بي دقتي در جدا كردن تيغ هاي ماهي ممكن است هر كسي را شب عيد يكراست راهي اتاق عمل كند.
دكترعليرضا آشوري
اسفندماه كه مي رسد جمله كليشه اي بوي عيد مي آيد را از دهان همه مي شنويم. بايد قبول كرد كه اين جمله كليشه اي هنوز هم كاربرد دارد و حتي كمابيش درست هم هست. از زمان بچگي هر موقع نزديك عيد مي شد احساس مي كرديم تغييراتي در محيط اطراف صورت مي گيرد كه به وضوح مشام را تحت تاثير قرار مي دهد. به هر حال نوروز و عيد جدا از تمام ويژگي هاي سنتي و باستاني و فرهنگي خود چند مولفه ثابت و دايمي پزشكي هم با خود دارد؛ مولفه هايي كه شايد بتوان آنها را بيماري هاي نوروزي ناميد.
اغلب فصول سال يا برخي مناسبت ها يكسري بيماري هاي خاص را به دنبال خود مي آورد. مثلا  تابستان و زمستان بيماري هاي خاص خود را دارند. مسافرت هاي تابستاني مي توانند براي برخي از مردم بيماري زا باشند. به همين ترتيب انجام هر فعل و انفعال اجتماعي هم مي تواند بالقوه بيماري زا باشد. نوروز به نوعي محل اجتماع بسياري از اين ويژگي هاست.
اولين مشكل مهمي كه در پايان سال وحوالي عيد به سراغ بسياري از مردم مي آيد، گير كردن تيغ ماهي در گلو است. طبق رسم، مردم ايران شب عيد با سبزي پلو به استقبال عيد مي روند. ماهي خوردن اما احتياط هاي خاص خود را مي طلبد. بي دقتي در جدا كردن تيغ هاي ماهي مي تواند آنها را يكراست به گلوي فرد بفرستد و يك اورژانس فوري و بسيار خطرناك را موجب شود. راه درمان اين مشكل انتقال سريع و فوري بيمار به يك مركز مجهز درماني و خارج كردن تيغ از ناحيه حلق است. جراحان متخصص گوش و حلق و بيني عمدتا هنگام عيد با اين مشكل مواجه شده و بسيار پيش مي آيد كه يك جراح شب عيد يا روز عيد ناچار شود براي يك درمان اورژانسي، خانواده و سفره هفت سين را رها كرده و براي جراحي يك همشهري بي احتياط به اتاق عمل برود. اگر تيغ احيانا به جاي ورود به مري وارد ناي يا حنجره فرد شود مشكل بسيار بسيار خطرناك تر مي شود و ممكن است عوارضي جبران ناپذير براي بيمار ايجاد كند. بنابراين كمي دقت و احتياط هنگام خوردن ماهي قطعا به جراحي و اتاق عمل و... مي ارزد.
بسياري از مردم ترجيح مي دهند هنگام تعطيلا ت نوروز به مسافرت بروند. مسافرت رفتن به خودي خود مي تواند از لحاظ پزشكي مشكل آفرين شود. مسافرت به مناطق اپيدمي برخي بيماري ها مي تواند باعث آلودگي و بيماري مسافران شود. مثلا  در برخي مناطق كشور بيماري هاي انگلي نظير كرم كدو يا مالا ريا شايع است. در برخي مناطق كشور هپاتيت A به شدت شايع است كه اين نوع هپاتيت از طريق آب و غذاي آلوده انتقال مي يابد. بنابراين در صورت عدم رعايت نكات بهداشتي ابتلا  به اين قبيل بيماري ها دور از ذهن نخواهد بود. غذا خوردن حين سفر نيز مساله حساس و دقيقي است. كساني كه با خودرو مسافرت مي كنند دو راه بيشتر ندارند: يا از شهر مبدا با خود غذا بردارند يا اينكه بين راه غذا بخورند يا مواد غذايي اوليه را تهيه كنند. در هر دو صورت امكان فاسد بودن يا فاسد شـدن مواد غذايي و مسموم كردن مسافران بخت برگشته وجود دارد. اسهال مسافران، شايع ترين بيماري سفر است كه در اثر مصرف غذاهاي آلوده ايجاد مـي شود و بايد سريع درمان شود، هرگزمسموميت غذايي را سرخود درمان نكنيد. بيمار مسموم را سريع و بدون فوت وقت به نزديكترين مركز درماني انتقال دهيد.
نوروز حدفاصل زمستان و بهار است يعني در بي ثبات ترين و ناپايدارترين موقعيت جوي سال قرار مي گيرد. در چنين زماني هوا به اندازه اواخر دي و اوايل بهمن ماه سرد نيست ولي در عين حال آنقدر هم گرم نشده است كه بتوان با خيال راحت لباس هاي زمستاني را كنار گذاشت. ناپايداري جوي هم اغلب وضعيتي غيرقابل پيش بيني ايجاد مي كند. از طرف ديگر حال و هواي خاص نوروز ايجاب مي كند كه همه لباس هاي نو به تن داشته باشند و اين لباس هاي نو عمدتا براي فصل سرد مناسب نيستند. به همين دليل سرماخوردگي، آنفلوآنزا، فارنژيت (گلو درد يا آنژين) و اوتيت (گوش درد) اغلب شايع مي شود. تماس  ها و ديدهبوسي هاي عيد هم باعث انتقال هرچه بيشتر ميكروارگانيسم هاي بيماري زا مي شوند.
بيماري ديگر ايام عيد، بيماري هاي دستگاه گوارش است كه برطبق آنچه در عامه مردم شايع است دل درد و رودل را شامل مي شود. بخوربخور جزو لا ينفك نوروز و ديد و بازديد هاي عيد است، حتي خانم ها هم ايام عيد معمولا  رژيم هاي سفت و سخت را مي شكنند. پرخوري، درد مشتركي است كه گريبانگر خيلي ها مي شود.
مردم بدون توجه ميوه و شيريني و آجيل و انواع و اقسام غذاها را بدون توقف به داخل معده مي فرستند و دل درد ساده ترين نتيجه رعايت نكردن ضرب المثل كاه و كاهدان خواهد بود. گاهي اين دل درد ها بعد از گذشت چند ساعت و به مرور خوب مي شوند ولي بعضي وقت ها باعث بروز اسهال و استفراغ هم مي شوند. چنين بيماراني بايد حتما توسط پزشك معاينه شده و در موارد شديدتر در يك مركز درماني بستري شوند. از دست رفتن آب و املا ح در موارد اسهال و استفراغ اصلي ترين مشكلي است كه بيماران با آن مواجه مي شوند و بايد بدون فوت وقت مورد توجه و درمان قرار گيرد.
آخرين مورد بيماري هاي خاص عيد، مشكلا ت دندان است. همان طور كه اشاره شد بخور بخورهاي ناگزير نوروز مي تواند باعث دلدرد شود اما مي تواند مشكل ديگري راهم براي دندان ايجاد كند. يكي از آنها شكستگي دندان به خصوص دندان هاي جلويي است. بسياري از مردم هنگام خوردن آجيل، پوسته سخت پسته و فندق را به خصوص اگر دربسته باشد با دندان خرد مي كنند. ساده ترين اتفاق ترك خوردن عميق يا شكستگي دندان است كه مي تواند بسيار دردناك و عذاب آور باشد. به خصوص كه ترميم چنين شكستگي هايي چون در حيطه كار دندانپزشكي زيبايي قرار مي گيرد، اساسا گرانقيمت خواهد بود. قصد نصيحت كردن ندارم ولي باور كنيد نشكستن پسته و فندق با دندان دليل بر نازك نارنجي و لوس بودن نيست. اگر كسي يكبار دندانش شكسته باشد تا ابد طرف چنين ابراز قدرت هايي نخواهد رفت.
مشكل ديگر، دندان درد است. ايام عيد روز ديد و بازديد و خوردن مقادير متنابهي شيريني و ساير تنقلا ت است. چون اغلب مردم تا دير وقت بيرون از منزل هستند ديگر حال و حوصله مسواك زدن را نخواهند داشت. همين يك دليل ساده مي تواند باعث رسيدن پوسيدگي به عصب دندان شود. در اين صورت اغلب بيمار شب با دردي وحشتناك و كابوس گونه از خواب مي پرد و به دنبال مسكن و چرك خشك كن! مي گردد. اگر كمي همت كنيد و شب ها مسواك بزنيد آن وقت عيد نوروز به دليل ابتلا  به يكي از شاه دردهاي علم پزشكي برايتان زهرمار نخواهد شد.

صدمات ورزش بيش از حد
پزشكان آمريكايي از شيوع صدمات ناشي از ورزش كردن بيش از حد در بين ورزشكاران جوان به شدت ابراز نگراني كرده اند. دكتر ميكلي استاد و مدير گروه بخش نوجوان بيمارستان بوستون مي  گويد: 25 سال قبل فقط 10 درصد بيماران مراجعه كننده به اين بيمارستان به خاطر ورزش بيش از حد تحت درمان قرار مي گرفتند ولي اكنون 70 درصد بيماران دچار مشكلا ت ناشي از ورزش كردن بيش از حد هستند. محققان مي  گويند والدين مدام فرزندان خود را به تمرين بيشتر و شديدتر تشويق مي  كنند تا فرزندشان برنده بورس هاي تحصيلي شود يا اينكه در آينده بتواند به عنوان يك ورزشكار حرفه اي فعاليت كند.
در عين حال اختصاصي شدن ورزش ها هم يكي از عوامل بروز اين مشكل است، چون كودكان به طور اختصاصي فقط در يك رشته ورزشي فعاليت مي  كنند و احتمال آسيب ديدنشان افزايش مي  يابد. ورزش كردن غيرتخصصي بنا بر اظهار نظر پزشكان براي بدن كودكان به مراتب مفيدتر خواهد بود.
اميد براي درمان بيماري هاي عصبي
دانشمندان علوم اعصاب اعلا م كرده اند درماني براي معالجه يك فرم رايج بيماري عصبي حركتي طي 10 سال آينده در دسترس پزشكان قرار خواهد گرفت. اين درمان ژن هاي مسوول اين بيماري را در موش هاي آزمايشگاهي خاموش كرده است. اين بيماري آميوتروفيك لترال اسكلروزALS نام دارد. بنابر اظهارنظر پرفسور استفن هاوكينگ اين بيماري با استفاده از تكنيك هاي پيشرفته خاموش كردن آن كه از آن با عنوان مسدود كردن RNA ياد مي شود، به زودي قابل درمان خواهد بود. در حال حاضر هيچ درماني براي بيماري هاي عصبي حركتي وجود ندارد. در اين بيماري ها سلول هاي عصبي كنترل كننده عضلا ت تحليل رفته و مي ميرند. در حدود 5 هزار بيمار در بريتانيا مبتلا  به اين بيماري ها هستند و بيشتر آنها 2 تا 5 سال بعد از تشخيص بيماري از بين خواهند رفت. 5 تا 10 درصد بيماران به طور ارثي دچار ثپا مي شوند و 20 درصد از آنها به دليل جهش در يك ژن به نام SOD1 بيمار مي شوند. با شناخته شدن اين ژن اميد براي درمان ALS افزايش يافته است. دو تيم تحقيقاتي در انگلستان و سوييس از روش مسدود كردن RNA براي خاموش كردن ژن معيوب SOD1 و جايگزين نسخه سالمي از همان ژن استفاده كردند. اين نخستين باري است كه از روش خاموش كردن ژن براي درمان بيماري هاي عصبي حركتي در انسان استفاده مي شود. در عين حال بنابر اظهارنظر پرفسور آيبيشر، سرپرست تيم تحقيقاتي سوييسي، اين اولين بار است كه نسخه سالم ژن، جايگزين نسخه معيوب مي شود. پرفسور آيبيشر معتقد است تا يك دهه بعد با اين روش ALS قابل درمان خواهد بود، ولي او اميدوار است اين تكنيك براي درمان ساير بيماري هاي سيستم عصبي نيز به كار گرفته شود؛ بيماري هايي نظير پاركينسون يا هانتيگتون كه جمعيت فراواني در سراسر دنيا از آنها رنج مي برند. نتايج تحقيقات مشترك انگليسي ها و سوييسي ها در ژورنال Nature medicine به چاپ رسيده است.
فقرا هم مي ميرند
صاحبنظران و كارشناسان امور بهداشت و سلا مت سابق به اين فكر مي كردند آمار مرگ و مير در اثر سرطان در كشورهاي در حال توسعه پايين تر از كشورهاي ثروتمند و توسعه يافته است، چون ميانگين طول عمر در اين كشورها پايين تر از حدي است كه بسياري از سرطان ها مجال بروز پيدا كنند، اما تحقيقات اخير موسسه سرطان آتلا نتا در دانشگاه اموري ايالت جورجيا آمريكا چيز ديگري مي گويد. برطبق اين مطالعات نرخ مرگ و مير زنان در كشورهاي در حال توسعه به دليل سرطان بالا تر از كشورهاي پيشرفته است. برطبق آمار ارايه شده در حال حاضر 18 درصد از مردان در كشورهاي توسعه يافته به دليل ابتلا  به سرطان مي ميرند، ولي دانشمندان معتقدند اين افراد اصولا  بيشتر از مردان مبتلا  به سرطان در كشورهاي فقير عمر خواهند كرد.
محققان استدلا ل مي كنند كه با پيشرفته تر شدن يك كشور عقب مانده، توسعه صنعتي و اجتماعي مردم آن كشور را بيش از پيش در معرض عوامل سرطانزا قرار خواهد داد. در عين حال پيشرفت هاي اقتصادي و اجتماعي با بهبود كيفيت زندگي، طول عمر را نيز افزايش مي دهد. در نتيجه سرطان هاي گوناگون پديدار خواهند شد.
پياده روي با كودك
پژهش ها و بررسي هاي علمي دانشمندان نشان داده است پياده روي مادران همراه كودكان خويش در بعد از ظهرها پس از صرف ناهار، خواب شبانه راحتي براي كودك در بر خواهد داشت. اين بررسي و آزمايش روي 56 كودك كه با پدر و مادران خود بين ساعت 12 نيمروز تا ساعت 16 در فضاي سرباز مانند پارك ها پياده روي كرده بودند انجام گرفته است.
دكتر يون هريسون از دانشگاه جان مورس ليورپول انگليس مي  گويد: اينگونه پياده روي ها به كودكان و والدين آنان كمك مي كند تا خوابي خوب و آرام بخش در شب داشته باشند.
شير باعث بلوغ زودرس مي  شود؟
وقتي در حدود سال 97، تحقيقات دانشمندان آمريكايي از بلوغ زودرس تعداد زيادي از دختران آمريكايي خبر داد، بسياري از مردم آمريكا به اين فكر افتادند كه نكند هورمون هاي مصنوعي رشد كه به ميزان وسيعي در صنعت دامداري و براي گاوها مصرف مي  شود، در شير گاوها ترشح شده و باعث بلوغ زودرس شده باشد. تحقيق دانشمندان سن بلوغ اين دختران را حدود 9 - 10 سال برآورد كرده بود كه نسبت به سن بلوغ دختران در كشورهاي آمريكاي شمالي حدود يك سال كمتر بوده است. به دنبال اين تفكر، مصرف شير در آمريكا كمابيش كاهش پيدا كرد ولي تحقيقات جديد ارتباطي بين اين 2 مورد پيدا نكرده است. محققان معتقدند دختران زودتر از سن عادي بالغ مي  شوند كه بسياري از محققان اساسا با شك به اين قضيه نگاه مي  كنند. دليل آن بيشتر چاقي است تا شير!
هورمون هايي كه براي افزايش توليد شير گاوها استفاده مي شود، همواره در مظان اتهام بوده اند ولي متخصصان مي گويند اين هورمون ها هضم نشده و وارد شير نمي شوند.