Hamshahri Newspaper

رفته رفته و با گسترش شبكه برق به سراسر ايران از ۳ دهه پيش تا به امروز يخچال به يكي از ضروري ترين نيازهاي خانوارهاي ايراني تبديل شده و حتي به آرامي در فرهنگ و سنت هاي رايج در جامعه جايي براي خود باز كرده به نحوي كه كمتر خانواده اي جهيزيه دختر خود را بدون يخچال تدارك مي بيند.
طبق آخرين آمار منتشر شده از سوي مراجع رسمي ۹۸ درصد خانوارهاي شهري ايراني حداقل يك دستگاه يخچال در منزل خود دارند، براساس همين آمار و اطلاعات سطح بهره مندي از اين وسيله در بين خانوارهاي روستايي به ۹۰ درصد مي رسد.
از سوي ديگر هم اكنون ۳۱ درصد شهرنشينان و همچنين ۹ درصد روستانشينان ايراني در كنار يخچال هاي خود، يك دستگاه فريزر را نيز به جمع وسايل زندگي خود افزوده اند.
طبق آمار موجود در مجموع ۱۶ ميليون دستگاه انواع يخچال و فريزر در خانه هاي ايرانيان مورد استفاده قرار مي گيرد كه در اين بين خانوارهاي شهري با ۴/۱۱ ميليون دستگاه سهم بيشتري را به خود اختصاص داده اند.
برآوردهاي به عمل آمده نشان مي دهد به طور بالفعل سالانه براي ۸/۱ ميليون دستگاه انواع يخچال و فريزر در بازار ايران تقاضا وجود دارد كه به دليل توانايي پايين برخي خانوارها و گران بودن يخچال نسبت به ساير مايحتاج زندگي حجم تقاضاي مؤثر در بازار به ۵/۱ ميليون دستگاه در سال كاهش مي يابد، گزارش هاي منتشر شده حاكي است:
حدود يك ميليون دستگاه از تقاضاي موجود در بازار يخچال و فريزر را ۷ شركت عمدتاً قديمي فعال در توليد اين گونه محصولات تامين مي كنند ضمن اين كه شركت هاي ياد شده سالانه حدود ۱۵۰ هزار دستگاه انواع يخچال و فريزر را به كشورهاي هم جوار و عمدتاً عراق و افغانستان صادر مي كنند.
اما از سوي ديگر براساس آمار رسمي فقط ۸۶ هزار دستگاه انواع يخچال و فريزر از مجاري قانوني وارد كشور مي شود و ما بقي نياز بازار كه شامل ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار دستگاه انواع يخچال و فريزر مي شود به طور عمده از طريق قاچاق تأمين مي شود.
اين حجم از واردات قاچاق در حالي صورت مي پذيرد كه در نيمه نخست پارسال شركت هاي توليد كننده داخلي فقط توانستند از ۷۳ درصد ظرفيت اسمي خود استفاده كنند و به توليد بپردازند به اين ترتيب حداقل ۲۷ درصد توان توليد كارخانه هاي داخلي در دوره ياد شده بدون استفاده باقي مانده است.
بررسي هاي سازمان بازرسي و نظارت بر قيمت و توزيع كالا و خدمات نشان مي دهد، چهار عامل مهم شامل تقاضاي جديد (مزدوجين)، تقاضاي جايگزين، درصد افزايش بهره مندي خانوارها و تقاضاي غيرخانوار بر بازار يخچال و فريزر تأثيرگذار است.
با توجه به محاسباتي كه در گزارش هاي اين سازمان صورت پذيرفته بيشترين ميزان تقاضا در قسمت هاي جايگزين ۷۷۲ هزار دستگاه و تقاضاي جديد ۶۲۳ هزار دستگاه و مجموع دو تقاضاي ديگر ۴۱۷ هزار دستگاه است به اين ترتيب مجموع تقاضاي كشور براي خريد انواع يخچال و فريزر بيش از ۸/۱ ميليون دستگاه برآورد شده است.
اين سازمان در گزارش خود تصريح كرده، اين مقدار تقاضا عمدتاً به صورت بالقوه در كشور وجود دارد، مهمترين دليل اين مطلب مربوط به دو تقاضاي جايگزين و افزايش بهره مندي خانوار است زيرا به دليل كاهش قدرت خريد خانوارها و گراني اين دسته از محصولات برخي خانوارها توانايي جايگزيني محصول جديد را با محصول قديمي و يا خريد محصولي جديد به غير محصول موجود ندارد.
طبق آمار موجود در بين انواع يخچال و فريزر بيشترين ميزان مصرف و حتي واردات مربوط به محصول «يخچال فريزر» بوده، در حالي كه با توجه به وضعيت زندگي در شهر ها استفاده از فريزر تقريباً ضروري به نظر مي رسد، ليكن به دليل كاهش قدرت خريد خانوارها درصد بهره مندي آنها از محصول ياد شده نسبت به يخچال كمتر بوده، ضمن اين كه «يخچال فريزر» با كاربرد دوگانه اش كم كم جايگزين فريزر شده است.
طبق آمار موجود ميزان فروش شركت ها از رابطه اي مستقيم با ميزان ارزبري و به عبارت دقيق تر استفاده بيشتر از مواد اوليه خارجي برخوردار بوده است به طوري كه در سال گذشته بيشترين ميزان توليد و فروش به شركت هاي لوازم خانگي پارس و آزمايش مربوط مي شد كه بيشترين ارزبري را در توليدات خود داشتند.
اين امر مي تواند حاكي از رويكرد خانوارهاي ايراني به استفاده از محصولات منطبق با فناوري روز باشد.
زيرا در حال حاضر به طور مثال در بخش توليد كمپرسور تنها يك شركت فعال در كشور وجود دارد كه از فناوري بسيار قديمي بهره مي برد و به همين دليل به اجبار فقط با نيمي از ظرفيت، به فعاليت خود ادامه مي دهد.
متأسفانه كم توجهي توليدكنندگان داخلي به مقوله كيفيت و همچنين واردات غيرقانوني موجب شده از مجموع ۲۶۴ واحدي كه تا سال ۷۸ مجوز توليد پخچال و فريزر را دريافت كرده اند فقط ۹۰ شركت بتواند به حيات خود در عرصه اين صنعت ادامه دهند و مابقي تعطيل شده اند. پيش بيني مي شود با ادامه روند واردات غيرقانوني يخچال و فريزر در آينده تعداد ديگري از واحدهاي موجود داخلي به صف واحدهاي توليدي تعطيل شده بپيوندند.