سعيده امين
اين مي تواند اولين و حتي آخرين قرعه كشي يك خودرو ۲۰۰ ميليون توماني در ايران باشد. حداقل طي چند سال آينده، چه خبرها حكايت از آن دارد كه مجمع بانك داران اختصاص جايزه بنز الگانس را ممنوع كرده اند اما ماجراي اين يك دستگاه الگانس هم حكايت هايي دارد و شايد حتي جنجال هاي ايجاد شده مسوولان شركت بنز را به وسوسه بيندازد كه اين بنز را خريده و در موزه اي نگهداري كنند. به راستي اين الگانس بخت برگشته چگونه سر از يك بانك درآورده و چرا اين بانك الگانس را انتخاب كرد.
بنز الگانس چيزي نيست كه به خاطرش شهروندان زحمت رفتن به بانك و سپرده گذاري را براي قرعه كشي بزرگ به خود ندهند. اين خودروي با ابهت كه تاكنون فقط مركب ماموران نيروي انتظامي و بعضا نعشكش برخي از متوفيان سعادتمند بوده است حالا مي رود به عنوان وسوسه انگيزترين جايزه در تاريخ قرعه كشي بانكي كشور باشد تا سوئيچ طلايي خود را به دست خوش اقبال ترين سپرده گذاري بانكي بسپارد.
استقبال لوكس
درست از زماني كه يكي از بانك ها تبليغات پرطمطراق خود را از سيماي جمهوري اسلامي در مورد اين جايزه ويژه به نمايش گذاشت در برخي از شعبات اين بانك جاي سوزن انداختن نبود چون كه همه مي خواستند در اين مسابقه شانس، برنده باشند. واقعيت اين است كه هيچ كس در ابتدا خبر نداشت كه ۶ ميليون نفر براي دريافت اين بنز ۲۰۰ ميليون توماني با هم رقابت مي كنند تا شانس خود را براي پل زدن به طبقه لوكس جامعه بيازمايند.
يك دستگاه بنز الگانس، ۵ دستگاه ماكسيما و ۲۰۰ دستگاه پژو ۲۰۶ جايزه اي بود كه شايد هيچ شهروندي را ياراي صرفنظر كردن از آن نباشد. ناگهان ۸۷درصد بر ميزان سپرده گذاري هاي اين بانك افزوده شده. اين ميزان نسبت به رشد ۲۳درصدي سپرده گذاري در بانك مركزي بسيار چشمگير است.
استقبال مردم از اين دوره قرعه كشي بي سابقه بود. تنها در مدت ۴۰ روز، مانده حساب قرض الحسنه بانك مورد نقد از مبلغ ۳۶۶۱ ميليارد ريال در پايان اسفندماه سال ۸۲ به رقم ۵۸۰۰ ميليارد ريال تا پايان هشتم ارديبهشت ماه افزايش يافت و در نهايت ۱۰ ارديبهشت روز پاياني سپرده گذاري مجموع مانده حساب به ۶۲۰۰ ميلياردريال رسيد.
رئيس اداره بازاريابي و مديريت طرح قرض الحسنه هاي اين بانك در مورد اختصاص چنين جايزه اي مي گويد: «هدف بانك جذب سپرده ها بر اساس دستورالعمل بانك مركزي است. طبق اين دستورالعمل هرچه مبلغ مانده بالاتر باشد رقم جوايز نيز بالاتر است. يعني ۲ درصد كل سپرده ها بايد به صورت جايزه در اختيار سپرده گذاران قرار گيرد. از طرفي نيز در اين قرعه كشي ها بايد ۵ درصد كل سپرده گذاران برنده شوند يعني از هر ۶ ميليون نفر بايد به ۳۰۰ هزار نفر جايزه اختصاص يابد.» وي مبلغ جايزه در نظر گرفته شده براي اين تعداد را در دوره بيست و چهارم قرعه كشي ۶۷ ميليارد ريال اعلام كرد كه بنز الگانس به مبلغ حدود ۲۰۰ ميليون تومان نيز جزو اين جوايز است.
اوج حساسيت
بعد از اقدام اين بانك سروصداي بسياري از اقصي نقاط حوزه اقتصادي دولت بلند شد. حساسيت در مورد اين بنز نگون بخت چنان بالا گرفت كه عده اي از كارشناسان با طرح سوالات گوناگون سعي در تجزيه و تحليل اين اقدام كردند. سوالاتي از اين قبيل كه با توجه به محدوديت واردات خودرو، اين بانك اين بنز را از كجا آورده است؟ آيا جايزه قرار دادن الگانس حاصل يك توافق تبليغاتي ميان بانك و شركت آلماني بنز است؟ و آيا اساسا انتخاب يك جايزه كلان در قرعه كشي ها منجر به افزايش سپرده گذاري ها خواهد شد؟
تبليغ نكرديم
يك مقام مسوول بانك مركزي با طرح اين سوال كه اين بانك بنز مزبور را از كجا تهيه كرده است يادآور مي شود: «شركت بنز آلمان به صورت سرمايه گذاري ۵۰ درصد طرف آلماني و ۵۰ درصد طرف ايراني به صورت مشترك براي توليد بنز سواري و ايران خودرو قرارداد بسته و توليد بنزسواري با تيراژ ۳۰۰۰ دستگاه از پاييز آغاز خواهد شد.»
به گفته مجيد قاسمي اين قراداد بهمن ماه امضا شد و توليد اين خودرو بر عهده ايران خودروديزل و خدمات پس از فروش آن برعهده كارخانه بنز است.
اما رئيس اداره بازاريابي اين بانك هرگونه توافق اين بانك با ايران خودرو ديزل و كارخانه بنز الگانس را رد كرده و مي گويد: «اين بنز طبق يك روال بسيار معمولي از يك نمايشگاه اتومبيل واقع در ميدان تختي در خيابان شهيد بهشتي خريداري شده است و هيچگونه تسهيلاتي نيز براي خريد اين خودرو دريافت نشده است.»
چندي پيش در جريان مسابقات ورزشي، رئيس جمهوري مجوز ورود اتومبيل توسط ورزشكاران را به تعداد هركدام صادر كرد كه برخي از اين خودروها در بازار به فروش رسيد. هر ورزشكار مجاز بود بدون پرداخت عوارض گمرك يك دستگاه الگانس و يا هر خودروي ديگري وارد كند.
به نظر مي رسيد كه به اين صورت بود كه الگانس در برخي نمايشگاه هاي اتومبيل سردرآورد.
مشتري، اصل اول
مدتهاست كه بانك هاي كشور براي جذب سرمايه ها مقادير زيادي از جوايز را به اتومبيل، آپارتمان و يا سكه اختصاص مي دهند. اما هرگز اين جوايز به ۲۰۰ ميليون تومان نرسيده بود. از طرفي بحث بر سر اين كه آيا جوايز عمده تمايل سپرده گذاران را كمتر يا بيشتر مي كند، هنوز ادامه دارد.
جمشيد پژويان اقتصاددان معتقد است: «اگر اختصاص چنين جوايزي افزايش حجم اعتبارات را به دنبال داشته باشد مي تواند نتايج مثبتي هم داشته باشد اما اين جوايز سپرده هاي مردم را در كوتاه مدت جلب مي كند اما به دليل نبود امنيت و عدم اطمينان در بين مردم چنين تبليغاتي ناكارآمد باقي مي ماند.»
همچنين مجيد قاسمي كارشناس اقتصاد مي گويد: «اختصاص جوايزي در اين سطح براي حساب قرض الحسنه و رواج انگيزه هاي مادي در سطح بالا مغاير با سياست هاي اقتصاد ملي است كه تشويق به توليد داخل مي كند. اين روند اقتصاد ملي را تضعيف و مغاير با شئونات مديريت اقتصادي است.» اما مسوولان بانك فوق معتقدند كار بانك جلب مشتري است. تكريم ارباب رجوع و اصالت دادن به او از روش هاي قديمي جلب سپرده گذاري در بانك ها است و كار تازه اي هم نيست.
آنچه مسلم است ميزان سپرده گذاري به ۸۷ درصد رسيده است كه اين در مقايسه با ارقام قبلي بسيار چشمگير است.
نايب رئيس كميته تحقيق و تفحص خودرو در مجلس نيز درباره انتخاب الگانس به عنوان جايزه ويژه اين بانك گفت: «به طور كلي بانك ها براي جذب نقدينگي مردم، ايجاد سرمايه و گسترش فعاليت هاي توليدي، تجاري و بازرگاني راهكارهاي مختلفي را دنبال مي كنند تا بتوانند انگيزه لازم را براي سرمايه گذاري و سپرده گذاري مردم فراهم كنند.»
توكلي طلب نماينده اردستان در مجلس ششم مي افزايد: «انگيزه اين اقدام ايجاد تمايل بيشتر سپرده گذاران است كه البته ساير بانك ها نيز از مدل هاي داخلي استفاده مي كنند و درصدد هستند تا با اين روش سرمايه بيشتري را براي سپرده گذاران فراهم كنند.»
تابوي تبليغ
در كشور ايران واژه «تبليغ» هنوز داراي بار معنايي منفي است. بسياري از كارشناسان اقتصادي نيز حتي تبليغ را ادامه روند دروغ و حيله گري در فروش اجناس خود مي دانند. در مورد اين الگانس نيز موضوع بر همين منوال است. برخي از آنان اين عمل را تبليغ خودرو الگانس مي دانند. بنز الگانس در ايران نيازي به تبليغ ندارد. بنز در تمام بازارهاي جهان شناخته شده و معتبر است.
حساب بدون سود
حساب قرض الحسنه از جمله حساب هايي است كه به دليل عدم اختصاص سود به سپرده عموما كمتر مورد استقبال شهروندان قرار مي گيرد. لذا صاحبان بانك ها با برگزاري مراسم قرعه كشي و اختصاص جوايز متعدد سعي در تشويق مردم براي سپرده گذاري مي كنند. در واقع ۲ درصد از سود بانكي كه در حساب هاي جاري به حساب سپرده گذار واريز مي شود در حساب قرض الحسنه به صورت جايزه به سپرده گذاران اهدا مي شود. شايد به همين دليل است كه رقابت ميان بانك ها بر سر برگزاري مراسم قرعه كشي و جذب سپرده هاي بيشتر روز به روز افزايش مي يابد.
روز موعود
مراسم قرعه كشي بنز الگانس قطعا ديدني خواهد بود و قيافه كسي كه اين بنز را به نام خود مي برد ديدني تر. به شرطي كه به« حكايت آن مرد خوشبخت »دچار نشود.