ماهي هاي مركب غول آسا حتي در حال نبرد با نهنگ هاي بالغ هم ديده شده اند. سال ۱۹۶۵ يك صياد نهنگ يك ماهي مركب را در حال نبرد با يك نهنگ اسپرم ۴۰ تني ديده است كه البته اين مبارزه برنده اي نداشت.
نوامبر سال ۱۸۶۱
كشتي فرانسوي آلكتون در آب هاي جزاير قناري مشغول گشت زني است.
خدمه كشتي چيز غيرعادي روي آب مي بينند موجود عجيبي شبيه يك هيولاي دريايي با بازوهاي متعدد و دم بلند. او را هدف مي گيرند و با توپ و تفنگ به سمت آن شليك مي كنند. جانور عجيب در هم مي پيچد حالا ديگر كشتي آنقدر به او نزديك بود كه خدمه بتوانند با نيزه هاي مخصوص صيد نهنگ به بدن او بزنند.
سرانجام كمندي به طرف هيولا انداخته مي شود و به دم حيوان مي پيچد. سعي مي كنند هر طور شده آن را به روي عرشه بياورند. اما كمند كه در اثر كشش، بيش از حد محكم شده، دم هيولا را قطع مي كند و جثه بزرگ حيوان به قعر آب مي رود. اما دم او بالا كشيده مي شود و كاپيتان آن را به كنسولگري فرانسه در تنريف اسپانيا مي برد. دم به همراه گزارش به آكادمي علوم فرانسه فرستاده مي شود.
اما اين گزارش به باد تسمخر گرفته شده و هيچ يك از دانشمندان آن را جدي نمي گيرند و وجود چنين حيواني را باور نمي كنند و يكي از اعضاي اين آكادمي اين گزارش را مغاير قوانين طبيعي مي خواند.
به هر حال چه خلاف طبيعت و چه غير از آن، اين موجود توسط آلكتون ديده شده بود و امروز ما به آن ماهي مركب غول آسا مي گوييم.
اين موجود از جنس آركيتوتيس بوده و وجود دارد، گرچه اطلاعات دقيقي از رفتار آن به دليل زندگي در اعماق آب ها در دسترس نيست.
ماهي مركب غول آسا جانور نرم تن و گوشتخواري است، با بدن بلند و دوكي شكل. دهان منقار مانندش آدم را ياد طوطي مي اندازد اما اينقدر قوي است كه مي تواند يك كابل فلزي را قطع كند. ۵ جفت بازو هم در اطراف دهان دارد كه يك جفت از آنها به منظور گرفتن غذا و انتقال آن به دهان، باريك و بلند شده است.
درست در پشت دهان چشم ها قرار دارند. اين چشم ها ۱۸ اينچ (حدود ۴۵ سانتي متر) قطر دارند يعني بزرگترين چشم ها در قلمرو حيوانات.
سيستم حركت ماهي هاي مركب مثل جت است. آب توسط يك مجرا با فشار از بدن موجود خارج شده و آن را به جلو مي راند.
افسانه كاركن كه ماجراي هيولايي وحشتناك است كه مي توانسته يك كشتي را زير آب بكشد ظاهرا بر مبناي همين ماهي مركب غول آسا ساخته شده است.
بزرگ ترين ماهي مركبي كه تاكنون اندازه گيري شده، دوم نوامبر ۱۸۷۸ در تيمبل تيكل كشف شد، سه ماهي گير كه چندان هم از ساحل دور نبودند، ناگهان متوجه توده شناوري مي شوند كه به نظر مي رسد بقاياي يك كشتي شكسته باشد. وقتي نزديك تر شدند ماهي مركب غول آسايي را در اطرافشان شناور يافتند كه احتمالا رو به مرگ بوده. آنها با كمك لنگر جانور را كه هنوز زنده بود با خود كشيده و به يك درخت بستند و وقتي آب در اثر جزر فروكش كرد با موجود غول پيكري مواجه شدند كه ۲۰ فوت (برابر ۶ متر و ۶۰ سانتي متر) طول بدن يعني از دم تا نوك منقار درازا داشت و طول شاخك هايش به ۳۵ فوت (۱۱ متر و ۵۵ سانتي متر) مي رسيده است. نوك شاخك ها با اعضاي مكنده ۴ اينچي (۶/۹ سانتي متر) احاطه شده بوده است.
آنها اين موجود غول آسا را تكه تكه كرده و به عنوان غذا به سگ ها دادند ماهي مركب غول آسا بنا بر اظهار شاهدان عيني حتي با وال ها وارد جنگ مي شوند. در اكتبر ۱۹۶۶ دو تا از نگهبان هاي فانوس دريايي دينچر پونيت آفريقاي جنوبي يك بچه نهنگ را كه مورد حمله يك ماهي مركب غول آسا قرار گرفته بود ديدند. يك ساعت و نيم تمام هيولا به بدن بچه نهنگ چسبيده بود تا او را از پا در بياورد. در حالي كه نهنگ مادر بي دفاع و مستاصل صحنه را تماشا مي كرد، نهنگ كوچك هر ۱۰ تا ۱۲ دقيقه خود را بالا مي كشيد و با خارج كردن آب از سوراخ روي سر نفس مي گرفت ولي دوباره ماهي مركب غول آسا او را به زير آب مي كشيد سرانجام ماهي مركب دلسرد شد اما بچه نهنگ ديگر به روي آب نيامد.
ماهي هاي مركب غول آسا حتي در حال نبرد با نهنگ هاي بالغ هم ديده شده اند. سال ۱۹۶۵ يك صياد نهنگ يك ماهي مركب را در حال نبرد با يك نهنگ اسپرم ۴۰ تني ديده است كه البته اين مبارزه برنده اي نداشت. بعد از مدتي نهنگ را يافتند كه شاخك هاي ماهي مركب به دور گلويش پيچيده شده بود و پس از بررسي ماهي مركب را در داخل شكم نهنگ يافتند.
نهنگ هاي اسپرم معمولا ماهي هاي مركب را صيد مي كنند و به نظر مي رسد كه اين درگيري ها حاصل حمله نهنگ به ماهي هاي مركب باشد كه البته ماهي مركب به اين سادگي ها تصميم ندارد طعمه نهنگ شود.
برانسويك يك تانكر هزار و ۵۰۰ تني نيروي دريايي سلطنتي نروژ، در دهه ۱۹۳۰ دست كم سه بار مورد حمله ماهي مركب غول آسا قرار گرفت و در هر سه مورد ماهي مركب خود را به يك طرف كشتي كشيده، با آن حركت مي كند و سپس ناگهان چرخيده، وارد كشيده شده و شاخك هاي خود را به دور بدنه كشتي مي پيچد. اما او نمي داند كه اين كار او را به كام مرگ خواهد كشيد چرا كه حيوان بعد از مدتي كوتاه توانايي نگه داشتن خود را روي بدنه فلزي كشتي از دست داده ليز خورده و روي ملخ هاي توربين هاي كشتي مي افتد. شايد ماهي هاي مركب كشتي را يك نهنگ تصور مي كرده اند. پس در اين صورت هميشه نهنگ ها آغازكننده نبرد نيستند.
متاسفانه براي محققان و خوشبختانه براي بقيه، ماهي هاي مركب غول آسا با انسان ها برخورد نمي كنند. اينطور به نظر مي رسد كه ماهي هاي مركب در اعماق آب ها زندگي مي كنند.
آنها مجبور به اين كارند چرا كه با كم شدن عمق، دماي آب بالا رفته و دماي خون ماهي هاي مركب هم بالا مي رود و قابليت حل كردن اكسيژن افت پيدا مي كند و با ادامه اين روند ماهي هاي مركب غول آسا خفه مي شوند.
همچنين بر مبناي تحقيقات دكتر مالكوم كلارك از اتحاديه زيست شناسي دريايي به نظر مي رسد كه درجه حرارت بر روي مكانيزم شناوري ماهي هاي مركب هم تاثير مي گذارد و ظاهرا اگر به روي آب بيايند ديگر قادر به بازگشت نخواهند بود.
بنابراين چندان عجيب نيست كه اغلب ماهي هاي مركب به گل نشسته در محل به هم رسيدن دو جريان اقيانوسي ديده شوند چرا كه يكي سرد و ديگري گرم است و ماهي مركب ناگهان خود را در آبي بيش از حد تحمل گرم مي يابد.
تلاش هاي زيادي براي كسب اطلاعات بيشتر از نحوه زندگي ماهي مركب غول آسا صورت گرفت اما هيچ يك موفق نبود چرا كه اعماق اقيانوس ها به اين راحتي در دسترس نيست. كلاير روپر براي تهيه عكس از عادات و طبيعت زندگي ماهي هاي مركب كار جالبي انجام داد. او سعي كرد با استفاده از نهنگ هاي اسپرم اين كار را انجام دهد.
او يك دوربين اتوماتيك را به پشت نهنگ وصل كرد. لنز اين دوربين همراه با حركت بيني حيوان تغيير جهت مي داد.
او اميدوار بود كه وقتي نهنگ براي شكار به اعماق آب مي رود دوربين بتواند لحظاتي از شكار را ثبت كند. اين دستگاه طوري طراحي شده بود كه بعد از چند ساعت از بدن حيوان جدا شده و به سطح آب بيايد بدين ترتيب دوربين را از آب گرفته و تصاوير را بررسي كند.
اما متاسفانه به رغم تمام تلاش ها و عكس هاي زيبايي كه از نهنگ ها گرفته شده بود هيچ تصويري از ماهي مركب غول آسا وجود نداشت.
اين سوال هميشه وجود داشته كه يك ماهي مركب تا چه اندازه رشد مي كند. برآوردهايي كه بر اساس قطعات يافته شده از بدن ماهي مركب در شكم نهنگ ها انجام گرفته حاكي از آن است كه طول بدن آن تا ۱۰۰ فوت (حدود ۳۳ متر) مي رسد.
اگرچه گزارشات غيرموثقي درباره بزرگتر بودن جثه اين حيوان وجود دارد.
يك شب در خلال جنگ جهاني دوم يك كشتي ماهي گيري نيروي دريايي انگلستان در حوالي جزاير مالديو در اقيانوس هند لنگر انداخته بود. يكي از خدمه كشتي كه تنها روي عرشه مشغول ماهي گيري بود ناگهان چيزي را در آب مشاهده كرد، او مي گويد: «وقتي با دقت نگاه كردم، دايره اي سبزرنگ در محدوده نور چراغ ديده مي شد.
ناگهان متوجه شدم كه اين كره كدرسبز، يك چشم است. سطح آب به واسطه وجود اين موجود متلاطم بود. كم كم متوجه شدم كه به يك ماهي مركب غول آسا خيره شده ام.»
او طول كشتي را طي كرد تا به انتهاي دم و شاخك هاي اين موجود رسيد كشتي بيش از ۱۷۵ فوت طول داشت.
ترجمه: عليرضا آشوري