نگاهي به روز جهاني بهداشت وآغاز هفته سلا مت
بيست و هشت در يكصد هزار
در جوامع در حال توسعه زنان و كودكان نيز همپاي مردان سخت ترين شرايط فقر و محروميت را تجربه مي كنند
جهل، فقر، گرسنگي و عدم ارتقا يافتگي از اصلي ترين عواملي است كه در ميزان مرگ و مير مادران و كودكان در كشورهاي جهان سوم نقش دارند
عاصفه اللهوردي -در طول سال 2000، 189 مسوول از كشورهاي مختلف دنيا در سازمان ملل متحد جمع شدند و 8 هدف اصلي را به عنوان چشم انداز محورهاي توسعه مشخص كردند.تمام اين 8 محور بر اساس شاخص هاي سلا مت انسان بنا شد؛ شاخص هايي مثل ريشه كني فقر و گرسنگي، سوادآموزي، عدم تبعيض بين زن و مرد و طراحي محيط زيست و اقتصاد سالم و برقراري عدالت اجتماعي و ...
شعار سازمان بهداشت جهاني در روز جهاني بهداشت در سال جديد، انسان سالم، محور توسعه پايدار است. قرار است همزمان با روز جهاني بهداشت، در روزهاي 18 تا 24 فروردين كه با عنوان هفته سلا مت نامگذاري شده است، مسوولا ن اين بخش در وزارتخانه ها، سازمان ها و ارگان ها، با بازنگري در هدف ها و عملكردها ببينند براي تحقق اين مفهوم چه كرده اند و چه برنامه هايي را براي آينده در نظر دارند. آنچه مي خوانيد نگاهي به نگرش هاي مدعوين در مراسم روز جهاني بهداشت و هفته سلا مت دارد.
زنان مورد غفلت قرار گرفته اند
جهل، فقر، گرسنگي و عدم ارتقا يافتگي از اصلي ترين عواملي است كه در ميزان مرگ و مير مادران و كودكان در كشورهاي جهان سوم نقش دارند. تا وقتي كه انسان به عنوان محور توسعه و محور همه تلا ش هاي بشر قرار نگيرد، هيچ توسعه ديگري نمي تواند جوابگوي اين نيازها باشد. اينها سخنان دكتر مسعود پزشكيان وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در مراسم روز جهاني بهداشت و آغاز هفته سلا مت است. او معتقد است: براي تحقق عدالت در اين زمينه و از بين بردن فاصله ها، بايد بار سنگين توليد سلا مت در كشور را به دوش كشيد. در اين ميان سلا مت مادران و كودكان به عنوان محورهاي اصلي توسعه سلا مت قابل تامل هستند. بر اساس بررسي هاي انجام شده تعداد سالهايي كه زنان در جامعه ايران در سلا مت كامل به سر مي برند، در مقايسه با مردان و همچنين در مقايسه با شاخص هاي بين المللي عدد قابل توجهي است. مسايلي همچون كم خوني و فقر آهن زنان به ويژه در سنين باروري و همچنين بروز اختلا لا ت ناشي از كمبود يد در ميان برخي زنان ايراني و شيوع بيماري هايي نظير فشارخون بالا ، ديابت و پوكي استخوان برنامه ريزي بهداشتي و درماني قوي در راستاي درمان آنها مي طلبد. وجود بيماري هاي روحي چون افسردگي، تمايل به اقدام خودكشي يا انزواطلبي در بين دختران جوان، ارتقاي سطح سلا مت روحي زنان جامعه را الزام آور كرده است. در جوامع در حال توسعه كه مردان سخت ترين شرايط فقر و محروميت را تحمل مي كنند زنان و كودكان هم سنگيني اين بار را به طور مضاعف به دوش مي كشند. به عبارت ديگر، زنان به رغم آنكه عمده ترين مسووليت را در تداوم نسل بشر بر عهده داشته و در طول دوران حيات خود با نقش هاي خانوادگي و اجتماعي متعددي مواجه هستند، اما در اغلب كشورها از بسياري جهات مورد غفلت واقع شده اند.
يكي از شعارهاي امسال سازمان جهاني بهداشت، سلا مت تك تك مادران و كودكان است. اين در حالي است كه مسوولا ن بهداشت و سلا مت در اين وزارتخانه، معتقدند ايران تا حدود زيادي توانسته اهداف جهاني را در اين زمينه ها محقق سازد و از طرفي گاه آمار ها را درنوريده است. دكتر محمد اسماعيل اكبري، معاون سلا مت وزارت بهداشت مي گويد: نوع خدشه و ضايعه به مادران و كودكان، در كشورهاي مختلف با هم متفاوت است. در كشورهاي آفريقايي، ايدز و مالا ريا بيداد مي كند در حالي كه در كشورهاي غربي، شاهد خشونت و تبعيض هستيم. وي با مقايسه شاخص مرگ و مير مادران در كشورهاي پيشرفته غربي و ايران مي گويد: شاخص مرگ و مير مادران در كل دنيا 200 در يكصد هزار تولد زنده است.
همين شاخص در كشورهاي پيشرفته غربي به چيزي حدود 20 در يكصد هزار تولد زنده مي رسد و در ايران عدد 28 را به خود اختصاص داده است. از اين نظر، با كشورهاي جهان سومي متفاوت هستيم و هنوز به حد كشورهاي پيشرفته نرسيده ايم ولي عوارض هر دو را داريم. اين شاخص كه 28 در يكصد هزار تولد زنده در سال 83 است، در سال 76 چيزي حدود 37/5 نفر بوده و در سال 1355 حدود 247 نفر، اين نشان مي دهد كه توانسته ايم تا حد زيادي از ميزان شايع ترين علل مرگ و مير مادران كه ناشي از عوامل بارداري، خونريزي، عفونت و فشار خون هنگام زايمان است، بكاهيم.
با وجود پيشرفت در زمينه كنترل بيماري هاي مربوط به مادران، هنوز هم مولفه هاي ديگر از جمله خشونت و تبعيض عليه زنان نياز به كالبد شكافي دقيقتري دارد.
توانمندسازي اجتماعي در مقابل خشونت
اين روزها، بهداشت و درمان جاي خود را به مفهوم وسيع تري به نام سلا مت داده است. به اين معني كه براي سالم بودن يك جامعه نيازي به تاكيد خاص روي بهداشت و درمان نيست، بلكه سلا مت با پيش بيني هاي پيشگيرانه مي تواند تا حد زيادي جاي بهداشت و درمان را پر كند. از اين ديدگاه، سلا مت تنها از زاويه بهبود جسمي به انسان ها نمي نگرد بلكه بهبود وضعيت آنها را در همه ابعاد درنظر دارد. تشخيص وجودخشونت و تبعيض _ كه به نوعي بهداشت روان تلقي مي شود _ از جمله مسايلي است كه تخمين ميزان آن در يك جامعه بسيار دشوار است. چه بسيار خانواده هايي كه پايه هاي آن براساس خشونت بنا شده، اما افراد آن را به عنوان خشونت تلقي نمي كنند. زهرا شجاعي، مشاور رئيس جمهور در امور زنان در مراسم گشايش هفته سلا مت مي گويد: بررسي سيماي سلا مت در جامعه ايران با رويكرد جنسيتي بيانگر اين واقعيت است كه هر چند طي سالهاي 76 تا۸۲ شاخص اميد به زندگي در مردان، از 65/ 67 سال به 68/5 سال و براي زنان از 70/14 سال به 73/16 سال افزايش يافته و هرچند روند عملياتي كردن برنامه هاي تنظيم خانواده از سير مطلوبي برخوردار بوده، اما همچنان در برخي مقولا ت نظير خشونت هاي خانگي نارسايي هايي وجود دارد كه بايد توجه ويژه اي در راستاي رفع آنها و بهبود وضعيت جامعه اعمال شود. با اين حال مسوولا ن سلا مت در وزارت بهداشت معتقدند كه توانمندسازي زنان در مورد مسايل اجتماعي درست عكس قضيه خشونت است و همين امر وضعيت جامعه ما را طي زمان از اين نظر بهبود مي بخشد.
چرا كودكان به 5 سالگي نمي رسند؟
هر ساله در جهان بيش از نيم ميليون مادر هنگام زايمان فوت مي كنند كه 53 هزار نفر از آنها درمنطقه شرق مديترانه هستند. همزمان 10/6 ميليون كودك زير سن 5 سال از بيماري هاي قابل درمان و قابل جلوگيري، فوت مي كنند كه يك و نيم ميليون نفر از آنها در اين منطقه هستند. دكتر حسين. ع جزايري، مدير منطقه اي سازمان بهداشت جهاني در سالن اجلا س سران و در آغاز هفته سلا مت مي گويد: بالغ بر سه چهارم اين مرگ و ميرها طي ماه اول و حداقل 30 تا 40 درصد مرگ و مير نوزادان قابل جلوگيري است و اين تنها با بهبود بهداشت مادر، تغذيه كافي در طول دوره حاملگي، مديريت مناسب براي زايمان و بهداشت نوزاد، رعايت فاصله زايمان ها، ايجاد منابع مالي و تحكيم راهبردهاي فني و سياسي است. فضاي روز بهداشت جهاني امسال 2005 قلب ها را مي فشرد و بهانه اي است براي هر شخصي كه از واقعه هر آوا و هر مناسبتي در جهت پشتيباني از مادر و فرزند استفاده كند، سوالي كه امروز ما بايد از خود بپرسيم اين است كه چرا در 22 كشور منطقه، حاملگي و تولد نوزاد يكي از دلا يل اصلي فوت زنان در زمان بارداري است و اغلب كودكان حتي به سن 5 سالگي هم نمي رسند. بايد مشكلا ت فراوان سيستم سلا مت و بهداشتي كشور را پذيرفت. حل كردن آنها هم كار امروز و فردا نيست و در عين حال با تكيه بر برخي پيشرفت ها نمي توان مشكلا ت را ناديده گرفت كما اينكه بي توجهي به موقعيت ها هم بي انصافي است.
|