چهارشنبه ۱۹ فروردين ۱۳۸۳ - سال دوازدهم - شماره - ۳۳۴۴
سفر و طبيعت
Front Page

هشتمين اجلاس ويژه شوراي حكام محيط زيست در جيجو
فقر و جنگ ويرانگر محيط زيست
سامان بخشي وضعيت فاجعه آميز محيط زيست كشورهاي درگير جنگ در جهان مستلزم توجه جامعه جهاني است 
كشورهاي توسعه يافته براي پيشبرد بسياري از اهداف زيست محيطي جهاني بايد كمك رساني به كشورهاي فقير را هم جزو برنامه هايشان قرار دهند
004971.jpg
كلاوس تاپفر نماينده برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد در كنار دكتر ابتكار نماينده ايران در حال امضاي تفاهم نامه 
معصومه صفايي 
هشتمين اجلاس ويژه شوراي حكام با عنوان مه آلود و در عين حال توقع  برانگيز «برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد و نشست وزراي محيط زيست جهان» در جيجو كره جنوبي برگزار شد. عناوين ومحورهاي اين نشست هم مثل عنوانش كلي است چنانچه محور اصلي اين نشست «حفظ و توسعه منابع آب با توجه به نقش مهم آن در حيات بشر و محيط زيست» بود. پس ظاهرا مهم ترين علت تشكيل اين اجلاس بحران آب است.
اين اجلاس در روز دوشنبه دهم فروردين ۸۳ با حضور يكهزار و ۲۰۰ نماينده وزارتخانه و سازمان هاي محيط زيست ۱۴۰ كشور جهان و ۵۰ تشكل غيردولتي برگزار شد و قاعدتا خانم معصومه ابتكار رئيس سازمان حفاظت محيط زيست ايران به نمايندگي از ايران به همراه دكتر مجيد شفيع پور مشاور دكتر ابتكار در اين اجلاس شركت داشتند. افتتاحيه اين نشست با عنوان «مشكلات آب آشاميدني سالم، منابع جهاني آن و راه هاي مقابله با كمبود آب در جهان» برگزار شد و نماينده ايران به عنوان يكي از سخنرانان اين بخش مدت زماني را به تشريح فعاليت ها و دستاوردهاي ايران در زمينه محيط زيست به خصوص حفظ و حراست از منابع آبي با تاكيد بر محدود بودن اين منبع در جهان به خصوص مواجهه با بحران، به دليل رشد روزافزون جمعيت و نياز به بهره وري طولاني  مدت از منابع با انجام ارزيابي زيست محيطي در پروژه هاي زيربنايي كشور، اختصاص داد.
دكتر ابتكار در ادامه سخنان خود بر حمايت جمهوري اسلامي ايران از فعاليت ها، ابتكارات و طرح هاي بين المللي در مورد بسط و ارتقاي توسعه پايدار در سطح جهان و گنجاندن آن در سياست هاي ملي با ايجاد زمينه براي كاربري توام راهبردهاي توسعه اي در كنار سياست  هاي زيست محيطي تاكيد كرد.
وي تلاش ها و دستاوردهاي ايران براي نيل به هدف فوق را اينچنين برشمرد: انجام ارزيابي و امكان سنجي زيست محيطي در پروژه هاي بزرگ و زيربنايي و صنعتي كشور به عنوان يك شرط و راه ورود به عرصه توليد و ارايه خدمات محسوب مي شود وبدون گذر از اين مرحله اين امكان وجود نخواهد داشت. از سوي ديگر حفاظت كمي و كيفي از منابع آبي با ارايه يك مديريت جامع با در نظر گرفتن شرايط زيستي محيط از مباحث جدي است و مد نظر قرار گرفته است.
ابتكار در اين سخنراني از كليه نمايندگان كشورها خواست كه بر روي«اصل مسووليت  هاي مشترك و متفاوت» توجه خاص مبذول دارند چرا كه بحران هاي زيست محيطي اخير جهان از جمله تغييرات اقليمي در جهان، به مخاطره افتادن تنوع زيستي به دلايل مختلف از جمله سرعت گرفتن روند انقراض، دستكاري هاي ژنتيكي، تخريب و ... ايمني زيستي، كه مبحث نسبتا نويي در بخش محيط زيست به شمار رفته و نيازمند بررسي و توجه خاص است، در صورت سهل انگاري و بي توجهي تمام دنيا را درگير خواهد كرد ودر حاشيه اين سخنان با در نظر گرفتن جنگ هاي داخلي در بسياري از كشورها، از جمله فلسطين با اشاره بر وضعيت سير نزولي حفاظت از محيط زيست در اين كشورها گفت: با توجه به گزارش نماينده كشور فلسطين از وضعيت فاجعه آميز محيط زيست در اين سرزمين لازم است كه جامعه جهاني به اين مهم توجه خاص داشته باشد.
وي تاكيد كرد كشورهاي توسعه يافته براي پيشبرد بسياري از اهداف زيست محيطي جهاني بايد كمك رساني به كشورهاي فقير را هم جزو برنامه هايشان قرار دهند، چرا كه فقر يكي از عوامل عدم توجه و در نتيجه وارد شدن خسارات جبران ناپذيري به محيط زيست است كه تبعات آن دامنگير تمام دنيا خواهد شد، در اين زمينه تلاش و توجه شوراي حكام برنامه محيط زيست ملل متحد مي تواند بسيار موثر باشد.
اقدام حاشيه اي اين اجلاس هم كه از قبل اعلام شده بود، يعني امضاي يادداشت تفاهم بين سازمان حفاظت محيط زيست كشورمان و برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد(UNEP) ، انجام پذيرفت و اين تفاهمنامه به امضاي معصومه ابتكار از ايران و كلاوس تاپفر، مدير اجراييUNEP رسيد. مضمون توافقنامه هم اين بود كه همكاري هاي لازم در زمينه ارزيابي و پايش زيست محيطي، همكاري هاي منطقه و زيرمنطقه اي، پروژه هاي مربوط به صندوق تسهيلات زيست محيطي، ارزيابي زيست محيطي، همكاري منطقه اي حفاظت از محيط زيست خزر و تهيه گزارش جامع وضعيت محيط زيست ايران صورت گيرد.
در اين سفر رئيس سازمان حفاظت محيط زيست با حضور در دانشگاه سئول كره جنوبي به سخنراني درباره تنش ها و كشمكش هاي بين طبيعت و فناوري پرداخت و هجوم صنعت بدون توجه به حيات را زنگ خطري براي قرباني شدن روح طبيعت و در دل آن روح تمامي بشر دانست و از راه حل هاي اساسي اين معضل به گفت وگوي اساسي بين مجامع جهاني براي تغيير وضعيت و ايجاد بستري مناسب براي همه گير كردن ارج نهادن به طبيعت و محيط زيست در كنار رشد صنعت و توسعه اشاره كرد وسلامت محيط زيست را زيربناي تداوم اين رشد عنوان كرد.
اين نشست در غروب روز چهارشنبه دوازدهم فروردين ماه ۸۳ پايان يافت.
اجلاسpops در تهران
در اين اجلاس سه روزه وزراي محيط زيست جهان در شهر جيجو كره جنوبي، معاون رئيس جمهور ايران با وزير محيط زيست سوئد ملاقات و گفت وگو كرد. در اين ملاقات خانم لنا سومستاد وزير محيط زيست سوئد پيشنهاد كرد اجلاس آتي مربوط به كنترل مواد آلاينده شيميايي پايدار(pops) در تهران برگزار شود. نماينده ايران از اين پيشنهاد استقبال كرد و قرار بر آن شد كه اين پيشنهاد مورد بررسي قرار گيرد.
ديدار نماينده ايران با وزير امور خارجه كره جنوبي
در حاشيه اين نشست، نماينده ايران با بان گيجون وزير امور خارجه و تجارت كره ديدار و گفت وگو كرد. در اين ديدار بان گيجون با تكيه بر بسط و توسعه روابط دو جانبه دو كشور همكاري درقالب مجامع بين  المللي را لزوم بهبود وضعيت محيط زيست ذكر كرد و با اظهار خوشبختي از وضعيت فعلي روابط ايران و كره جنوبي، كشورش را نسبت به ارتقاي روابط، مصمم دانست و اظهار داشت كه چشم انداز روشني را براي روابط دو جانبه مي بيند و تاكيد كرد، موضوعات زيست محيطي يكي از مسايل مهمي است كه مي  تواند در ايجاد روابط بين كشورها موثر باشد، چرا كه محيط زيست در سطح جهاني مطرح است و براي بهبود وضعيت محيط زيست، كشورها بايد همكاري هاي دو جانبه و بين  المللي داشته باشند.
وزير امور خارجه كره جنوبي از امضاي يك تفاهم نامه دو جانبه در مورد محيط زيست استقبال كرد.

متن توافقنامه  سازمان حفاظت محيط زيست جمهوري اسلامي ايران و برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد
توافقنامه  در زمينه همكاري زيست محيطي مارس ۲۰۰۴
۱-مقدمه 
سازمان حفاظت محيط زيست جمهوري اسلامي ايران و برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد (يونپ) (كه از اين پس در اين توافقنامه طرفين ناميده مي شوند) توافق كردند كه همكاري هاي زيست محيطي بين المللي بر پايه مسايل و علايق مشترك وروح مشاركت وهمبستگي بين المللي، عناصر ضروري دنيايي هستند كه به سرعت رو به جهاني شدن مي رود. آنها تاكيد كردند كه مديريت منابع طبيعي و تنوع زيستي همچنين حفاظت موثر و كارآمد از محيط زيست دو عامل عمده در ايجاد دنياي باثبات و امنيت زيست محيطي براي نسل هاي آينده است. در اين راستا، توافقنامه هاي بين المللي در خصوص توسعه پايدار از سوي طرفين اجرا مي شود.
راهبرد يونپ براي منطقه آسيا و اقيانوسيه بر اجراي منطقه اي برنامه هاي اولويت دار زيست محيطي متمركز است. هدف يونپ براي حمايت از فرآيند توسعه در اين منطقه از طريق مديريت موثر محيط زيست - تحت عنوان برنامه «محيط زيست براي توسعه » -و به وسيله تلفيق ديدگاه هاي اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي و درگير كردن دولت، جامعه مدني و بخش تجارت در نيل به اهداف توسعه پايدار است. در سطح ملي، يونپ در موارد زير كمك مي كند: تهيه گزارش وضعيت محيط زيست(SOE) و برنامه هاي عمل؛ ظرفيت سازي براي ابزارهاي مديريت زيست محيطي؛ مديريت داده ها براي شاخص هاي ساده در خصوص زمين، هوا، آب و تنوع زيستي؛ و حمايت براي تاسيس كميسيون ملي توسعه پايدار وراهبرد توسعه پايدار كه دولت ها در اجلاس جهاني توسعه پايدار(WSSD) متعهد به تهيه آن تا سال ۲۰۰۵ شده  اند.
هدف اين توافقنامه براي سازمان حفاظت محيط زيست جمهوري اسلامي ايران و برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد (يونپ) انجام فعاليت هاي مشترك در جهت حمايت از توسعه پايدار و حفاظت از محيط زيست در ايران است.
۲-زمينه هاي فعاليت 
توافق شد كه سازمان حفاظت محيط زيست جمهوري اسلامي ايران و برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد (يونپ) بر اساس منابع موجود در خصوص موارد زير در يك دوره يكساله (۲۰۰۵ - ۲۰۰۴) با يكديگر همكاري كنند.
الف- ارزيابي وپايش زيست محيطي:
- تهيه گزارشي جامع در خصوص وضعيت محيط زيست در جمهوري اسلامي ايران(SOE) ، شامل ظرفيت سازي ملي و ارزيابي نيازها
- كمك به جمهوري اسلامي ايران از طريق بخش ارزيابي و هشدارهاي اوليه يونپ جهت بهبود دسترسي به اطلاعات علمي براي مديريت بهينه محيط زيست و ارزيابي شرايط زيست محيطي براي تسهيل راهبردهاي كاهش اثرات زيست محيطي 
ب- ظرفيت سازي و آگاهي هاي زيست محيطي:
- برگزاري دوره  هاي آموزشي در خصوص جنبه هاي گوناگون محيط زيست، از قبيل سياست هاي مربوطه، مديريت و اجرا براي كارشناسان ايراني همچنين كارشناسان كشورهاي ديگر در منطقه 
- برگزاري كارگاه هاي آموزشي در جمهوري اسلامي ايران در خصوص ارتقاي افكار عمومي و افزايش ظرفيت سازي بخش قضايي و ساير ذي نفعان مربوطه در سطوح ملي و منطقه اي 
- تقويت نقش جامعه مدني در پيشگيري از تخريب محيط زيست و حفاظت از آن 
- توسعه و اجراي پروژه هاي مشترك در سطوح ملي و منطقه اي 
ج- همكاري منطقه اي و زيرمنطقه اي:
- در نظر گرفتن روش ها و ابزارهايي براي تقويت روابط دو جانبه همچنين روابط بين مقر برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد (يونپ) و مقر سازمان همكاري هاي اقتصادي (اكو) در ايران 
- حمايت از اجراي برنامه محيط زيست درياي خزرCEP) )
- حمايت از تلاش هاي انجام شده در جهت تقويت دبيرخانه مركز كشورهايي با پوشش جنگلي اندك(LFCCS) در ايران به توصيه مجامع زيست محيطي بين المللي گوناگون 
د- پروژه هاي مربوط به صندوق تسهيلات زيست محيطي (جف):
- طرفين توافق كردند كه يونپ به عنوان يكي از كارگزاري هاي اجرايي جف به دولت ايران در جهت توسعه پروژه هاي مورد قبول جف با در نظر گرفتن اولويت  هاي زير كمك كند: ظرفيت سازي، آلاينده هاي آلي پايدار؛ تنوع زيستي و ايمني زيستي؛ مديريت فرسايش زمين؛ تغييرات آب و هوا و آب هاي بين المللي 
- جزييات اين فعاليت ها، برنامه زماني و منابع مربوطه در ضمايم اين يادداشت  تفاهم در مراحل بعدي افزوده خواهد شد.
۳-ترتيبات سازماني:
طرفين همچنين توافق كردند كه يك كميته عاليرتبه بازنگري به رياست مشترك رئيس سازمان حفاظت محيط زيست جمهوري اسلامي ايران و دبير اجرايي يونپ به منظور بازنگري در اجراي توافقنامه حاضر به طور ساليانه تشكيل شود.
مرجع ملي در امور اجرايي مدير كل روابط عمومي و امور بين الملل سازمان حفاظت محيط زيست جمهوري اسلامي ايران و مدير منطقه اي آسيا و اقيانوسيه در يونپ خواهد بود.
مرجع ملي در امور اجرايي، گزارش هاي پيشرفت ساليانه را در خصوص اجراي اين توافقنامه تهيه خواهد كرد.
اين توافقنامه به مدت دو سال از تاريخ امضاي آن معتبر است مگر اينكه يكي از طرفين از سه ماه قبل با ارايه يك يادداشت كتبي تصميم به فسخ آن بگيرد.
اين توافقنامه در جيجو، جمهوري كره جنوبي در... مارس ۲۰۰۴ در دو نسخه، به زبان هاي فارسي و انگليسي مورد توافق قرار گرفت كه هر دو نسخه از اعتبار يكسان برخوردارند.
از طرف 
سازمان حفاظت محيط زيست جمهوري اسلامي ايران 
از طرف 
برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد


ماجراهاي طبيعت
حيوانات شگفت انگيز زندگي من
004974.jpg
ريموند ديتمارس 
قسمت پانزدهم 

اولين نامه از يك شهروند نيويوركي بود كه مادر بزرگش از روسيه به آمريكا مهاجرت كرده و پيش او آمده بود. محتواي نامه چنين بود:
دكتر ديتمارس عزيز؛
من سال هاست از روماتيسم رنج مي برم. هر چه دوا دكتر كرده ام سودي نبخشيده. حالا از شما مي خواهم كمكم كنيد. مادربزرگ من كه از روسيه به اينجا آمده و الان شنگول و قبراق جلو من نشسته، روماتيسم داشت، بدتر و حادتر از مال من. مي دانيد چطور معالجه شد؟ با دارويي كه از جوشاندن موي گردن گوزن روسي - كه برادرش (دايي بزرگم) شكار كرده بود - ساخت شفا پيدا كرد.
دكتر عزيز، مي دانم كه اگر از دستتان برآيد هر كاري براي مردم نيازمند انجام مي دهيد. من هم نيازمندم، نيازمند و رنجور و سخت درد مي كشم. خواهش دارم اگر گوزن روسي در تشكيلاتتان گير مي آيد، مقداري از موي گردنش را برايم بفرستيد و يك عمر مرا مرهون منت خود سازيد.
دعاگو...
خب، جواب معلوم بود. مساله همدردي يا داشتن گوزن روسي (كه اتفاقا اولي را داشتم و دومي را نداشتم) در بين نبود. مقررات به ما اجازه نمي دهد هيچ يك از نمونه هاي موجود را در اختيار عموم قرار دهيم. پس جواب «نه» بود.
چنين درخواست هايي تازگي ندارد و موارد مشابه متعددي هم امروز صبح در نامه هاي من هست. هنوز خرافاتي هاي زيادي هستند كه وقتي به ميانسالي و كمي بيش از آن - كه اصطلاحا دوره توجه جسماني خوانده مي شود - مي رسند فكرهاي عجيب و غريبي به سرشان مي زند. بسياري از اين آدم ها دنبال داروهاي معجزه آسايي هستند كه اغلب، متاسفانه، مربوط به حيوانات است؛ از شاخ كرگدن بگيريد تا استخوان ببر و مغز ميمون و... حتي موي گردن گوزن روسي. اين عقايد از نياكان بي اطلاع ما به جاي مانده يا ريشه در تماس سفيدپوستان با سرخ پوستان و ديگر بوميان در ازمنه قديم دارد.
به عنوان مثال، بوميان آفريقاي شرقي اهميت زيادي براي موي دم فيل و زرافه قايلند و خواص ماوراي طبيعي به آن نسبت مي دهند. پس تعجبي ندارد كه خيلي ها براي من نامه مي نويسند و موي دم فيل يا زرافه مي خواهند تا از آن «حلقه خوشبختي» درست كنند. اغلب بدين منظور، از موي دم فيل استفاده مي شود چون خيلي محكم است و تقريبا ۵/۱ ميلي متر قطر دارد.
نامه هاي زيادي به دستم مي رسد كه حاوي درخواست راهنمايي در مورد حيوانات دست آموز غيرمعمولي است. واقعا عجيب است كه بسياري از ملوانان و كساني كه با كشتي زياد سفر مي كنند، يا به طور كلي زياد به سفر رفته اند، طالب يك باغ وحش كوچك براي خود هستند. يك ميمون و يك طوطي كه تركيب مشهوري است و خيلي ها اين دو را با هم دارند. اين هم شايد ريشه در قصه هاي قديم داشته باشد كه ناخداها هميشه يك طوطي روي شانه داشتند و اغلب ميموني هم دور و برشان مي پلكيد. حتي توله خرس، گرگ، گربه هاي وحشي و ديگر موجودات غيرخانگي هم به خانه هاي مردم راه يافته اند.

پرديس به جاي پارك ملي سرخه حصار
004983.jpg
مشكل تصرف ۲۴۰ هكتار از اراضي پارك ملي سرخه حصار توسط اعضاي تعاوني مسكن جهاد كشاورزي همچنان ادامه دارد. و اما آخرين خبر: مدير كل اداره محيط زيست استان تهران گفت: واگذاري زمين هاي پرديس بهترين گزينه پيش روي اعضاي تعاوني مسكن وزارت جهاد كشاورزي براي پايان مساله «سرخه حصار» است.
عقل سليم در اين مورد حكم مي كند كه اعضا تعاوني بامراجعه به بخش حقوقي سازمان محيط زيست در خصوص دريافت سهم خود از زمين هاي معوض بدون معارضه پرديس اقدام كنند و با اعلام رضايت از خود رفع مشكل كنند.
وي اختصاص زمين هاي معوض بدون معرض در قبال زمين هاي سرخه حصار را يك امتياز ويژه براي اعضاي تعاوني برشمرد و اظهار داشت: اگر اعضاي تعاوني اعلام رضايت نكنند زمين هاي سرخه حصار براساس ماده ۹ قانون شهري به ملك محيط زيست در خواهد آمد.
مدير كل اداره محيط زيست استان تهران بااشاره به مخالفت هر۵ عضو كميسيون تغيير كاربري اراضي با تغيير كاربري زمين هاي سرخه حصار گفت: اين زمين ها به هيچ وجه سكونت گاهي نبوده و لذا هيچگونه امكان تغيير كاربري يا ساخت و ساز براي اعضاي تعاوني وجود ندارد.
وي در ادامه افزود: زمين هاي سرخه حصار به صورت فضاي سبز و پارك ملي باقي خواهد ماند.
وي در خاتمه با بيان اينكه اعضاي تعاوني نسبت به ۲۴۰ هكتار از زمين هاي سرخه حصار ادعاي مالكيت مي كنند، اظهار داشت: درحال حاضر معاون وزير مسكن و شهرسازي با واگذاري ۲۰۰ هكتار از اراضي شهرك پرديس به تعاوني مسكن مذكور موافقت كرده است.

۷۵ درصد آب كشاورزي گلستان به هدر مي رود
004986.jpg
نتايج يك پژوهش نشان داد: هر ساله حدود ۷۵ درصد آب كشاورزي استان گلستان به دليل استفاده از روش هاي سنتي آبياري و غرقابي كردن زمين هاي زراعي به هدر مي رود.
طبق بررسي هاي به عمل آمده توسط اسماعيل شاهكويي ، كارشناس ارشد هيدرو اقليم، بيش از ۴۵ درصد آب هاي سطحي استان گلستان به دليل عدم مهار و ذخيره سازي مناسب بلا استفاده به درياي مازندران مي ريزد. بدين ترتيب استان گلستان با وجود غني بودن از آب در فصل تابستان و گرماي زياد با محدوديت و كمبود آب مواجه مي شود.
شكل حوضه هاي آبريز، زمان وتوزيع نامناسب بارش نيز از جمله ويژگي هاي طبيعي استان گلستان است كه تا حدي در ايجاد مشكل دخيل هستند.
اين پژوهشگر معتقد است محدوديت منابع آبي استان گلستان حتي در صورت استفاده حداكثر از پتانسيل آب موجود، آب مورد نياز اراضي وسيع استان تامين نخواهد شد. در حاليكه شيوه هاي نادرست آبياري و پايين بودن بازده مصرف آب، بخش زيادي از آب هاي اين استان را هدر مي دهد، يكپارچه نبودن اراضي و وجود زمين هاي زراعي كوچك بهينه سازي الگوي كشت و مصرف آب را با معضلات فراواني همراه كرده است.
كاهش حجم مفيد سدها به دليل عدم اجراي طرح هاي آبخيزداري و به طبع آن، رسوب گذاري در مخزن سدها هدف هاي برنامه ريزي شده حال و آينده را تحت شعاع خود قرارداده است.
علاوه بر مشكلات عنوان شده، از ديگر معضلات اساسي درزمينه منابع آبي استان گلستان مي توان به محدوديت اعتبارات اختصاص يافته در زمينه طرح هاي ملي توسعه و حفاظت منابع آب وخاك با توجه به ظرفيت هاي موجود و همچنين بي  توجهي به الزامات زيست محيطي و بدنبال آن جلوگيري از آلودگي منابع آب را بيان كرد.

حيات وحش ايران
۲۷- شنگ هندي
004977.jpg
004980.jpg
گونهLutra perspicillata :
خانواده:راسوهاMASTELIDAE
راسته: گوشتخوارانCARNIVORA
رده: پستاندارانMAMMALIA
اين حيوان خيلي شبيه شنگ و تقريبا به همان اندازه است؛ تختي كله آن كمتر، جثه اش كوچكتر و رنگ بدن تيره تر است. موها نرم و نيمه انتهايي دم پهن و پارو مانند است. بيشتر در رودخانه ها و تالاب ها زندگي مي كند حيوان بسيار دوست داشتني است و تمايلي به شكار كردن يا خوردن حيوانات خونگرم از خود نشان نمي دهد. در سال ۱۳۵۰ دو قطعه پوست و در سال ۱۳۵۲ يك نمونه شكار شده از اين حيوان براي نخستين بار در ايران در تالاب هورالعظيم خوزستان شناسايي شد. اندازه هاي به دست آمده از نمونه مذكور عبارتند از طول سر و تنه ۶۲ سانتيمتر، دم ۴۰ سانتيمتر و پا ۱۳ سانتيمتر. عادات و رفتارش ناشناخته است و به احتمال زياد شبيه گونه قبلي يعني شنگ است.

|  ايرانشهر  |   تهرانشهر  |   جهانشهر  |   حوادث  |   در شهر  |   درمانگاه  |
|  زيبـاشـهر  |   سفر و طبيعت  |

|   صفحه اول   |   آرشيو   |   بازگشت   |