از طريق توسعه منوريل است كه مي توان به حل معضل ترافيك تهران كمك كرد چرا كه قطار زميني به علت آلودگي صوتي منسوخ شده است
محمد محمدپور
احداث خطوط مترو زمان بر و هزينه بر است. كارشناسان خوب مي دانند كه ترن هوايي در مدت زمان كمتري به بهره برداري مي رسد
مسوولان ترافيك تهران در طول ماه هاي اخير به كرات اعلام كرده اند كه با توجه به شرايط كنوني هيچ راه حلي جز احداث قطار هوايي براي كاهش و روان سازي ترافيك وجود ندارد و افزايش شمار تاكسي ها و اتوبوس ها نمي تواند كمكي به حل مساله كند، چرا كه براي كاهش ترافيك بايد قيد سطح زده شود و توسعه حمل و نقل عمومي در زير زمين يا بالاتر از سطح صورت گيرد. اين امر بارها از سوي رئيس شوراي شهر، اعضاي شورا و شهرداري مورد تاكيد قرار گرفته است.
يه همين خاطر طراحي و احداث منوريل در فاصله زماني 3 تا 5 سال كه بتواند نقاط اصلي و پر ترافيك تهران را تحت پوشش خود قرار دهد، مورد تاييد قرار گرفت و در نيمه اول اسفند سال 82 مصوبه شورا نسبت به راه اندازي ترن هوايي، حدفاصل فرودگاه مهرآباد تا فلكه دوم صادقيه با مشاركت بخش خصوصي به شهرداري ابلاغ شد. براساس اين مصوبه، مسير عبور ترن هوايي مزبور از فرودگاه مهرآباد شروع و پس از عبور از غرب ميدان آزادي و اتصال به پايانه غرب و ايستگاه مترو به ميدان دوم صادقيه با رعايت مسايل ترافيكي و ميراث فرهنگي ختم خواهد شد.
مشخصات فني و اجرايي پروژه به شرح نقشه ها خواهد بود كه به تاييد كميته اي با انتخاب شهردار تهران برسد و نيز نظارت كار توسط شهرداري تهران و با استفاده از ناظران واجدشرايط و داراي سابقه در اين زمينه انجام مي شود. طبق اين مصوبه هزينه هاي پروژه تا مرحله بهره برداري و تحويل به شهرداري به عهده سرمايه گذار بوده و به شهرداري اجازه داده شده معادل هزينه هاي سرمايه گذار فضاي تجاري در ايستگاه هاي ترن هوايي بدون دريافت هيچ نوع هزينه پذيره و تغييرگذار اعطا كند. جهت اجرايي تر شدن پروژه و به منظور تسريع در راه اندازي طرح، سرمايه گذار موظف شده تعداد 3 قطار 12واگن را به صورت آماده تهيه كند و همچنين به جهت حمايت و تشويق توليد واگن مورد نياز منوريل در داخل به سرمايه گذار 6 ماه فرصت داده شود از تاريخ انعقاد قرارداد نسبت به ساخت آن در داخل اقدام كند.
با توجه به گذشت يك سوم از زمان وعده داده شده براي بهره برداري از خط 11 كيلومتري منوريل مهرآباد - صادقيه كه به علت كشمكش هايي با وزارت كشور حاصل شده است، برخي از منتقدان معتقدند كه تكميل آن در مدت زمان باقميانده يعني يك سال دشوار است. اين عده معتقدند كه مشكلات حقوقي و مخالفت هاي دولت با اين پروژه كه با سرمايه گذاري بخش خصوصي انجام مي شود، مانع پيشرفت آن است. در پاسخ به اين انتقادات واعظي آشتياني، عضو شوراي شهر تهران، به ايرانشهر مي گويد: اين پروژه پيشرفت خوبي داشته و كارها طبق برنامه ريزي جلو مي رود. احداث ستون هاي پروژه تا پايان امسال انجام خواهد شد. به گفته كارشناسان شهرداري، منوريل از فاصله 200 تا 400 متري برج آزادي مي گذرد و آسيب به نماي آن نمي رساند.
با اين وجود، شوراي عالي ترافيك مخالفت خود را با اين مصوبه شورا اعلام كرد و فرمانداري تهران نيز با ارسال نامه اي به دبير هيات حل اختلاف، طرح آزمايشي احداث منوريل را براي شورا و شهرداري مقرون به صرفه ندانست.
اميررضا واعظي آشتياني، خزانه دار شورا مي گويد: من مي خواهم بپرسم كه آنها چگونه تشخيص داده اند اين كار به صلاح نيست؟ معضل ترافيك تهران حل مي شود ولي عوامل بازدارنده اجازه نمي دهند. من بارها گفته ام كه دليلي براي ورود پروژه به شوراي عالي ترافيك وجود نداشته و قانون مي گويد اين طرح به شوراي ترافيك تهران مربوط مي شود.
مسوولان ترافيك شهري بر غير كارشناسي و حتي سياسي بودن اين مخالفت ها تاكيد كرده و اعلام داشته اند در صورتي كه انتقادها كارشناسي شده و اصولي باشند، آن را مي پذيرند. به گفته برخي از اين مسوولان ، مصوبه شورا در تضاد با منافع دولت نيست و فرمانداري در صورتي مي تواند با مصوبات شوراي شهر مخالفت كند كه در تضاد با منافع دولت باشد. به گفته آنها پروژه اي كه با مشاركت بخش خصوصي احداث مي شود، بارمالي روي دوش دولت نمي گذارد.
واعظي آشتياني به خبرنگار ايرانشهر مي گويد: مخالفان احداث منوريل هيچ چيز از مسايل مالي اين طرح نمي دانند، ولي دقيقا به همين مسايل اعتراض مي كنند. شهرداري حدود۲۰ درصد در اين طرح مشاركت مالي دارد و قطار هوايي با مشاركت بخش خصوصي احداث مي شود.
در اين بين گفته مي شود شركت Mtrans مالزي كه تامين كننده خط منوريل تهران است، در كشور خود پروژه مذكور را با هزينه اي حدود 30 ميليون دلار در هر كليومتر اجرا كرده است و پروژه منوريل صادقيه - مهرآباد با احتساب كليه هزينه هاي جانبي مانند پست برق، احداث ايستگاه و سيستم هاي مخابراتي بين 250 تا۳۵۰ ميليون دلار هزينه خواهد داشت. البته مشاور طرح معتقد است طرح را با قيمت هاي كمتر از اين در داخل كشور مي توان تمام كرد زيرا اين پروژه هزينه گزاف احداث تونل را ندارد.
عده اي ديگر از منتقدان احداث منوريل درتهران معتقدند كه احداث خطوط مترو بسيار با صرفه تر و نيز مناسب تر از احداث منوريل است. اين عده مي گويند با توجه به اينكه منوريل قابليت انجام 10 هزار سفر در ساعت را دارد و هزينه احداث هر كيلومتر آن بين 25 تا۳۵ ميليون دلار است، يك خط مترو و با هزينه بين 35 تا 45 ميليون دلار مي تواند حدود۴۵ هزار سفر در ساعت را پوشش دهد. به گفته آنها در بيشتر شهرهاي بزرگ دنيا مانند توكيو، لندن، پاريس و نيويورك بار اصلي حمل ونقل ريلي بر عهده مترو است.
خزانه دار شوراي شهر تهران در پاسخ به اين انتقادات مي گويد: احداث خطوط مترو زمان بر و هزينه بر است. كارشناسان خوب مي دانند كه ترن هوايي در مدت زمان كمتري به بهره برداري مي رسد. ضمن اينكه ما بر احداث و توسعه هر دو نوع راه آهن شهري، هم مترو و هم منوريل، تاكيد داشته ايم. به عقيده من تنها از طريق توسعه منوريل است كه مي توان به حل معضل ترافيك تهران كمك كرد چرا كه قطار زميني به علت آلودگي صوتي منسوخ شده است.
با وجود اين مسايل، شهرداري احداث پروژه منوريل را پي مي گيرد و آن را قانوني مي داند. به گفته شهردار تهران مديريت شهري بدون وارد شدن به عرصه بازي هاي سياسي و مطبوعاتي با مشاركت بخش خصوصي اين پروژه را كه نوآوري جديد در عرصه حمل ونقل است، ادامه خواهد داد. احمدي نژاد مي گويد: با وجود موانع طبيعي و مصنوعي بر سر راه اين پروژه ، روند پيشرفت آن مناسب است. ما در آينده اي نه چندان دور شاهد تحقق فناوري نويني درعرصه حمل ونقل تهران خواهيم بود.
اقتصاد ريلي
از همان زمان كه راه اندازي قطار هوايي مونوريل به طور جدي مورد توجه شهردار احمد ي نژاد قرار گرفت، حرف و حديث مخالفان نيز آغاز شد.
ساز مخالفان كوك شد اما از شهردار اصرار و از مخالفان انكار. مخالفان با اين استدلال كه احداث مونوريل طبق مسير تعيين شده با چهره و فضاي شهر تهران امكان پذير نيست، با شدت تمام بر اين طرح شهردار تهران تاختند. اما احمدي نژاد براي احداث اين قطار همچنان پاي مي فشارد. اگرچه مدتي است كه گزارش ها و اخبار متعددي در مورد مونوريل در رسانه ها منعكس مي شود اما هنور نام مونوريل ذهن بسياري از شهروندان و حتي متخصصان صنعت حمل و نقل ريلي را به يك سيستم حمل و نقل تشريفاتي، مدرن و پرخرج، تفريحي و توريستي معطوف مي كند. ايسنا با دو نفر از كارشناسان سيستم حمل و نقل ريلي كه پژوهش هايي در زمينه سيستم مونوريل داشته اند، گفت وگويي انجام داده است. مهندس محمدرضا عابد كارشناس و پژوهشگر كه در حال حاضر مدير يك شركت مشاوره حمل و نقل ريلي است با تاكيد بر ضرورت انجام مطالعات ترافيكي، اجراي اين طرح را از لحاظ فني راه حلي مناسب براي معضل ترافيك مي داند، به ويژه آنكه با توجه به حجم سنگين رفت و آمد خودروها در سطح خيابان ها امكان استفاده از سيستم هاي حمل و نقل در سطح خيابان ها تقريبا وجود نداشته و راه اندازي سيستم هاي زيرزميني نيز بسيار دشوار و پرهزينه است.
به گفته وي، با توجه به وجود مسافران كافي در زمان بهره برداري از اين سيستم، استفاده از آن مقرون به صرفه خواهد بود.
مهندس عابد مي گويد: مونوريل يك خط منفرد است كه به عنوان ريل براي واگن هاي مسافربري يا باري به كار برده مي شود. واگن هاي مونوريل ممكن است به شكل معلق از يك مسير ويژه و نسبتا باريك تر آويزان شوند يا روي اين مسير قرار گرفته و حركت كنند.
مهندس علي فرهادي كارشناس گروه لوكوموتيو واگن مركز تحقيقات راه آهن نيز مونوريل را انتخاب و راه حل مناسبي براي معضل ترافيك و آلودگي هوا در شهري مانند تهران مي داند، به ويژه آنكه وجود مسيرهاي سراسري شرق به غرب و شمال به جنوب با امكان جادهي مسير مونوريل در وسط خيابان هاي اين شهر، تصميم گيري و اجراي اين طرح را تسهيل مي كند.