اعضاي گروه داوران مسابقه طراحي باغ كتاب تهران كه قرار است در تپه هاي عباس آباد احداث شود مشغول بررسي طرح هاي ارائه شده هستند.
امير موسي كاظمي
دنياي كتاب براي ايرانيان شايد در همان 10 روزي خلاصه شود كه نمايشگاه بين المللي، نام كتاب بر خود مي گيرد؛ چهاردهم تا بيست و چهارم ارديبهشت هر سال و در دل شهري كه ترافيك عذاب آورش عطاي بازديد را به لقاي آن مي بخشايد. اما نه اين دنياي 10روزه سزاوار گنجينه ارزشمندي چون كتاب است و نه اوقات پربهايي كه در تقابل با اين هجمه ماشيني روبه زوال مي نهد، شايسته خيل عظيم كتابخوانان. محفلي هميشگي براي اين يار مهربان، شايد.
در سالهاي اخير بحث لزوم احداث و برپايي نمايشگاه دائمي كتاب در تهران بارها از سوي مسئولان اجرايي مطرح شد اما هيچگاه رنگ و بوي واقعيت به خود نگرفت تا اينكه در هفته كتاب سال گذشته، مشاور فرهنگي شهردار تهران از احداث بزرگ ترين نمايشگاه دائمي كتاب كشور در تهران خبر داد و نام باغ كتاب را بر سر زبان ها انداخت.
علي اكبر اشعري در اين باره مي گويد: نمايشگاه دائمي باغ كتاب تهران، فروشگاه بزرگ كتاب كشور خواهد بود و با توجه به اينكه هر سال طيف وسيعي از علاقه مندان به كتاب در نمايشگاه بين المللي حضور مي يابند اين ضرورت احساس شد كه با برپايي نمايشگاه دائمي كتاب در طول سال به نيازها و خواسته هاي مشتاقان پاسخ مناسبي داده شود.
حرف هاي مشاور فرهنگي شهردار اين نويد را به شهروندان و ساكنان خيابان هاي اطراف نمايشگاه بين المللي مي دهد كه از شر ترافيك نفس گير ايام برپايي نمايشگاه خلاص شوند، البته اگر نمايشگاه بين المللي هم به اين محل دائمي منتقل شود. اشعري مي گويد: در زمان برگزاري نمايشگاه بين المللي كتاب تهران كه به عنوان يكي از نمايشگاه هاي معتبر فرهنگي در تقويم نمايشگاه هاي جهان ثبت شده است، نمايشگاه دائمي كتاب به طور موقت تعطيل شده واين مكان با تمامي امكانات و تسهيلات به طور كامل در اختيار برگزاركنندگان نمايشگاه بين المللي كتاب تهران قرار خواهد گرفت.
مشاور فرهنگي شهردار با بيان اينكه باغ كتاب در زميني به مساحت 40هزار مترمربع در اراضي عباس آباد و در دو بخش نمايشگاهي و فروشگاهي احداث خواهد شد، معتقد است: در نمايشگاه فعلي كتاب به دليل عدم بهره مندي مناسب از تكنولوي روزدنيا ومحل برگزاري، مراجعان بامشكلات متعدد در زمينه انتخاب، سفارش وحمل كتاب مواجه هستند كه البته در باغ كتاب به رفع تمام اين نقايص توجه شده است.
كاربري هاي باغ كتاب
شايد فهرست كردن كاربري هاي اين نمايشگاه چهل هزار مترمربعي از زبان مشاور فرهنگي شهردار تهران، افق پيش روي شهرداري در اجراي اين طرح را به خوبي ترسيم كند:
۱ - محل دائمي براي عرضه كتاب هاي داخلي و خارجي بر اساس استانداردهاي علمي، تخصصي و هنري قابل قبول تا ضمن تبديل اين مركز به كانوني قابل اعتماد، علاوه بر تامين نياز اقشار مختلف مردم به كتاب، موجب ارتقاي كيفي كتاب هاي منتشره توسط ناشران مختلف شود.
۲ - كانوني فعال كه با حمايت تمامي رسانه ها، منعكس كننده رويدادهاي حوزه كتاب و نشر باشد.
۳ - مركزي كه با ارتقاي فناوري براي سهولت تهيه كتاب، تحولي در فرهنگ عرضه و فروش ايجاد كند.
۴ - مكاني كه پايگاهي براي ارتباط فرهيختگان و عناصر فكري و فرهنگي جامعه و تبادل نظر آنان باشد.
۵ - مركزي كه با بهره گيري از امكانات رايانه اي به پايگاهي قدرتمند اينترنتي كتاب تبديل شود تا مراجعان با آخرين دستاوردهاي حوزه كتاب درايران و ساير نقاط جهان آشنا شوند.
۶ - مكاني كه علاوه بر كاربري هاي مذكور به صورت محل مناسب براي برپايي نمايشگاه بين المللي كتاب، با تحول در شيوه معرفي و عرضه و شيوه فروش كتاب، آسايش و رضايت خاطر مراجعه كنندگان را فراهم آورد.
طرح هاي پيشنهادي ارائه شده براي مجموعه باغ كتاب تهران در گوشه اي از نمايشگاه بين المللي به نمايش درآمد.
برنامه ريزي فيزيكي
اينگونه بود كه مجموع باغ كتاب تهران با ظرايفي كه مي بايست درعملكرد آن لحاظ مي شد، در مساحت 54000 مترمربع با زيربناي 40000 مترمربع و در دوبخش نمايشگاهي و غيرنمايشگاهي برنامه ريزي شد. در بخش غيرنمايشگاهي مجموعه هايي چون اداري، رفاهي، تفريحي و خدماتي، مركز اسناد و كتابخانه تخصصي، ورودي ها و تالارها درنظر گرفته شد. بخش اداري با زيربناي حدود 2000 مترمربع شامل مديريت، دبيرخانه، روابط عمومي، بازرگاني، امور مالي و اداري، امور برنامه و بودجه، شوراي سياستگذاري و هيات هاي علمي، آرشيو و انبار بوده و هسته اصلي نمايشگاه به شمار مي رود.
براي بخش رفاهي، تفريحي و خدماتي، انواع فضاهاي سرو غذا، فضاهاي تفريحي كودك و نوجوان و فضاهاي چندمنظوره تجهيز شده رفاهي در زيربنايي حدود 2600 مترمربع در نظر گرفته شده است. همچنين مراكز اسناد و كتابخانه تخصصي شامل مركز رايانه با پيش بيني شبكه كامپيوتري، مركز رسانه ها و مركز اسناد و كتابخانه هاي تخصصي در زيربنايي حدود 1300 مترمربع خواهد بود. مجموع ورودي ها كه حدود 3000 مترمربع از زيربناي باغ كتاب را به خود اختصاص مي دهد شامل فضاهاي باز و بسته، فضاهاي اطلاع رساني و راهنمايي و فضاهاي انتظامي است و مجموعه تالارها متشكل از يك تالار اصلي با ظرفيت 1000 نفر و چند تالار و چند تالار جنبي حدود 2800 مترمربع از كل فضا را اشغال خواهد كرد. همچنين امكان توسعه و تبديل بخش غيرنمايشگاهي به فضاهاي نمايشگاهي وطرح هاي توسعه نيز پيش بيني شده است.
در فضاهاي نمايشگاهي نيز براساس موضوع۱۱، بخش در نظر گرفته شده، كه شامل كتاب هاي عمومي، فلسفه و روانشناسي، مذهب، علوم اجتماعي، زبان، علوم طبيعي و رياضيات، فن آوري، هنر، ادبيات، تاريخ و جغرافيا و كودك و نوجوان در زيربنايي حدود۲۷۵۰۰ مترمربع است.
بدين ترتيب در برنامه عمومي فيزيكي باغ كتاب، غرفه ها حدود۵۰درصد، فضاهاي اداري تخصيص يافته به ناشران و انبارها و مخازن حدود۹درصد، خدمات رفاهي حدود۱۰درصد، بخش فن آوري اطلاعات حدود۶درصد و فضاهاي باز و دسترسي حدود۲۵درصد از كل فضاي نمايشگاه را اشغال خواهد كرد. ضمن اينكه حدود۷درصد از كل فضاها نيز براي تاسيسات در نظر گرفته شده است.
مسابقه طرح باغ كتاب
بدون ترديد طراحي مجموعه عظيمي كه در جايگاه يك پروه فراشهري، پاسخگوي نيازهاي شهروندان تهراني و ساير هموطنان كتابخوان باشد، بدون برگزاري يك رقابت معماري در سطح كشور امكان پذير نبود.
برهمين اساس شركت توسعه فضاهاي فرهنگي شهرداري تهران، طراحي و معماري اين مجموعه فرهنگي، تفريحي را به مسابقه گذاشت. تلفيق كاربري هاي فرهنگي با فضاي باز با كمترين دخل و تصرف در وضعيت عمومي اراضي عبا س آباد، خواسته برگزاركننده اين رقابت از مهندسان مشاوري بود كه براي طراحي اين پروه اعلام آمادگي كرده بودند.
پس از انتشار فراخوان اوليه۲۳۰، متقاضي حقيقي و حقوقي جهت شركت در اين مسابقه اعلام آمادگي و ثبت نام كردند كه در نهايت تا تاريخ۲۸/۱۱/۸۳ كه آخرين مهلت تحويل طرح ها بود، 55 اثر به دبيرخانه مسابقه رسيد. از آن به بعد جلسات متعدد هيات داوران براي رسيدن به گزينه نهايي آغاز شد.
در مرحله نخست از ميان 55 اثر موجود، 32 طرح حائز شرايط اوليه شناخته شده و سپس درمرحله دوم۲۰ اثر از اين ميان در جمع طرح هاي برگزيده براي داوري نهايي قرار گرفتند. در مرحله بعد و با تخصصي تركردن نگاه به اثر، 13 اثر گزينش و در سه دسته به ترتيب اولويت تقسيم بندي شدند. در مرحله پاياني داوري نيز 3 اثر برگزيده و پس از امتيازدهي اعضاي هيات داوران، رتبه هاي اول تا سوم مشخص و اعلام شدند.
برگزيدگان
هيات داوران متشكل از مهندس حسين شيخ زين الدين، مهندس كامبيز ناصرعمو، دكتر مهدي حجت، دكتر سعيد زنوزي، دكترهادي نديمي، دكتر علي غفاري و مهندس باقر آيت الله زاده شيرازي تمامي همت خود را بر اين قرار داد كه نزديكترين مورد موجود به كاربرد واقعي و عملي مجموعه و نيز به آمال و خواسته هاي جامعه فرهنگي كشور و مديريت شهري تهران را برگزيند.
بر همين اساس در مراسمي كه با حضور شهردار، اعضاي شوراي اسلامي شهر و رئيس سازمان فرهنگي و هنري شهرداري تهران در محل نمايشگاه دائمي كتاب برگزار شد، از گروه مهندسي مگان شبيري و فرهاداسدپور با 71 امتياز به عنوان رتبه اول، گروه مهندسي هومن سلامت، امين تاج و افشين فرزين با 67 امتياز به عنوان رتبه دوم و گروه مهندسي ارسيا رخشان فر و عليرضا پرتوي با 62 امتياز از صد امتياز ممكن به عنوان رتبه سوم تقدير به عمل آمد.
همچنين بهزاد اتابكي، ولي الله ساقي، مهندسان مشاور رهرو، مهندسان مشاور پاسارگاد، مهندسان مشاور دادارآفرين، مهندسان مشاور آتاوا، مهندسان مشاور آسه مهرتبريز، پريسا علي محمدي، مجتبي يزداني و مهندسان مشاور كليل به ترتيب حائز رتبه هاي چهارم تا سيزدهم شدند.
در فضاهاي نمايشگاهي 11 بخش در نظر گرفته شده كه شامل كتاب هاي عمومي، فلسفه و روانشناسي، علوم اجتماعي، هنر، ادبيات، تاريخ و جغرافيا و كودك و نوجوان در زيربنايي حدود۲۷۵۰۰ مترمربع است
تهران، پايتخت كتاب منطقه
اينكه طرح ابتكاري مديريت شهري تهران براي استمرار بخشيدن به نمايشگاه كتاب و تداوم اين جريان فرهنگي در تمام طول سال، چه زماني به بهره برداري كامل مي رسد، هنوز مشخص نيست اما آينده نزديكي كه شهردار تهران از آن به عنوان نقطه آغاز احداث اين پروه عظيم نام مي برد، قطعا آنقدر دور نخواهد بود كه نام باغ كتاب از يادها پاك شود. بي ترديد چشم انداز 20ساله اي كه شهردار تهران براي تبديل ايران به قدرت اول منطقه در حوزه كتاب ترسيم مي كند به ابزارهايي چون نمايشگاه دائمي كتاب وابسته است و بهره برداري از اين مجموعه نيز جز با ياري مسئولان و متخصصان محقق نمي شود. باشد كه باغ كتاب تهران، باغ هميشه بهار فرهنگ اسلامي و ايراني، درخور و شايسته شهروندان و خواست ديرپا و به حق برپايي اش باشد.