|
هويت محله اي پايتخت در چالش با توسعه شهر
به چه چيز تهران افتخار كنيم؟
عضو شوراي شهر:در حال حاضر ساختار اداره شهر به گونه اي است كه همه امور متكي به ارگان ها و سازمان هاي دولتي است در صورتي كه دولت بايد اختيارات خود را به جزئي ترين اركان مردمي يعني سطوح محله اي توزيع كند.
مهرداد مشايخي
لا بد خيلي از شما علا قه منديد كه هر از چند گاهي در محلا ت قديمي تهران با آن بناها و بافت هاي دوران خاطره انگيز پدربزرگ ها قدم بزنيد و از ديدن ستون هاي گچي تزئين شده و گچبري هاي نماي خانه ها لذت ببريد. به كاشي هاي آبي سردر خانه ها نگاهي بيندازيد و وسوسه شويد كه دستي روي غبار و دود روي آن بكشيد. زير سايه چنارهاي كهنسال، خستگي در كنيد و از صميميت اهل محل لذت ببريد، اما همه اين تصاوير ديگر هرگز كنار هم به طور همزمان قرار نمي گيرد، ضمن اينكه شما هم تنها علا قه مند به ديدن چند تصوير هستيد، نه زندگي با آنها.
وقتي دليل از بين رفتن بخشي از اين هويت تاريخي و فرهنگي در تهران را از ابوالقاسم وحدتي اصل، مديرعامل سازمان زيباسازي تهران پرسيديم، گفت كه تهران در روند توسعه، از يك شهر مردم محور به يك شهر ماشين محور تبديل شد و سياستگذاري هاي غلط باعث شد تا بافت هاي قديمي محلا ت كه تحت فرهنگ ملي و سنتي ايراني و اسلا مي شكل گرفته اند، جاي خود را به محلا تي بدهند كه بر اساس عبور و مرور راحت ماشين طراحي شده اند. به نظر او بدين ترتيب است كه ساكنان محلا تي كه مشكلا ت خود را به وسيله ريش سفيدان و بزرگان محل حل مي كردند و محله را با صميميت و آموزه هاي ارزشي ايراني - اسلا مي اداره مي كردند، جاي خود را به كساني دادند كه امروز محلا ت قديمي را به مراكز اقتصادي تبديل كرده اند و محلا ت ييلا قي اطراف را به شهرك هاي تازه ساز بيگانه باهويت شهرژ.
رابطه توسعه محله اي و توسعه پايدار تهران
به دنبال اين هستيم كه بدانيم توسعه محلي چيست و به دنبال چه اهدافي است؟ مي خواهيم بگوييم كه رفتن به سوي اهداف محلي نياز به برنامه دارد. وقتي كه مكان و مردم به هم گره بخورند، پايداري در توسعه محلا ت ايجاد خواهد شد. اين بخشي از سخنان دكتر فرجادي، قائم مقام موسسه عالي آموزش و پژوهش مديريت و برنامه ريزي در ميزگرد دومين روز از همايش توسعه محله اي، چشم انداز توسعه پايدار تهران بود. اين همايش كه به ميزباني سازمان فرهنگي، هنري شهرداري تهران و سازمان مديريت و برنامه ريزي از 15 تا 19 اسفند برگزار شد، ميزبان استادان دانشگاه، شهردار تهران، برخي از اعضاي شوراي اسلا مي شهر تهران، مديران شهرداري، صاحبنظران و دانشجويان بود.
در ميزگردها، كارگاه ها و سخنراني هاي برگزار شده در اين همايش، شركت كنندگان به دنبال راه هايي بودند تا توسعه شهر از مبدا توسعه محلا ت و ضمن حفظ هويت و فرهنگ آنها آغاز شود. به همين دليل راه حل ها و پيشنهادات بسياري از جمله مشاركت ساكنان محلا ت در تصميم گيري هاي محله و شهر و مديريت شهر از طريق اعمال مديريت محله اي مطرح شد.
در اين بين مسوولا ن و كارشناسان هم دلا يل حفظ نشدن هويت محلا ت را در تهران عنوان كردند. به گزارش ايرنا خسرو دانشجو، عضو كميسيون شهرسازي و معماري شوراي اسلا مي شهر تهران در ميزگرد دومين روز همايش گفت: مشكلي كه باعث شده محلا ت تهران نتوانند هويت خود را حفظ كنند، تقسيمات جغرافيايي شهر تهران است كه بر اساس نظام سنتي شهر تهران نيست. به عقيده او، تقسيمات به گونه اي است كه اتفاقاتي خارج از اتفاقات محله اي آن را ايجاد كرده است و اين باعث مي شود زيرساخت هاي محله اي در محلا ت ايجاد نشود و سپس احداث بزرگراه و طرح ساختمان هاي نواب را از جمله حركت هايي دانست كه باعث شكاف محلا ت شد و محله را دچار مرگ محله اي كرد. دانشجو در مورد مشاركت هاي محلي گفت: زيرساخت قانوني براي اينكه مردم بتوانند خودشان اداره امور را دست بگيرند، وجود ندارد و مردم نمي توانند بخشي از اتفاقات محله را خود در دست بگيرند. و سپس شوراياري هاي محلي را به عنوان يكي از مراجع مشاركت هاي محلي در تصميم گيري مطرح كرد: در حال حاضر برنامه تشكيل شورايارهاي محلي در شوراي شهر در دست بررسي است، بر اساس آن ريش سفيدان محلي مشخص مي شوند و خواست مردم را به پله هاي بالا تر مي رسانند.
در اين جلسه قائم مقام معاونت حقوقي شورا و مجلس شهرداري تهران هم اعلا م كرد كه طرح شوراياري ها براي سال آينده اجرا خواهد شد و شوراياران محلي سال آينده به سراغ مردم خواهند رفت.
به عقيده علي كاميار، مديريت شهري هنوز در مجلس شوراي اسلا مي مورد توجه قرار نگرفته است و اين توجه بايد در ميان مردم و مسوولا ن تقويت شود.
اين اعتقاد كه دولت و مديريت شهري بايد اختيارات را در مردمي ترين اركان جامعه توزيع و مردم را در تصميم گيري ها سهيم كنند، در ميان غالب شركت كنندگان در همايش وجود داشت. در يكي ديگر از ميزگردهاي همايش، مسعود زري بافان، عضو شوراي اسلا مي شهر تهران گفت كه در نظام مردمسالا ري ديني، تعامل بين سلسله مراتب مديريتي وجود دارد. به نظر او در حال حاضر ساختار اداره شهر به گونه اي است كه همه امور متكي به ارگان ها و سازمان هاي دولتي است در صورتي كه دولت بايد اختيارات خود را به جزئي ترين اركان مردمي يعني سطوح محله اي توزيع كند.
رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي استان تهران هم شاكله برنامه هاي سوم و چهارم توسعه را بر مبناي مديريت محله اي ندانست و گفت كه حتي اصلا ح ساختار در بعد كلا ن در برنامه سوم بيشتر بر اساس مديريت ملي بوده است نه استانيژ.
رحيم قرباني، معاون هماهنگي و برنامه ريزي شهرداري تهران يكي از مشكلا ت مديريت شهري در اداره شهر را نگاه سنتي دولت به شهرداري و سرويس دهي آن دانست و گفت كه ديگر نمي توان با چنين نگاهي فعاليت ها را ادامه داد، به همين دليل بايد زمينه مشاركت مردم در تصميم گيري ها را فراهم كرد تا مردم خودشان نوع و ساختار سازمان خدمت رسان را تعريف كنند.
اما يك عضو هيات علمي دانشگاه تهران به نكته اي اشاره كرد كه حاضران توجه چنداني به آن نكرده بودند. ناصر برك پور گفت: زماني مديريت شهري در سطوح محله اي مي تواند كارآمد و مشاركتي باشد كه تشكل هاي غيردولتي و هسته اي كوچك محلي شكل بگيرند و نقش آنها در مديريت نيز به رسميت شناخته شود. او البته تاكيد كرد كه تحقق اين امر نيازمند جسارت و شهامت براي تجديدنظر در قوانين موجود شهرداري و شهرسازي است.
به دنبال هويت گمشده
ميزگردها ادامه داشت و كمترين دستاورد آن اين بود كه نظرات كارشناسان و مديران شهري در مورد توسعه پايدار، توسعه محله اي و هويت شهر در اين چند روز گردآوري و جمع بندي شد. در يكي ديگر از اين ميزگردها اسفنديار رحيم مشايي، رئيس سازمان فرهنگي، هنري شهرداري تهران در مورد بحران هويتي در تهران معتقد بود كه دليل به وجود آمدن اين بحران سرعت تغييرات در برابر باورهاي مردم است. او گفت: اين سرعت باعث مي شود مردم در باورهاي خود دير به مقصد اصلي برسند، مدعي اصلي اين بحث خود مردم هستند و بايد به عنوان يك هويت جمعي حضور پيدا كنند. نايب رئيس شوراي شهر اما مشكلا ت ديگري را هم به مشكلا ت قبلي اضافه كرد. حسن بيادي گفت: يك تهراني نمي داند به چه چيز تهران بايد افتخار كند، به مشكلا ت آن؟ ما مشكلا ت مردمي را از بين برده و دولت را فربه تر كرده ايم.
به نظر بيادي حتي گذاشتن نام هايي كه به هويت محله مربوط نيست، روي بزرگراه ها و خيابان ها باعث رابطه مردم با هويت و فرهنگ آن خيابان مي شود. در همين ميزگرد بود كه ابوالحسن رياضي، مشاور سازمان مديريت و برنامه ريزي، نظام برنامه ريزي امروز كشور را نظام مداخله گر و عمودي دانست؛ نظامي كه ديدگاه هاي خود را بدون مشاركت مخاطبان عرضه مي كند، طوري كه باعث شكاف بين مردم و دولت مي شود.
نقش جابه جايي جمعيت ها در هويت محله اي
دكتر محمود احمدي نژاد، شهردار تهران در سخنان خود در همايش توسعه محله اي محوري ترين علت فراموش شدن هويت محله اي را سرعت جابه جايي جمعيت به طرف تهران دانست. به گفته او سرعت جابه جايي جمعيت به طرف تهران قدرت هر نوع برنامه ريزي را گرفته و هويت ما را دچار آسيب كرده است.
احمدي نژاد البته خاطرنشان كرد كه جابه جايي جمعيت به تهران قابل كنترل است و حتي الا مكان معكوس شدن آن نيز وجود دارد.
شهردار تهران گفت: مهم ترين تمركز كه تهران را دچار آسيب مي كند تمركز تصميم گيري است و نبايد تمامي تصميم گيري ها در تهران متمركز باشد.
به اعتقاد احمدي نژاد اولين راه حل، خروج شركت ها و سازمان هايي است كه حضورشان در تهران غيرضروري است و دومين راه حل نيز واگذاري بخشي از اختيارات عمراني كشور به استان هاست
|
