|
نگاهي به هزينه هاي مراقبت و پرستاري افراد مسن در سراي سالمندان
اينجا فراموشخانه نيست
فهيمه خضر حيدري
به دنيا كه مي آييم هيچ نمي دانيم زندگي برايمان چه ارمغاني دارد. پا به عرصه هستي مي گذاريم و روزها و شب ها را مي گذرانيم. هيچ معلوم نيست زندگي برايمان چه طرحي ريخته و آغاز و پايان داستان چگونه است. گاه عمر با عزت از خداوند مي گيريم و گاه بازي هاي زندگي طوري پيش مي روند كه نمي خواهيم. گاه آنچه مي بينيم، نمي خواهيم و گاه آنچه مي خواهيم، نمي بينيم و اينچنين روزها مي گذرند: شنبه، يكشنبه، دوشنبه، ...، شنبه، يكشنبه، دوشنبه، ... و نوزاد كوچكي كه زندگي را با هزاران سلام قلبي به هزاران اتفاقي كه پازل زندگي را مي سازند آغاز كرده بود هر روز بزرگ و بزرگ تر مي شود. شادماني خدشه ناپذير كودكي مي گذرد و ناگزير زندگي در دنياي آدم بزرگ ها امتداد مي يابد. دنياي آدم بزرگ ها هم هر روز با شتابي پر هياهو بزرگ و بزرگ تر مي شود و سرانجام پيري فرا مي رسد؛ پيري نه به عنوان فصل دردناك زندگي كه به عنوان نتيجه محتوم زيستن و بخشي مهم از زندگي كه مي تواند نشاط و شادماني خاص دوران خود را داشته باشد.
وقتي كودك هستيم بدون دلسوزي، توجه و مراقبت هاي ديگران قادر به ادامه حيات نيستيم. در دوران پيري هم يك بار ديگر به اين حد از مراقبت و توجه و بخصوص مهر و دلسوزي نيازمند مي شويم، اما از سوي ديگر گرفتاري هاي زندگي در شهرهاي بزرگ، اشتغال اجتناب ناپذير تمام وقت افراد، خانه هاي كوچك و راه هاي دور پر ترافيك، امكان رسيدگي كامل به سالمندان خانواده را نمي دهد. در بسياري از موارد سالمندان ساعات طولاني در خانه تنها مي مانند. گاه خاطرات عمر رفته را رج مي زنند و گاه با برنامه هاي مناسب يا نامناسب راديو و تلويزيون ساعت هاي تنهايي خود را پر مي كنند يا ساعاتي از بعد از ظهر كه هوا اندكي خنك تر است، نيمكت هاي خالي پارك هاي كوچك و مهجور را پر مي كنند. از سوي ديگر اعضاي خانواده هم اغلب صبح با عجله از خانه خارج مي شوند؛ دانشگاه، مدرسه، اداره، شركت و هزار جور كار و گرفتاري ديگر، شب هم همه خسته باز مي گردند و همه چيز آنقدر شتابزده است كه ديگر فرصتي باقي نيست تا به ثانيه ثانيه هاي تلخ تنهايي يكديگر بينديشند؛ جمله ها ناتمام مي ماند. روز به پايان مي رسد و پرنده قلب پدربزرگ ها و مادربزرگ ها با گلويي پر از آوازهاي نخوانده به خواب مي رود.
مزاياي زندگي دسته جمعي
به رغم همه تبليغات منفي كه معمولا درباره خانه سالمندان مي شود، در يك نگاه دقيق و سنجش گر به موضوع درمي يابيم كه خانه هاي سالمندان در صورتي كه از هدف واقعي خود دور نشوند و از مديريتي متخصص و كاردان برخوردار باشند، ماواي دلپذيري براي سالمندان خواهند بود؛ آشياني كه ارزش معنوي آن خيلي بيش از چهار ديوار سرد و تهي يك خانه خالي است.
از سوي ديگر در آسايشگاه هاي سالمندان معمولا امكان معاشرت گسترده زنان و مردان سالمند با اشخاصي در گروه سني و موقعيت مشابه خود وجود دارد. دوستي هاي تازه شكل مي گيرد و خاطرات گذشته تجديد مي شود و چنانچه خانه سالمندان از مديريت هوشمندي برخوردار باشد، فضاي عاطفي و رواني موجود مي تواند در تقويت روحيه اجتماعي سالمندان موثر واقع شود. تفريحات دسته جمعي و سرگرمي هاي مناسب با سن و سال، گفت و گو و معاشرت، همدردي، سهيم شدن در احساسات و تجربه هاي يكديگر و نگاه مشترك به افق هاي پيش رو از جمله مزايايي است كه حضور در فضاي مشترك با گروه همسالان به افراد سالمند مي دهد، اما آيا خانه هاي سالمندان ما از چنين ويژگي هايي برخوردارند؟ و اگر واجد چنين شرايطي باشند آيا تامين هزينه هاي اقامت در اين آسايشگاه ها براي همه سالمندان ممكن است؟
شرايط اسكان
هزينه اقامت در خانه هاي سالمندان خصوصي اغلب بسيار بالاست. در اين ميان خانه سالمندان كهريزك به دليل دولتي بودن و اداره مستقيم از طريق كمك هاي مردمي استثناست. در خانه سالمندان كهريزك تنها افراد 18 سال به بالا كه بي بضاعت و بي سرپرست هستند پذيرفته و افراد بالاي 65 سال به عنوان سالمند اسكان مي يابند. سه شاخص مهم پذيرش افراد در كهريزك عبارتند از نداشتن بيماري رواني، بي بضاعت يا بي سرپرست بودن و دارا بودن حداقل 18 سال سن. در اين آسايشگاه علاوه بر نگهداري سالمندان در بخش ويژه، سفرهاي سياحتي و زيارتي، مراسم مذهبي و جشن هاي مختلف براي آنها برگزار مي شود.
اما شرايط خانه سالمندان كهريزك، شرايط خاصي است. در ديگر سراهاي سالمندان كه به صورت خصوصي اداره مي شوند، ممكن است هزينه هاي سنگيني به خانواده ها تحميل شود. مرتضي پدرامي، مدير يك خانه سالمندان خصوصي مي گويد: درباره سالمندان آنچه كه در درجه اول به آن نياز داريم، تغيير نگرش و فرهنگي است كه دوران سالمندي را دردناك و ناراحت كننده مي داند و خانه سالمندان را فراموشخانه مي پندارد، در حالي كه آسايشگاه سالمندان در جوامع امروزي، يك ضرورت اجتناب ناپذير است.
بسياري از افراد، استقبال از خانه هاي سالمندان را نوعي غربزدگي و ناشي از تفكرات غربي مي دانند، اما شرايط موجود در جامعه، نشانگر واقعياتي ديگر است. جامعه هيچ گاه متوقف نمي شود و ارزش ها مدام در حال تغيير هستند. زندگي اجتماعي، شرايط جديدي را به افراد تحميل مي كند و براي زيستن ميان همه اين تغيير و تحولات، گاه ناگزير از پرداخت هزينه هاي گزاف مادي و معنوي هستيم.
در شرايطي كه الگوي مسكن براي يك خانواده متوسط شهري، 48 متر تعريف مي شود، خانواده گسترده مفهوم خود را از دست مي دهد و كم كم به خانواده هسته اي شامل همسران و حداكثر دو فرزند نزديك مي شود. پس پدربزرگ ها و مادربزرگ ها به ناحق تنها مي مانند و ارزش هايي كه بناست شان و احترام آنها را حفظ كند، كم كم به بي توجهي نسبت به آنها بدل مي شود.
اخلاق مراقبت
از ويژگي هاي مهمي كه انتظار رعايت آن در آسايشگاه ها مي رود، رعايت اخلاق مراقبت است و اخلاق مراقبت يعني توجه به جزئيات مسائل سالمنداني كه در آسايشگاه ها ساكن هستند. پدرامي مي گويد: در آسايشگاه ها، نيروي متخصص و پزشك به صورت تمام وقت يا نيمه وقت حضور دارند و حتي كادر نيمه وقت نيز دائما به صورت oncall با آسايشگاه در ارتباط هستند. از سوي ديگر پرستارها هم به صورت 24 ساعته در كنار سالمندان حضور دارند. به اين ترتيب سالمندان در آسايشگاه به هيچ وجه رها شده و دچار بي توجهي نيستند.
در اين آسايشگاه ها به طور مرتب و در فواصل معين، علائم حياتي، فشار و قند خون، شماره نبض، تنفس و ضربان قلب افراد كنترل مي شود و در صورت نياز به خدمات تخصصي پزشكي سالمند با اطلاع خانواده اش به بيمارستان يا مراكز تخصصي درمان اعزام مي شود.
اما اخلاق مراقبت، تنها به مراقبت هاي پزشكي محدود نمي شود و شايد يكي از مهمترين جنبه هاي آن، توجه به مسائل روحي و عاطفي افراد باشد. ارتباط انساني عميق و همراه با مدارا و مهر، چيزي است كه افراد بخصوص در سنين پيري بيشتر از هرچيز ديگر به آن نيازمند هستند.
مردي 70 ساله كه سه سال است در يك آسايشگاه سالمندان خصوصي به سر مي برد، مي گويد: من از وقتي كه اينجا ساكن هستم، احساس خوشايندي دارم. دوست ندارم به خانه فرزندانم بازگردم. دلم براي دوستانم در اينجا تنگ مي شود. اگر هم بروم، زود برمي گردم و هيچ دوست ندارم مزاحم زندگي و كار و فعاليت بچه هايم باشم. ما اينجا با هم تلويزيون مي بينيم، روزنامه مي خوانيم و موسيقي گوش مي دهيم و شطرنج بازي مي كنيم.
هزينه ها
خانه هاي سالمندان زير نظر سازمان بهزيستي اداره مي شوند. هزينه اسكان در خانه سالمندان كه تنها شامل هتلينگ و نرسينگ است، معمولا در همه موسسات ثابت است و 200 تا 250 هزار تومان ارزيابي مي شود، اما معمولا خدمات جانبي هم بسته به شرايط جسماني و روحي فرد سالمند وجود دارد. سلامت يا بيماري سالمند، وضعيت تغذيه او، نياز به اكسيژن تراپي، روان درماني، فيزيوتراپي، توانبخشي، سوند، همراهي براي اجابت مزاج و ... از جمله عوامل دخيل در تعيين سقف هزينه هاي نگهداري سالمندان در آسايشگاه است.
در بعضي از آسايشگاه هاي سالمندان كه ظاهرا برنامه هاي تفريحي و تغذيه مناسب تري براي سالمندان دارند، هزينه اقامت از 280 تا 380 هزار تومان متغير است. اين مبلغ البته بابت اسكان در اتاق هاي عمومي از شش تا هشت نفر دريافت مي شود و هزينه اسكان در اتاق هاي خصوصي و نيمه خصوصي با شرايط بهتر از مرز 400 هزار تومان هم مي گذرد.
پرستار در منزل
استخدام پرستار مجرب و متخصص براي نگهداري و مراقبت از سالمندان در منزل نيز امكان ديگري است كه پيش روي خانواده هاست كه البته انتخاب آن مستلزم دقت، تجربه، پختگي و مشاوره با موسسات مسئول اعزام پرستار به منازل است. دارا بودن مجوز رسمي پرستاري از سازمان بهزيستي و قوه قضائيه از شروط اصلي اعتبار اينگونه موسسات است. هزينه اعزام پرستار متخصص، مجرب و برخوردار از تضمين اعتبار به صورت 24 ساعته بين 180 تا 300 هزار تومان متغير است، اما استخدام پرستارهايي كه ساعاتي از روز را در كنار سالمند شما مي گذرانند، بسته به شرايط جسمي سالمند و ميزان نيازمندي او به خدمات مختلف پرستاري اغلب از 130 تا 140 هزار تومان هزينه دارد. اين دسته از پرستاران معمولا از 9 صبح تا 5 بعدازظهر را در كنار سالمند شما مي گذرانند. در اين جريان، قراردادي ميان شما و موسسه ارائه كننده خدمات پرستاري عقد مي شود. مدت قراردادها حداقل سه و حداكثر شش ماه است و شما موظف به پرداخت معادل نصف يا تمام حقوق يك ماه پرستار استخدام شده در قبال عقد قرارداد به عنوان كارمزد به موسسه خواهيد بود.
به اين ترتيب اين امكان وجود دارد كه سالمند عضو خانواده خود را در كنار خود يا در محيط خانه اش تحت مراقبت و توجه ويژه نگاه داريد. آنچه مسلم است ميل به دانستن، زيبايي، خودشكوفايي، مهرورزي و همراهي با آنها كه دوستشان داريم تا پايان عمر همراه ماست و محترم شمردن و به رسميت شناختن عواطف و نيازهاي ديگران از جمله افراد سالمند به روش هاي ميسر و عملي از جمله ويژگي هايي است كه هر انسان مي تواند به آن ببالد.
|
