اسدالله افلاكي
يزد با 750 هكتار بافت تاريخي ارزشمند در مركز ايران و در حاشيه كوير قرار گرفته است. اين شهر بيش از هر چيز نشان از همزيستي مسالمت آميز آدمي با طبيعت خشن و بي رحم دارد كه با سختكوشي توانسته است بر قهر طبيعت غلبه كند. 3 هزار و 441 رشته قنات با قدمتي 3 هزار ساله، يادگاري از تلاش مردمان آن روزگاران است كه هنوز قريب به 3 هزار رشته از اين قنوات فعال و جاري است.
دكتر سمسارزاده، مدير عامل آب منطقه اي يزد، ميزان آبدهي اين قنوات را۱۳ هزار متر مكعب در ثانيه مي داند و مي گويد: 28 درصد از آب غير شرب شهر از اين منبع تامين مي شود.
ميراث فرهنگي
اما آنچه بيش از ديگر جاذبه هاي اين شهر به چشم مي آيد، سبك معماري و بناهاي آن است. شهري با آثار تاريخي متعدد نظير مسجد جامع كبير، مجموعه امير چخماق، مسجد چهل محراب، خانه عرب ها، خانه ملك التجار، باغ دولت آباد، بازار خان، زندان سكندر، آتشكده زرتشتيان و صدها مسجد، حمام، مدرسه، تكيه و آب انبار ديگر و همه اين بناها البته با خشت و گل ساخته شده و بي سبب نيست كه يزد را دومين شهر خشتي جهان نام نهاده اند؛ شهري كه مي تواند يكي از قطب هاي بزرگ گردشگري و جذب توريست  باشد و نيست.
مهندس حميد كلانتري، استاندار يزد، با اشاره به اين كه نزديك به 6 هزار اثر تاريخي در يزد وجود دارد، مي گويد: مراكز ديدني منحصر به شهر يزد نيست بلكه 21 شهر از شهرهاي استان داراي بافت هاي ارزشمند تاريخي است، از جمله شهر ميبد كه به تمامي جزو ميراث فرهنگي محسوب مي شود.
وي ميراث فرهنگي شهر را مزيتي براي استان ذكر مي كند و مي افزايد: بر اساس برنامه ريزي هاي طرح جامع، مرمت و نوسازي بافت هاي تاريخي در دستور كار قرار گرفته است.
اين نكته اي است كه ديگر مسوولان شهر نيز بر آن تاكيد مي كنند. مرمت و نوسازي بافت تاريخي خيابان امام خميني نخستين گام براي تحقق اين هدف است كه با 300 ميليون تومان اعتبار در حال انجام است.
به تصريح مهندس سيد علي اكبر آرامون، شهردار يزد، سال آينده 41 ميليارد تومان از محل اعتبارات سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري براي ساماندهي و احياي بافت هاي تاريخي فرسوده در اختيار شهرداري قرار مي گيرد و بر اين اساس از پيمانكاران واجد شرايط دعوت شده تا در اين پروژه شهرداري را ياري دهند.
يزد و زلزله
وي درباره آسيب پذيري يزد در برابر زلزله احتمالي مي گويد: اگر زلزله اي به بزرگي زلزله بم بيايد، بيش از 60 درصد شهر تخريب خواهد شد. با اين همه در اين شهر مثل ساير شهرهاي كشور هنوز راهكاري جدي براي مقاوم سازي تعريف نشده و اين بزرگترين دلمشغولي همه كساني است كه از شهر بم - قبل و بعد از زلزله - ديدن كرده اند و با خود مي انديشند كه در صورت وقوع زلزله، سرنوشت دومين شهر خشتي جهان چه خواهد بود؟
شهردار يزد مي گويد: تسهيلات ويژه اي براي متقاضيان ساخت و ساز در بافت هاي قديمي شهر در نظر گرفته شده، با اين رويكرد كه شهروندان به نوسازي بافت هاي فرسوده ترغيب شوند. و سرانجام اينكه يزد تنها شهري است كه در ساخت و سازهاي آن، مساله مشرف نبودن ساختمان ها بر يكديگر رعايت مي شود. افزون بر اين، براي حفظ هويت فرهنگي و معماري شهر، بر اساس طرح ساماندهي براي هر خيابان يك خط الان تعريف شده تا با اين تمهيد هويت شهر حفظ شود.
احياي باغ هاي كهن
علاوه بر بناهاي كهن، بيش از 100 باغ با ويژگي  خاصي از گذشته به يادگار مانده است. اما سوداگران ثروت اين باغ هاي كهن را نشانه رفته اند، به عمد مي خشكانند تا به جاي خرمي و سرسبزي، ساختمان بسازند. حال آنكه 7/8 مترمربع سرانه فضاي سبز در اين شهر نشان دهنده نقش حياتي درخت و سبزه براي شهروندان است. از همين روست كه مسوولان در ايجاد فضاي سبز باشناسايي و تملك باغ هاي كهن، توسعه فضاي سبز را حول اين محور متمركز كرده اند تا مگر دست دلالان زمين از دامن باغ ها كوتاه شود. باغ طوبا با 90 سال قدمت و 14 هزار مترمربع مساحت نخستين باغي است كه با اين هدف تملك شده و در مرحله احيا و بازسازي قرار دارد اما هنوز تا رسيدن به مرز استاندارد فضاي سبز -15 مترمربع - راهي طولاني در پيش است به ويژه در شهري كه آب كيمياست و ذرات معلق بر ديگر آلودگي هاي هوا دامن مي زنند.
توانمندي ها و مشكلات
يزد علاوه بر جاذبه هاي توريستي از ظرفيت هاي بالاي معدني و صنعتي برخوردار است، دومين استان از نظر ذخاير سرب و روي محسوب مي شود و درحال حاضر بيش از 2130 واحد صنعتي فعال در اين استان داير است. با اين همه نرخ بيكاري در استان به مرز 16 درصد رسيده و بسياري از دانش آموختگان در انتظار شغل مناسب به كارهاي غير دلخواه روي آورده اند. كمبود فضاهاي تفريحي و ورزشي و شمار غير متعارف قربانيان تصادفات به ويژه موتورسواران از ديگر معضلات اين شهر است.
كلانتري، مهاجرت، افزايش تقاضاي بانوان براي اشتغال، حضور 10 هزار دانشجو، پديده خشكسالي و به ويژه بي توجهي مسوولان در تخصيص اعتبارات عمراني به استان را از عوامل موثر در نرخ بيكاري مي داند.
اين درحالي است كه به تصريح وي اين استان، از نظر تاسيس درآمدهاي كشور مقام چهاردهم و از نظر تامين سرانه درآمدي استان، مقام ششم را به خود اختصاص داده است ولي از بعد تخصيص اعتبارات عمراني در رده بيست و پنجم قرار دارد.
اما واقعيت اين است كه استاني با 6هزار اثر تاريخي از توان بالقوه اي براي اشتغال برخوردار است كه مسوولان مي توانند با برنامه ريزي و برداشتن موانع موجود و توسعه صنعت توريسم ، نه تنها نرخ بيكاري را به حداقل كاهش دهند كه از اين رهگذر درآمدي كلان نصيب كشور كنند.
مسوولان استان، سال آينده را سال خوشامدگويي به يزد ناميده اند. اما تنها نامگذاري و افزايش 180 درصدي مراكز پذيرايي و تبديل چند كاروانسرا به رستوران، گره از كار نمي گشايد بلكه موقعيت استان ايجاب مي كند به رغم مشكلات خواسته و ناخواسته، شرايط مناسب براي ورود گردشگران خارجي فراهم شود، به ويژه آنكه يك ميليون و 700 هزار هكتار مناطق حفاظت شده محيط زيست با گونه هاي مختلف حيات وحش در اين استان، قابليت ديگري است كه با برنامه ريزي و سرمايه گذاري مي تواند در جذب توريست موثر باشد. بازديد 11 هزار گردشگر خارجي از شهري با 6 هزار اثر تاريخي در سال جاري، نشان از فرصت  سوزي متوليان گردشگري كشور دارد. مسوولان فرصت هاي بسياري را از دست داده اند ومشخص نيست اين روند تا چه زماني ادامه خواهد داشت.
***
سالها پيش ماركوپولو سياح مشهور ونيزي درگذر از يزد گفته است: يزد شهر بزرگي است كه از لحاظ تجارت و رفت و آمد نقطه مهمي به شمار مي آيد. شهري بزرگ و پر جمعيت كه در كنار يك صحراي بزرگ شني و مجاور يك سلسله كوهستان قرار دارد و تمام مسافران و بازرگانان، يزد را به خاطر امنيت اش دوست دارند.
و اينك پس از گذشت ساليان سال درگذر از ميدان امير چخماق وقتي از گردشگري خارجي از جاذبه هاي يزد پرسيدم، گفت:جاذبه ها و زيبايي هاي اين شهر به اندازه ستارگان شب كوير است. و آنان كه شب كوير را ديده اند مي دانند كه تا چه اندازه در آسمان شبانه كوير، ستاره مي  توان ديد؛ ستاره هايي كه هنوز مسوولان آن را نديده اند.