وكلاي دولت انگليس تمام تعطيلات هفته گذشته (شنبه و يكشنبه) را به مشورت دادن به نخست وزير درباره چگونگي پاسخ دادن به سؤالات قاضي هاتن گذراندند. توني بلر تعطيلات در باربادوس، آمريكاي لاتين را نيمه كاره گذاشت و به لندن بازگشت تا خود را براي حضور در جلسه پاسخگويي به لرد هاتن درباره پرونده مرگ دكتر ديويد كلي آماده كند. او روز پنج شنبه (فردا) در اين جلسه كه مهمترين جلسات از آغاز رسيدگي به اين پرونده است شركت مي كند.
بعد از سه هفته كه ازآغاز تحقيقات گسترده درباره اين پرونده مي گذرد اكنون نوبت به بلر رسيده است. هدف از اين تحقيقات دريافتن روند و شرايطي است كه موجب شد دكتر كلي از دانشمندان هسته اي انگليس و از مشاوران وزارت دفاع دست به خودكشي بزند.
بلر در اين جلسه با پرسش هاي دشواري روبه رو خواهد شد، پرسش هايي كه در دو ماه گذشته بارها و بارها مطرح شده است ولي او اين بار بايد با مدارك و شواهد به بلند پايه ترين قاضي انگلستان پاسخ دهد. آيا ادعاي دكتر كلي در مصاحبه با خبرنگار بي.بي.سي درست بوده كه دولت بلر در راستاي جلب حمايت داخلي از داخل شدن به جنگ عراق تهديد رژيم صدام را بزرگنمايي كرده بود؟ اعمال نفوذ دولت بلر در ماه سپتامبر گذشته بر روي پرونده اي كه درباره ميزان تهديد تسليحاتي عراق تهيه شده بود چقدر بوده است؟ پس از آنكه دكتر كلي خود به مقامات وزارت دفاع اعلام كرد كه منبع احتمالي گزارش بي.بي.سي بوده است، نقش مشخص نخست وزير در علني شدن نام دكتر كلي چقدر بوده است؟ نزديكان او و ديگراني كه اندك شناختي از دكتر كلي داشتند مي گويند، قراردادن اين دانشمند آرام و جنجال گريز در كانون يك كشمكش پرجنجال و كم سابقه و فشارهايي كه از چند جهت عليه او وارد مي شد او را وادار به خودكشي كرده است.
گفته هاي شاهداني كه طي سه هفته گذشته به لرد هاتن پاسخ داده اند نشان مي دهد كه جف هون وزير دفاع در علني كردن نام دكتر كلي نقش ويژه اي داشته و علي رغم توصيه ديگران مبني بر اينكه او را به كميته تحقيق روابط خارجي پارلمان و يا مطبوعات معرفي نكند، هون براين موضوع اصرار داشته است. بعداز انتشار اين موضوع و نشانه رفتن انگشت اتهام به سوي هون، او هفته گذشته به يكي از همكارانش گفت كه پيش بيني مي كند هزينه مرگ دكتر كلي براي او، از دست دادن شغل وزارت دفاع باشد. پرسش اصلي كه بلر با آن روبه روست اين است كه نام دكتر كلي چطور به عنوان منبع گزارش بي.بي.سي درباره بزرگ نمايي در گزارش مربوط به تهديد تسليحاتي صدام از سوي دولت انگليس، مطرح شده است.
هيأت تحقيق هاتن اوائل اين هفته بيش از۹ هزار صفحه اسناد طبقه بندي شده اين پرونده را به عنوان بخشي از پرونده تحقيق بر روي سايت اينترنتي خود قرار داد و با اين كار امكان دسترسي عموم به اين اسناد را فراهم كرد.
اين اسناد شامل پيام هاي اينترنتي شخصي، يادداشت هاي روزانه، نامه هاي شخصي و پيش نويس نامه هاي اداري مربوط به پرونده دكتر كلي است. براساس قوانين انگليس اين اسناد حداقل تا۳۰ سال آينده نبايد منتشر مي شد. بخشي از اين اسناد نشان مي دهد كه مقامات بلند پايه دولت انگليس نسبت به ديدگاههاي دكتر كلي درباره سلاحهاي كشتار جمعي نگران بوده اند.
اين يادداشت ها همچنين نشان مي دهد كه دكتر كلي در نشست هاي خصوصي گفته است كه ادعاي دولت انگليس در مورد اين كه عراق مي تواند طي ۴۵ دقيقه سلاحهاي كتشار جمعي خود را فعال كند، درست نيست.
اين اسناد جزئيات نشست هاي خصوصي بلر براي تصميم گيري درباره اعلام نام دكتر كلي به عنوان منبع خبري بي.بي.سي را فاش مي كند.
يكي از اين يادداشت ها به قلم جان اسكارلت رئيس كميته مشترك اطلاعاتي انگليس نوشته است در نشست ۸ جولاي (۱۷ تير) توافق شد كه گفتگوي دكتر كلي با خبرنگار بي.بي.سي علني شود. در اواخر وقت آن روز بلر و مقامات نزديك او از جمله آلتر كپوبل و جاناتان پاول رئيس جمهور بلر توافق كردند كه اطلاعيه اي رسانه اي درباره دكتر كلي منتشر كنند.
يادداشت هاي آن جلسه نشان مي دهد كه حاضران در اين مورد بحث كرده اند كه اگر نام دكتر كلي علني شود آيا دولت به دليل فشار بر او مورد انتقاد قرار نمي گيرد؟ سپس نخست وزير تأكيد كرده كه وزارت دفاع مسئول اين موضوع است و بايد پيگيري هاي لازم را انجام دهد. مدرك ديگري از مدارك منتشر شده نشان مي دهد كه وزارت دفاع به فكر تحقيق پليسي درباره قراردادن اطلاعات محرمانه در اختيار بي.بي.سي بوده است. اين مدارك ميزان دخالت بلر در اين پرونده را نشان مي دهد. يادداشت هايي وجود دارد كه به «نشست هاي اتاق مطالعه نخست وزير» مربوط مي شود. دفتر بلر پيش از اين اعلام كرده بود كه روند موضوعات به اطلاع او مي رسيده است اما اين اسناد نشان مي دهد كه او در تعطيلات پايان هفته در نشست هاي ويژه و با حضور مقامات بلند پايه اي شركت مي كرده كه در آن چگونگي پيگيري موضوع دكتر كلي بررسي مي شده است.
برخي مطبوعات انگليس طي روزهاي اخير خبر دادند كه بلر نيز مانند هون توصيه مشاوران را ناديده گرفته و بر حضور دكتر كلي در كميته تحقيق پارلمان اصرار داشته است.
بلر بايد به قاضي هاتن درباره اين نشست ها پاسخ دهد.
هون مسئوليت علني كردن نام دكتر كلي را قبول ندارد. اما تقريباً نوعي توافق نظر در لندن وجود دارد مبني بر اينكه او بيشترين حملات را متحمل خواهد شد.
هون امروز (چهارشنبه) به پرسش هاي قاضي هاتن پاسخ مي دهد. وكيل خانواده كلي خواستار آن است كه بداند چه كسي منبع خبري گزارش روزنامه اينديپندنت بوده كه دوما پيش در اوج كشمكش ها به نقل از يك سخنگوي ناشناس وزارت دفاع نوشت، دكتر كلي به دليل تماس هايش با خبرنگاران مورد بازجويي قرار مي گيرد.
در اسناد منتشر شده توسط كميته تحقيق نكات مبهمي وجود دارد كه قاضي هاتن در پي روشن شدن آنهاست: يكي از خبرنگاران بي.بي.سي پيش از پخش گزارش جنجالي اندروگيليگان از راديو بي.بي.سي در اي ميلي نوشته است: «گيليگان برگ برنده اي دارد كه هنوز رونكرده است.»
التر كپوبل مسئول امور ارتباطات و رسانه هاي نخست وزير در نامه اي از بلر خواسته بود كه در مقابل پرسش هاي نمايندگان پارلمان درباره اين موضوع آرام باشد اما وقتي درباره كل موضوع عراق صحبت مي شود «تهاجمي تر» باشد. سند ديگري نشان مي دهد كه هون از كميته تحقيق پارلمان خواسته بود از دكتر كلي فقط درباره ماجراي گزارش بي.بي.سي سؤال كند نه تسليحات به طور كلي. اين اسناد را دفتر كابينه، وزارت دفاع، بي.بي.سي و كميته امور روابط خارجي پارلمان و برخي مطبوعات در اختيار كميته تحقيق هاتن گذاشته است. قاضي هاتن مرتب با همسر دكتر كلي ديدار مي كند تا جزئيات مسير تحقيق را به اطلاع او برساند. متن كامل گفت وشنودها و پرسش و پاسخ هاي جلسات قاضي هاتن با شاهداني كه فرامي خواند ساعتي بعد از پايان جلسات در سايت اينترنتي كميته تحقيق منتشر مي شود.
تاكنون علاوه بر اندروگيليگان خبرنگار بي.بي.سي و دكتر كمپبل مقامات ديگري نيز توسط قاضي هاتن فراخوانده شده و به پرسش هاي او پاسخ داده اند. يكي از آنها ديويد بروچر سفير سابق انگليس در پراگ بود، كه اكنون نماينده دائم اين كشور در كنفرانس خلع سلاح در ژنو است. تا صبح روز پنج شنبه گذشته كسي نمي دانست كه او از شاهدان پرونده كلي است و قرار است به پرسش هاي قاضي هاتن پاسخ بگويد. اين ديپلمات انگليسي به قاضي هاتن گفت كه دكتر كلي به او گفته بود اگر انگليس به عراق حمله كند، جسد او در جنگل پيدا خواهد شد. بروچر براي آگاهي از نظرات دكتر كلي درباره سلاحهاي كشتار جمعي با او ديدار كرده بود كه در اين ديدار، دكتر كلي به او گفته بود چطور براي متقاعد كردن عراقي ها براي همكاري با بازرسان سازمان ملل تلاش كرده است. مقامات عراقي به او گفته بودند كه اگر بيش از اين اطلاعات در اختيار بازرسان قرار دهند، خطر مورد حمله قرار گرفتن خودشان را بالا برده اند.
به گفته بروچر، كلي براي اين نقش خود احساس عدم آرامش و مسئوليت اخلاقي مي كرد. بروچر از كلي پرسيده بود كه اگر به عراق حمله شود چه اتفاقي مي افتد و كلي پاسخ داده است كه «ممكن است جسد من را در جنگل پيدا كنند». حاضران در نشست بروچر با قاضي هاتن مي گويند، بعداز اين جملات بروچر، جلسه به هم ريخت و خبرنگاران و ديگر حاضران شوكه شدند.
بروچر توضيح داد كه به باور كلي وقتي عراق مورد حمله واقع مي شد او يك دروغگو به حساب مي آمد. بعد از اين همهمه قاضي هاتن اعلام كرد كه اكنون زمان تنفس است.
قاضي هاتن ۷۲ ساله از سال ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۸ قاضي عالي ايرلند شمالي بوده و پيش از اين قاضي دادگاه عالي اين منطقه. او از معتبرترين قضات انگليس است و در اين پرونده تنها به لرد فالكونر وزير امور قانون در دولت انگليس گزارش مي دهد.
ترجمه: نيلوفر قديري