مهمترين مخاطره اي كه محيط زيست با آن مواجه است، به خصوص در منطقه اي مثل ورجين، تخريب ها و تصرفات است 
كلانشهر تهران با بيش از 12 ميليون نفر جمعيت به لحاظ آلودگي هوا و محيط زيست در شرايطي است كه نياز به شرح و توصيف ندارد و كسب رتبه اول يا دوم در سطح جهان كافي است تا نشان دهنده اوضاع اين شهر باشد.
بدين لحاظ وجود مناطقي چون لواسانات، جاجرود، بومهن، رودهن و مناطق حفاظت شده اي چون ورجين و پارك ملي خجير و سرخه حصار به عنوان نفس كش و ريه تنفسي تهران، اهميتي بسيار بيش از پناهگاه و تكثيرگاه حيات وحش و گونه هاي گياهي و بيوم هاي  زيستي دارد.
در اين ميان منطقه حفاظت شده ورجين، در شمال شرقي تهران همچون نگيني سبز بر تارك اين شهر مي درخشد. هرگونه جانوري و گياهي وهر متر مربع از محيط طبيعي ورجين ارزشي بزرگ است كه براي آن نمي توان بهايي قايل شد و از دست رفتن آن خسارتي است كه نمي توان جبران كرد و نگاهباني اين بهشت سبز به عهده اداره محيط زيست شميرانات است. پس براي اطلاع از كم و كيف كار حفاظت و اوضاع كنوني اين منطقه در ميز گردي با فيروز اكبري فلاحي، رئيس اداره محيط زيست شميرانات، سعيد سبزواري، رئيس منطقه حفاظت شده ورجين، محمدطاهر ظاهري، مسوول امور حقوقي و سيدعلي اصغر حسيني شكرآبي، معاون اداره حفاظت محيط زيست شميرانات به گفت وگو نشسته ايم؛ ميزگردي كه خواندنش خالي از لطف نيست و البته پر از هشدار است.
آقاي فلاحي، شنيده ايم برف امسال حيات وحش ورجين را خيلي اذيت كرده.
بله، هر وقت برف سنگيني ببارد، همين طور است. حيات وحش كه چيزي براي خوردن ندارند، پايين مي آيند. به باغ ها و خانه ها پناه مي برند و متاسفانه گاهي مورد تعرض و شكار غير مجاز قرار مي گيرند.
امسال چطور؟ توانستيد از فرار قوچ و ميش ها از منطقه و نابود ي شان جلوگيري كنيد؟
خوشبختانه امسال بسيار به موقع و هماهنگ عمل شد. مسوولان كمك كردند. با هلي كوپتر براي حيات وحش منطقه علوفه ريختيم، در همه جاي منطقه و به صورت پراكنده. اين امر باعث شد ضايعات و خسارت ها بسيار كم باشد.
شكارچيان قاچاق چطور؟
چند مورد اقدام به شكار داشتيم كه خوشبختانه محيط بانان ما فورا وارد عمل شدند و نگذاشتند شكار انجام شود. همين جا هم جا دارد از كساني كه براي تهيه علوفه به ما كمك كردند و مردم لواسانات كه متعرض حيات وحش نشدند، تشكر كنم. شوراي اسلامي شهر لواسان 2 ميليون تومان كمك به حيات وحش منطقه را تصويب كرد و شهرداري هم پرداخت. اينها ما را نسبت به آينده اميدوارتر مي كند و اميدواريم همه مسوولان در رده هاي مختلف مسايل محيط زيست و حيات وحش را جدي بگيرند، مردم هم همين طور. زندگي و آينده همه ما به اين موضوع بستگي دارد.
ظاهري: خوب شد اين مساله را مطرح كرديد. شروع به شكار يكي از مواردي است كه در قانون تصريح شده و مجازات خاصي هم براي آن تعريف شده، ولي متاسفانه مراجع قضائي ما به اين موضوع توجه كافي ندارند. شكاربانان ما متخلف را با هزار زحمت مي گيرند و تحويل مراجع قضائي مي دهند، ولي چون عمل شكار واقع نشده با او برخوردي صورت نمي گيرد، در حالي كه شروع به شكار از نظر قانون فرق چنداني با شكار ندارد.
سبزواري: به ما آموخته شده كه سعي كنيم متخلف را قبل از اينكه اقدام به شكار كند، تعقيب و دستگير كنيم، ولي رفتاري كه پس از آن از سوي مراجع قضائي صورت مي گيرد، طوري است كه گاهي فكر مي كنيم اگر اجازه مي داديم شكار را انجام مي داد بعد او را مي گرفتيم، بهتر بود!
حسيني شكرآبي: همين طور است، چون در آن صورت مي توانستيم پرونده را در دادگستري پيگيري كنيم و به نتيجه قطعي و لازم برسانيم و اين در حالي است كه جرم شروع به شكار با انجام شكار همسطح است و نبايد تفاوتي قايل شوند. شكارچيان قاچاق يا همان شكاركش ها هم بايد اين را بدانند كه شروع به شكار هيچ فرقي با شكار ندارد.
جز اينها ديگر چه مسايلي ورجين را تهديد مي كند؟
فلاحي: مهمترين مخاطره اي كه محيط زيست با آن مواجه است، به خصوص در منطقه اي مثل ورجين، تخريب ها و تصرفات است.
طبيعي است، چون در اين منطقه زمين خيلي گران است و بسياري به وسوسه مي افتند.
فلاحي: همين طور است. 4 تا درخت مي كارند و زمين را صاحب مي شوند.
قانون چه مي گويد؟
فلاحي: قانون داريم، ولي قوانين ما در مورد تخريب و تصرف ضعيف است. من اين موضوع را به كميسيون اصل 90 مجلس هم گفته ام؛ به نظر من بايد قانون عوض شود.
سبزواري: درخت را كه كاشتند، بدون حكم قاضي نمي توانيم آن را قطع و از متصرف خلع يد كنيم.
ظاهري: ماموران ما ضابط دادگستري هستند و هيچ فرقي با ديگر ضابطان قضائي ندارند، ولي آنطور كه بايد و شايد از سوي مراجع قضائي حمايت نمي شوند. اين كار ما را مشكل مي كند.
فلاحي: مثلا منطقه ورجين 28 هزار هكتار وسعت دارد، ولي به سبب گران شدن بهاي زمين در لواسانات و رودبار قصران هر روز دستخوش افراد چپاولگر است و هر روز كه مي گذرد شكارگاه تنگ تر و تنگ تر مي شود.
الان هم همان 28 هزار هكتار است مساحت ورجين؟
شكرآبي: بدون شك خيلي كمتر شده. به تازگي با GPS اندازه گيري كرده اند و نقشه جديد تدوين شده، ولي به ما اعلام نكرده اند. فكر مي كنم خيلي كمتر شده مساحت اين منطقه حساس.
متصرفان بيشتر چه كساني هستند؟
فلاحي: افراد حقيقي و حقوقي. البته بيشتر اشخاص حقوقي منطقه را تصرف كرده اند. منابع طبيعي هم با ناديده گرفتن قوانين مناطق حفاظت شده و بدون توجه به تبصره 4 ماده 31 قانون جنگل ها و مراتع، اين زمين ها را واگذار كرده است.
اين تبصره چيست؟
ظاهري: مفهومش اين است كه مناطق حفاظت شده را كه از طرف سازمان حفاظت محيط زيست براي حفظ حيات وحش به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شده يا در آينده اعلام خواهد شد، به هيچ عنوان نمي توان واگذار كرد و قابل واگذاري نيست.
فلاحي: الان بيش از 14 مورد شناسايي شده كه منابع طبيعي بدون لحاظ كردن اين قانون، زمين هاي مناطق حفاظت شده را به اشخاص حقيقي و حقوقي واگذار كرده.
چه مقدار؟
شكرآبي: تا آنجا كه مي دانيم، فكر مي كنم حدود 5هكتار به اشخاص حقيقي و بيش از يكصد هكتار به اشخاص حقوقي.
در مورد كاهش شمار گونه هاي حيات وحش ايران نظرتان چيست؟
فلاحي: موافقم كه گونه ها بسيار كاهش يافته اند، ولي معتقدم كه اين تنها مشكل ايران نيست و در جهان هم چنين مشكلاتي وجود دارد. چندي پيش در مقاله اي خواندم كه سالانه بيش از 300 گونه گياهي و يكصد گونه جانوري در دنيا منقرض مي شود. افزايش جمعيت مهمترين عامل تهديدكننده منابع ملي و طبيعي است و اين در كشورهاي توسعه نيافته بيشتر است، مثلا همين كاغذ روزنامه را در نظر بگيريد؛ متاسفانه به جاي بازيافت كاغذهاي باطله، كشورهاي توسعه نيافته اي مثل ما، چشم به منابع طبيعي دارند و درخت هايي كه بعداز چندين سال شكل گرفتند، مورد تهديد قرار مي دهند.
دلايل عمده نابودي گونه هاي جانوري و گياهي در كشورما چه چيزهايي است؟
حسيني شكرآبي: عدم مديريت خوب مناطق حفاظت شده، توجه نداشتن به توسعه پايدار در مديريت كلان كشور، همكاري نداشتن مراجع قضائي و آگاهي نداشتن مردم مناطق، از دلايل عمده نابودي حيات وحش و گونه هاي گياهي در ايران است.
مثلا هر روز از محدوده هاي مناطق حفاظت شده در كشور كاسته مي شود و همه دلايلي كه ذكر كردم علت اين ماجراست.
به نظر شما شرايط اجتناب ناپذير اقتصادي و اجتماعي عوامل نابودي حيات وحش در ايران است يا ناكارآمدي نهادهاي مسوول به ويژه ضعف سازمان حفاظت محيط زيست؟
ظاهري: همه اين عوامل در نابودي محيط زيست موثر هستند. متاسفانه مناطق حفاظت شده ما با كمترين كارشناس اداره مي شوند. تا به حال كنتر ل ها و حفاظت ها از منطقه به صورت سنتي صورت مي گرفته و در چند ساله اخير به مساله كارشناس توجه بيشتري شده است.
الان كم كم داريم به سمت كار علمي پيش مي رويم. مثلا در اداره ما در حال حاضر 4 كارشناس كار مي كنند. اين 4 كارشناس هم در چند ماهه اخير به كار مشغول شدند. در چند سال گذشته فعاليت مناطق حفاظت شده بدون كارشناس بود. ولي پيش از اينكه نابودي حيات وحش و منابع طبيعي را بشود گردن محيط زيست انداخت، همسو نبودن نهادهاي مختلف از عمده مشكلات ماست، مثلا سازمان هاي مختلف بدون اينكه محيط زيست را لحاظ كنند، روي آب هاي سطحي اقدام مي كنند يا دست به ساختن جاده و راه مي زنند. حالا تا ما اقدام به جلوگيري از تخريب آنها كنيم، يك هفته از كار آنها گذشته و گونه هاي گياهي از بين رفته اند و گونه هاي جانوري مورد تهديد قرار گرفته اند. مثلا گوني كه 300 سال طول كشيده تا رشد كند، در عرض چند دقيقه از بين مي رود و اين جبران ناپذير است.
سبزواري: متاسفانه هيچ پيشگيري وجود ندارد و قوه قضائيه هم از ما در مواقع لزوم حمايت لازم را نمي كند و تنها از سوي غيرت خود محيط بان هاي منطقه اقداماتي صورت مي گيرد.
بايد قوه قضائيه، كارشناسان آگاه در شعبه هاي مختلف داشته باشد تا ما براي دفاع از منابع ملي و حفاظت از آنها مشكلي نداشته باشيم.
فلاحي: اخيرا آقاي شاهرودي دستوراتي را براي حفاظت از محيط زيست صادر كرده اند، اما اينها بايد به صورت قانون در بيايد تا هميشه قابليت اجرا داشته باشند.
مناطق حفاظت شده ما هر روز كوچكتر مي شود و اين روند اميدواركننده اي را پيش روي حيات وحش نمي گذارد. خانه هاي شكار و زيستگاه ها مورد تهديد مردم قرار مي گيرد. اتوبان كشي هاي ميان مناطق حفاظت شده از عوامل عمده تهديد حيات وحش است، چراكه دسترسي به منابع غذايي را براي حيوانات منطقه ناممكن مي كند و به دليل جفتگيري هاي محدود و فاميلي، تنوع ژنتيك در منطقه از بين مي رود.
هيچ آموزشي براي بالا بردن آگاهي هاي عمومي در اين مورد وجود دارد؟
فلاحي: متاسفانه بودجه كمي كه در اختيار داريم، اين امكان را براي آموزش به نحو احسن به ما نمي دهد. مثلا در منطقه خودمان كارگاه آموزشي بانوان روستايي را برگزار كرديم و تهيه بروشور و پخش آن بين مردم، اما اينها تاثير محدودي دارد.