مادراني كه دچار بيماري هاي لثه هستند اغلب كودكاني زودرس با كاهش وزن به دنيا مي آورند
توجه كنيد كه صدمات وارده به جنين در حالت درد شديد يا عفونت به مراتب بيشتر از انجام يك يا چند راديوگرافي با استفاده از حفاظ است 
حتما شما هم اين ضرب المثل راشنيده ايد كه هر بارداري باعث از دست رفتن يك دندان مادر مي شود. ضرب المثل هاي ايراني هم هميشه ريشه در واقعيت دارند. متاسفانه بارداري به سادگي دندان ها و بافت هاي نگهدارنده آنها را تخريب مي كند.
از قديم الايام هميشه ترس مزمني از درمان هاي دندانپزشكي در جامعه ايراني وجود داشته است و وقتي قضيه به خانم هاي باردار تعميم پيدا مي كند اين ترس ابعادي وحشتناك بخود مي گيرد. حتما شنيده ايد يا ديده ايد كه بسياري از مادران باردار از ترس آسيب رسيدن به جنين حاضر نيستند به دندانپزشك مراجعه كنند و وقتي علت اين ترس را سوال كني، همه به راديوگرافي، اشعه، درد ناشي از جراحي، داروهاي بي حسي و غيره اشاره مي كنند. ولي اين توجيهات صددرصد غلط و ناشي از همان ذهنيت ناصحيح نسبت به درمان هاي دندانپزشكي است.
از سوي ديگر بارداري گرچه يك وضعيت طبيعي است، اما مراقبت هاي خاصي كه بايد از مادر باردار به عمل آيد مشابه مراقبت هاي خاص بيماران است. بنابراين در كتب پزشكي با بارداري مشابه يك بيماري برخورد مي شود. طبيعتا هر بيماري كه بخواهد تحت درمان هاي دندانپزشكي باشد بايد تحت مراقبت هاي خاصي قرار گيرد. شايعترين مسايل و مشكلات دندانپزشكي خانم هاي باردار جراحي و درمان هاي اورژانس، راديوگرافي، لقي و ناراحتي هاي لثه( پريودونتال) است.
استاد دكتر مسعود يغمايي متخصص جراحي دهان و فك و صورت از آمريكا و عضو هيات علمي دانشكده دندانپزشكي دانشگاه شهيد بهشتي مي گويد:« متاسفانه ذهنيت غلطي در جامعه ما وجود دارد. هنگام درمان هاي دندانپزشكي جامعه مي تواند تقصير را به گردن كسي بيندازد. اگر كسي درد شديدي داشته باشد ولي آن را درمان نكند و اين درد باعث بروز عوارضي شود يقه كسي را نمي گيرند اما اگر يك دندانپزشك اين درد شديد را ساكت كند و فرضا جنين دچار مشكلي شده كه ربطي هم به درمان دندانپزشكي نداشته باشد ولي باز هم همه دندانپزشك را متهم مي كنند. خيلي از اوقات بيمار مشكلات ساده اي دارد اما فشار و حرف هاي اطرافيان ذهنيت غلطي را براي بيمار ايجاد كرده كه آن مشكل ساده را برطرف نمي كند و اين مشكل يك مرتبه حاد و وخيم مي شود.»
دكتر يغمايي در مورد درمان هاي جراحي در خانم هاي باردار مي گويد:« براي جراحي در يك خانم باردار بايد چند نكته مد نظر قرارگيرد. يكي اينكه اين چندمين بارداري است و آيا در بارداري هاي قبلي مشكلي وجود داشته يا خير. فرض كنيد اگر سومين بارداري خانمي باشد كه وضع حمل بدون مشكلي داشته احتمال خطر كاهش مي يابد، ولي خانمي كه سابقه سقط جنين دارد بايد با دقت خيلي بيشتر درمان شود. در اين موارد حتما بايد با متخصص زنان مشورت شود نكته ديگر اينكه دندانپزشك و اطرافيان بايد استرس بيمار را به حداقل ممكن كاهش دهند. محيط كار بايد آرام و بدون ازدحام باشد. »دكتر يغمايي مي افزايد: «بايد ابتدا دقت كنيم كه جراحي هاي مورد نظر را مي توانيم به تعويق بيندازيم يا خير. اگر كارelective يا انتخابي است صبر مي كنيم اما اگر بيمار دچار يك مشكل اورژانس باشد مثلا دندان درد، نمي توانيم چهار ماه بعد درمان كنيم چون درد، براي مادر و جنين بيشتر خطرناك است تا در مان دندانپزشكي.»
اورژانس ها
حال اين سوال مطرح مي شود كه چه مواردي اورژانس هستند و بايد سريع و بدون فوت وقت درمان شوند. دكتر يغمايي مي گويد: «عفونت، درد و تروما( آسيب و صدمات) اورژانس هايي هستند كه بايد فورا درمان شوند وگرنه عوارض آنها خطرات به مراتب بيشتري را براي مادر و جنين ايجاد مي كند اما اگر بيمار مي خواهد ايمپلنت بگذارد يا رينوپلاستي كند يا يك موكوسل روي لب پايين اش ايجاد شده مي توان و بايد آنها را تا بعد از وضع حمل به تعويق انداخت.»
به طور كلي بارداري به سه دوره سه ماهه تقسيم مي شود. حياتي ترين و خطرناك ترين دوره سه ماهه اول است كه جنين تازه تشكيل شده است سه ماهه دوم از جهت ريسك سقط جنين يا صدمه به آن  ايمن ترين دوره است. اواخر سه ماهه سوم نيز دوره حياتي و پرخطري است و احتمال بروز حادثه براي جنين بالاست. بر مبناي اين تقسيم بندي تا حدودي مي توان وضعيت پزشك و بيمار را در هر دوره زماني حدس زد. دكتر يغمايي مي گويد:« بيشتر مشكلات در سه ماهه اول اتفاق مي افتد. ۲۰ تا۳۰ درصد سقط هاي خود به خود در سه ماهه اول است اواخر سه ماهه سوم هم دوره بسيار خطرناكي است در برخي از موارد هم بيمار نسبت به باردار بودن يا نبودن خود مشكوك است در اين موارد چون در اوايل سه ماهه نخست قرار مي گيريم ترجيحا بهتر است تا تعيين قطعي بارداري، درمان را در صورت امكان به تعويق بيندازيم.»
اصولا دندان درد دراثر پوسيدگي وعفونت بافت هاي داخل ريشه دندان شايعترين اورژانس دندانپزشكي است. دكتر عباس دلوراني عضو هيات علمي بخش اندودونتيكس دانشكده دندانپزشكي دانشگاه آزاد درمورد درمان هاي اورژانس در خانم هاي باردار معتقد است:«درمان هاي اورژانس دندانپزشكي در خانم هاي باردار از مواردي است كه مي توان از بروزشان جلوگيري كرد. بهتر است مادر قبل از باردار شدن نسبت به درمان مشكلات دندانپزشكي اقدام كند تا در خلال دوران بارداري نيازي به درمان نباشد و امكان وقوع اورژانس دندانپزشكي به حداقل برسد. اما اگر اورژانسي پيش آمد در صورتي كه در سه ماه اول بارداري باشد تا حد امكان بايد از گرفتن راديوگرافي پرهيز كرد و بر مبناي اطلاعات كلينيكي تشخيص و درمان صورت گيرد. اين درمان در حد رفع مشكل اورژانس مثلا درد بيمار است. در سه ماهه دوم مشكل خاصي وجود ندارد و با نظر متخصص زنان مي توان بدون مشكل، درمان كامل براي بيمار انجام داد. در سه ماهه سوم راديوگرافي كمتر مي تواند مشكل ساز باشد، ولي درمان بايد صرفا محدود به حل مشكل اورژانس بيمار باشد و بعد از وضع حمل درمان كامل شود.»
دكتر دلوراني اضافه مي كند: «درمان اورژانس، حال هر اورژانسي، بايد تحت بي حسي كامل و عميق انجام شود.» اما داروهاي بي حسي كه در دندانپزشكي استفاده مي شود باعث ترس بسياري ازخانم هاي باردار مي شود كه مبادا اين داروها براي جنين مضر باشد و اثرات سويي به دنبال داشته باشد. به همين دليل اغلب دندانپزشك با اين سوال مادر و اطرافيان او روبه رو مي شود كه آيا اين داروي بي حسي براي جنين مضر است يا خير؟ دكتر يغمايي مي گويد: «رايج ترين داروي بي حسي دندانپزشكي ليدوكائين همراه با آدرنالين است كه ساليان سال است مصرف مي شود و بي عارضه بودن آن ثابت شده است. توصيه براين است كه داروهاي جديد ترجيحا مصرف نشوند چون هنوز عوارض احتمالي آنها مورد بررسي دقيق قرار نگرفته است. آدرنالين موجود در داروي بي حسي هم با توجه به حجم بسيار اندك آن عملا عارضه اي ايجاد نمي كند.»
آدرنالين ماده اي است كه از غده فوق كليوي در پاسخ به اضطراب، استرس، ترس، هنگام ورزش و فعاليت هايي نظير دويدن و فرار و ... ترشح مي شود. دكتر يغمايي در مورد تشابه عملكرد اين ماده در كارپول هاي بي حسي و هورمون مذكور توضيح مي دهد: «ببينيد؛ آدرنالين در پاسخ به استرس در بدن ايجاد مي شود. اگر بيمار درد داشته باشد آدرناليني معادل ۳۰۰ ميكروگرم يا حتي بالاتر در بدن ترشح مي شود در صورتي كه بعد از تزريق يك كارپول داروي بي حسي فقط يك واحد آدرنالين وارد بدن مي شود. طبيعتا كنترل درد و بي حسي خوب كاملا ارجحيت دارد.»
يكي از اورژانس هايي كه درمان فوري و سريع را طلب مي كند تروماهاي وارد به فك و صورت است كه ممكن است باعث شكستگي استخوان هاي فك و صورت شوند. عفونت هاي وسيع كه امكان دارد در اثر بي توجهي بيمار نسبت به درمان اوليه يك عفونت ساده ايجاد شده باشند، هم به مداخله سريع و فوري جراحي نياز دارند. دكتر يغمايي مي گويد: «گاهي به دليل تروماي شديد يا عفونت وسيع ما حتي ناچاريم بيمار را در بيمارستان بستري كرده و تحت بيهوشي عمومي جراحي كنيم. در اينجا مساله اصلي اين است كه در درجه اول بايد جان مادر را نجات دهيم اما در عين حال بايد سعي شود تا سر حد ممكن به جنين هم آسيبي وارد نشود. درست است كه هنگام بيهوشي داروهاي متعددي به بيمار تزريق مي شود كه عوارض خاص خود را دارند ولي بزرگترين مشكل بيهوشي احتمال نرسيدن اكسيژن به جنين است كه چه در حين عمل و چه هنگام ريكاوري ممكن است اتفاق بيفتد. چنين كاري كاملا يك كار تيمي است كه با حضور متخصص زنان، متخصص داخلي، متخصص بيهوشي و جراح فك و صورت انجام مي شود. به هر حال بايد توجه داشت كه هيچ درماني بي عارضه نيست.»
دكتر يغمايي در مورد داروهايي كه به طور رايج در دندانپزشكي براي كنترل درد يا عفونت تجويز مي شوند مي گويد: «برخي داروها مثل پني سيلين و آموكسي سيلين و استامينوفن را بدون مشكل مي توانيم تجويز كنيم. آسپرين را حتي در سه ماهه دوم مي توان مصرف كرد. آرام بخش ها مثل ديازپام، ايبوپروفن و اسيدمفناميك را نبايد در دوران بارداري مصرف كرد. اين را بايد مد نظر قرار داد كه تا سر حد امكان نبايد دارو تجويز كنيم و اگر واقعا نياز بود براي خانم باردار دستور مصرف دارو بدهيم، در نهايت دندانپزشك بايد حساب كند كه در مقابل ريسك عوارض جانبي تجويز دارو چه چيز مثبتي به دست مي آيد. مشورت با متخصص زنان بيمار هم اكيدا توصيه مي شود.»
هيولاي اشعه ايكس 
بي ترديد بزرگ ترين ترس خانم هاي باردار از دندانپزشكي مربوط به راديوگرافي است. اگر نوزادي با نقص به دنيا بيايد تمام تقصيرها و كاسه و كوزه ها بر سر دندانپزشكي خراب مي شود كه يك راديوگرافي از مادر گرفته است. دكتر محمدامين توكلي متخصص راديولوژي دهان و فك و صورت، دانشيار و مدير گروه بخش راديولوژي دانشكده دندانپزشكي دانشگاه شهيد بهشتي در مورد اين ترس شايع توضيح مي دهد: «بر اساس اعداد و ارقام معتبري كه در كتب مرجع وجود دارند دوز جذبي بيمار در راديوگرافي هاي دهان و دندان بسيار پايين است. در ضمن به علت انجام اين راديوگرافي ها در محدوده سر و گردن و فاصله اين محدوده تابشي با محل قرارگيري جنين، دوز جذبي در ناحيه رحم كمتر خواهد بود. انجام راديوگرافي دنداني در موارد اورژانس نبايد نگراني و وحشت در مادران باردار و خانواده آنها ايجاد كند. شايد جالب باشد كه بگويم مقدار اشعه رسيده به بيمار از منابع طبيعي كه همه ما همه روزه و بدون توجه در معرض آنها هستيم مي تواند خيلي بيشتر از اين راديوگرافي ها باشد. منابعي مثل پرتوهاي كيهاني، پرتوهاي ناشي از خاك و مصالح ساختماني و وسايل صنعتي و ... البته اين دليل نمي شود كه بي دليل راديوگرافي بگيريم. ما موظفيم با گرفتن حداقل راديوگرافي ميزان دوز بيمار را هر چه كوچك تر كنيم. در اين مورد استفاده از دستگاه هاي مطلوب با فاكتورهاي ايمني لازم، فيلم هاي سريع و استفاده بدون استثنا از پيشبندهاي سربي توصيه مي شود.» دكتر امين توكلي مي افزايد: «به همكاران دندانپزشك توصيه مي كنيم فقط در صورت نياز اقدام به گرفتن راديوگرافي كنند.»
اما از دانستن يك مساله علمي نبايد ترسيد. واقعا جذب بيش از حد اشعه چه عوارضي براي جنين به دنبال دارد؟ دكتر امين توكلي ابتدا نكته جالبي را خاطرنشان مي سازد: «بايد توجه داشت كه تمام آمارهايي كه ما در اختيار داريم مربوط به بمباران هاي هسته اي و كاربرد اشعه ايكس در صنعت است.» دكتر امين توكلي مي افزايد: «به هر حال اشعه بيش از حد در روزهاي اول بارداري منجر به مرگ جنين مي شود كه اغلب كشف نشده باقي مي ماند. حساس ترين دوره تاثير اشعه بر جنين بين روزهاي ۱۸ تا ۴۵ است كه اندام هاي جنين در حال تشكيل شدن هستند. شايع ترين آثاري كه در جنين هاي زمان بمباران هيروشيما بررسي شد عبارت بودند از: ميكروسفالي و عقب ماندگي ذهني؛ بقيه اختلالات شامل سايز كوچك جنين در هنگام تولد، مشكلات بينايي و ناهنجاري هاي جنسي و اسكلتي هستند. حساسترين زمان تابش اشعه از نظرصدمات مغزي بين هفته هاي ۸ تا۱۵ بارداري است.» دكتر امين توكلي مجددا تاكيد مي كند كه اين آمارها مربوط به مسايل غير دندانپزشكي است. او مي افزايد: «به دليل دوز بسيار كم در راديوگرافي تشخيصي دندانپزشكي، آماري كه حاكي از اثرات تخريبي در جنين به دليل راديوگرافي هاي دنداني باشد گزارش نشده است» دكتر امين توكلي درمورد حداكثر دوز اشعه مجاز مي گويد:« حداكثر دوز مجاز براي جنين كه طي آن هيچگونه عوارض شناخته شده اي رويت نشده ۵/۰ ميلي سيورت در ماه بعد از تشخيص قطعي حاملگي است. در درمان هاي دندانپزشكي حداقل دوزي كه در انجام يك راديوگرافي پري اپيكال به بيمار مي رسد ۲۱۷ ميلي رنتگن در محل ورود اشعه است كه از اين ميزان تنها يك ده هزارم كه معادل ۰۲/۰ ميلي رنتگن به جنين مي رسد كه همين مقدار اندك هم با استفاده از پوشش هاي سربي براي بيمار تا ۹۰ درصد تقليل مي يابد. پس مي بينيد كه راديوگرافي در دوره بارداري منع تجويز ندارد دكتر امين توكلي صحبت هاي دكتر يغمايي و دكتر دلوراني را به اين شكل تاييد مي كند: «توجه كنيد كه صدمات وارده به جنين در حالت درد شديد يا عفونت به مراتب بيشتر از انجام يك يا چند راديوگرافي با استفاده از حفاظ است. »
يك بارداري، از دست رفتن يك دندان و شايد هم بيشتر
اما شايعترين مشكل دندانپزشكي در خانم هاي باردار مشكلات لثه و بافت هاي نگهدارنده دندان يا اصطلاحا بيماري هاي پريودونتال هستند كه ضرب المثل ابتداي مطلب هم دراشاره به همين مشكلات ساخته شده است. دكتر غلامعلي غلامي پريودونتيست، دانشيار و سرپرست بخش تخصصي پريودونتيكس دانشكده دندانپزشكي دانشگاه شهيد بهشتي در مورد بيماري هاي پريودنتال در خانم هاي باردار مي گويد:« به طور كلي تغييرات هورموني روي پريودونشيم (بافت هاي نگهدارنده دندان) موثر است. اين تغييرات به صورت پرخوني، قرمزي و ورود مايعات به فضاي بين بافتي دراثر علم خوردن نفوذ پذيري عروق است، از سوي ديگر تغييرات متابوليك هم در خانم هاي باردار ايجاد مي شود كه روي بافت هاي لثه موثر هستند مطالعات نشان داده كه نسبت برخي از ميكروب ها درزمان بارداري در حفره دهان افزايش مي يابد، اين تغييرات واكنش بيمار نسبت به پلاك ميكروبي را تشديدمي كند، به عبارت ديگر بارداري، بلوغ، عادت ماهيانه و يائسگي كه با تغييرات هورموني همراه هستند زمينه را براي ابتلا به بيماري هاي لثه مساعد مي سازند. بنابراين اگر دهان بيمار تميز وعاري از بيماري و پلاك ميكروبي باشد اثرات اين تغييرات هورموني به حداقل كاهش مي يابد. بنابراين عامل اصلي براي واكنش ميزبان و ايجاد التهاب پلاك ميكروبي يا بيماري زمينه اي لثه است كه معمولا ازقبل از بارداري وجود داشته است، به عبارت ديگر اگر خانم باردار بهداشت دهان و دندان خود را خوب و صحيح رعايت كند مشكلات و بيمار ي هاي لثه يا پيش نمي آيد، يا به حداقل مي رسد و كاملا برگشت پذير خواهد بود.»
دكتر غلامي مشكلات وبيماري هاي لثه را بسيار جدي تر از آنچه به نظر مي رسد ارزيابي مي كند اومي گويد: «اخيرا آكادمي پريودونتولوژي آمريكا بيانيه اي صادر كرده كه توصيه شده، متخصصان زنان و زايمان بيماري هاي لثه را جدي بگيرند، چون جرم و پلاك ميكروبي و عفونت هاي لثه بيشتر از آنكه براي مادر مضرباشد و حداكثر باعث از دست رفتن يك يا چند دندان شود براي جنين خطرناك خواهد بود. به هرحال اگر فرض كنيم خانمي يك بيماري پريودونتال متوسط داشته باشد، در دوران بارداري اين بيماري تشديد مي شود و چون امكان درمان قطعي در بسياري از موارد امكانپذير نيست، اين بيماري عوارض بدي از خود به جاي مي گذارد.»
دكتر غلامي ضمن تاكيد بر تاثير مخرب بيماري هاي لثه روي جنين مي گويد:« در برخي از كشورها اين مساله كاملا الزامي شده كه پزشك زنان تازماني كه دندانپزشك بيمار تاييد يه اي مبني بر عدم وجود عفونت و ناراحتي هاي دندان و لثه صادر نكند، نبايد به بيمار اجازه باردار شدن را بدهد.
چون عوارض اين عفونت ها مستقيما روي جنين تاثير مي گذارد. تحقيقات متعددي در زمينه تاثير عفونت هاي لثه روي جنين صورت گرفته. خود ما هم ۵-۴ سال قبل در دانشگاه شهيد بهشتي روي اين موضوع كاركرديم. نوزادان مادراني كه دچار مشكلات پريودونتال هستند اغلب كودكاني زودرس با كاهش وزن به دنيا مي آورند. در كتاب هاي تخصصي زنان و زايمان ذكر شده كه نوزاد زودرس يا كم وزن ممكن است دچار نواقص عضوي يا حتي عقب ماندگي ذهني شود. حالا شما فرض كنيد كه اصلا احتمال چنين مساله اي پايين باشد، آيا همين احتمال كم ايجاب نمي كند كه مادران نسبت به رعايت بهداشت و درمان بيماري هاي حفره دهان خود دقت عمل بيشتري داشته باشند و قبل از باردار شدن حتما نسبت به درمان بيماري هاي لثه خود اقدام كنند.»
دكتر غلامي براي توضيح چگونگي انجام درمان هاي پريودونتال در خانم هاي باردار مجددا به بحث  دوره هاي سه گانه بارداري اشاره مي كند: «به طور كلي در سه ماهه اول كه حساس ترين دوران بارداري است درمان هاي انتخابي دندانپزشكي ممنوع شده؛ در اواخر سه ماهه سوم هم به همين ترتيب است. در اين دو مقطع فقط مجاز به درمان هاي اورژانس هستيم. درمان هاي پريودونتال ساده مثلا جرمگيري و شست وشوي لثه ها كه درصد ميكروب ها را كاهش مي دهد، در سه ماهه دوم منع تجويز ندارند اما درمان هاي پيشرفته مثل جراحي هاي لثه و استخوان، ايمپلنت يا تصحيح نقايص استخواني بايد تا دو ماه بعد از وضع حمل به تعويق بيفتد و البته آن زمان هم بايد ملاحظات شيردهي را رعايت كرد. توصيه مي شود كه حتي در سه ماهه دوم هم انجام درمان با مشورت متخصص زنان باشد تا احيانا خطري متوجه مادر و جنين نشود چون برخي از مادران به شدت مستعد سقط جنين هستند.»
نكته مهم در اين مورد رعايت صحيح بهداشت توسط خانم باردار است، خانم هاي باردار بايد با دقت و توجه بيشتري بهداشت دهان و دندان خود را رعايت كنند تاواكنش هاي التهابي موجود به حداقل ممكن كاهش يابد. دكتر غلامي ضمن تاييد اين نكته مي افزايد: «ببينيد به هر حال هر چقدر هم بهداشت دهان خوب باشد به دليل تغييرات هورموني ممكن است درجاتي از بيماري بروز كند. مثلا خونريزي بسيار مختصري در حد يك قطره از لثه وجود داشته باشد. اين نبايد باعث نگراني و قطع مسواك زدن و نخ كشيدن شود چون رعايت نكردن اين موارد خونريزي يكي دو قطره اي را به خونريزي وسيع خود به خود تبديل خواهد كرد. در مورد مراقبت هاي بهداشتي در مطب هم بهتر است فواصل معاينات و چكاپ بيمار كوتاه تر شود تا امكان پيشگيري يا درمان و كنترل بيماري در مراحل اوليه وجود داشته باشد.»
لقي و حركت دندان ها يكي از شايع ترين مشكلاتي است كه در خانم هاي باردار ديده مي شود. دكتر غلامي اعتقاد دارد كه اگر اين لقي در اثر عفونت هاي پيشرفته بافت هاي لثه نباشد، علت آن تاثير هورمون هاي بارداري است. او مي گويد: «تغييرات هورموني مي توانند باعث التهاب و لق شدن دندان در داخل حفره خود به دليل تراوش مايعات بين بافتي شوند. اين لقي كاملا برگشت  پذير بوده و در اصل دندان لق نيست بلكه لق به نظر مي رسد. با برطرف شدن دوره مورد نظر مشكل به راحتي حل مي شود و جاي نگراني وجود ندارد.»
يكي ديگر از مشكلاتي كه گهگاه گريبانگير خانم هاي باردار مي شود برجستگي قرمز و خون چكاني است كه روي لثه ايجادمي شود و از  آن با نام تومور حاملگي ياد مي شود. دكتر غلامي مي گويد: «تومور حاملگي يك غلط مصطلح است. اصطلاح بهتر براي آن غده حاملگي است چون اين برجستگي نه خوش خيم است نه بدخيم، بلكه يك بافت التهابي ساده است كه در زمان بلوغ هم گاهي اتفاق مي افتد. در اثر تغييرات هورموني، لثه پرخون و ملتهب مي شود و لثه ها به خصوص در نواحي لثه بين دنداني متورم مي شوند. گاهي به دلايل مختلف در برخي نواحي واكنش التهابي تشديد مي شود و به صورت يك غده برجسته ظاهر مي شود. اين برجستگي به خودي خود مشكل ساز نيست، اما اگر در جويدن تكلم يا از جنبه زيبايي مشكل ساز باشد و در صورتي كه پزشك زنان هم موافقت كند در هر زماني قابل برداشتن است، اما اگر مشكل حادي وجود ندارد يا بيمار در خطر سقط جنين است مي توان درمان آن را به بعد از وضع حمل موكول كرد.»
و يك نكته فرعي...
در صحبت هاي تمام متخصصان دندانپزشك يك حرف مشترك وجود داشت و آن هم مشاوره با پزشك زنان بود. دكتر مسعود يغمايي مي گويد: «به نظر شخص من، ما از جنبه پزشكي مشكلي براي درمان  خانم هاي باردار نداريم. مشكل اصلي ما با مسايل حاشيه اي است كه حل كردن آنها از خود درمان به مراتب دشوارتر است. من شخصا توصيه مي كنم براي به حداقل رسيدن اين مشكلات دندانپزشك از متخصص زنان مجوز كتبي درمان خود را دريافت كند و اگر مساله اورژانس مطرح است حداقل از طريق تلفن با متخصص مربوطه مشورت كند.»
ويزيت هاي منظم با فواصل كوتاه پيش بندهاي سربي در راديوگرافي داروهاي بي حسي در بارداري منع مصرف ندارند