علي هاشمي
زنان در حوزه اقتصاد بيشتر از زاويه نيروي كار و اهميت آن بررسي شده اند. همه آمارها در اين باره نشان دهنده توجه خاص تحليل گران و برنامه ريزان كشورهاي توسعه يافته به گروه زنان به عنوان نيمي از نيروي كار جامعه بوده است.
كشور ما در سال هاي اخير با درك نقش زن در اقتصاد و توسعه پايدار توانسته است با ايجاد زمينه هاي مناسب به منظور ارتقاي تحصيلات و اشتغال زنان گامي در جهت دستيابي به اين اهداف بردارد.
با وجود اين پيشرفت ها، موانع فرهنگي و اقتصادي گوياي اين موضوع است كه زنان تا رسيدن به جايگاه اصلي خود در نظام اقتصادي و اجتماعي كشور راه درازي را در پيش رو دارند.
با وجود اين واقعيات، نكته اي كه از نظر بسياري از زنان و حتي اقتصاددانان پنهان مانده، نقش مهم زن در اقتصاد خانواده به عنوان كوچكترين و مهمترين نهاد اجتماعي ست.
جداي از نقش زن در اقتصاد خانواده هاي روستايي كه اغلب به فعاليت هاي كشاورزي، دامداري و فرش بافي محدود مي شود، ديگر زنان جامعه در عرصه خانواده يكي از مهمترين عوامل برقراري توازن يا بر هم زننده آن هستند.
بخشي از اين قشر با بي توجهي به ميزان درآمد خانواده به شوهر به عنوان تنها مسئول تامين مخارج و هزينه ها مي نگرند. اين افراد بدون آگاهي نسبت به بسياري از شيوه ها و راهكارهاي ويژه زنان خانه دار براي كاهش هزينه ها، به اصطلاح فقط اقدام به خرج تراشي مي كنند.
در مقابل اين گروه، زناني هم وجود دارند كه فقط با صرفه جويي و پس انداز از محل خرجي ، هر چند ماه يك بار شوهر خود را در بحران هاي مالي ياري مي دهند.
بنابراين تا استقرار كامل فضاي برابر براي زنان در دستيابي به فرصت هاي شغلي، پرداختن به خانه داري پذيرفتن بهترين نقش است و فرصتي مغتنم به حساب مي آيد. استناد اين موضوع شايد به ماده 117 قانون اساسي ست كه كار زنان را در صورت نبود رضايت شوهر منع مي كند.
اين قانون در كنار بسياري عوامل فرهنگي، واقعيتي آماري را در اختيار قرار مي دهد و آن اينكه هم اكنون بسياري از مردان نسبت به كار زنان نظر مخالفي دارند، در اين شرايط زن بايد نقش كدبانويي مقتصد را برعهده گيرد.
جداي از صرفه جويي ها، واقع بيني و استفاده بهينه از امكانات موجود، اين نقش را پررنگ تر مي كند.
كاهش هزينه ها توسط به يك كدبانو، نخستين گام سوي خانواده اي موفق محسوب مي شود. براي نمونه تحقيقات انجام شده نشان مي دهد نرخ استهلاك اثاثيه منزل سالانه در حدود 10 درصد است. به اين معني كه به طور متوسط بسياري از اثاثيه هاي منزل پس از طي يك دوره 10 ساله به طور كامل از رده خارج مي شوند. نقش كدبانو در اينجا افزايش زمان بهره وري از اثاثيه است.
به عنوان نمونه فقط در مورد يخچال فريزر، چيدمان صحيح مواد غذايي در داخل آنها و كاهش تعداد دفعات باز و بسته كردن در، يخ زدايي منظم ماهانه، در نظر گرفتن فاصله مناسب يخچال از ديوار و خودداري از جابه جايي اين وسيله تا دست كم چهار ساعت پس از هر جابه جايي، عمر مفيد آن را به ميزان قابل توجهي افزايش مي دهد.
انتخاب كالاها و نوع آنها نيز نقش به سزايي در كنترل هزينه ها در كوتاه مدت و بلندمدت دارد.خريد از مراكز خريد نيز نشان مي دهد اغلب اين مراكز، اجناس را با قيمت هاي پايين تري به فروش مي رسانند. براي نمونه ميوه هايي كه در مراكز تحت پوشش شهرداري و سازمان ميادين ميوه و تره بار فروخته مي شود قيمت هاي پايين تري نسبت به ميوه فروشان سطح شهر دارند. در اين بازارها پرتقال هاي معمولي با اختلاف قيمتي در حدود 400 تومان فروخته مي شوند. اين موضوع درباره لوازم خانگي و صوتي و تصويري به اوج مي رسد.
با اينكه بخشي از بالا بودن قيمت اجناس در برخي مغازه ها به كيفيت كالا مربوط است، اما به طور حتم علت مهم گراني اجناس به منطقه و نوع مغازه بستگي دارد.
برنامه ريزي به منظور خريد از فروشنده هاي ارزان فروش و مراكز فروش تحت نظارت سازمان ها و ارگان هاي دولتي، امكان خريدهاي ناآگاهانه و گران خريدن كالا را كاهش مي دهد.
از سوي ديگر بايد توجه داشت كه برخي محصولات مانند پياز و سيب زميني اختلاف قيمت چنداني در مراكز مختلف ندارند. به همين دليل براي خريد اين محصولات نياز به جابه جايي و درنتيجه صرف وقت و هزينه نيست.
با توجه كردن به عبارت معروف هيچ ارزاني بي علت نيست و هيچ گراني بي حكمت نيست ، متوجه مي شويم كه با خريد كالاهاي ارزان اما نامرغوب بايد منتظر خريد و صرف هزينه هاي مجدد باشيم.
از ديگر ويژگي هاي يك كدبانوي خانه دار، حذف خريدهاي غيرضروري ست. اجتناب از خريد سرويس هاي چيني گرانقيمت، انواع كريستال ها و باقي وسايل و ظروف تجملاتي از اين جمله اند.
در اين زمينه اشكال اغلب زنان تعبير نادرستي ست كه از آبرو و آبروداري دارند. اين گروه بدون توجه به اولويت ها و ضروريات، بخش اعظم درآمد خانواده را صرف تجملات مي كنند. فقط با برگزاري يك ميهماني، نصف يا حتي همه درآمد ماهانه شوهر، خرج حفظ به اصطلاح آبرو مي شود.
روان شناسان در اين باره معتقدند: زناني كه نقشي در كسب درآمد ندارند و به مشاركت در اقتصاد خانواده دعوت نشده اند بيشتر از ديگران به خرج تراشي و اتلاف درآمد مي پردازند. همچنين زناني كه داراي اعتماد به نفس و شخصيتي پايدار و مستحكم هستند تعريف واقعي تري از آبرومندي دارند. اين تعريف به اين گروه اجازه انطباق دخل وخرج خانه را مي دهد .
گريز از دوربين افراد فاميل و دوستان هر چند مشكل، اما امكانپذير است.
اگر از مرحله نيمه دشوار نگاه ديگران گذر كنيم، تهيه و تدارك اثاثيه و پخت وپز شدني ست. با انجام اين كار از حالت روحي ملال آوري كه اغلب به دليل فراهم نشدن شرايط و لوازم مناسب پذيرايي دست مي دهد نيز رهايي پيدا مي كنيم. در اين صورت بانوي خانه به جاي ديگران در هنگام خريد، نياز واقعي خانه و خانواده را ملاك انتخاب قرار مي دهد.
فهيمه رستگار مدرس آشپزي و خانه داري- در اين باره معتقد است: اگر زنان به ارزش ها و توانايي هاي خود در زمينه توليد و نگهداري از وسايل و اثاثيه منزل پي ببرند به طور حتم مشكلي به لحاظ افزايش هزينه خريد لوازم نو پيش نمي آيد .
براي نمونه چند نكته كه گوياي نقش موثر يك كدبانو در نگهداري از وسايل خانه است را ذكر مي كنم:
- پس از خريد ظروف فلزي كه اغلب از جنس روي هستند، پيش از استفاده از آنها، داخل ظرف را پر از آب كنيد و چند قاشق سركه به آن بيفزاييد، پس از به جوش آمدن آب ناشي از گرماي اجاق گاز، محتويات ظرف را خالي كنيد و مطمئن باشيد كه اين ظرف هرگز سياه و بلااستفاده نخواهد شد! با اين وجود اگر ظروف فلزي بر اثر حرارت زياد، سرخ شدن يا به هر دليل ديگري سياه شد، ظرف خالي را روي اجاق قرار دهيد و شعله را روشن كنيد. با اين كار تمام قسمت هاي سياه ظرف زدوده مي شود.
- برخي ظروف هم پس از سوختن غذا
به هيچ وجه تميز نمي شوند و بلااستفاده به نظر مي رسند. به منظور رفع اين كاستي، داخل ظرف را از آب گرم پر كنيد و مقداري نمك نيز به آن اضافه كنيد. اگر غذا به طور كامل به ظرف چسبيده و جدا نمي شود مقداري سركه در آن بريزيد و بجوشانيد تا ظرف از غذا به طور كامل پاك شود.
- پاك كردن ظروف استيل نيز در صورت جرم گرفتن آب به وسيله آبليمو مقدور است. جوشاندن اين مخلوط در داخل ظرف، جرم را برطرف مي كند.
- ظروف مسي به وسيله ماليدن يك برش پياز به آنها تميز مي شوند.
- براي تميز كردن ماكروويو يك برش ليمو را در ظرف آب بيندازيد و آن در داخل مايكروفر قرار دهيد تا گرم شود. وقتي بخار آب بر ديواره هاي داخل فر نشست، آن را خاموش كنيد و پس از مدتي كه فر خنك شد، آن را به راحتي تميز كنيد.

علي اناري- تلفن همراه به عنوان يكي از مظاهر تكنولوژي برتر در عرصه مخابرات و ارتباطات، چند سالي ست كه در كشور ما حضور دارد و باوجود كاستي ها و نقايصي كه طي اين سال ها از خود نشان داده هنوز هم خواهان دارد و استفاده كنندگان ترجيح مي دهند با خوب و بدش بسازند؛ به اين اميد كه روزي وعده چندين ساله مسئولان اين بخش محقق و همه تماس ها بي عيب و نقص برقرار شود و جمله مشترك موردنظر در دسترس نمي باشد از هيچ گوشي شنيده نشود. اما تلفن همراه اعتباري كه هنوز چند ماهي بيشتر از تولدش نمي گذرد، متاسفانه علاوه بر معايب تلفن هاي همراه ثابت، يكسري دردسرهاي مختص به خود را نيز داراست. اين تلفن ها كه داراي اعتبار زماني و ريالي مشخصي هستند مانند تلفن هاي كارتي همگاني در همان هنگام تماس از مبلغ اعتبارشان كم مي شود و البته بعد از سررسيدن اعتبار زماني شان مشترك محترم بايد با خريد يك عدد كارت شارژ اقدام به افزايش اعتبار خودكند. در غير اين صورت در مدت 15روز خط تلفن موردنظر يكطرفه شده و بعد از آن به صورت غير فعال در مي آيد. اگر دارنده اين خط اعتباري بعد از يك ماه اقدام به افزايش اعتبار نكند خط او براي هميشه قطع شده و مالكيت از او سلب مي شود. تمام اين موارد در هنگام خريد اين نوع خط ها به مشتري گوشزد مي شود اما مسئله مهم اين است كه لازمه تمديد اعتبار براي اين نوع تلفن همراه، وجود كارت هاي شارژ است كه توسط شركت مورد نظر بايد توزيع شود و وقتي اين مسئوليت به درستي انجام نگيرد نبايد تقصيري متوجه مشتركان شود. اما متاسفانه طي روزهاي اخير خلاف اين مطلب ثابت شده؛ در هفته گذشته وحتي روز هاي قبل از آن، كارت هاي شارژ در تهران ناياب شد و حتي دفترهاي امور مشتركين مخصوص تلفن هاي اعتباري نيز بدون هيچ گونه توضيحي جمله كارت شارژ نداريم را تكرار مي كردند.
جالب اينجاست كه اگر از مسئولان دفاتر تاليا سئوال كنيد كه اگر طي اين مدت كه كارت شارژ ناياب است دوره اعتبار بعضي از مشتركين به اتمام برسد تكليف چيست، با كمال خونسردي پاسخ مي دهند: هيچي، سيم كارتشون مي سوزه به همين راحتي. اگر در همين يكي دو- روز گذشته به اين دفاتر سري مي زديد و ازدحام مردم را براي دريافت كارت شارژ كه ظاهرا تعداد محدودي از آن در اختيار دفاتر امور مشتركين قرار گرفته بود، مي ديديد متوجه مي شديد كه هيچ گونه نظم و حساب و كتابي در خدمات دهي اين نوع تلفن همراه وجود ندارد و ظاهرا گردانندگان اين تشكيلات واژه خدمات پس از فروش را خوب درك نكرده اند. فقط اميدواريم نهادهاي نظارتي قدرتمندي براي ساماندهي اينگونه سرويس دهي ها در نظرگرفته شوند تا حق مردم به اين راحتي پايمال نشود.