فاجعه اي كه از آن به عنوان هرزنامه و يا Spam ياد مي شود به قدري فراگير شده كه حتي اصل وجود پست الكترونيك و استفاده از آن را زير سؤال برده است
گروهي از دانشمندان دانشگاه بركلي تحقيقاتي را از سال ۱۹۹۹ آغاز كرده بودند كه كمتر كسي در آن سالها آن را جدي مي گرفت. تحقيقات آنها نشان مي داد كه ميزان مطالعات توليد شده براي هر فرد در سراسر جهان چه قدر است. در آماري كه اين گروه به تازگي ارائه كرده است مشخص شده از ابتداي قرن جديد سالانه ۳۰ درصد به حجم اطلاعات ذخيره شده در سراسر جهان اضافه مي شود.
پروفسور پيتر ليمان كه سالها است در مورد اطلاعات و شيوه برخورد مردم با اطلاعات تحقيق مي كند به تازگي در يك مقوله اظهار كرده است تنها در سال ۲۰۰۲ بيشتر از ۵ exabyte اطلاعات جديد به صورت كتاب و انواع نشرهاي كاغذي، فيلم و وسايل ذخيره اطلاعات به صورت نوري (مانند سي دي) نگهداري و توليد شده است. يك exabyte معادل ۱۰۷۳۷۴۱۸۲۴ گيگا بايت است كه با يك مقايسه ذهني به راحتي مي توانيد متوجه بشويد كه سخن از حجم واقعاً بزرگي از داده ها است. به طور مثال كتابخانه كنگره آمريكا كه حدود ۱۹ ميليون جلد كتاب چاپي و ۵۶ ميليون كتاب خطي دارد تنها ۱۰ ترابايت اطلاعات معادل ۱۰۲۴۰ گيگا بايت از اطلاعات را به خود اختصاص داده. با يك محاسبه ساده به راحتي به اين قضيه مي رسيم كه اگر قرار بود اطلاعات توليد شده در سال ۲۰۰۲ در سراسر جهان را در يك كتابخانه بگذاريم به كتابخانه اي ۵۰۰ هزار برابر بزرگتر از كتابخانه كنگره ملي آمريكا احتياج داشتيم.
جالب است بدانيم در تحقيق پروفسور ليمان حجم داده هاي منتقل شده از طريق راديو، تلويزيون، تلفن و اينترنت محاسبه نشده است.
اگر بخواهيم اين رسانه را نيز وارد بازي بزرگ اطلاعات كنيم متوجه مي شويم در سال ۲۰۰۲ رقمي معادل هجده exabyte اطلاعات از طريق آنها رد و بدل شده است كه بيشترين حجم داده ها را مكالمات تلفني به خود اختصاص داده اند. مسئله ديگر اين است كه هر سال به حجم اطلاعات تكراري در جهان افزوده مي شود.
به طور مثال سال گذشته در حالي كه راديوهاي جهان بيش از ۳۲۰ ميليون ساعت برنامه پخش كردند تنها حدود ۷۰ ميليون ساعت توليد برنامه انجام شده بود. در مورد تلويزيون نيز وضعيت به همين ترتيب است.
تلويزيونهاي جهان، ۳۱ ميليون ساعت توليد برنامه نزديك به ۱۲۳ ميليون ساعت برنامه پخش كردند.
با به بازار آمدن تمام روش هاي جديد ذخيره اطلاعات جالب است بدانيد كاغذ باز هم پرطرفدارترين رسانه ذخيره اطلاعات در جهان محسوب مي شود. تلويزيون و اينترنت كماكان در حال رقابت شديد با يكديگر هستند و تقريباً سهم مساوي را به خود اختصاص داده اند. روش هاي جديد ضبط فيلم نيز باعث شده ساليانه حدود ۹ درصد به حجم فيلم هاي ديجيتالي جهان افزوده شود.
اما داستان اينترنت از بقيه رسانه هاي دنيا جدا است. اينترنت تنها رسانه اي است كه قدرت انتقال انواع داده ها بدون محدوديت و حق انتخاب به كاربران خود مي دهد. متأسفانه اين بستر فعال نيز از مشكلات بزرگي همانند آلودگي اطلاعات و حجم زياد اطلاعات تكراري و بي فايده رنج مي برد.
اينترنت براي ما ابزارهاي زيادي به ارمغان آورده است. پيغام هاي لحظه اي، سايت هاي خبري، وبلاگ ها، تله كنفرانس و گذاردن روش جديد براي بوجود آوردن شرايط بهتر براي تبادل اطلاعات. اما همان طور كه تحقيقات نشان مي دهند پست الكترونيك هنوز در رده اول محبوبيت است و با اين وجود بيشترين آمار مربوط به آلودگي اطلاعات در اينترنت نيز به پست الكترونيك تعلق مي گيرد. فاجعه اي كه از آن به عنوان هرزنامه و يا Spam ياد مي شود به قدري فراگير شده كه حتي اصل وجود پست الكترونيك و استفاده از آن را زير سؤال برده است.
به ياد بياوريد ماه گذشته مدير يك شركت بزرگ توليد تلفن همراه به كارمندان خود دستور داد كه ديگر در محيط كار از email استفاده نكنند و براي ارتباط هاي كاري تلفن را جايگزين كنند. گرچه بسياري از كارمندان و كارشناسان تصميم آن مدير را عجيب و غير قابل باور دانستند ولي آمارها نشان مي دهد در پاره اي مواقع استفاده ناصحيح از ابزاري مانند email باعث هدر رفتن وقت زيادي مي شود كه تلفن را بيشتر مقرون به صرفه مي كند حتي اگر قرار باشد از تلفن راه دور استفاده شود.
دكتر نيلسن شخصي كه در دانشگاه هاي آمريكا به پادشاه كاربري معروف است عقيده دارد اينترنت با خطرات جدي در آينده روبه رو خواهد شد. به عقيده او سايت هاي اينترنتي روز به روز از آنچه خواست و نياز واقعي مردم و كاربران است دور مي شوند. اصولاً در پنجاه سال گذشته شعار دنياي فناوري اطلاعات همواره توليد بيشتر اطلاعات بوده است ولي اكنون زماني است كه بايد در مورد نحوه توليد و هدايت جريان اطلاعات دوباره انديشه كرد.
در مورد آلودگي اطلاعات مي توان به مدلهاي معمول تري مانند آلودگي هوا رجوع كرد. يك كارخانه آلوده كننده محيط زيست به تنهايي نمي تواند محيط زيست را آلوده كند ولي وقتي تعداد اين كارخانه ها به هزاران رسيد آن وقت قضيه جدي مي شود. در مورد اينترنت نيز وضع به همين نحو است. يك نامه الكترونيكي به تنهايي بدون خطر است ولي وقتي شما با يك توده اطلاعاتي كه شامل مثلاً ۲۰۰ نامه الكترونيكي است هر روز مواجه شويد وضعيت از حالت طبيعي خارج مي شود و اصلاً استفاده از پست الكترونيكي زير سؤال مي رود.
دكتر نيلسن عقيده دارد همان طور كه براي آلودگي هوا شاخص هايي وجود دارد براي آلودگي اينترنت نيز بايد شاخص ها ايجاد شود و به اطلاع مردم برسد.
ديدگاه او نسبت به آلودگي و تلف شدن وقت مفيد توسط اينترنت بسيار جالب است. او مي گويد فرض كنيد شما يك نامه الكترونيكي دريافت كرده ايد كه شامل اطلاعاتي است كه تشخيص مي دهيد براي دوستانتان مفيد است. با اشاره يك كليك آن را براي صد نفر ارسال مي كنيد. اگر براي خواندن نامه شما از هر گيرنده نامه دو دقيقه وقت گذاشته شد و ۲۰۰ دقيقه وقت مفيد و همراه صرف هزينه هايي بابت اتصال به اينترنت و استفاده از رايانه از طرف دوستان شما براي خواندن نامه كوچك شما استفاده شده و اگر نامه شما حاوي اطلاعات مفيد نباشد حدس مي زنيد كه به تنهايي چه خسارتي ايجاد كرده ايد. حال تصور كنيد هر روز صد نفر ازدوستان شما هر يك تعدادي نامه الكترونيكي وارد اين چرخه مي كنند كه به صورت تصاعدي تعداد آنها در چرخه زياد مي شود. تعداد اين نامه ها را با تعداد زيادي هرزنامه كه هر روز به اين سيستم وارد مي شود جمع كنيد.
به طور حتم قوانين جدي و محكم براي مبارزه با Spam نياز است و بر حسب اين نياز به زودي شاهد بوجود آمدن اين قوانين و اجراي آنها عليه رشد هرزنامه خواهيم بود. ولي Spam تمام مشكلات اينترنت و كاربران آنها نيست. آلودگي اطلاعات در سطح وسيع بدون راهكارهاي مفيد جهت استفاده درست از اين داده ها در آينده مشكلاتي براي اينترنت و كاربران آن بوجود خواهد آورد.
به تازگي شاخص هايي براي تعيين ميزان آلودگي اطلاعات در اينترنت براي هر فرد تعيين شده است كه هر چند كامل نيست ولي مي تواند براي بسياري از افراد مفيد باشد.
تعدادي از اين شاخص ها عبارتند از:
۱- تعداد شناسه هاي پست الكترونيك براي هر فرد.
۲- استفاده كردن از فيلترهاي مبارزه با Spam.
۳- تعداد نامه هاي دريافتي و ارسالي در هر روز.
۴- ميزان Forward كردن نامه هاي ديگران.
عده اي حتي پا را فراتر گذاشته اند و عقيده دارند به طور كلي كساني كه وقت كاربران را در اينترنت به هر ترتيب تلف مي كنند بايد جريمه شوند. به اين ترتيب اگر يك روز براي فرستادن يك نامه الكترونيك براي دوستان كه حاوي عكس خانوادگيتان بود مثلاً ۱۰ هزار تومان جريمه شديد چندان تعجب نكنيد. روزهاي متفاوتي در اينترنت پيش روي كاربران قرار خواهد گرفت، مطمئن باشيد.
پي نوشت: ۱ترابايت: معادل ۱۰۲۴ گيگابايت منابع سايت بي بي سي، دانشگاه بركلي
