب و منابع ديگر. ناشران ۱ - فهرست نويسي كليه آثار منتشره در ايران پيش از انتشار (فيپا). ۲ - ارائه شماره ثبت به مواد غيركتابي. اطلاع رساني همگاني تعدد ساختمانهاي  كتابخانه  ملي  و انواع  گوناگون  مواد موجود در اين  كتابخانه  موجبات  تفاوت  در ارائه  خدمات  را فراهم  ساخته ، پاسخگويي  به  مراجعان  در كليه  ساختمانها در ساعات  اداري  انجام  مي شود و صرفا ساختمان  سي  تير از اين  قاعده  مستثني  است . ۱- كتابهاي  فارسي  ـ عربي  در دو ساختمان  سي تير و بهارستان  قابل  دسترسي  هستند. الف- ساختمان  سي  تير شامل  منابع  زير است : كتابهاي  چاپي  فارسي  و عربي  ۳۸۶۰۰۰ جلد كتابهاي  چاپ  سنگي  ۹۰۰۰ جلد كتابهاي  چاپي  نفيس  ۵۰۰۰ جلد نشريات  فارسي  ـ عربي ۵۴۸۰ عنوان  در ۵۸۰۰۰ جلد و خدمات  اطلاع رساني  را در رابطه  با منابع  فوق  ارائه  مي كند. در اين  ساختمان  همچنين  امكانات  بازيابي  اطلاعات  از پايگاههاي  مختلف  اطلاع رساني  و شبكه  اينترنت  فراهم  است . اين  مركز تمام  روزهاي  هفته  از ساعت  ۸ الي  ۲۰ به  صورت  يكسره  فعال  و آماده  ارائه  خدمت  است . ب - ساختمان  بهارستان  تا ارديبهشت  ۱۳۸۰ شامل  منابع  زير بوده  است : كتابهاي  چاپي  فارسي  ـ عربي ۹۴۵۰۰ جلد كتابهاي  لاتين  ۴۸۰۰ جلد كتابهاي  چاپ  سنگي  و سربي ۱۲۴۸ جلد   نشريات  ادواري  صحافي  شده ۱۹۴۱۲ جلد   اين  مركز به  صورت  يك  كتابخانه  عمومي  فعاليت  مي كند و ماهانه  پاسخگوي  حدود ۲۵۰۰ مراجعه كننده  است . مركز فوق  در زمينه  اطلاع رساني  مواد غيركتابي  نيز فعال  است . ۲ ـ مجموعه  ايران شناسي  ـ اسلام شناسي  كه  در ساختمان  نياوران  مستقر است  و منابع  تحقيقاتي  به  زبانهاي  انگليسي ، فرانسه ، آلماني ، روسي ، ايتاليايي ، تركي  و... را شامل  مي شود. ۳ ـ مجموعه  كتابها و اسناد خطي  در ساختمان  نياوران  قرار دارند و از غالب  منابع  اين  بخش  فهرستهايي  تهيه  شده  كه  به  صورت  چاپي  و بانك  اطلاعات  رايانه اي  قابل  دسترس  هستند. براي  مراجعان  اين  بخش  امكان  بهره برداري  از ميكروفيلم  منابع و يا در صورت  ضرورت  اصل  نسخه  خطي  فراهم  است . ۴ ـ مجموعه  منابع  كتابداري  و اطلاع رساني  كتابخانه  ملي  در دو كتابخانه  تخصصي  گردآوري شده است : الف ـ كانون  كتابشناسي  كه  در ساختمان  نياوران  فعال  است ، به  كليه  كتابداران  و اطلاع رساني و دانشجويان  رشته  كتابداري  و اطلاع رسانان  ارائه  خدمات  مي نمايد. منابع  اين  مركز شامل  كتابهاي  فارسي  و لاتين  و نشريات  ادواري  و پايان نامه هاي  مرتبط  با موضوع  است . ب ـ كتابخانه  تخصصي  مركز آموزش  عالي  كتابداري  جهت  مدرسان ، دانشجويان ، كاركنان  و شركت كنندگان  در دوره هاي  آموزشي  قابل  استفاده  است . اين  كتابخانه  در ساختمان  بهار قرار دارد. ۵ ـ مواد غيركتابي  نيز بر اساس  نوع  كاربرد در ساختمانهاي  مختلف  كتابخانه  پراكنده  هستند كه  از آن  ميان  ساختمان  بهارستان  خدماتي را ارائه مي دهد . ۶ ـ كتابخانه  ملي  همچنين  از طريق  تهيه  پايگاههاي  اطلاعاتي  به  ارائه  خدمات  مي پردازد. كتابداران  نيز مي توانند با مراجعه  به  ساختمان  نياوران  از منابع  و ابزارهاي  تخصصي  مجموعه سازي  و سازماندهي  بهره  ببرند. امانت بين كتابخانه اي كتابخانه ملي با بسياري از كتابخانه هاي ملي جهان و ساير كتابخانه هاي تخصصي ارتباط دارد و مي تواند منابع مورد نياز محققان را از آنها در خواست كرده و در اختيار آنان قرار دهد. از ساير كتابخانه ها نيز در خواستهايي به كتابخانه مي رسد كه فعلا تصوير منابع خواسته شده ارسال مي شود. مبادله و اهداء كتابخانه ملي بر اساس ضوابط و مقررات تدوين شده مجاز است انواع منابع اطلاعاتي مازاد خود را با ديگر كتابخانه ها و مؤسسات داخلي و خارجي مبادله و يا اهداء نمايد . همچنين در جهت تحقق اهداف خود از اهداء و مبادله با همه كتابخانه هاي داخلي و خارجي استقبال مي كند . اهم وظايف اين واحد به شرح زير است : - طراحي , برنامه ريزي و سياست گذاري لازم براي بر قراري ارتباط با كتابخانه ها و نهادهاي داخلي و خارجي و مديريت اطلاعات مربوط به اين ارتباطات . - برقراري ارتباط با كتابخانه ها و مؤسسات داخلي و خارجي به ويژه با كتابخانه هاي ملي ديگر كشورها . - ارسال منابع موجود به كتابخانه ها و دريافت از آنان . تهيه ميكروفرم فرسودگي  و تخريبي  كه  هنگام  مطالعه  و تورق  كتاب هاي  خطي  و قديمي ، نشريات  و ساير منابع  اطلاعاتي  پيش  مي آيد، فرسايش  تدريجي  اين  منابع  را تشديد مي كند. براي  جلوگيري  از اين  فرسايش  و استفاده  بهينه  از منابع ، واحد ميكروگرافيك  از سال  ۱۳۷۰ فعاليت هاي  خود را متشكل تر و سازمان  يافته تر ادامه  مي دهد. فعاليت هاي  واحد ميكروگرافيك  به  شرح  زير است : ۱. فيلمبرداري  از نسخه هاي  خطي  و قديمي ، چاپ  سنگي ، نشريات  فارسي  و عربي . ۲. ظهور، بازبيني ، مونتاژ و برچسب  زدن  فيلم هاي  فوق . ۳. مبادله  ميكروفيلم  با كتابخانه هاي  داخلي  و خارجي  . ۴. كپي  و چاپ  ميكروفيلم  و ميكروفيش  براي  مراجعان . تاكنون  (بهمن  ۱۳۷۹) در حدود -/۳۷۰۰ نسخه  خطي  عربي ، -/۱۰۰۰ نسخه  خطي  فارسي ، ۱۰۰۰ نسخه  چاپ  سنگي  و نشريه  قديمي  در -/۱۵۰۰۰ حلقه ، ميكروفيلم  شده  است . ۵۶۱۵ حلقه ميكروفيلم نيز در كتابخانه بهارستان تهيه شده است. مستند سازي كتابخانه ملي در جهت انجام فهرست نويسي و نمايه سازي بهينه در سطح كشور مستند هاي زير را تهيه كرده است : ۱ - سر عنوانهاي موضوعي فارسي . ۲ - مستند مشاهير و مولفان . ۳ - مستند ناشران و تنالگانها .۴ - اصطلاحنامه فرهنگي فارسي ( اصفا ) .۵ - اصطلاحنامه پزشكي . به جز مستند ناشران و تنالگانها بقيه مستندها منتشر شده اند .