طرح: داوود كاظمي
سهراب نيكخواه
سرانجام پس از مدتي وقفه، پرداخت وام ازدواج از سوي شهرداري تهران به زوج هاي ساكن پايتخت از سر گرفته شد. پيش از اين، در اواسط سال گذشته پرداخت اين وام به دليل نبود اعتبارات لازم متوقف شده بود و متقاضيان جديد نيز نمي توانستند ثبت نام كنند. البته هم اكنون نيز ثبت نام جديد به عمل نمي آيد و تنها كساني كه پيش از اين فرم ها و مدارك لازم را تهيه و پست كرده بودند، مي توانند وام خود را دريافت كنند.
پرداخت وام ازدواج موضوعي است كه در سال هاي اخير و با توجه به سخت ترشدن شرايط ازدواج، اهميت بيشتري يافته و چند سالي است كه با وجود مبلغ كمش به يكي از تكيه گاه هاي جوانان تبديل شده است. البته طبيعي است كه اين وام ها و دريافت آنها خود پس از مدتي چالش برانگيز شده باشند و احراز شرايط لازم براي دريافت اين مبالغ، موضوعي باشد كه مدت ها ذهن جوانان را به خود مشغول كند. از آن سو سيستم بانكي كشور نيز با مشكلاتي براي پرداخت اين وام ها روبه رو شده است.
بانك ها وام مي دهند
پرداخت وام ازدواج به جوانان، موضوعي بود كه پس از انقلاب آغاز شد. در اين طرح براي تسهيل ازدواج و ترغيب جوانان به اين امر، به هر كدام از زوج هاي جوان مبلغي تعلق مي گرفت كه اين مبلغ در هر زمان بسته به ميزان تورم افزايش يافت كه هم اكنون به ميزان 500 هزار تومان براي هر نفر (يك ميليون تومان در كل) رسيده است. براي دريافت وام ازدواج، اولين مدرك لازم، عقدنامه است. البته مسئله به همين جا ختم نمي شود و اين رشته سر دراز دارد. اگر تاكنون براي دريافت اين وام ها به بانكي مراجعه كرده باشيد قطعاً با ليست بلندبالايي از مدارك كه بايد تهيه شوند روبه رو شده ايد. گواهي اشتغال به كار، يكي از قبوض (آب، برق، تلفن، گاز)، سند خانه يا قولنامه اي كه ثابت كند شما در نزديكي بانك ساكن هستيد، سفته به مقدار لازم و تعداد زيادي كپي از مداركي كه تهيه شده است. و تازه اين اول ماجراست!
هر كس كه مي خواهد وام بگيرد بايد دو نفر ضامن داشته باشد كه بسته به بانكي كه به آن مراجعه مي كنيد شرايط ضامن ها متفاوت است اما تقريباً تمامي بانك ها كارمند دولت بودن را يكي از شرايط ضامن ها مي دانند. بعد از تهيه همه اين مدارك و آوردن دو ضامن به بانك مربوطه حالا بايد در نوبت بمانيد. هر شعبه در طول يك سال اعتبار مشخصي براي پرداخت وام ازدواج دارد و امكان دارد شعبه اي كه شما به آن مراجعه مي كنيد اعتبارش تمام شده باشد و شما بمانيد در نوبت براي سال آينده! هنگامي كه نوبت به شما رسيد هم بايد مدارك بانكي را امضا كنيد و چندين و چند جا قول دهيد حتماً پول را به بانك بازمي گردانيد و سپس يك حساب قرض الحسنه باز كرده و پول خود را دريافت كنيد.
اگر تمامي اين مراحل كه از هفت خوان هم بيشتر است و احتمالاً رستم هم نمي تواند جان سالم از آن به در برد را پشت سر گذاشتيد، آن وقت است كه يك ميليون تومان به شما و همسرتان تعلق مي گيرد و البته بايد تا دو يا سه سال، اقساط آن را بپردازيد؛ يك ميليون توماني كه به تنهايي براي انجام هيچ كدام از مقدمات ازدواج كافي نيست. اين روند كه به صورت خلاصه شرح داده شد چند ايراد اساسي دارد.
۱ - تهيه گواهي اشتغال به كار براي بسياري از جوانان، كار چندان ساده اي نيست. بسياري به صورت حق الزحمه اي در ادارات دولتي و خصوصي مشغول به كار هستند و قرارداد خاصي ندارند. اين افراد نمي توانند گواهي اشتغال به كار دريافت كنند. گروهي نيز شغل آزاد دارند و به درستي مشخص نيست كه چگونه بايد اين گواهي را اخذ كنند.
۲ - وام ازدواج به عقدنامه تعلق مي گيرد و اگر كسي بخواهد عقد و عروسي خود را در يك زمان برگزار كند، بايد وام خود را پس از ازدواج دريافت كند.
۳ - يافتن دو ضامن كه شرايط لازم را داشته باشند، كار مشكلي است. چگونه مي توان دو كارمند دولت يافت كه راضي شوند ضامن جواني شوند كه مي خواهد وام بگيرد و اگر اقساط خود را نپردازد از حقوق آن دو كسر خواهد شد؟
۴ - كمي مقدار وام ازدواج و بالابودن مخارج، باعث مي شود جوانان به دنبال راهي براي دريافت چند وام باشند. يافتن آشنايي در يك بانك براي مُهرنزدن سند ازدواج يا گرفتن دو سند از محضر و... راهكارهايي هستند كه تقريباً همه جوانان به دنبال آن هستند. البته معلوم نيست اين راه ها تا چه ميزان به نتيجه مي رسند، ولي در هر صورت هستند كساني كه توانسته اند بيش از يك وام ازدواج دريافت كنند.
شهرداري، هم رديف بانك ها
با برگزاري انتخابات دومين دوره شوراهاي شهر و روستا در سال 81 ، تركيب شوراي شهر تهران تغيير كرد و در اوايل سال 82 محمود احمدي نژاد به عنوان شهردار پايتخت انتخاب شد. سال 82 وقتي شهرداري لايحه بودجه سال بعد را به شوراي شهر ارائه كرد، در آن پيش بيني كرده بود كه به زوج هاي تازه ازدواج كرده تهراني وام اعطا شود.
براساس مصوبه شوراي شهر تهران، صندوق قرض الحسنه اي در اين رابطه تشكيل و 70 ميليارد تومان اعتبار كه 50 درصد آن توسط شهرداري و مابقي توسط صندوق انصارالمجاهدين تأمين مي شد، به اين امر اختصاص يافت. براي ساماندهي اين طرح، ستاد پيوندهاي آسماني تشكيل و از خرداد سال 83 پرداخت وام آغاز شد. اين كار شهرداري با واكنش منفي وزارت كشور وقت و برخي از كارشناسان مسائل شهري روبه رو شد. وزارت كشور به عنوان نهاد بالادستي شهرداري، پرداخت اين وام را خلاف وظيفه شهرداري ارزيابي كرد و كارشناسان نيز معتقد بودند مشكلات شهر تهران به اندازه اي است كه شهرداري توان و بودجه پرداخت چنين مبالغي را ندارد، ولي در هر صورت اين وام ها تا پايان دوران شهرداري احمدي نژاد پرداخت شدند.
در مراسم افتتاح طرح پرداخت وام ازدواج از سوي شهرداري، جمشيديان- دبير ستاد پيوندهاي آسماني- از رسيدگي به درخواست وام ازدواج و پرداخت روزانه 400 مورد وام به زوج هاي جوان خبر داد.
فتحيان- مجري اين طرح- نيز در همان مراسم با اشاره به ضرورت آموزش مهارت هاي زندگي به زوج هاي جوان گفت: از آنجا كه بحران هاي ازدواج معمولاً در 5 سال اول زندگي مشترك پديد مي آيد، در صورتي كه زوجين، آموزش هاي كافي را در زمينه چگونگي برقراري ارتباط، تفاهم و درك متقابل ديده باشند، مسلماً زندگي توأم با تفاهمي خواهند داشت .
او افزود: زوج هاي جوان مي توانند در صورت تمايل و به صورت رايگان، از خدمات مشاوره اي و آموزش مهارت هاي زندگي در قالب دريافت نوارهاي آموزشي، كتابچه هاي راهنما، جزوه و انجام مشاوره هاي رايگان با مددكاران بهره مند شوند.
با گذشت حدود يك سال و نيم از زمان آغاز اين طرح و بهره مندي 70 هزار زوج از تسهيلات آن، پرداخت وام از اواخر مهرماه سال گذشته به 35 هزار زوج متقاضي به دليل پايان اعتبارات لازم و عدم توان شهرداري در پرداخت وام ازدواج، متوقف شد.
در آن زمان چمران- رئيس شوراي شهر تهران- توقف اين طرح را، به دليل بيش از حد انتظار بودن متقاضيان اعلام كرد. همچنين آشتياني خزانه دار شورا در آن زمان گفت: دكتر قاليباف- شهردار جديد تهران- نيز با توجه به نگراني هاي پيش آمده در زمينه عدم تامين منابع مالي مورد نياز، پيشنهاد توقف پرداخت وام ازدواج را ارائه كرده؛ چرا كه معتقد است در اين شرايط شهرداري تهران توان سرمايه گذاري براي پرداخت وام ازدواج را ندارد.
وي با بيان اينكه بازپرداخت وام هاي دريافت شده براي تامين اعتبار لازم صندوق ازدواج شهرداري، نيازمند حداقل يك سال زمان است، گفت: بر اساس بررسي آمار هاي تحليلي، پيشنهاد كرده ام تا زمان خودگرداني صندوق قرض الحسنه، 20ميليارد تومان در اين صندوق سرمايه گذاري شود تا اين صندوق از اوايل سال 86 بدون سرمايه گذاري مجدد به طور خودكار از محل بازپرداخت وام هاي اعطاشده اداره شود، اما شهردار تهران با اين مسئله به دليل نگراني در تامين منابع مالي شهرداري در سال جاري موافقت نكرده و فعلاً با متوقف كردن پرداخت اين وام، مقرر شده است اين مشكل از طريق بانك هاي دولتي رفع شود.
به گفته واعظي آشتياني، اعتبار 20 ميليارد توماني مورد نياز صندوق ازدواج شهـــرداري را كه حداكثر۲درصد كل اعتبار شهرداري را شامل مي شود، مي توان از طريق صرفه جويي در هزينه ها تامين كرد.
توقف پرداخت وام در حالي اتفاق افتاد كه ثبت نام آن همچنان ادامه داشت. البته اين امر نيز پس از مدتي متوقف شد.
پرداخت وام ازدواج از سوي شهرداري بدون هيچ وعده اي براي ازسرگيري انجام طرح متوقف شد تا اينكه سرانجام اسفندماه سال گذشته مسئولان شهرداري خبر از آغاز دوباره دادند. حسين پورزندي- معاون اداري و مالي شهرداري- اواخر اسفند ماه سال گذشته گفت: در ماه هاي اخير با تامين اعتبارات لازم، پرداخت وام به 60 هزار زوج متقاضي ديگر نيز آغاز شد كه اين مهم تا پايان شهريور ماه 85 به اتمام خواهد رسيد.
پورزندي درخصوص زمان ثبت نام براي پرداخت مجدد وام به زوج هاي تهراني گفت: هم اكنون مشغول مذاكره با بانك ها، موسسات مالي و نيز پيمانكاران طرح هاي عمراني شهرداري هستيم تا منابع پرداخت مجدد وام تامين شود، اما زمان مشخصي براي آغاز مجدد ثبت نام ها در نظر گرفته نشده است.
شهردار تهران نيز در اولين روزهاي امسال از پرداخت وام ازدواج به متقاضيان خبر داد و گفت كه تا پايان پرداخت به اين تعداد متقاضي، ثبت نام جديدي انجام نخواهد شد. سرانجام روز يكشنبه اين هفته پرداخت وام آغاز شد و گرچه پورزندي پيش از اين، پايان شهريور را زمان اتمام پرداخت اعلام كرده بود، ولي اين بار آذرماه را به عنوان زمان آخرين پرداخت اعلام كرد.
به اين ترتيب جوانان تهراني كه پيش از اين ازدواج كرده بودند، مي توانند اميدوار باشند كه در آغاز زندگي خود، 2ميليون تومان خواهند داشت. يك ميليون تومان را بانك مي دهد و يك ميليون ديگر را شهرداري.
سرنوشت يك وام جديد
ماجراي وام هاي ازدواج به همين جا ختم نمي شود. محمود احمدي نژاد كه اكنون رئيس جمهور ايران است، پس از ورود به دولت در اولين سفر استاني خود در مشهد از راه اندازي يك صندوق جديد براي اعطاي تسهيلات به جوانان خبر داد. تشكيل صندوق مهر رضا(ع) در اولين روزهاي رياست جمهوري احمدي نژاد مطرح شد. اين صندوق كه هدف آن ايجاد شرايط ازدواج آسان و تهيه مسكن جوانان بود و لايحه اش به مجلس ارسال شد، در كميسيون هاي كارشناسي مجلس با استقبال نمايندگان مواجه نشد و تغييرات آن به حدي بالا رفت كه از چارچوب ايده اوليه خود خارج شد. مهمترين مشكل طرح، مشخص نبودن منابع تامين بودجه آن بود.
دولت در لايحه خود خواستار اختصاص 30 درصد موجودي حساب ذخيره ارزي در پايان دي ماه 84 به صندوق مهر رضا(ع) شده بود، اما اين ميزان برداشت با مخالفت نمايندگان مواجه شد. نمايندگان مخالف برداشت 30درصدي از صندوق ذخيره ارزي، برداشت از اين حساب را به عنوان سرمايه اوليه صندوق مهر رضا، 718 ميليارد دلار برآورد و اين فرآيند را موجب افزايش 40 درصدي نقدينگي و 20 درصدي تورم در كشور عنوان كردند. در هر صورت اجراي اين طرح با تغييراتي اساسي كه در مجلس پيدا كرد، عملاً متوقف شد تا اينكه سرانجام در سال جديد شوراي عالي اداري به رياست محمود احمدي نژاد تشكيل جلسه داد و تاسيس صندوق تعاون، اشتغال و ازدواج مهر رضا(ع) را تصويب كرد. بر اساس گزارش دفتر رئيس جمهوري، تشكيل صندوق مهر رضا(ع) بر اساس ادغام 5صندوق حمايتي شامل صندوق تعاون، صندوق توسعه اشتغال روستايي، صندوق ازدواج جوانان، صندوق حساب پس انداز جوانان و صندوق حمايت از فرصت هاي شغلي با همه وظايف، اختيارات، مسئوليت هاي قانوني، دارايي ها، تعهدات، اعتبارات، امكانات و نيروي انساني آنها تصويب شد.
فرهاد رهبر- رئيس سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور- سرمايه اين صندوق را يكهزار و 200 ميليارد تومان اعلام كرد كه از محل كاهش سهم شركت ملي نفت ايران از درآمدهاي حاصل از فروش نفت، براي شش ماهه دوم سال جاري تامين مي شود.
ايجاد اين صندوق در نهايت به مصوبه مجلس نيازمند است كه بنابر گفته فرهاد رهبر قرار است لايحه اي با قيد دو فوريت در اين رابطه به مجلس فرستاده شود.
هنوز ميزان وامي كه از طريق اين صندوق به جوانان اختصاص مي يابد مشخص نشده است و همين طور شرايط لازم براي اخذ تسهيلات ولي شايد اين وام بتواند اندكي از مخارج سرسام آور ازدواج را تامين كند.
سايت اطلاع رساني
اگر مدارك خود را براي دريافت وام ازدواج شهرداري ارسال كرده ايد، مي توانيد با مراجعه به سايت www.peyvandeasmany.com از وضعيت پرونده خود مطلع شويد. با ورود به اين سايت، در بخش جست وجو شماره كد ملي يكي از زوجين را وارد كنيد تا شرايط به شما اعلام شود. هم اكنون كساني كه دعوتنامه براي آنها ارسال شده است، مي توانند با مراجعه به محل مشخص شده در دعوتنامه، بقيه مراحل را طي كنند.