مرجان نماينده
چند سال پيش زماني كه اسم خود را در فهرست قبول شدگان رشته پزشكي ديدم بسيار خوشحال شدم. گويي در آسمان ها به سر مي بردم. اين برايم يك موفقيت بزرگ بود. سرانجام بعد ازسال ها تلا ش به هدفم رسيده بودم. خداي من ، روياي پوشيدن لباسي سفيد كه نشانه توانايي من براي نجات انسان ها از مرگ است.اما چه شد؟ چرا و چگونه؟ حالا  بعد از گذشت چند سال، نگراني از آينده جاي خوشحالي و شعف را گرفته، چرا؟ من كه خوب درس خوانده ام و تخصص دارم.من يك پزشك هستم، پس چرا با مشكل معيشتي روبرو هستم؟
روزگاري ايران با كمبود پزشك روبرو بود،روزگاري ورود به دانشكده پزشكي مترادف با يك پيروزي بزرگ بود، اما اكنون افزايش پذيرش دانشجو در رشته پزشكي باعث بروز مشكلا تي براي دانشجويان و فارغ التحصيلان اين رشته شده. بيكاري پس از اتمام تحصيل، گذراندن دوره طرح و همچنين عدم ادامه تحصيل در مقطع بالاتر تا قبل از اتمام دوره طرح، مهمترين دغدغه دانشجويان رشته پزشكي است. اغلب دانشجويان رشته پزشكي و پزشكان جوان اين جمله را تكرار مي كنند: همه مشكلا ت با شروع دوره طرح يا خدمت شروع مي شود. در بدو امر دو سال را از دست مي دهيم و پس از آن مسئله ورود به بازار كار پيش ميآيد. همه فكر مي كنند وضع مالي پزشكان خوب است... كه چنين نيست.
علي . ع كه دانشجوي ترم ۶ رشته پزشكي است مي گويد: پذيرش فراوان دانشجو در رشته پزشكي منجر به افزايش تعداد پزشكان در سالهاي اخير شده، با اين وجود باز هم بايد دوره طرح را بگذرانيم. يعني با توجه به دوران تحصيل بايد نزديك به ده سال بگذرد تا سرانجام وارد بازار كار شويم و در اين مرحله تنها با عنوان پزشك عمومي مي توانيم كار كنيم. او ادامه مي دهد: مي گويند قرار است متاهل ها دوره طرح را در تهران بگذرانند. ولي اين تصميم هم مشكل ما را حل نمي كند. حقوقي كه در اين مدت به پزشكان تعلق مي گيرد بسيار كم و ناچيز است و باور كنيد تكافوي اداره يك خانواده را مهيا نمي سازد. كساني كه دوره طرح و خدمت سر بازي ر ا با هم مي گذرانند، مبلغي حدود ۳۰۰ هزار تومان دريافت مي كنند، فكرش را بكنيد سن شما نزديك ۳۰ است و مي خواهيد با اين رقم در تهران زندگي تان را اداره كنيد. حقيقت اين است: پزشكان با توجه به مرارتي كه طي سال ها كشيده اند از اداره يك زندگي ساده هم محروم شده اند.
آرش . ح كه در يكي از بيمارستانهاي تهران دوره كارورزي را مي گذراند، مي گويد: مشكلا ت افراد با توجه به جنسيت آنها و شرايط گذراندن طرح متفاوت است ولي همه پزشكان بايد ۲ سال در مناطق محروم خدمت كنند. خدمت به مردم وظيفه ما است ولي حقوقي كه در اين مدت مي دهند بسيار ناچيز است و ما دوره كليدي را براي شكل دادن خانواده از دست مي دهيم. زماني با كمبود پزشك درسطح جامعه روبرو بوديم، گذراندن طرح ضروري بود، ولي اكنون  حتي در شهرهاي كوچك هم پزشكان عمومي مشغول كار هستند. آيا باز هم بايد اين طرح را بگذرانيم؟
بانوان پزشك نيز ملزم به گذراندن طرح ۲ ساله هستند . آنها از اينكه دراين مدت اجازه تاسيس مطب و يا ادامه تحصيل را ندارند، گله مي كنند. شيوا . ط كه دانشجوي ترم ۷ رشته پزشكي است مي گويد: گذراندن دوره طرح براي همه اجباري است. حتي خانمها هم بايد اين دوره را بگذرانند. حقوقي كه در اين مدت به پزشكان مي دهند به شرايط دوره بستگي دارد كه دركل خيلي كم است. يعني مبلغي بين۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان. همين دو سال، ما را چند سال از زندگي عقب مي اندازد. همه خوب مي دانند پس از ۲ سال چه اتفاق هايي در بازار لبالب از تورم ايران افتاده و ما هنوز به سر خط هم مرجان نماينده  نرسيده ايم.
عدم ادامه تحصيل بدون گذراندن دوره طرح 
دانشجويان رشته پزشكي پس از تحصيل ۷ ساله به عنوان پزشك عمومي شناخته مي شوند. آن ها پس از اتمام دوره تحصيل بايد ۲ سال را در يك بيمارستان دولتي سپري كنند و اين امر اجباري است. آن ها بدون گذراندن اين دوره اجازه تاسيس مطب اختصاصي نخواهند داشت و نمي توانند در دوره تخصصي ادامه تحصيل بدهند. در حقيقت شرط و شروطي كه گريبان پزشكان را مي چسبد بسيار بيش از ساير رشته ها است. گرچه آنها چاره اي جز اقتدا به اين موارد ندارند. همين امر باعث مي شود آنها خود را با دانشجويان ساير رشته ها مقايسه كنند. يكي از دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي تهران مي گويد: اين طرح براي زماني مناسب بود كه جامعه با كمبود پزشك روبه رو بود و حالا با اين همه پذيرش فكر نمي كنم گذراندن طرح لزومي داشته باشد. ولي كماكان بدون سپري كردن اين دوره حق ادامه تحصيل و يا تاسيس مطب شخصي را نداريم.
يكي از پزشكان جوان مي گويد: فرق ما با دانشجويان ديگر رشته ها چيست كه تنها بايد به دولت خدمت كنيم؟! يكي ديگر از دانشجويان نيز معتقد است : بعد از ۷ سال درس خواندن بايد ۲ سال طرح بگذرانيم و آخر هم معلوم نيست چه كاره هستيم. براي مطب زدن هم بايد جايي برويم كه بر اساس امتياز بندي خودشان مي فرستند، يعني بايد هر كاري كه انجام مي دهيم اول به بالاتري ها بگوييم و سپس انجامش دهيم. بدون گذراندن طرح حتي اجازه ادامه تحصيل هم نداريم.
نگران آينده
نگراني از آينده شغلي مهمترين دغدغه دانشجويان رشته پزشكي است. اميري، دانشجوي ترم ۳ رشته پزشكي مي گويد: تحصيل در رشته پزشكي به دليل ملا قات مداوم با بيماران، دانشجو را به اندازه كافي تضعيف مي كند، ولي فكر كردن به آينده بسيار مشكل سازتر از آن است. اين كه پس از هفت سال پزشك عمومي مي شويد و نمي توانيد مطبي بگشاييد بسيار نگران كننده است. پس از آن هم مگر يك پزشك عمومي چقدر ويزيت مي گيرد؟اين رقم ۷۰۰ تومان است و حداكثر ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ تومان، يعني قيمت يك ساندويچ ساده،يعني قيمت يك پيتزا بيش از حق ويزيت ما است! همه اينها شما را از ادامه تحصيل دلسرد مي كند! و از آن مهمتر از ادامه كار.
يكي ديگر از دانشجويان مي گويد: تازه در مي يابم آنچه در مورد پزشكي فكر مي كردم سرابي بيش نبود. بايد ۱۰ سال درس بخوانيم تا بتوانيم در دوره تخصصي ادامه تحصيل بدهيم آن هم با وقفه اي ۲ ساله كه بين اين درس خواندنها ايجاد مي شود.
پزشكان جوان بايد براي مطب زدن محلي را انتخاب كنند كه بر اساس امتياز برايشان معين مي —شود. عده اي از آنها عقيده دارند عموما پزشكان را براي مطب زدن به شهرستانها و يا مناطق جنوبي شهر مي فرستند. قيمت ويزيتي كه براي آنان در نظر مي گيرند نيز بين هزار تا دو هزار تومان است.
پزشكان بيكار
بر خلا ف آن چه به نظر مي رسد، پزشكان جوان پس از اتمام دوره تحصيل با بيكاري روبرو هستند. دكتر غزالي، متخصص گوش و حلق و بيني كه مطبي در يكي از مناطق جنوبي تهران دارد مي گويد: حدود ۳ سال در شهرستان طرح گذراندم، درآمد پزشكان ديگر مانند گذشته نيست، يك انسان در سالهاي اول زندگي مي تواند كسب درآمد كند و زندگي خود را بسازد. ولي پزشكان يا مجبورند درس بخوانند و يا با حقوقي كم، در مراكز دولتي خدمت كنند. باور كنيد ما به رغم سال ها تحصيل و مشقت به زحمت خانواده هاي خويش را اداره مي كنيم. او ادامه مي دهد: از سوي ديگر همين درآمد ناكافي پزشكان باعث شده دستورالعمل هاي بي رويه اي به مريض دهند تا پول بيشتري بدست آورند. آن چه عملا  به ضرر بيماران هم هست. مسئولين از اين مسئله اطلاع دارند ولي كسي نمي تواند جلويشان را بگيرد. كساني كه قيمت ويزيت پزشكان عمومي و تخصصي را تعيين مي كنند، خودشان هم پزشك هستند. آنها خوب مي دانند ويزيت هاي ۱۵۰۰ يا ۲۰۰۰ توماني براي يك پزشك بعد از اين همه سال درس خواندن ناكافي است و بسياري از پزشكان به دنبال بيمار مي روند، نه بر عكس. نمي دانم، شايد ويزيتهاي خودشان بالاي ۵ هزارتومان است!
دكتر غزالي مي گويد: گذراندن طرح براي پزشكان اجباري است. چرا براي مهندسين و ديگر رشته ها اين اجبار وجود ندارد؟ از پزشكان ماليات دريافت مي كنند. اما چرا از مشاغل ديگر به روشني ماليات نمي گيرند؟ او عقيده دارد امروزه همه چيز در پول خلا صه مي شود. مسئولاني كه خودشان پزشك هستند و درآمدهاي آن چناني دارند نبايد سايرين را فراموش كنند. تنها پزشكان قديمي و متخصصين هستند كه وضع مالي مناسبي دارند و حقوق بقيه پزشكان با كارمندان عادي فرقي نمي كند. كافي است پاي درد دل پزشكان جوان بنشينيد تا دريابيد با چه دشواري خانواده خود را اداره مي كنند.
يادمان نرود پزشكان همواره از محبوب ترين اقشار ميان مردم بوده اند. اما اكنون گمان ناپذير است كه آنها از احترامي كه برايشان قائل بودند برخوردار نيستند و اكثر مردم از آن ها گلا يه مندند . يكي از پزشكان مي گويد: روزگاري مردم از پزشكان به نيكي ياد مي كردند ولي امروزه فقط پشت سر آنها بد مي گويند. مردم فكر مي كنند پزشكان فقط براي پول كار مي كنند. به همين دليل نسبت به آنها بي اهميت شده اند. زماني به دليل كمبود پزشك در كشور، پزشكان مورد توجه و علا قه اقشار مختلف جامعه بودند. امروز به دليل زياد شدن پزشكان در جامعه آنها ديگر از آن عزت و احترام گذشته در ميان مردم برخوردار نيستند. حتي مسئولا ن نيز خود را در مقابل مشكلات آنها مسئول نمي دانند. درآمدهاي كم دوران طرح آنها تا ۲ سال گريبانشان را رها نمي كند. اگر مسئولا ن مربوطه در وزارتخانه ها و سازمانهاي نظام وظيفه و نظام پزشكي مشكلات آنها را ببينند و در حل اين مشكلات به آنها كمك كنند، بي شك حرمت اين شغل مقدس حفظ خواهد شد، ديگر هيچ پزشكي نيست كه به خاطر پول جان بيمار خود را به خطر  اندازد و چقدر ارزشمند است نجات جان انساني از مرگ و به راستي اين تحفه ارزشمند را با چه معياري مي توان اندازه گرفت؟
بنابراين با معادله كوري روبرو هستيم. از يك سو پزشكان كه پس از تحصيل در ۳۰ سالگي تازه وارد بازار كار مي شوند بايد درآمدي در خور زحمات و البته اعتبارشان كسب كنند تا خدمات مناسبي را به بيماران ارائه دهند، ولي سطح درآمد اكثريت افراد جامعه به حدي پايين است كه نمي توانند بيش از اين خرج دكتر و دوا كنند. كافي است به بيمارستانهاي دولتي سر بزنيد تا در يابيد حل اين معادله كور، كار آساني نيست و پزشكان چاره اي جز تحمل وضع موجود ندارند.
مقايسه در آمد متوسط پزشكان با ديگر اقشار جامعه 
شغل ........................ حداقل درآمد ماهانه (هزار تومان)
پزشك عمومي ....................... ۶۰۰/۱ - ۳۰۰
پزشك متخصص .................... ۸۰۰/۴ - ۵۰۰/۲
مهندس  .......................... ۹۰۰ - ۳۰۰
كارمند ........................... ۳۰۰ - ۱۰۰
راننده تاكسي ...................... ۴۰۰ - ۱۵۰

چندي پيش بازارچه اقدام به درج گزارشي در مورد فعاليت غيرمجاز بينايي سنج ها و لزوم نظارت جامع و دقيق تر بر بازار عينك كرد.
در اين راستا، انجمن صنفي عينك سازان توضيحات مبسوطي به روزنامه  ارسال كرده اند كه خواندن آن براي مصرف كنندگان پرشمار عينك خالي از لطف نيست:
عينك اگرچه به طور مستقيم با سلا مت مردم سروكار ندارد، اما تعيين نمره صحيح چشم كاملا ً به سلا مت بيمار مربوط است، هرچند متأسفانه امروز از چند ويزيت چشم، چند نمره متفاوت براي يك بيمار صادر مي گردد. در حالي كه سازمان بازرسي و نظارت بر سازمان هاي صنفي وزارت بازرگاني، متولي امر نظارت بر بازار عينك مي باشد، وارد شدن خسارت به سلا مت افراد در اثر ارزاني عينك در ايران و محروميت اين عده از نعمت سلا متي، قياسي مع الفارغ در اين امر است.
گرچه اشتباه و خطا در نوع انساني ملحوظ شده ولي سنجش ميزان مجاز آن به عهده مسئولين مربوط به آن است و در صورت وقوع اشتباه در ساخت عدسي عينك، بلا فاصله با راهنمايي بيمار و يا صادركننده نسخه، اشكال برطرف مي شود. ولي اگر صادركننده نسخه و فروشنده عينك يك نفر باشد، مراكز درماني تبديل به مراكز اقتصادي شده و به علت تأثير منافع اقتصادي، سلا مت امر درمان مختل مي گردد. به همين دليل در قوانين موضوعه تجارت در طبابت نهي گرديده است.
ساماندهي صنعت عينك سازي با رفع مداخله افراد فاقد صلا حيت مهارت فني عينك سازي و عينك فروشي در مطبها و ساير مراكز درماني ميسر بوده و ملزوم برخورد جدي با افرادي است كه اماكن مقدس پزشكي را تبديل به بازار فروش و منفعت و تجارت مي نمايند.
داير نمودن عينك سازي برابر تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون نظام صنفي با اخذ پروانه كسب صنفي ممكن بوده و صدور بيش از يك پروانه كسب براي هر شخص در مواردي كه متقاضي ديگري وجود دارد، ممنوع مي باشد.
لذا بيانات اخير رئيس انجمن بينايي سنجي قابل بازبيني و تجديدنظر است، ضمن اين كه اين رشته برخلا ف فرمايش ايشان جديدالتأسيس نيست؛ بلكه داراي ۸۰ سال قدمت خدماتي و فني و ۴۰ سال اتحاديه مستقل صنفي در ايران است. دخالت وزارت بازرگاني در امور اصناف براساس قانون نظام صنفي و بخصوص عينك سازي بواسطه‡ را‡ي هيأت محترم دولت (كه عينك سازي را مشمول قانون نظام صنفي دانسته) صورت مي گيرد، در حالي كه دخالت بينايي سنجها در امور عينك سازان فاقد وجاهت قانوني و عقلي و باعث مشكلا ت جدي براي صنف عينك ساز شده است.
در مورد وظايف بينايي سنجها در سال ۱۳۸۰، دكتر پزشكيان هنگام تصدي معاونت سلا مت وزارت بهداشت طي بخشنامه شماره ۳۲۰۸، حوزه وظايف كارشناسان بينايي سنجي را در ۱۹ ماده صادر نموده كه به هيچ عنوان تهيه و ساخت عينك در زمره اين وظايف گنجانده نشده است.
به كار بردن الفاظي چون اپتومتريست طبي، علمي و تجربي حاكي از تلا شي سردرگم براي ربط دادن رشته دانشگاهي بينايي سنجي با مقاطع تحصيلي مستقل حرفه عينك سازي است. در حال حاضر علا وه بر دوره ۳ ساله متوسطه رشته كار و دانش عينك سازي در هنرستان هاي فني، در مقطع آموزش عالي (گروه صنعت) در دانشگاه جامع علمي كاربردي، رشته كارداني اپتيك عينك سازي نيز آموزش داده مي شود. در چارچوب قانوني، آموزشهاي كوتاه مدت مشاغل در سازمان آموزش فني و حرفه اي كشور و آموزش استاندارد ملي رشته عينك سازي با اعتبار بين المللي انجام گرفته و هيأت محترم دولت در سال ۱۳۷۹ نحوه تشكيل و اداره‡ آموزشگاه هاي فني و حرفه اي آزاد رشته آموزش عينك سازي را تصويب و ابلا غ نموده است.رئيس انجمن بينايي سنجي با بيان اين كه چون از سال ۱۳۶۸ آزمون وزارت بهداشت برگزار نگرديده و بينايي سنجهاي طبي در اين مدت به حد نصاب رسيده اند، استنتاج مي نمايد «ديگر نيازي به عينك سازان تجربي وجود ندارد!». در حالي كه برابر قانون و مقررات جاري حرفه عينك سازي و بينايي سنجي دو حرفه مجزا و مستقل از هم هستند و شرايط و ضوابط فعاليت و اشتغال مجاز و غيرمجاز هر يك از اين مشاغل توسط مجريان و متوليان قانوني آنها تعيين مي گردد. ولي متأسفانه بينايي سنجها با افزون طلبي مادي، خواهان دو امتياز شغلي (بينايي سنجي و عينك سازي) هستند و موجوديتي براي شاغلين حرفه صنعتي و صنفي عينك سازي قائل نبوده، در امور اين صنف بزرگ و قديمي با ۷۰ هزار خانواده تحت پوشش اخلا ل مي نمايند.
در پايان خاطرنشان مي گردد؛ برابر قانون و مقررات نظام صنفي نيروي انساني شاغل در حرفه  عينك سازي، اشتغال در حرفه مذكور بايد  با اخذ صلا حيت مهارت عينك سازي از وزارت كار و امور اجتماعي و در نهايت اخذ پروانه كسب از وزارت بازرگاني انجام گيرد و باب اشتغال بدين طريق براي هيچ كس مسدود نيست. در حالي كه بينايي سنجها خواهان فروش عينك در دفاتر كار و مطبها هستند و نمي خواهند «جواز كسب صنفي» دريافت كنند. بنابراين از بيماران چشمي نيازمند عينك تقاضا مي گردد با تأمل بيشتر، عينك مورد نياز خود را از مراكزي كه داراي جواز كسب عينك سازي هستند تهيه نمايند، تا از حمايت مسئولين سازمانهاي صنفي كشور و خدمات پس از فروش عينك برخوردار گردند.
دبير انجمن صنفي عينك سازان