اين هم از مزاياي نمايشگاه خودرو است كه مي تواند در روزهاي برگزاري، كار و كسب تمام مراكز تفريحي تهران را از سكه بيندازد. حالا ديگر صاحبان اين مراكز نيز آموخته اند كه هر سال در اوايل تيرماه بايد بادبان هاي خود را پايين بكشند و تمام گوي و ميدان را به رقباي تازه از راه رسيده خود واگذار كنند. رقبايي كه آب سرد به روي آتش مخاطباني مي ريزند كه براي بسياري از آنان حتي داشتن يك پيكان قديمي رويايي نه چندان شيرين است.
به گزارش خبرنگار ما پنجمين نمايشگاه بين المللي خودرو نيز شنبه گذشته در حالي پايان گرفت كه تازه زمزمه رنگ و روي خودروهاي خارجي موجود در غرفه هاي نمايشگاه داشت تمام روزنه هاي شهر را پر مي كرد كه متوليان آن سوت پايان دقيقه ۹۰ نمايشگاه را به صدا درآوردند. در آخرين ساعات اين گردهمايي خودروسازان كشور، نرخ تاكسي از ميدان هفت تير تا محل نمايشگاه حتي به هزار تومان براي هر نفر رسيده بود و دست فروشان در حال تجربه بهترين روزهاي كاري خود بودند اما خودروسازان پرده ضيافت نمايش خودروهاي خارجي واتوموبيل ايراني را پايين كشيدند و تا سال آينده به سالن هاي بزرگ خطوط توليدي خود بازگشتند.
نكته جالب توجه نمايشگاه امسال خودرو ازدحام جمعيت در مقابل خودروهاي وارداتي بود كه البته خودروسازان داخلي نيز با استفاده از اين عامل و قرار دادن خودروهاي روز دنيا در غرفه هاي خود سعي در جذب بازديدكنندگان داشتند.
يكي از افراد بازديدكننده نمايشگاه خودرو كه با لذت پشت فرمان يكي از خودروهاي توليد خارج نشسته بود، مي گويد: خودروهاي توليد داخل، حتي خودروهايي كه تحت عناوين خارجي از خطوط توليدي ايران عبور مي كنند، بارها نشان داده اند كه كارآيي لازم را ندارند و ديدن آنها لطفي ندارد. بايد خودروهايي از اين دست به كشور وارد شود و اميدواريم كه وعده واردات خودرو شعار نباشد.
سال ۸۲ نيز درست مثل سال ۸۱ خودروسازان جزو نخستين گروه هاي اقتصادي كشور بودند كه پرده را كنار كشيدند و رو در رو با مردم از برنامه ها و فعاليت هاي آينده خود سخن گفتند. برنامه هايي كه به قول آنان قرار است تا پايان امسال وضعيت خودرو ايراني را متحول كند و ميزان صادرات كالاهاي توليدي اين بخش را از مرز ۱۵۰ ميليون دلار عبور دهد.
در سال ۸۱ هنوز مردم تعطيلات نوروز را پشت سر نگذاشته بودند كه وزير صنايع از كاهش ۱۰ درصدي ۷ خودرو توليد داخل خبر داد. در آن روزها بسياري اين وعده را عيدي وزير به مردم دانستند اما هيچ گاه اين عيدي تحقق نيافت. بعد از اين جريان خودروسازان تا چهارم تيرماه و چهارمين نمايشگاه بين المللي صنعت خودرو به تعطيلات رفتند. نمايشگاه چهارم را به طور حتم شهروندان تهراني فراموش نخواهند كرد. نمايش هاي خيمه شب بازي و موتورسواران ديوار مرگ تا پاسي از شب برنامه هاي هيجان انگيز براي مردم عرضه مي كردند به نحوي كه بسياري از نشريات خارجي در گزارش هاي خود از نمايشگاه تهران بيشتر از هر چيز به روي جنبه تفريحي نمايشگاه مانور دادند. ابتداي زمستان سال ۸۱ با تغيير مديريت بزرگترين كارتل خودروسازي كشور- ايران خودرو- خودروسازان پرونده سال خود را به آرامي بستند. سواي اين موضوع بحث واردات خودرو در سال گذشته نيز مانند هميشه در عرصه خودروسازي كشور وجود داشت.
سال ۸۲ هم درست مانند سال گذشته با بمباران خبري در بازار خودرو آغاز شد. در ۱۰ روز نخست سال مسؤولان مختلف از توليدات دست كم دو خودرو جديد و توليد دو خودرو ديگر در مدل هاي جديد و نيز تأسيس سومين قطب توليد خودرو در ايران خبر دادند. اين در حالي است كه خودروسازان به عنوان تنها صنعتگران بدون رقيب كشور بالاخره در نخستين روزهاي سال ۸۲ موافقت خود را با آزادسازي واردات خودرو اعلام كردند. منتهي تعيين تعرفه ۱۷۰ درصدي براي واردات اين محصول انتقادات شديدي را به همراه داشت مبني بر اين كه قفلي ديگر بر مسير واردات خودرو نقش خواهد زد.
درست در همين روزها دبير انجمن قطعه سازان اعلام كرد: سومين شركت خودروسازي ايران پس از ايران خودرو و سايپا با سرمايه گذاري و مشاركت سازمان گسترش و نوسازي صنايع و شركت رنو- نيسان ايجاد شده و آماده آغاز به كار است.
نجفي منش گفت: نخستين توليد اين شركت خودرو۹۰ L است كه با تيراژ ۳۰۰ هزار دستگاه تا سال ۸۴ به بازار عرضه خواهد شد.
وي پيش بيني كرد كه اين خودرو با قيمت ۶ هزار دلار وارد بازار شود و در اين باره اعلام كرد: ۵۱ درصد سهام قطب سوم خودروسازي ايران در اختيار سازمان گسترش و ۴۹ درصد آن در دست شركت رنو- نيسان خواهد بود. از سوي ديگر دو ميليارد دلار از محل صندوق ذخيره ارزي به اين موضوع اختصاص يافته. اين ميزان سرمايه گذاري قطعه سازان ايراني را براي جهش به سمت توليد يك ميليون دستگاه خودرو در سال آماده مي كند.
بعد از اين جريان بود كه رئيس هيأت عامل سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران از توليد يك رنو جديد خبر داد كه قرار است از سال ۸۴ روانه بازار شود.
رضا ويسه در اين باره گفت: اين رنو جايگزين پيكان، آردي و پي كي خواهد شد و حداقل ۵۰۰ هزار دستگاه در سال براي آن تقاضا وجود خواهد داشت كه ۲۰۰ هزار دستگاه آن توسط يك خط توليد جديد و ۳۰۰ هزار دستگاه ديگر نيز توسط ايران خودرو توليد خواهد شد.
متوليان صنعت خودرو ايران طي نخستين ماه هاي سال ۸۲ كلكسيوني از وعده هاي مختلف را به نمايش گذاشتند كه اگر به طور خلاصه به آن پرداخته شود مي توان گفت كه توليد حداقل ۶ نوع خودرو جديد و توقف خط توليد ۳ خودرو ديگر مهمترين اين وعده ها هستند.
آنچه مسلم است اين كه اگر وعده هاي فوق را در كنار جريان واردات خودرو كه از امسال آزاد شده است بگذاريم خودروسازان با فرآيندي مواجه خواهند شد كه عبور از آن به باور بسياري از كارشناسان كار بسيار مشكلي خواهد بود كه خودروسازان ايراني براي نخستين بار آن را تجربه خواهند كرد. با اين وجود درست در آستانه برگزاري پنجمين نمايشگاه خودرو، جهانگيري- وزير صنايع و معادن- از عزم جدي خودروسازان براي عبور از چنين موانعي سخن گفت.
وي اعلام كرد: عمليات مشترك ايران با شركت رنو- نيسان به زودي وارد مرحله اجرايي خود خواهد شد.
جهانگيري همچنين از ورود اعضاي هيأت مديره شركت خودروسازي فيات براي توليد مشترك خودرو به ايران خبر داد و در اين باره گفت: ما به دنبال شركاي استراتژيكي هستيم كه توليدات جديد بتواند بازار ايران و منطقه را پوشش دهد. سياست اصلي ايران در بخش خودرو، گسترش فعاليت بخش خصوصي، جذب سرمايه هاي خارجي، توليد مشترك و افزايش قدرت قطعه سازان در عرصه هاي بين المللي است.
وزير صنايع و معادن همچنين اعلام كرد: توليد خودرو در كشور بايد افزايش يابد و واردات نيز به همين منظور صورت خواهد گرفت به نحوي كه با شروع ثبت و سفارش همه بتوانند خودرو وارد كنند. اجازه نمي دهيم در بخش واردات گروه خاصي انحصار ايجاد كنند.
واردات خودرو از آن بحث هايي است كه دولت از سال ۷۳ كه فعاليت خودروسازان ايراني وارد عرصه اي تقريباً جدي شد همواره وجود داشته و در بسياري از اوقات به كابوسي تبديل شده كه خواب يكه تازي صنعتگران خودروساز را در بازار بدون رقيب آشفته كرده است. اما امسال متوليان صنعتي ايران گوي فعاليت در اين بخش اقتصادي را به سمتي ديگر چرخاندند به نحوي كه با قاطعيت از واردات خودرو سخن گفتند و مراودات برون مرزي آن را آزاد اعلام كردند. منتهي تعيين سقف تعرفه ۱۷۰ درصدي براي خودروهاي ۵ هزار دلاري كه به ازاي هر ميزان افزايش از ۵ هزار دلار قابليت صعود و رشد دارد موجب شد تا بسياري از فعالان عرصه خودرو از همان ابتدا جريان واردات و تعرفه هاي افسانه اي خودرو را به باد انتقاد بگيرند و با اطمينان از آينده اي نزديك سخن بگويند كه تنها جرياني خاص انحصار واردات خودرو را در اختيار خواهد داشت. البته بايد گفت كه درست از روزگاري كه پسته كاران ايراني و برخي محافل نزديك به آنها با تمام وجود خواستار واردات خودرو شدند هرگاه صحبت از واردات اين كالا شده است همه دست اندركاران امور اقتصادي و صنعتي ناخودآگاه جرياني را در ذهن خود مجسم مي كنند كه اصلي ترين واردكننده خودروهاي لوكس و شيك هستند.
در اين باره يك صاحب نظر اقتصاد صنعتي به خبرنگار ما مي گويد: صنعت خودرو دنيا در آستانه تحولات چشمگيري است. خودروسازاني كه در گذشته گوي سبقت را از ديگران ربوده اند و به موفقيت نائل آمده اند، الزاماً در آينده موفق نخواهند بود. البته بازيگران نوخاسته اين عرصه نيز از اين قاعده مستثني نيستند.
وي اضافه مي كند:  تحولات جهاني صنعت خودرو و ظهور خودروسازان بزرگ صاحب براند (نشان) هشداري است براي خودروسازان منطقه اي دنيا تا خود را براي رويارويي با موج تحولات آينده، آماده سازند. زيرا در غير اين صورت بايد عرصه را ترك و ميدان را به ديگري واگذار كنند.
اين كارشناس اقتصادي خاطرنشان مي سازد: جهاني شدن ادغام هاي گسترده، واگذاري فرآيند توليد به بيرون سازمان و مشتري گرايي چهار عامل عمده اي به شمار مي روند كه در آينده زمينه ساز ظهور خودروسازان صاحب  براند و حذف خودروسازان مستقل خواهند شد.
وي يادآور مي شود: راهبرد ادغام محوري ترين راهبرد اين صنعت خواهد بود و بسياري از شركت هاي جهان اين راهبرد را در برنامه خود قرار خواهند داد. آنها از اين طريق مي كوشند در تسهيلات و تجهيزات خود اعم از فيزيكي و غيرفيزيكي سازماندهي جديد ايجاد كنند.
رضا پوراني، يك كارشناس ديگر اقتصاد صنعتي در اين باره به خبرنگار ما مي گويد: امروز راهبرد ادغام مهمترين استراتژي براي ايجاد صنعت خودرو برتر است كه ما نيز در ايران در پي ايجاد آن هستيم.
وي اضافه مي كند: تبديل شدن خودروسازان سنتي بزرگ به خودروسازان صاحب براند مستلزم تغييرات گسترده ساختاري و همچنين سازماندهي دارايي هاي فيزيكي و معنوي خودروسازان است تا مجال بيشتري براي مديريت براند خود بيابند.
پوراني تصريح مي كند: امروز دوران جهاني شدن است و در اين عرصه بسياري از صنايع آنچنان وزني نخواهند داشت. ما اگر بتوانيم توان رقابتي صنعت خودرو را افزايش دهيم حضور در بازار جهاني با خودرو، افتخار به مراتب بزرگتري خواهد بود.
وي مي گويد: چنين اتفاقي با ديوارهاي تعرفه اي، حمايتي و بستن مرزها رخ نمي دهد. خودروسازان ما علي رغم داشتن پتانسيل هاي فراوان طي سال هاي گذشته نشان دادند كه نمي توانند در بازار بدون رقيب موفق باشند.
اين كارشناس اقتصاد صنعتي يادآور شد: اين كه واردات خودرو را آزاد كردند بسيار مفيد است. خودروسازان ايراني بايد هرچه سريع تر خود را در ميدان جهاني محك بزنند منتهي بايد توجه داشت كه اين آزادسازي به بيراهه كشيده نشود و تحت انحصار برخي جريانات خاص قرار نگيرد.
الان ۶ سالي مي شود كه برخي از منافذ سياسي و اقتصادي ايران درپي آن هستند كه با هدف قرار دادن سيبل اقتصادي دولت راه خود را براي نفوذ و انحصار بيشتر باز كنند. در اين ميان به نظر مي رسد بخش هاي مختلف اقتصادي كشور از جمله جامعه صنعتي بايد با چشماني بازتر از هميشه به راه خود ادامه دهند. اگر بر سر در نمايشگاه خودرو با حروف درشت نوشته مي شود: «رضايت مشتري، تحويل به روز و رقابت در عرصه جهاني» بايد پذيرفت كه دستيابي به چنين اهدافي در گرو برداشتن پرده ها و ايستادن در ميان مفاهيم و تعاريف جهاني است، يعني همان چيزي كه براي نخستين بار خودروسازان ايراني سعي در عملي كردن آن دارند. در غير اين صورت بلندگوهايي كه مي خواهند آتش بر سر اصلاحات بريزند صدايي بزرگتر خواهند داشت.